Statistics of digital library

Number of objects: 2 814 (including 2 814 published and 0 planned objects)

Readers on-line: 45

Total number of users since 2011-12-15: 31 081 985

General statistics

Chart: Total number of published objects in library Summary number of generated web pages Summary number of searches Summary number of visitors

Show statistics as: HTML table , csv file

Show statistics as: HTML table , csv file

Show statistics as: HTML table , csv file

Show statistics as: HTML table , csv file

Summary number of displayed objects

Show statistics as: HTML table , csv file

Summary number of new objects

Show statistics as: HTML table , csv file

Summary number of object downloads

Show statistics as: HTML table , csv file

Number of new objects added in different formats

Chart: Summary Per month

Show statistics as: HTML table , csv file

The number in parentheses is the total number of objects with content for a given format

1. DJVU [1 185]
2. PDF [2 551]
3. Photo gallery [0]
4. Audio [0]
5. Video [0]
6. EPUB [0]
7. MOBI [0]
8. Undefined format [44]

Number of content views for different formats

Chart: Summary Per month

Show statistics as: HTML table , csv file

The number in parentheses is the total number of content views requested for a given format

1. DJVU [75 056]
2. PDF [445 685]
3. Photo gallery [0]
4. Audio [0]
5. Video [0]
6. EPUB [0]
7. MOBI [0]
8. Undefined format [2 658]

Language: en pl

Ranking by total number of objects

Attribute: Temporal coverage Description Place of publishing Degree name

Number in brackets is a number of all objects which metadata description contains given attribute value.

1. 20 w. [1078]
2. 19 w. [192]
3. 21 w. [142]
4. 1901-2000 [14]
5. 1801-1900 [13]
6. 1601-1700 [6]
7. 16 w. [6]
8. 1701-1800 [4]
9. 18 w. [3]
10. 17 w. [3]
11. 1501-1600 [3]
12. 2001- [2]
13. 1301-1400 [2]
14. 1201-1300 [2]
15. 10-18 w. [2]
16. Do 16 w. [1]
17. 2 [1]
18. 18-19 w. [1]
19. 1401-1500 [1]
20. 14 w. [1]
21. 13-14 w. [1]

Number in brackets is a number of all objects which metadata description contains given attribute value.

1. Pismo wychodzące od 1891 r., a jego redaktorem i wydawcą do roku 1893 był Henryk Kisielewski [619]
2. Tygodnik [590]
3. Do nr 9, R. 5, 1895 r czasopismo nosiło tytuł "Szkolnictwo Ludowe" [564]
4. Miesięcznik dla dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych. Pismo jest bogato ilustrowane i zawiera urozmaicone artykuły, zarówno o treściach religijnych, jak i wspomagających rozwój intelektualny. [278]
5. Dwutygodnik. [113]
6. Od 1900 r. do 1903, R.4, nr 9 pismo wychodziło jako "Sądeczanin". [110]
7. Kwartalnik. [71]
8. Pismo popularnonaukowe o regionalnej tematyce społeczno-kulturalnej, zawierające treści historyczne, etnograficzne, przyrodnicze, krajoznawcze i literackie. [70]
9. Dwutygodnik [68]
10. "Podhalański Kurjer Tygodniowy : bezpartyjny tygodnik ziemi sądeckiej..." zmienił nazwę na "Tygodniowy Kurjer Podhalański", potem na "Kurjer Podhalański" [65]
11. Rękopis powielony na hektografie [34]
12. Na stronie tytułowej pseudonimy autorów : Promyk i Feniks [34]
13. Młodzieżowe pismo tajnej organizacji niepodległościowej Filaretów. [34]
14. Zawiera Dodatek [28]
15. Naukowe pismo historyczne poświęcone dziejom regionu [28]
16. Po konfiskacie nakł 2 [23]
17. Naukowe pismo historyczne poświęcone dziejom regionu. [23]
18. Czasopismo zawiera artykuły pisane przez młodzież, dotyczące działalności szkół w mieście i kraju oraz życia kulturalnego uczniów [21]
19. Pismo zawiera artykuły o treści społeczno-politycznej, dotyczące spraw Nowego Sącza i Podhala. [18]
20. Od 1900 r. do 1903, R.4, nr 9 pismo wychodziło jako "Sądeczanin" [15]
21. Tygodnik. [12]
22. Miesięcznik [9]
23. Zawiera dodatek w j. niem. Deutsche Beilage : organ der Galizischen Volksschulehrschaft [8]
24. Zawiera Nadzwyczajny Dodatek. [8]
25. Zawiera Nadzwyczajny Dodatek [8]
26. Na okładce błędna numeracja ciągła. [8]
27. Sprawozdanie [4]
28. Brak stron [3]
29. Wydanie pierwsze z rękopismu. [2]
30. Wydanie anonimowe, nazwa autora Friedrich August von Schmid. [2]
31. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 2, strona 107. [2]
32. Wg: Estreicher XIX w., t. 4, strona 197. [2]
33. Pismo wypchodzące od 1891 r., a jego redaktorem i wydawcą do roku 1893 był Henryk Kisielewski [2]
34. fragment listu [do żony] z dn. 6.V.1913 r., Petersburg : "...Musi być święto Ruskie, bo słychać jak z Twierdzy Pietropawłowskiej biją ciągle z armat, a dzwony ustawicznie huczą..." [1]
35. fragment listu [do rodziców] z dn. 31.X.[1926 r.], Sztokholm : "...Wręczono mi w tej chwili list Tatusia, bardzo dziekuję, za ubite kupno kamienicy, cieszę się bardzo, że już nareszcie mam coś swojego, a tym samym Wam Moi Najdrożsi sprawiam przyjemność, bo macie "pied-a-terre" [drugie mieszkanie] w Krakowie i Januś teraz będzie miał gdzie mieszkać..." [1]
36. [dopisek brata - Jana Szayera] : "Adusia jeszcze leży w łóżku i odpoczywa po wczorajszym triumfie. Coś okropnego - co się działo na sali ! Już nie mówię o biciu brawa, ale tutaj z radości tupali..." [1]
37. [dopisek Ady Sari] : "Matuś Jedyna! Nareszcie doczekałam się prób, dzisiaj pierwsza i dzięki Bogu, że z sukcesem wszystko poszło, miałam dużo oklasków od orkiestry..." [1]
38. [dopisek Ady Sari] : "...Strasznie jestem przemęczona tymi załatwieniami sprawunków [...] musiałam sobie sprawić jeszcze kilka sukien, bo po przejrzeniu garderoby, wszystko było już nie na primadonnę..." [1]
39. [dopisek Ady Sari] : "...Przykrzy mi się za śpiewem, za przedstawieniami, a to dopiero czwarty dzień wypoczywam, co mi się wreszcie należy po 78 przedstawieniach..." [1]
40. Zebrane z współczesnych dzieł i rękopismów biblioteki kórnickiej. Na stronie tytułowej kryptonim twórcy zbioru L.S. [1]
41. Zawiera: Treść dziejów kościoła polskiego. Wykaz zbiorowy prawodawstwa politycznego i kształtu rządu w Polszcze. [1]
42. Zawiera m.in. Dyaryusz Jerzego Tymowskiego (1607-1625) [1]
43. Zawiera m.in. "Dawne zabytki dziejowe Nowego Sącza" Jana Sygańskiego [w 1902 r. wydane jako t. 3 "Historyi Nowego Sącza od wstąpienia dynastyi Wazów do pierwszego rozbioru Polski.]. [1]
44. Zawiera dodatek w j. niem. Deutsche Beilage : organ der Galizischen Volksschulehrschaft oraz Nadzwyczajny Dodatek [1]
45. Zawiera dodatek w j. niem. Deutsche Beilage : organ der Galizischen Volksschulehrschaft oraz Dodatek Konkursowy [1]
46. Zawiera Dodatek. [1]
47. Zawiera : Z podróży wakacyjnej : szkoły wyższe w królestwie saskiem / napisał B. Sławomirski. [1]
48. Zawiera : Statut Towarzystwa Przyjaciół Doliny Popradu [1]
49. Zawiera : Polityka Salomona polskiego : udział S.H. Lubomirskiego w życiu publicznym ; Pisma polityczne ; Próba charakterystyki / Jan Magiera. [1]
50. Z rękopisu Biblioteki Suskiej hr. Branickich wydał Dr. Fr. Nowakowski. [1]
51. Wydawca wg: Estreicher XIX w. wydanie 2, t. 2, strona 494. [1]
52. Wydanie specjalne jubileuszowe. [1]
53. Wydanie rocznicowe [1]
54. Wydanie nowe, będące dokładném powtórzeniem wydania pierwotnego królewieckiego z roku 1582, poprzedzone Wiadomością o życiu i pismach Stryjkowskiego / przez Mikołaja Malinowskiego oraz Rozprawą o latopiscach ruskich / przez Daniłowicza, pomnożone przedrukiem dzieł pomniejszych Stryjkowskiego według pierwotnych wydań. [1]
55. Wydanie jubileuszowe [1]
56. Wydanie drugie, w dwóch tomach, powiększone dodatkami. [1]
57. Wydanie bez cenzury, rozszerzone. [1]
58. Wydanie anonimowe. [1]
59. Wydanie 2 znacznie pomnożone [1]
60. Współoprawne z : Historya kościoła polskiego. T. 2, Epoka jagiellońska. Kraków: staraniem Wydawnictwa "Czytelni Ludowej" i Księgarni A. Nowoleckiego, 1873 (Drukarnia "Kraju" pod zarządem St. Gralichowskiego). [1]
61. Wolne tłómaczenie dzieła o. Fabera oratoryanina pod tytułem: "U stóp krzyża" przez o. Prokopa kapucyna. [1]
62. Wg: Estreicher XIX, t. 4, strona 310. [1]
63. Wg: Estreicher XIX w.wydanie 2, t. 2, strona 634. [1]
64. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 8, strona 414. [1]
65. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 8, strona 413. [1]
66. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 7, strona 233. [1]
67. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 3, strona 517. [1]
68. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 3, strona 350. [1]
69. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 2, strona 609. [1]
70. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 17, strona 95. [1]
71. Wg: Estreicher XIX w., t. 7, strona 75. [1]
72. Wg: Estreicher XIX w., t. 7, strona 215. [1]
73. Wg: Estreicher XIX w., t. 7, strona 191. [1]
74. Wg: Estreicher XIX w., t. 6, strona 558. [1]
75. Wg: Estreicher XIX w., t. 6, strona 531. [1]
76. Wg: Estreicher XIX w., t. 6, strona 467. [1]
77. Wg: Estreicher XIX w., t. 6, strona 451. [1]
78. Wg: Estreicher XIX w., t. 5, strona 330. [1]
79. Wg: Estreicher XIX w., t. 5, strona 290. [1]
80. Wg: Estreicher XIX w., t. 4, strona 434. [1]
81. Wg: Estreicher XIX w., t. 4, strona 302. [1]
82. Wg: Estreicher XIX w., t. 3, strona 7. [1]
83. Wg: Estreicher XIX w., t. 3, strona 61. [1]
84. Wg: Estreicher XIX w., t. 3, strona 571. [1]
85. Wg: Estreicher XIX w., t. 3, strona 498. [1]
86. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 9, strona 108. [1]
87. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 5, strony 210-211. [1]
88. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 5, strona 211. [1]
89. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 5, strona 210. [1]
90. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 12, strona 281. [1]
91. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 11, strona 28. [1]
92. Wg: Estreicher XIX w. wydanie 2, t. 5, strona 167. [1]
93. Wg: Estreicher XIX w. lata 1881-1900, t. 4, strona 632. [1]
94. Wg.: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 3, strona 325. [1]
95. Wg.: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 2, strona 545. [1]
96. Wg.: Estreicher XIX w., t. 7, strona 208. [1]
97. Wg.: Estreicher XIX w., t. 4, strona 483. [1]
98. Wg.: Estreicher XIX w., t. 4, strona 397. [1]
99. Wg Estraichera XIX w., Wydanie 2, t. 12, strona 272. [1]
100. W nagłówku pomyłka oznaczenia rocznika: R. V, powinno być R. VI. [1]
101. W nagłówku błędnie rok 2012. [1]
102. Tłumaczone z języka niemieckiego. [1]
103. Tłumaczone z języka angielskiego. [1]
104. Tygodnik. Brak pierwszej strony. [1]
105. Treść : 1. Józef Miczyński : Zarys dziejów wiedzy o elektryczności. 2. Część urzędowa. [1]
106. Treść : 1. Goethe's "Hermann und Dorothea" und "Herr Thaddäus oder" von Mickieiwcz ; eine Parallele von Alexander Pechnik. 2. Kronika i statystyka zakładu. [1]
107. Treść : 1) Współudział zakładu w wojnie światowej. 2) Część urzędowa [1]
108. Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu ; XIII. [1]
109. Tekst w języku łacińskim, wstęp i przypisy w języku polskim. [1]
110. Tekst równolegle w języku polskim i niemieckim. [1]
111. Tekst pisany cyrylicą. [1]
112. T. 1 obejmuje panowanie Książąt i królów polskich od roku 964 do roku 1798. [1]
113. T. 1 [4], 63, XLVIII, 392 strony ; 13 cm. T. 2 [4], 572 strony ; 13 cm. [1]
114. Sprawozdania z działalności w dziedzinie kultury rolnej oraz rozwoju straży pożarnych. [1]
115. Seria: Dziejopisowie krajowi. t. 8. [1]
116. Seria: Dziejopisowie krajowi. t. 3. [1]
117. Seria : Biblioteka "Rocznika Sądeckiego" [1]
118. Rozszerzona odbitka z "Przewodnika naukowego i literackiego". [1]
119. Rocznik oprawiony introligatorsko. [1]
120. Reprint, oryginału: Nowy Sącz : Wydział Powiatu Nowosądeckiego : Spółdzielnia Ogrodniczo-Warzywnicza Ziemi Sądeckiej, 1949. [1]
121. Reprint oryginału: Nowy Sącz : Miejska Biblioteka im. Józefa Szujskiego w Nowym Sączu, 1939. [1]
122. Reprint oryginału : Nowy Sącz : Wydział Powiatu Nowosądeckiego ; Spółdzielnia Ogrodniczo - Warzywnicza Ziemi Sądeckiej, 1949 r. [1]
123. Reprint 2 tomu "Rocznika Sądeckiego" z 1949 r. wydany w związku z 70. rocznicą jego ukazania się i konfiskaty przez Urząd Bezpieczeństwa. Teksty oryginalne zostały uzupełnione fragmentami usuniętymi przez krakowski Wydział Kontroli Publikacji, Prasy i Widowisk. Dzięki zachowaniu się kompletnej teczki redakcyjnej opublikowano także artykuły złożone przez autorów, lecz pierwotnie nie zamieszczone z powodu braku miejsca. [1]
124. Prace Krakowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego ; nr 2 [1]
125. Po konfiskacie nakład drugi. [1]
126. Po konfiskacie nakł 2. [1]
127. Osobne odbicie z dziennika "Czas". [1]
128. Osobne odbicie z drugiego tomu Archiwum do Dzuejów Literatury i Ośwaity w Polsce. [1]
129. Osobne odbicie z Rozpraw Wydz. filozof. Akad. Umiej., tom XIII. [1]
130. Osobne odbicie z "Pamiętnika Akademii Umiejętności w Krakowie" Wydz. matem.-przyr. T.V. [1]
131. Osobne odbicie z "Czasu". [1]
132. Opracowali uczestnicy obozu krajoznawczego w Podegrodziu w dn. od 15 lipca do 5 sierpnia 1936 r. [1]
133. Odbitka ze sprawozdania gimnazjalnego. [1]
134. Odbitka ze Sprawozdań Zakładu Nar. im. Ossolińskich za r. 1870-1872. [1]
135. Odbitka ze Sprawozdania gimnaz. [1]
136. Odbitka z Przeglądu Polskiego. Wydawca na podstawie Estreichera. Zawiera Dodatek w języku łacińskim. [1]
137. Odbitka z Przeglądu Historycznego t.12 z. 1-3 [1]
138. Odbitka z Przeglądu Bibliograficzno-Archeologicznego [1]
139. Odbitka z Monumenta Poloniae Historica. T. 2. [1]
140. Odbitka z "Przewodnika Bibliograficznego" 1912 listopad-grudzień [1]
141. Odbitka z "Orlego Lotu" R. 18, 1937 r. [1]
142. Na okładce i stronie tytułowej kryptonim autora : Z.B.M. [1]
143. Na okładce błędnie podany numer ciągły: 2(82). [1]
144. Na okładce błędna numeracja ciągła: 223-224. [1]
145. Na okładce błędna numeracja ciągła: 222. [1]
146. Na książce pseudonim autorki, nazwa właściwa: Jadwiga Łuszczewska. [1]
147. Miesięcznik dla dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych. Pismo jest bogato ilustrowane i zawiera urozmaicone artykuły, zarówno o treściach religijnych, jak i wspomagających rozwój intelektualny.p [1]
148. Miesięcznik dla dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych. Pismo jest bogato ilustrowane i zawiera urozmaicone artykuły, zarówno o treściach religijnych, jak i wspomagających rozwój intelektualny [1]
149. Harmonijka [1]
150. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 24.VI.1924 r., Bolonia : "...Dzisiaj otrzymałam list Mamci i Tatusia, uspokoiłam się i czekacie mojego przyjazdu..." [1]
151. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 22.VI.1923 r., Zürich : "...jutro wyjadę, aby przed południem pozałatwiać sprawunki w Wiedniu..." [1]
152. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 21.IV.1915 r., Wenecja : "...Jutro śpiewam w [operze] Vicenza, a potem będziemy w Weronie..." [1]
153. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 17.XII.1921 r., Mediolan : "...Dostałam propozycję do Barcelony..." [1]
154. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 13.II.1922 r., Nervi : "...Bawię tutaj z wycieczką autem z Genui..." [1]
155. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 12.XI.1924 r., Mediolan : "...Mam gonitwę za załatwieniem formalności i przygotowaniem się do drogi..." [1]
156. Fragment pocztówki [do rodziców, z dn. 23.I.1922 r.], Madryt : "...RIGOLETTO odwołane - z powodu śmierci papieża [Benedykt XV]..." [1]
157. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 7.I.1924 r., Mediolan : "...Od śiwąt nie mam żadnych wiadomości, czekam..." [1]
158. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 6.VII.1925 r., Buenos Aires : "...Wyjazd odłożony na 11, bo razem z nami jedzie cały zespół, tj. chóry, orkiestra, balet i całe urządzenie teatru [...] pociąg cały nasz..." [1]
159. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 4.VII.1924 r., Mediolan : "...11 [lipca] mam TRAVIATĘ potem LAKMÉ..." [1]
160. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 3.XI.1922 r., Bolonia : "Najdrożsi ! Jestem już w Bolonii od wczoraj, czuję się bardzo dobrze. Mamy próby cały dzień - więc jestem bardzo zajęta. Mieszkam bardzo miło w hotelu San Marco..." [1]
161. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 24.XI.1922 r., Bolonia : "...Dzisiaj 12 występ, w sobotę 13 - w niedzielę 14. W przyszłym tygodniu będę miała mój wieczór benefisowy..." [1]
162. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 12.XI.1922 r., Bolonia : "...Drugie przedstawienie HUGENOTÓW śpiewałam zupełnie spokojnie, odniosłam szczery sukces..." [1]
163. Fragment pocztówki [do matki] z dn. 25.I.[1914r.], Petersburg : "...Rano telegrafowałam [...] donosiłam o premierze LORELEY, który bardzo dobrze wypadł..." [1]
164. Fragment pocztówki [do matki] z dn. 18.XI.1922 r., Bolonia : "...Najdrożsi - jestem zadowolona, bo śpiewam teraz przez cały dzień..." [1]
165. Fragment pocztówki [do braci] z dn. 19.VII.1922 r., San Sebastian : "Kochani Braciszkowie! Widząc tę cudną plażę i podziwiając wszystkich kapiących się - na myśli mam Was, jakbyście tu używali..." [1]
166. Fragment listu [dp rodziców] z dn. [XI.1911 r.], Triest : "...Szkoda, że ten sezon zbliża się ku końcowi, dobrze mi tu było i spokojnie, pewny miałam pobyt, bez ciągłego strachu, jak to jest we Włoszech..." [1]
167. Fragment listu [do żony] z dn. [VI.1909 r.], Rzym : "...Tylko próba Jadzi dostała od słuchaczy oklask. Wszyscy jej ciągle gratulowali i są pewni jej powodzeniu dzisiaj. Mnie takie łzy się puściły z wrażenia jaki jej głos i gra robi. Ten głos zupełnie inny jak przed rokiem i brzmi zupełnie inaczej [...] zresztą już nie chcę chwalić mej córy..." [1]
168. Fragment listu [do żony] z dn. [VI.1909 r.], Rzym : "...Myślę o domu naszym i kraju - jaki to dzień uroczysty i wesoły, tu się widzi go zwykłym dniem [...] żadnych procesji ani ołtarzów..." [1]
169. Fragment listu [do żony] z dn. [IV.1913 r.], Petersburg : "...Dziś byliśmy z Jadzią w kościele na mszy świętej o dziesiątej, potem do pierwszej łaziliśmy po mieście [...] Wieczorem poszliśmy do teatru po listę, przy tej okazji udało się Jadzi wyrobić u impresaria pozwolenie wysłuchania opery (ROMEO i JULIA) za kulisami, bo cały teatr tu [...] do ostatniego miejsca wyprzedany [...] Tenor i Julia znakomite siły, reszta liche, chóry do niczego, orkiestra, choć przeszło 100 ludzi - niezgrana i często fałszuje..." [1]
170. Fragment listu [do żony] z dn. [III.1913 r.], Petersburg : "...Wypadli dobrze. Oklaski huczne, wywoływania bez końca jej i tenora. Dostała klosz z kwiatami i kosz kwiatów..." [1]
171. Fragment listu [do żony] z dn. [6-9.VI.1909 r.], Rzym : "...byłem z Jadzią w galerii starożytności. Potem zrobiliśmy razem wizytę [..] Polki z Warszawy [...] W mieście kupiliśmy materię Jadzi na kostium w najlepszym gatunku, kolor oryginalny tj. kremowy [...] Muszę Jadzi kupić kufer inny, bo ten z domu jest za ciężki i za mały [...] próba, jak na pierwszą poszła dobrze i prawdopodobnie będzie ona śpiewać PAJACE, przynajmniej z początku, z czego się dziecko bardzo cieszy..." [1]
172. Fragment listu [do żony] z dn. [4.VI.1909 r.], Rzym : "...W ciągu wczorajszego dnia wyszły dzienniki rzymskie. Prawie wszystkie zamieszczają wzmianki, bez wyjątku chwalebne dla Jadzi. Najważniejszych dziesięć zakupiłem po porę egzemplarzy dla innych osób i naszych pism w kraju..." [1]
173. Fragment listu [do żony] z dn. [25.III.1913 r.], Petersburg : "...Więc jesteśmy na miejscu i raportuję cały opis podróży. W Stróżach niespodziewanie, gdy pociąg mój był jeszcze w ruchu, a już ktoś mnie przestraszył puknięciem w okno, spostrzegam naszego kochanego Edusia..." [1]
174. Fragment listu [do żony] z dn. [22.III.1913 r.], Petersburg : "...Pogadujemy telegrafem bez drutu, zdaje mi się pisząc, że mam Cię przed sobą i z Tobą mówię. Próba wczorajsza poszła dobrze, ja przy niej nie byłem, bo nie wypada na takich próbach być obecnym, tylko na generalnej [...] Dziś Wielka Sobota, także wielkie święto ruskie, kościoły przepełnione, ale ruch handlowy szalony, o 12 w nocy mają bić wszystkie dzwony i z armat strzelać...' [1]
175. Fragment listu [do żony] z dn. [17.VI.1909 r.], Rzym : "...Wczorajszy występ Jadzi w PAJACACH był nadzwyczaj pomyślny [...] Powitano ją oklaskami zaraz na wstępie. Po oklaskach wołano specjalnie do niej "brava, bravisima"..." [1]
176. Fragment listu [do żony] z dn. [16.VI.1909 r], Petersburg : [dopisek Ady Sari] "...gram PAJACÓW dzisiaj, jestem zdrowa i szczęśliwa póki Tatuś przy mnie. Już za parę dni będę znów sama..." [1]
177. Fragment listu [do żony] z dn. [13.VI.1909 r.], Rzym : "...Po pierwszym występie Jadzi w PAJACACH, dwa dzienniki zamieściły wzmiankę. Załączam je w odcinkach i tłumaczeniu..." [1]
178. Fragment listu [do żony] z dn. [1.VI.1909 r.], Rzym : "...Jadzia musi wszędzie się opłacić - gazeciarzom, urzędnikom administracyjnym teatru, służbie, sufler [...] Jest np. gazeciarz, po prostu szantażysta, który gdy mu ktoś nie opłaci, smaruje o nim niestworzone rzeczy "wyje jak suka", "miauczy jak kociak", "beczy jak zdychające cielę"..." [1]
179. Fragment listu [do żony] z dn. 8.V.1913 r., Petersburg : "...Mimo, że tej opery [Jadzia] nigdy nigdzie nie widziała, odtworzyła rolę pysznie, ma urodzony talent sceniczny [...] śpiewała bez najmniejszej tremy [...] bisowanie [...] 10 minut orkiestra milczała póki się sala nie uspokoiła [...] po skończonej operze [POŁAWIACZE PEREŁ] nie było końca wywoływaniu, najmniej 15 razy podnoszono kurtynę [...] ciągle wołali "Sari", dopóki wreszcie nie pogaszono świateł..." [1]
180. Fragment listu [do żony] z dn. 4.V.1913 r., Petersburg : "...Tak chciała Jadzia koniecznie słyszeć tę Hidalgo w CYRULIKU SEWILSKIM, w jej popisowej roli, bo Jadzia chce tę operę słyszeć, że musieliśmy wczoraj być w operze. Rzeczywiście wspaniale śpiewa tę partię, ale podobno tylkę tę, bo w niej ciągle występuje, a inne jak Julia w ROMEO i JULII - słabo, bo ma koloraturę dobrą, ale głos mały, mniejszy jak Jadzia..." [1]
181. Fragment listu [do żony] z dn. 30.IV.1913 r., Petersburg : "...Mam prośbę do Ciebie Mamuś, czy byś się nie zajęła przez czas, gdy mnie nie ma malowaniem kancelarii [...] gdyby trzeba było malować podłogę, to kupisz farbę u Lichtmana w Nowym Sączu [...] od trzech dni takie zimno, choć pogodnie, że Jadzia ubiera żakiet i płaszcz, a na nogi zimowe pończoszki, kamasze zapinane - dobrze, że je wzięła..." [1]
182. Fragment listu [do żony] z dn. 10.V.1913 r., Petersburg : "...W Krakowie dopiero chciałbym się bawić, bo tu nie mam z kim, gdzie i kiedy, muszę córy pilnować i jej służyć, bo do tego tu jestem [...] Jadzia była wczoraj wieczór u jednego Państwa, przysłali swoją karetę..." [1]
183. Fragment listu [do rodziców] z dn. t.X.[1920 r.], Genua : "...szum wodospadu przypomina mi szum strumyka Rymanowskiego w Świteziance, pamięta Mamcia? Tyle drzew, tyle palm cudnych, że ja bym w oknie stała cały dzień..." [1]
184. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XII.1913 r.], Mediolan : "...strasznie się cieszę na święta [...] siedem lat nie byłam w domu, przy Was jedyni na święta Bożego Narodzenie. Drzewko będzie ? prawda ? przywiozę coś, kilka ładnych drobiazgów na drzewko dla bachorków..." [1]
185. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XII.1912 r.], Mediolan : "...dzisiaj podpisałam kotrakt do Parmy na FAUSTA i w BOHEME (Mimi). Cudowne opery i bardzo jestem zadowoloną, że blisko Mediolanu..." [1]
186. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XI.1911 r.], Triest : "...W piątek była premiera WERTHERA, w której to operze śpiewałam bardzo ładną partię koloraturową - Zofii siostry Charlotty, odniosłam i tu sukces tym większy, że miałam prześliczne, krótkie sukienki (bo jestem dziewczynką dwunastoletnią). W I akcie różową, przybraną kołnierzem (moim) białym, koronkowym, a la Maria Antoinette, buciki różowe, jedwabne i pończochy takie same, z moich włosów zrobione przez fryzjerkę triestyńską loki grube, długie i dwie kokardki różowe z boku, tak zupełnie jak noszą dziewczynki, cała głowa w falach przepięknych. Jednym słowem wszyscy zakochani byli w mojej osobie..." [1]
187. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XI.1911 r.], Triest : "...Miałam szalone, długie i szczere oklaski. Sama CARMEN, ani tenor, nikt w ogóle nie miał przez cały wieczór tych owacji, jakie ja miałam [...] Krytyki wszyskie bardzo dobre, dwie z nich wysłałm wczoraj, które Tatko zrozumie i przetłumaczy Mamci..." [1]
188. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XI.1911 r.], Tirest : "...Nie spałam tej nocy, bo wypiłam po kolacji małą filiżaneczkę kawy czarnej (tutejszy zwyczaj) [...] Dzisiaj wyślę paczkę z tą rzeźbą, taki duży dobół zrobili mi w sklepie, ale że dobrze jest opakowany więc już zostawiłam, tylko musiałam lepiej odrutować sznurem, mam nadzieję,że się nie stłucze w drodze. Taka mała rzeźba, a tak olbrzymi dobół..." [1]
189. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XI. 1925 r. kiedy Ada wynajęła apartament w Mediolanie, przy urządzaniu pomagał jej brat Jan] [1]
190. Fragment listu [do rodziców] z dn. [X.1926 r.], Sztokholm : "...Śpiewałam wczoraj wieczór w Gävle [...] strasznie czuję się zmęczona, ale odetchnę w Budapeszcie..." [1]
191. Fragment listu [do rodziców] z dn. [VII.1920 r.], Senigallia : "...Co za kolor ma to morze, z początku opal, potem szmaragd wpadający w szafir przecudny. Dlaczego ja to sama jedna podziwiam, nie mając nikogo z kochanych obok siebie..." [1]
192. Fragment listu [do rodziców] z dn. [VI.1925 r.], Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...wreszcie weszliśmy do kabiny, moja śliczna, duża, sama w niej ulokowana jestem, kwiaty - wazon z kwitnącą hortensją, rozłożone moje rozmaite drobiazgi dodały eleganckiego wyglądu [...] wieczór zeszłam na dół, Januś bardzo ładnie wyglądał w smokingu nowym, ja w toalecie zeszłorocznej - żółtej. Po kolacji grała muzyka..." [1]
193. Fragment listu [do rodziców] z dn. [VI.1914 r.], Salsomaggiore : "...Byłam u doktorki, która mi zapisała kąpiele [...] po sześć, podobno błotne - chcę spróbować [...] Caruso i inni dopiero w lipcu tutaj zjeżdżają. Moc artystów bawi zawsze w tej willi..." [1]
194. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IX.1914 r.], Triest : "...od kilku dni żyłam w okropnym niepokoju o Was. Od wczoraj rano, gdy mi doręczono list Edusia, w którym mi donosi, że już Was nie ma w Sączu [...] Strach, niepokój i tyle myśli rozmaitych. Dopiero telegram Tadeusza uspokoił mnie, dowiedziałam się bowiem, że jesteście już w Wiedniu..." [1]
195. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IX.1914 r.], Triest : "...Wprost doczekać się nie mogę chwili, aby się znależć we Włoszech, zdaje mi się, że tam będę najpewniejszą i najlepiej mi tam będzie pod każdym względem [...] Wczoraj po raz trzeci śpiewałam [Cyrulik], teatr wysprzedany do ostatniego miejsca, przedstawiał wspaniały widok, około cztery tysiące ludzi..." [1]
196. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1915 r.], Udine : "...wielkiej ochoty nie mam włóczyć się po tych maleńkich miasteczkach. Tu, co innego, miasto ładne, duże, teatr należący do lepszych, wreszcie tak mnie tutejsza publiczność oklaskuje, że z przyjemnością śpiewam i dobrze tu mi jest..." [1]
197. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1914 r.], Moskwa : "...Dzieki Bogu, że jest tu Smoliński, który goni od wczoraj całymi dniami za wszystkim i jest mi szalenie uczynnym. Nie wiem co bym bez niego zrobiła..." [1]
198. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1913 r.], Wenecja : "Wróciłam w tej chwili z proszonego obiadu od komendanta Arsenału, u którego mieszkają - sławny baryton z żoną i córką 18 letnią, z którą polubiłyśmy się bardzo. Z ojcem jej śpiewam właśnie LINDĘ, nazywa się Giraldoni, dzisiaj w świecie artystycznym uważany za najlepszego artystę i rzeczywiście jest znakomity. Miał wczoraj triumf kolosalny, był bardzo zadowolony ze mnie (śpiewam i gram rolę córki jego Lindy). Ja miałam sukces osobisty nadzwyczajny, po pierwszej arii otrzymałam niesłychane oklaski, które zdawało się, że rozniosą teatr..." [1]
199. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1913 r.], Wenecja : "...Tak mi żal, że nie mogę Was mieć przy sobie moi jedyni, ale przyjdzie czas na pewno, zaręczam Was najdrożsi, że razem ruszymy w świat. Będę Wam cyceronem po pięknych Włoszech..." [1]
200. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1913 r.], Wenecja : "...Podpisałam kontrakt na dwa przedstawienia [...] do Petersburga na czternaście dni [...] ofiarowali mi za występ 550 rubli, czyli za dwa 1100 rubli [...] muszę dobrze się przygotować, bo zblagowałam, że tę operę POŁAWIACZE PEREŁ Bizeta już śpiewałam, tymczasem przedwczoraj zaczęłam kuć, trudna i duża partia. [1]
201. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1911 r.], Mediolan : "...Posyłam trzy odcinki, które wyszły we Lwowie i Warszawie, krótkie wmianki o moich sukcesach ostatnich. Proszę zostawić je w domu, bo ja mam już drugie - wlepione w album..." [1]
202. Fragment listu [do rodziców] z dn. [III.1911 r.], Mediolan : "...Dzięki Bogu, że przecież jaki taki spokój w domu zapanował, że Tatko postanowił Tadzia oddać do gospodarstwa, że z nim da Bóg będzie teraz inaczej i spadnie ciężar Tatusiowi z głowy, bo ja sądzę i jestem przekonaną, że weźmie się teraz całą duszą do tego nowego, swojego zajęcia i nie będzie więcej narażał Tatusia ani Mamci ! Edkowie zatem wyjeżdżają do Jasła - czy tam dostał jaką porządną kancelarię ?..." [1]
203. Fragment listu [do rodziców] z dn. [III.1911 r.], Mediolan : "...Chciałam do gramofonu śpiewać, powiedzieli, że dopiero da się to urządzić w maju, zatem jest nadzieja, że zarobię coś, na teraz nie ma nic, żadnych wolnych teatrów, dopiero jak pisałam zacznę kombinować w kwietniu na sezon wiosenny..." [1]
204. Fragment listu [do rodziców] z dn. [II.1927 r.], Berlin : "...sprawa Ameryki się psuje, bo wchodzi w grę druga śpiewaczka włoska, przebywająca stale w Ameryce Pół. Pareto, która już parę razy była w Colon [...] Druga rzecz, która mnie obaliła to [...] telegram, że "dyrekcja się nie zgadza, proszę osobiście do Młynarskiego wysłać depeszę, może to poskutkuje" naturalnie depeszy nie wysłałam, bo i po co, jeżeli dyrekcja to sam Młynarski..." [1]
205. Fragment listu [do rodziców] z dn. [II.1914 r.], Petersburg : "...po DEMONIE byłam dość zadowolona. W pierwszym akcie pomyliłam się okrutnie, przykro mi było, bo oklaski nie były takie huczne jak powinny być [...] ale wszystko naprawiłam w drugim i trzecim akcie..." [1]
206. Fragment listu [do rodziców] z dn. [II.1914 r.], Petersburg : "...kwiatami mnie znowu obrzucono, zbierałam przecudne bukiety, a było ich przynajmniej z dwadzieścia [...] Zdarzenie było strasznie śmieszne, bo schylając się po pierwszy bukiet rzucony przez kogoś od publiczności, a nie widząc drutu rozciągniętego, czego nigdy nie było, upadłam na ręce, ale jak długa, naturalnie podniosłam się prędko, za co dostałam jeszcze większe oklaski [...] okrutnie się uśmiałam. Po drugim akcie wniesiono znowu olbrzymi i dotąd najpiękniejszy z otrzymanych kosz kwiatów, cudo jednym słowem [...] chciałabym przynajmniej ze cztery kosze wysłać do domu..." [1]
207. Fragment listu [do rodziców] z dn. [I.1922 r.], Madryt : "...Ot i znowu sukces [...] zdaje mi się, że Madryt i opera stanie się dla mnie idealnie piękną, a wczoraj błagałam Boga, aby wyjechać jak najprędzej..." [1]
208. Fragment listu [do rodziców] z dn. [I.1914 r.], Petersburg : "...Szalenie rozchwytują bilety na piątek i będę miała zdaje się pełny teatr i moc Polaków. Poczciwy Smoliński, oprócz tych olbrzymich afiszów, które wysłałam Wam (1300 było rozlepionych), kazał zrobić jeszcze większe na mój benefis, wszędzie gdzie spojrzę widzę siebie rozlepioną, wszędzie Ada Sari..." [1]
209. Fragment listu [do rodziców] z dn. [I.1911 r.], Piacenza : "...Teraz znowu wydatek miałam - no i mam, bo przechodziłam po raz pierwszy w życiu operację palca środkowego, od czterech dni codziennie chodzi doktor opatrywać go [...] było tak strasznie bolesne, że ochrypłam z płaczu..." [1]
210. Fragment listu [do rodziców] z dn. [9.XI.1908 r.], Mediolan : "...Proszę mieć przygotowane, na początek grudnia - dla mnie ciasteczka (kruche, a sucharków najwięcej - bo do herbaty dobre są, anyżki i jakie tam jeszcze dobre). Proszę Mamcię bardzo także o parę trykotów czarnych, bo te noszę już trzeci rok i zdarte są, nie mogę zdążyć ich nacerować - bo ciągle się drą..." [1]
211. Fragment listu [do rodziców] z dn. [9.III.1914 r.], Kijów : "...[dostałam] cudny wazon szklany z moim monogramem na środku z kloszem kryształowym.." [1]
212. Fragment listu [do rodziców] z dn. [6.IX.1909 r.], Mediolan : "...Zdecydowałam kontrakt jutro podpisać, bo tu nie ma dwóch zdań, że ta propozycja na CAVALLERIĘ do Alessandrii jest najlepszą, bo Mascagni tam będzie..." [1]
213. Fragment listu [do rodziców] z dn. [6.II.1914 r.], Petersburg : "...Byłam we wtorek [4.II] po DEMONIE, na balu polskim, wspaniały był ten bal [...] Poprzedstawiano mi znowu masę ludzi, przeważnie posłów..." [1]
214. Fragment listu [do rodziców] z dn. [5.IV.1915 r.], Udine : "...Udine, to miasto o pięćdziesięciu do sześćdziesięciu tysięcy mieszkańców, teatr mały, ale ładny (jak krakowski) [...] sukces i tiumf mój nie do opisania. [1]
215. Fragment listu [do rodziców] z dn. [5.III.1911 r.], Mediolan : "...to wszystko wynikło ze zwykłego ukłucia się agrafką czarną, nie wiem kiedy, gdzie i w jakim miejscu [...] przypuszczam, że przypinając agrafką suknię w tyle [...] Pech!, ale to nauka, by nigdy się nie spieszyć, a w domu mieć zawsze sublimat aby wymoczyć po ukłuciu się..." [1]
216. Fragment listu [do rodziców] z dn. [31.XII.1914 r.], Cremona : "...Otrzymałam list [...] Reznikow pragnie mój kontrakt tegoroczny zamienić na rok 1916, [...] post w Kijowie, a Wielkanoc w Moskwie, że z powodu wojny nie mogą mi gwarantować więcej jak dwanaście przedstawień..." [1]
217. Fragment listu [do rodziców] z dn. [31.XI.1911 r.], Mediolan : "...Uczę się obecnie ROMEO I JULII, śliczna partia i bardzo dobrze mi leży w głosie..." [1]
218. Fragment listu [do rodziców] z dn. [31.I.1914 r.], Petersburg : "...Po skończonej operze [Cyganeria], dwanaście czy czternaście wywoływań specjalnie dla nas dwojga, Smirnowa i mnie. On był bardzo dobry jako Rudolf, śliczny chłopak i dobrze gra, i śpiewa [...] Artyści podobno awanturowali się, że mnie takie afisze na benefis pozalepiali, a innym nie. Więc Reznikow, aby ich uspokoić powiedział, że ja mam tu kuzyna, który reklamę wziął na siebie [...] bardzo przyjemnie mieć takich adoratorów bogatych [...] Załączam dwa tysiące rubli, proszę bardzo obrócic je na długi (nic dla mnie na razie nie odkładając, ja mam na siebie jeszcze czas), pragnę by Tatusiowi się ułożyło, bo mnie list dzisiejszy zmartwił, że tak źle kancelaria idzie. Proszę ufać, a będzie dobrze. Ja muszę w przeciągu dwóch lat wszystkie długi Tatusia pospłacać..." [1]
219. Fragment listu [do rodziców] z dn. [30.X.1911 r.], Triest : "...Kupiłam sobie bardzo ładny kapelusz, czarny aksamit pod spodem, biały plusz na wierzchu - najmodniejsze, ze skromnym białym skrzydłem, bardzo eleganci i szykowny, nie drogi bo 35 fr..." [1]
220. Fragment listu [do rodziców] z dn. [29.III.1914 r.], Kijów : "...Dostałam od Smolińskiego [...] kosz z kwiatami i przepiękną broszkę, (rebus francuski do rozwiązania przez nuty) szęść nutek z maleńkich brylantów tworzą wynik „remie á la mié adorée” [zgadnij kto Cię adoruje]..." [1]
221. Fragment listu [do rodziców] z dn. [29.III.1912 r.], Fiume : "...na scenie ogromnie długi oklask, który mnie wzruszył, tak był serdeczny i niespodziewany, brawa i wykrzyki trwały z 10 minut, tak że dyrygujący maestro siadł sobie na jednym z pierwszych foteli i czekał cierpliwie, aż się owacja urządzona mi - skończy..." [1]
222. Fragment listu [do rodziców] z dn. [29.I.1912 r.], Brescia : "...Jestem otumaniona kompletnie od wczorajszego wieczoru i nie wiem, co się ze mną dzieje, jestem szczęśliwa bardzo, takiego sukcesu w życiu jeszcze nie miałam, co za oklaski moi złoci, nie macie pojęcia, zdawało się, że po WALCU cały teatr wali się. Zrobił się jeden huk i to tak straszny, że ja drżałam ze wzruszenie. Dziękowałam publiczności przez jakie pięć minut, a oklaski nie przestawały..." [1]
223. Fragment listu [do rodziców] z dn. [28.IV.1924 r.], Warszawa : "...Więc był wielki sukces, nawet entuzjazm po pierwszej arii i Mozarcie, którego bisowałam, a to umyślnie, aby pokazać, że mnie to nic, a nic nie męczą te "fidrygałki", które ludzi do szału doprowadziły..." [1]
224. Fragment listu [do rodziców] z dn. [28.IV.1912 r.], Florencja : "...jutro zapewne będę miała pierwszą próbę, po której zaraz wyślę kartkę - jak poszło..." [1]
225. Fragment listu [do rodziców] z dn. [27.XII.1911 r.], Mediolan : "...Cóż ja bym dała, żeby mieć zaangażowanie aż do czerwca wszystkie miesiące, albo przynajmniej na przyszły rok - z jakie pół roku, na dobrych warunkach..." [1]
226. Fragment listu [do rodziców] z dn. [27.XI.1910 r.], Mediolan : "...Co ja mam już począć, czego się chwycić, aby przecież jakoś wybrnąć i dostać już jakiekolwiek zajęcie na karnawał i post. Boże mój! jak jestem przygnębioną, to nie da się opisać, a więcej jeszcze Tatuś, bo mając swoich kłopotów dosyć jeszcze moje Mu spadły na głowę..." [1]
227. Fragment listu [do rodziców] z dn. [27-28.III.1910 r.], Neapol : "...W tej chwili przyszłam z teatru, gdzie miałam przedstawienie popołudniowe z BOHEME. Dobrze poszło, śpiewałam bez najmniejszej tremy, to też znacznie lepiej i głos brzmiał - i scena lepiej wypadła, oklaskiwano mnie [...] Ja kupiłam sobie trochę ciastek za te pieniądze, co Tatko mi nadesłał [...] chcę sobie kupić buciki białe ze skórki irchowej, eleganckie, widziałam na wystawie, kosztują 15 fr. - są śliczne..." [1]
228. Fragment listu [do rodziców] z dn. [26.X.1913 r.], Voghera : "...Dała mi dowód tutejsza publiczność, jak mnie poważa i jaką ogromną sympatią obdarza. Podczas całej opery miałam ustawiczne oklaski, a przy wyjściu pierwszym - formalną owację [...] dostałam ładniutką bransoletkę złotą, a od jednego z profesorów orkiestry [...] pudełko z czekoladkami, które mnie strasznie rozśmieszyło, bo na wierzchu znajdowały się trzy malutkie rakiety i trzy baloniki do tenisa, naturalnie w miniaturze..." [1]
229. Fragment listu [do rodziców] z dn. [25.V.1919 r.], Paryż : "...Wczoraj byłam u brata kompozytora [Gustawa] Charpentiera, śpiewałam mu, bardzo był rozentuzjazmowany [...] powiedział, "może uda mi się w koncercie dać Panią poznać Paryżowi"..." [1]
230. Fragment listu [do rodziców] z dn. [24.V.1912 r.], Mediolan : "...Pisałam do Oli Pelc, aby się do nas wybrała, przynajmniej mając ją , mego tenisa uprawiać będę mogła..." [1]
231. Fragment listu [do rodziców] z dn. [24.I.1914 r.], Petersburg : "...Bywa u mnie pan [Adam] Smoliński [...] bardzo miły człowiek [...] Ponieważ on ma wielki "Dom Handlowy", zajął się reklamą dla mnie. Podobno wydrukował dwieście afiszów "Ada Sari śpiewa w Domu Modnym w operze włoskiej" [...] ale podobno to "Ada Sari" ma być tak wielkimi literami, że każdemu w oczy wpadnie. Afisze porozlepiają w mieście..." [1]
232. Fragment listu [do rodziców] z dn. [23.III.1013 r.], Wenecja : "...wstałam o 10, ubrałam się i poszłam do Kościoła św. Marka, chciałam bowiem widzieć ruch i życie na placu. Biły dzowny w tej nowej dzwonnicy, uroczyście i wspaniale rozlegały się po całym mieście. W kościele ścisk niemożliwy, na placu pod arkadami - wszędzie moc ludzi [...] jutro zaczynamy próby LINDY, a to opera strasznie wysoka i cała oparta na mnie [...] zjadam z wielkim smakiem konfitury, które mi przypominają, że to święta, że mogę sobie pozwolić i na tym przynajmniej użyć - gdy brak placków i przekładańców..." [1]
233. Fragment listu [do rodziców] z dn. [21.V.1912 r.], Florencja : "...miałam tyle oklasków, że więcej nie mogłam rządać od tej publiczności łatwo zapalającej się, o temperamencie prawdziwie włoskim..." [1]
234. Fragment listu [do rodziców] z dn. [21.III.1914 r.], Kijów : "...Ja mam zagwarantowanych siedem występów pomiędzy Kijowem a Odessą, a potem po Wielkanocy [...] mam śpiewać w Petersburgu [...] Do Krakowa odpowiedziałam, że do końca kwietnia zajęta jestem w Rosji..." [1]
235. Fragment listu [do rodziców] z dn. [20.XI.1909 r.], Aleksandria : "...Po wczorajszej premierze z Mascagnim byłam i jestem niemozliwie zdenerwowaną. Dużo mnie wczorajsze przedstawienie kosztowało [...] Śpiewałam dobrze, ale byłam roztargnioną i wielce przestraszoną, bo nie wiedziałam jak Mascagni dyryguje. Jak mówią poszło dobrze, ale ja dziwnie zawsze po skończonym przedstawieniu jestem niezadowoloną i złą. Żona Mascagniego pochwaliła mnie, tylko kazała zmienić fryzurę i obcasy u bucików. Mówiła, że Santuzza ma być więcej w nieładzie i mieć buciki na maleńkich obcasikach. Na dzisiaj uczeszę się tak, jak ona chce, ale bucików nie myślę zmieniać, bo bez obcasów obrzydliwie noga wygląda..." [1]
236. Fragment listu [do rodziców] z dn. [20.IX.1914 r.], Triest : "...Szalony aplauz miałam po pierwszej arii, potem po drugiej i po duetach, po finale i w ostatnim akcie, po tej ślicznej, smutnej arii, która też Mamci tak bardzo się podobała. Zatem bardzo jestem szczęśliwa i zadowolona. Wszyscy mi gratulowali [...] Podobno jest powołanie od 24-36 [lat], zatem Edzio pójdzie. Boże mój. Cóż to będzie..." [1]
237. Fragment listu [do rodziców] z dn. [20.III.1912 r.], Fiume : "...Wczoraj podpisałam kontrakt do Florencji na sześć przedstawień RIGOLETTO od 1 maja do 18-20. Strasznie się cieszę, bo tam nie byłam jeszcze [...] teraz muszę szalenie kuć, bo to trudna i bardzo znana opera, którą (aby zrobić sukces) trzeba umieć a perfezione..." [1]
238. Fragment listu [do rodziców] z dn. [2.IV.1914 r.], Kijów : "...Publiczność bardzo gorąco mnie przyjęła, chcieli abym bisowała [...] ale czułam się bardzo zmęczona i tylko wywoływana, przedstawiałam się publiczności. Sama jedna na środku sceny z parę razy, aby ich uspokoić, a nie bisować..." [1]
239. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.XI.1923 r.], Glasgow : "...Miasto okropnie czarne, okopcone przez dym fabryk i kolei. Mgła, ciagle mi się zdaje, że pociąg przejechał tuż - tuż i pozostawił po sobie to ciężkie, brudno szare powietrze..." [1]
240. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.X.1914 r.], Triest : "...Piszę ten list ostatni, adresując do Wiednia. Życzę Wam jedyni moi, najszczęśliwszej podróży i jak najszybszego zakwaterowania się znowu da capo w domu własnym. Boję się szalenie, żeby cholera nie rozeszła się, bo podobno bardzo grasuje..." [1]
241. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.V.1912 r.], Florencja : "...Obok siebie jako partnerów miałam cztery sławy czyli baryton Galeffi, który w Scali tę partię śpiewał, tenor Giorgini [...] znalazłam się i ja pomiędzy tymi sławami.." [1]
242. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.III.1909 r.], Mediolan "Otóż - piszę już dzisiaj, bo chcę rady zasięgnąć i podzielić się moim szczęściem z Wami jedyni. Zaraz przy pierwszej audycji, jak pisałam, podobał się mój głos impresariowi Ragusie i gdyby nie to, że ten ma same większe teatra - myślałam sobie zaangażowałby mnie był i dlatego gdy usłyszałam, że chce mnie jeszcze raz śpiewającą słyszeć i przedstawić swojemu wspólnikowi panu De Angelis, byłam przekonaną, że chce mnie pozyskać ale w przyszłości [...] nic cudowniejszego nie wyobrażam sobie jak podobną rzecz..." [1]
243. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.II.1911 r.], Bolonia : "...Byłam zadowoloną z debiutu, bo to co było - było szczere, bez wydania centa na klakę itd. Rano w poniedziałek wyjechałam do Piacenzy z obawą straszną, jak też pójdzie operacja i to uśpienie, czego się bałam. Witali mnie nadzwyczajnie serdecznie wszyscy znajomi, po odniesionym triumfie w Bologni, ukazała się też w jednej z pierwszych gazet krytyka o mnie i odniesionym sukcesie..." [1]
244. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.V.1915 r.], Florencja : "...My kończymy tournée dzisiaj przedstawieniem popołudniowym. Artyści, chóry i orkiestra dzisiaj w nocy wyjeżdżają do Milano, ja ze Stracciarim jutro. Żal mi, że nasze tournée już się zakończyła, bo zżyliśmy się bardzo przez pięć tygodni [...] Ja myślę, że w razie powtórnej inwazji wroga w Sączu nie będą niszczyć ani palić, bo w takim razie przyjdzie Wam jeszcze raz uciekać. Myślą pędzę do domu, do mego pokoiku, do ogrodu..." [1]
245. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.IX.1920 r.], Lukka : "...Jak ja się cieszę każdym moim sukcesem, to doprawdy dziwne, bo przecież już teraz nie powinno mnie to tak entuzjazmować, a jednak zapał nie stygnie, owszem pracuję z jeszcze wiekszą satysfakcją, gdy widzę się zrozumianą..." [1]
246. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.III.1914 r.], Kijów : "...W piątek wieczór wyjeżdżam do Odessy na dziesięć dni [...] jeden kapelusz i jeden kostium ciemny muszę sobie sprawić..." [1]
247. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.II.1912 r.], Brescia : "...Teraz o moim benefisie, byłto wieczór przecudny, dostałam trzy śliczne prezenty [...] budzik duży cały z brązu, pozłacany, bijący prześlicznie godziny [...] tak mi przyjemnie gdy bije, zdaje mi się, że jestem w domu i słyszę z drugiego pokoju zegar bijący godziny [...] lustereczko złote, branzoletę złotą z zegareczkiem [...] pięć ogromnych koszy kwiatów..." [1]
248. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.I.1914 r.], Petersburg : "...Widziałam teatr, to coś olbrzymiego, o czym nigdy pojęcia nie miałam, mieści około cztery tysiące pięćset osób, okropnie obszerny i bardzo elegancki. Każde krzesło opatrzone lornetką [...] Scena nie do opisania [...] Zimno tu wcale takie nie jest, bo 8-10 stopni, świetna jazda saneczkami, bo tylko tym jeżdżę lub automobilami. Saneczki malutkie mkną po tym ubitym śniegu jak strzały. Jutro muszę sobie kupić papucie, rodzaj kaloszy, co tu noszą, kosztują 17 rubli..." [1]
249. Fragment listu [do rodziców] z dn. [15.XI.1925 r.], Mediolan : "...udało mi się wyjątkowo szczęśliwie wziąć mieszkanie po znajomym [...] wszystko bardzo porządnie umeblowane [...] łazienka cała biała i wszystko tam czyściutkie, bieluśkie [...] ktokolwiek wejdzie do mieszkania, wszyscy zachwyceni, że takie cudne..." [1]
250. Fragment listu [do rodziców] z dn. [15.X.1913 r.], Mediolan : "...Szalenie jestem zajęta, cały dzień prawie przy fortepianie spędzam - kując. Wczoraj podpisałam kontrakt do Novary na sześć przedstawień tylko w dwunastu dniach. Dwa DON PASQUADE, dwa CYRULIKA i dwa L'ELISIR..." [1]
251. Fragment listu [do rodziców] z dn. [15.X.1911 r.], Stradella : "...Przypuszczam, że moi kochani, pomimo, że zagniewani na mnie [...] nie zapomnieli o moich imieninach. Proszę mi wierzyć, że najgorzej z nas wszystkich - mam się ja. Wracam do Mediolanu po triumfach, jednakże tak samotna, tak czegoś bardzo smutna czuję, że mi źle i nikt mi pomóc nie może..." [1]
252. Fragment listu [do rodziców] z dn. [14.II.1914 r.], Petersburg : "...Wczorajszy wieczór będzie dla mnie niezapomniany. Co to się nie działo w teatrze, nie zdołam opisać, te owacje, te wycia, krzyki, wracałam jak otumaniona [...] Potem jeszcze na ulicy u wyjścia, czekała mnie nowa niespodzianka, szłyśmy cztery panie, aż tu naraz obskoczyli mnie, zaczęli wołać, krzyczeć "Vive Sari", chcieli koniecznie podnieść mnie do góry..." [1]
253. Fragment listu [do rodziców] z dn. [14.II.1910 r.], Neapol : "...Mam dziwny atak nerwów, trema, która mi może wszystko zepsuć. Od pierwszego występu w CAVALERII w Alessandrii - trema straszna mnie prześladuje, a tu zwiększyła się w sposób niemozliwy. Gdy mam śpiewać czuję, że oddechu nie mam i tym tak potrafię się przejąć, że fakt jest, że oddechu mi brakuje..." [1]
254. Fragment listu [do rodziców] z dn. [13.VI.1912 r.], Mediolan : "...co do koncertu w Krakowie, ja rezygnuję, jeżeli nie dadzą 200-300 koron [...] Proszę Tatusia lub Mamci wyjechać na przeciw mnie do Krakowa, porozumiemy się z Grabowskim. Poszłabym z Mamusią do opery w Krakowie, co mnie bardzo interesuje i dowiemy się jak ta sprawa się przedstawia. Bardzo się cieszę, że na ten zjazd pojedziemy. Języka esperanto zacznę się uczyć, na pewno przerobię coś w tych tygodniach..." [1]
255. Fragment listu [do rodziców] z dn. [13.IV.1912 r.], Mediolan : "...raniutko poszłam do Kościoła, do spowiedzi i Komuni świętej. Tak mi już ciążyło na sumieniu, a nie mając z powodu natłoku przed Wielkanocą uporać się, dopiero dzisiaj załatwiłam i ulżyło mi [...] Jestem jedyną z całego pensjonatu, która chodzi jeszcze do spowiedzi i w ogóle do kościoła, wszystkie panie i panny tak zżyły się z szalonym próżniactwem, że żadnej wstać się nie chce przed dziesiątą..." [1]
256. Fragment listu [do rodziców] z dn. [13.I.1914 r.], Petersburg : "...Jutro tu wielkie święto, Nowy Rok [...] o jedenastej w nocy idę gdzieś, do jakiejś tam wielkiej, arystokratycznej restauracji, gdzie stoliki i miejsca są zarezerwowane od miesiąca nawet [...] aby do piątej rano przesiedzieć ze znajomymi, przeczekać ten Nowy Rok..." [1]
257. Fragment listu [do rodziców] z dn. [12.X.1912 r.], Triest : "...Jutro Tatusia imieniny [...] proszę mi opisać jak spędziliście Najdrożsi wczorajszy wieczór, kto był ? Proszę przy najbliższej sposobności o chleb, bo tutaj wytrzymać nie mogę z tymi bułkami obrzydliwymi..." [1]
258. Fragment listu [do rodziców] z dn. [12.III.1914 r.], Kijów : "...Wyślę w poniedziałek znowu dwa tysiące pięćset koron, oprócz tego sto koron dla Tadzika na ubranie, za naukę pilną, a obiecuję, gdy zda egzamin dobrze, dać mu znowu sto koron, aby gdzieś sobie pojechał..." [1]
259. Fragment listu [do rodziców] z dn. [11.V.1909 r.], Rzym : "...Och! bo sama nie wiem, ale tak mi okrutnie przykro czasem, gdy słyszę, że tu wszystko trzeba płacić, płacić i płacić. A mnie tak ciężko pisać to Tatusiowi. Och! dlaczego my nie możemy wygrać trochę grosza, aby było do chwili kiedy ja zacznę więcej zarabiać..." [1]
260. Fragment listu [do rodziców] z dn. [10.III.1911 r.], Mediolan : "...Ta operacja, Bóg wie ile mnie policzy prof. Rossi za nią, dopiero gdy wszystko będzie gotowe, czyli kompletnie zdrowa ręka, zapytam go. Zatem na razie proszę mi tylko przysłać pieniądze na utrzymanie, na nic więcej..." [1]
261. Fragment listu [do rodziców] z dn. [10.II.1913 r.], Mediolan : "Podpisałam kontrakt do Wenecji, na wiosnę [...] na operę FAUST, LINDĘ (dla mnie nowa) i PAJACE. Muszę się wziąć zaraz jutro do pracy i kuć LINDĘ, bo trudna partia, koloraturowa..." [1]
262. Fragment listu [do rodziców] z dn. [10.II.1912 r.], Brescia : "...Otrzymałam list Mamci, którym się bardzo zmartwiłam, cóż za straszne stosunki w tym Sączu. Faktycznie, że lepiej siedzieć w domu i do niczego nie mieszać się, ani w niczem nikomu nie pomagać, bo w życiu niestety wdzięczności nie można znaleźć..." [1]
263. Fragment listu [do rodziców] z dn. [1.XII.1911 r.], Mediolan : "...Jeszcze tak źle mi nigdy nie było, dlatego aby właśnie takich rzeczy nie pisać postanowiłam - pisać rzadko i jak najogólniej, proszę się zatem nie dziwić moi najdrożsi, ale póki lepsze czasy dla mnie nie nastąpią ja już inaczej czuć się nie będę czyli obszernych listów pisywać nie zdołam..." [1]
264. Fragment listu [do rodziców] z dn. [1.VI.1912 r.], Piacenza : "...całą kompanią jeździliśmy na wycieczki w piętnaście - osiemnaście osób, bardzo weseli trzej młodzi artyści, bogaci i bardzo dobrze wychowani.Potem nas - kobiet pięć, panien dwie, mężatek trzy, wszystkie bardzo wesołe..." [1]
265. Fragment listu [do rodziców] z dn. [1.III.1911 r.], Mediolan : "...Żeby tak Tatko tu ze mną był, widziałby jak tu trudno robić we Włoszech karierę, przypatrzyłby się tym pięknym stosunkom naszym, gdzie tyle rywalek stoi nam na drodze, z kieszenią napełnioną złotem...". [1]
266. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.Xii.[1921 r.], Barcelona : "...Jestem pod wrażeniem bogactwa jakie tutaj znajduję wszędzie na każdym kroku, wystawy wprost bajkowe [...] widzę najnowsze, najelegantsze rzeczy, a już nie da się opisać co za bogactwo w biżuteryjnych i tych charakterystycznych rzeczach tutaj w Barcelonie..." [1]
267. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.XI.[1922 r.], Bolonia : "...Mamy maestra bardzo poważnego, starego z dawnych czasów, bardzo sławnego [...] przygotował operę HUGENOTÓW [...] oklasków moc miałam po arii i kadencji z fletem. Wyglądałam dobrze, bo płaszcz mój zrobił szalony efekt tutaj, żadna nie posiada takiego królewskiego płaszcza...' [1]
268. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.XI.1926 r., Helsinki : "...Tak daleko jestem od Was, jak jeszcze nigdy nie byłam w Europie [...] gdzie Stary Sącz, a gdzie Helsinki ! [...] Tu podobno wszyscy , jak w Rosji bardzo życzliwie przyjmują..." [1]
269. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.X.[1924 r.], Mediolan : "Najdroższy Tatusiu. Zbliża się dzień imienin [...] życzę mojemu Ojczulkowi zdrowia [...] aby nie cierpiał nigdy na te swoje bóle artretyczne [...] niech wszystkie zmartwienia i przykrości omijają Tatusia..." [1]
270. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.VIII.1926 r., Ostenda : "...Pojechaliśmy do Kursaal [teatr] [...] sala koncertowa jest olbrzymia, mieści 5 tysięcy ludzi, jedynie nieprzyjemne jest to, że palą w niej, ale to już taka tradycja i Caruso i wszyscy na to też zgodzić się musieli i muszą..." [1]
271. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.IX.[1923 r.], Salsomaggiore : "...Przyjechałam dzisiaj tutaj - bo już w ostatnich dniach nie mogłam sobie dać rady z bólami w nerkach i nogach [...] Doktor zaordynował mi "polverizacje"czyli siedzę w pokoju napełnionym parą soli salsomaggiorskiej, w której się oddycha pełną piersią i nosem przez pół godziny. Oprócz tego kazał wziąć te kąpiele, które już brałam tj. piętnaście słono-jodowych - i osiem błotnych..." [1]
272. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.IV.[1920 r.], Forli : "...Otrzymałam medalion na dwie fotografijki malutkie, złoty, z moim monogramem i datą "Forli 8.IV 1920 r.", oprócz tego malutką szkatułkę, w której jest z kryształu miniaturowa solniczka..." [1]
273. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.II.[1923 r.], Porto : "...Ludziska tutaj bardzo dobrzy i mili. Dostałam dwie butelki wina Porto 1830 rok, bardzo dobre - bo piłam już to wino - te dwie flaszki nietknięte przywiozę tatusiowi..." [1]
274. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.I.[1912 r.], Brescia : "...Miasto, o ile zwiedziłam, podoba mi się. Jest czyste, co do rzadkości tu należy, przy tym ślicznie położone, niedaleki spacer na zamek (wczoraj tam właśnie byłam) stąd przecudny widok na góry pokryte śniegiem..." [1]
275. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9-10.I.[1923 r.], Lizbona : "...Jestem jeszcze ciągle pod silnym wrażeniem triumfu, który był szalony wprost [...] Taki starszy maestro [Sergiej Kusewicki] [...] ze swoją żoną przyszedł do garderoby i ręce mi kilkakrotnie całując unosił się nad moim głosem i moją techniką - porównując mnie do Sembrich-Kochańskiej, i że od czasów jej - do dziś dnia nie słyszał nic podobnego. Szalenie mi to pochlebiło, bo to przecież nasza polska sława była..." [1]
276. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.XII.[1910 r.], Mediolan : "Wczoraj właśnie o tym czasie miałam swój debiut w LOHENGRINIE [...] poszło mi bardzo dobrze, bo dziwnie, że tremy nie miałam tak wielkiej, jakiej się spodziewałam. Rupnick dał mi jakieś krople uspokajające, co mi świetnie zrobiło. Miałam śpiewać bardzo dobrze, wyglądać wspaniale, co zobaczycie jedynie na fotografii. Proszę sobie pomysleć, że bez próby poszłam z taką operą jak LOHENGRINA na scenę. Wszyscy z podziwu wyjść nie mogli, że tak śmiało zaśpiewałam i tak dalece dużo błędów nie zrobiłam czyli nie myliłam się częściej jak trzy, cztery razy najwyżej..." [1]
277. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.XI.[1923 r.], Belfast : "...Już parę zim spędziłam na południu - Barcelona - Lizbona, także to zimno to dla mnie zupełna niespodzianka - odwykłam marznąć i dopiero tutaj przypomniały mi się zimy w Polsce lub Wiedniu za dziecinnych czasów..." [1]
278. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.IX.[1923 r.], Mediolan : "Najdrożsi ! W tej chwili otrzymałam list Mamci z dnia 2 września, z którego dowiaduję się, że Tatuś z Tadziem wyjechali w poznańskie. Aby Pan Bóg dał tym razem ze szczęściem i z zadowoleniem [...] Miałam zmartwienie z tym futrem moim coś okropnego [...] przecież to by było okropne, primadonna - sława [...] w sztukowanym futrze..." [1]
279. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.III.[1908 r.], Mediolan : "...Karnawał [...] bardzo wesoło tu obchodzili, nie jak u nas, we środę popielcową i aż do dzisiaj zapusty trwały, a zdaje się popielca nie znają tu Włosi. Otóż w czwartek ogromne corso karnawałowe było, szło głównymi ulicami : Placem Duomo, Manzoni, Monte Napoleone i Corso Vittorio Emanuele. Co się tu nie działo - strach !..." [1]
280. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.II.[1925 r.], Turyn : "...Jutro dla mnie pierwsza próba [Złoty kogucik] orkiestralna będzie, więc się już denerwuję i cały czas myślę, jak pójdzie, trudne mam zadanie, bo oprócz śpiewu trzeba do tempa tańczyć, śmiać się i o wszystkim innym myśleć..." [1]
281. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.I.1922 r., Madryt : "...dobrze widziałam parę królewską [...] Ona śliczna, młoda kobieta, księżniczka angielska, blondynka o cudnej buzi i figurze. Gdy powstają z loży do odejścia po ostatnim akcie, orkiestra stale gra marsza króla hiszpańskiego, a ona ślicznym ruchem głowy żegna publiczność, bardzo mi się ten gest królowej podobał..." [1]
282. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.XI.[1924 r.], Zürich : "...Entuzjazm, jak na Szwajcarię, był olbrzymi..." [1]
283. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.VIII.[1925 r.], La Paz : "...Jestem sama od rana, pozwoliłam Janeczkowi pójść w góry z towarzystwem niemieckim [...] Marzył ciągle, żeby pójść w góry, bo ta wysokość, na której my mieszkamy (prawie 4000 m) jego nie zadowala, widząc przed sobą ustawicznie szczyty rozmaite..." [1]
284. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.VI.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], Mediolan : "...Adusia mi nowe rzeczy sprawiła, ale wszystko konieczne, bo muszę przecież elegancko wyglądać. Byliśmy już z wizytą..." [1]
285. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.VI.[1916 r.], Lwów : "...proszę mi zaraz odpisać po otrzymaniu tego listu, abym wiedziała jakie jest zdanie Tatusia. Chciałabym pogodzić i Lwów i Warszawę, a nie wiem czy to się uda..." [1]
286. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.V.[1923 r.], Mediolan : "...Mam moc pracy i szaloną odpowiedzialność przed sobą. Tutaj wszyscy oczekują tego debiutu, więc muszę robić sukces. Toscanini bardzo był zadowolony słysząc mnie dzisiaj. Byłam w La Scali od jedenastej godziny do piątej - wróciłam w tej chwili z bólem głowy..." [1]
287. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.V.[1922 r.], Parma : "...Znana bowiem jest Parma z gwizdów i protestów, jakich tu w sezonach operowych nie brak. Mało artystek z wyrobionym nazwiskiem decyduje się tu śpiewać [...] Dzięki Bogu już trzeci raz tu jestem i zawsze dobrze. Miałam tak szalone oklaski..." [1]
288. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.IV.1926 r.[z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...W sobotę już po południu, byliśmy proszeni do jakiejś pani, którą znała Adusia jeszcze z Mediolanu - na herbatę. Potem wieczorem byliśmy na wielkim obiedzie u konsula Krengera, którego syn milioner jest właśnie przedstawicielem na całą Polskę zapałek szwedzkich..." [1]
289. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.IV.1925 r., Kopenhaga : "...Triumf na całej lini. Po czwartym kawałku czyli Mozarcie, publiczność była tak zachwycona, że biła brawo bez końca, więc bisowałam WARIACJE. Po nich orkiestra zrobiła mi niezapomnianą, bo pierwszy raz tego rodzaju, że wstali wzsyscy profesorowie orkiestry i zaintonowali "fanfarę" na wszystkich instrumentach [...] cudowna chwila - niezapomniana w mojej karierze [...] jest to owacja bardzo - bardzo rzadka i przy okazji tylko triumfu wielkiego artysty, a od lat mój byl pierwszy dla kobiety - artystki..." [1]
290. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.III.[1910 r.], Neapol : "...Cudnie jest tu obecnie, dnie teraz ciepłe, wietrzyk upajający. W następnym tygodniu rozpoczynają się tu wyścigi - które mają być "coś przepięknego", gdy wracają naszą ulicą te wszelkie damy w bajecznych toaletach, jest podobno na co patrzeć. Nie widziałam jeszcze nigdzie taką moc arystokracji, jak tu..." [1]
291. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.II.[1924 r.], Turyn : "...Dzisiaj już jestem spokojna, bo widzę, że Tatuś tę sprawę prowadzi. Wysłałam wczoraj znowu list, pełen zdenerwowania, ale już do tych moich utyskiwań przyzwyczailiście się pewnie, a te są powodem chwilowego zdenerwowania, którego się pozbywam, wylewając wszystko co czuję w głębi na papier..." [1]
292. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.I.[1913 r.], Parma : "...Miałam sukces wielki wczorajszego wieczoru, oklasków moc po arii głównej i okrzyki "brava', "bene", które są charakterystyczne w tych miastach, gdzie publiczność jest trudną do zdobycia [...] Wyobrażam sobie straszne stosunki, mając wojnę na karku, a nie chciałabym i niech Bóg uchowa aby przyszło do licytacji. Jak pragnęłabym ulżyć Tatusiowi Bóg jeden tylko wie..." [1]
293. Fragment listu [do rodziców] z dn. 6.XI.[1911 r.], Mediolan : "...Co do fotografii [...] bardzo ładna, jedna wspólna, cała kompania z BOHEME czyli ja Musetta, Rudolf, Schaunard, Colline, Marcello [...] co do pozy z Rudolfem, jeżeli się nie podoba Mamci proszę zniszczyć, to są rzeczy u nas na porządku dziennym, jesteśmy wszystkie primadonny fotografowane z tenorami i w tym nic złego się nie widzi, jednak może to razi, zatem nie będę się już fotografować w ten sposób..." [1]
294. Fragment listu [do rodziców] z dn. 6.V.[1909 r.], Mediolan : "...Och! Boże! Tak się cieszyć i po to, aby z tego nic nie było. Strasznie mi przykro, okrutnie mnie to przybiło - bo to pech..." [1]
295. Fragment listu [do rodziców] z dn. 6.IV.[1925 r.], Mediolan : "...Mam buty żółte, białe i lakierowane, z ubrań Adusia sprawiła mi - popielate i granatowe, no i smoking mam [...] palto angielskie, dwie koszule jedwabne, dwie pidżamy do spania, kapelusz [...] masę rzeczy, aby tylko elegancko na okręcie wyglądać..." [1]
296. Fragment listu [do rodziców] z dn. 6.I.[1922 r.], Madryt : "...Przecież to by było straszne, żeby mnie zwodzili, a nie oznajmili, że RIGOLETTO nie pójdzie wcale w tym sezonie, bo "wielki" tenor nie chce go śpiewać, bo mu lepiej w głosie leży AIDA, AFRYKANA, TOSCA itd., gdzież sprawiedliwość..." [1]
297. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.XII.1924 r., Berlin : "...śpiewałam spokojnie!!! Olbrzymi, cudowny sukces, publiczność rozentuzjazmowana do ostateczności..." [1]
298. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.XI.[1923 r.], Edynburg : "...Cudne miasto Edinburg rzeczywiście nie przesadzono - osądzając, że jedno z najschludniejszych w świecie. Architektura, położenie, czystość, ulice szerokie jak newski prospekt w Petersburgu. Wspaniałe wprost wystawy, parki - ogrody i wreszcie powietrze bajeczne..." [1]
299. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.X.[1924 r.], Paryż : "...wybrałam kostium popołudniowy, bo nie mam nic na wizyty - suknia [...] jedwab czarny, złotem dyskretnie haftowany. Cudny model, bajeczna linia tak sukni jak żakietu [...] wybrałam cudną suknię koncertową, koronka - wyhaftowany cały przód kolorowymi kwiatami, bajeczna w swojej skromności..." [1]
300. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.X.[1923 r.], Zürich : "...Wieczór, godzina jedenasta, wróciłam z koncertu. Nigdy nie myślałam, że Szwajcarzy byli zdolni do podobnego entuzjazmu. Co się nie działo - tego trudno opisać. Jednym słowem byłam dobrze z głosem, a przy końcu programu świetnie byłam rozśpiewaną [...] Śpiewałam duży program, nadto zmusili mnie bym dała kawałek, który w domu uczyłam się (Mamci się tak podobał) [...] pieśń rosyjska SADKO i arię z RIGOLETTA. Na bis dwa razy SŁOWICZKA..." [1]
301. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.X.[1909 r.], Mediolan : "...W ostatnich dniach miałam masę audycji i propozycji! Otóż proponują mi na cztery miesiące w Neapolu, w drugorzędnej operze czyli tak jak była "Nationale" w Rzymie, cztery opery tj. ADRIANA, LECOUVREUR, PAJACE i Micaela w CARMEN..." [1]
302. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.IX.[1924 r.], Wenecja : "...Tutaj mam dobry zespół, tenor ze Scali, baryton bardzo dobry. A Teatr słynie jakoby najpiękniejszy i najbogatszy w świecie, rzeczywiście olbrzymi, elegancki, cudne freski, rzeźby w złocie, inkrustacje, płaskorzeźby z marmuru itd. [...] premiera poszła dobrze [...] miałam moc oklasków, na ogół jednak zimna była publiczność, przeważnie skaładająca się z obcokrajowców, nie entuzjazmuje się, ani rozumie na finezjach sztuki śpiewaczej..." [1]
303. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.IV.1926 r., Sztokholm : "...mówię z Jankiem o domu, o święconym, o gościach, o dobrym papu, które tam wszyscy spożywają w tych dniach. My spędziliśmy wczorajszy dzień bardzo miło, bo na herbatce u moich znajomych Szwedek, dwóch sióstr..." [1]
304. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.III.[1924 r.], Mediolan : "...W Operze Wielkiej należy śpiewać tylko po niemiecku, dlatego śpiewam w Volksoperze, gdzie i Battistini i wszyscy włoscy śpiewacy gościli i goszczą [...] Byłam u specjalisty od gardła i płuc [...] absolutnie orzekł, że niedyspozycja głosowa pochodzi tylko z gardła [...] za dużo ćwiczę i znowu struny głosowe ucierpiały. Teraz przez pięć dni zupełnie ust nie otwieram..." [1]
305. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.II.[1924 r.], Turyn : "...Taka niespokojna jestem, bo Janeczkowi wysłałam przed dziesięcioma dniami 100 lirów w liście i również na ten list nie mam odpowiedzi, adresowałam do Lwowa, skąd właśnie Januś pisał mi w tych dniach, że wyjeżdża do Was i tam będzie się przygotowywał do egzaminu. Tak bym i ja chciała, żeby on już był po tej Politechnice, a tu jeszcze biedaczysko ma jeden rok ..." [1]
306. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.I.[1910 r.], Neapol : "...Kalendarz otrzymałam, bardzo dziękuję Tatusiowi, zaczęłam z Nowym Rokiem zapiski w nim, ale zaraz na drugi dzień przestałam, bo cóż miałam pisać o nieudanym debiucie w Neapolu..." [1]
307. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.I.1912 r., Mediolan : "...Zmartwiona jestem, bo wszyscy mówią, że do Julii potrzebna peruka blond-ruda, a ja nie chcę wydawać na to pieniędzy i będę prosić impresaria, aby mi pozwolił śpiewać Julię jako brunetce, w swoich włosach..." [1]
308. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.XII.[1924 r.], Berlin : "...coś niebywałego dzieje się ze mną [...] dostaję nerwowego strachu, a ten opanowuje mnie całą w danej chwili, w której biorę oddech na jakąś dłuższą frazę lub efektowną nutę.." [1]
309. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.XI.1926 r., Linköping : ...Jutro ostatni koncert dla polskich dzieci w Kościele [...] śpiewam same pieśni, bo nie wolno tutaj w Kościele arii..." [1]
310. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.VI.[1920 r.], Salice : "...Obecnie tu zarabiam wspaniale [...] Cel mój - śpiewać, śpiewać i śpiewać, bo to mi daje satysfakcję, chyba żebym się zakochała, wtenczas tylko poświęcę śpiew dla uczucia mojego [...] jednak bez miłości nie wyjdę za mąż [...] ja nigdy nie sprzedałabym siebie i swojej wolności dla bogactwa..." [1]
311. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.V.[1923 r.], Paryż : "...Wczorajszy koncert - aczkolwiek odniosłam triumf kolosalny dla mnie był, wprost wstyd powiedzieć okropny. Katar, czyli flegma goniła mi po gardle podczas śpiewania wariacji Mozarta [...] Publiczność jak już wspomniałam i telegrafowałam bardzo mnie owacyjnie przyjęła. Mówili, ze takich oklasków Paryż często nie słyszy" [1]
312. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.IX.[1909 r.], Mediolan : "...Boże mój dlaczegoż to bliżej teatru nie jest, byłabym sobie tu zamieszkała na stałe i czułabym się zadowoloną bardzo [...] Vis a vis park i tu prawie że wieś. No ale ta dalekość tu dla mnie niemożliwa..." [1]
313. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.IV.[1925 r.], Kopenhaga : "...urządzili mi owację kolosalną. Po [śpiewie] koloraturowym zdębieli, możliwe, że czegoś podobnego nigdy nie słyszeli !. Bóg da, że odniosę triumf, bo doprawdy jestem już chwilami "dépresse" czyli przybita tym, że do Ameryki nie mogę się ani rusz dostać, że jadą tam siły drugorzędne i robią się sławami, a ja nie mam szczęścia..." [1]
314. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.IV.[1920 r.], Forli : "...Kto nie zna entuzjazmu publiczności włoskiej, ten sobie wyobrazić nie może co się działo na widowni wczoraj, po moim CARO NOME [...] huki, oklaski, wrzaski, krzyczeli z galerii [...] "jeteś wielka" ..." [1]
315. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.II.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Düsseldorf : "...Naturalnie Niemcy są obecnie szalenie wrogo usposobieni przeciw wszystkim Włochom. Adusię reklamowali naturalnie wszędzie jako pierwszy sopran kolorutowy Scali Mediolańskiej [...] aż tu widzę, że do sali wpada gromada może 50, jakiś oberwańców (młodzież narodowa) i zaczynają krzyczeć [...] Adusia była najspokojniejszą zdaje się, gdyż jak zobaczyła tę całą bandę, tak zupełnie spokojnie przerwała CYRULIKA, oparła się o fortepian i czekała co dalej będzie..." [1]
316. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.10.1925 r., Buenos Aires : "...Żyjemy z dnia na dzień nadzieją zaśpiewania w teatrze Colon paru przedstawień..." [1]
317. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.XII.[1911 r.], Piacenza : "...będę do soboty - niedzieli może w Milano, bo wszystko trzeba przygotować, perukę odświeżyć, buciki obstalować i tyle drobiazgów kupić, potrzebnych do kostiumu Julii..." [1]
318. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.XII.[1910 r.], Mediolan : "...Rupnickowi dałam na gwiazdkę ten zegarek, cośmy we Wiedniu kupili, ucieszył się bardzo [...] Biedne moje strucle, jakżebym była zjadła je teraz, choćby suche..." [1]
319. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.X.1920 r., Genua : "...Urządziłam się tu bardzo sympatycznie, bo sama wszystko przyrządzam sobie. To jest - rano, jak zwykle śniadanie - herbata, chleb, masło, jajka na miękko. Tutaj są bajeczne sklepy ze wszystkimi mięsiwami świeżymi tj. gorące pieczenie, rozbefy, kotlety [...] można sobie wybrać na co się ma apetyt. Potem świeże ryby na gorąco, właśnie dzisiaj obstalowałam sobie dwa kawałki ryby, oczekuję lada chwilka, że ze sklepu przyniesie mi chłopak, jak tylko będzie gotowa. Mam także świetną oliwę (toskańską) [...] i z cytryny robię sos..." [1]
320. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.III.[1923 r.], Porto : "...Jakbym chciała opuścić to Porto - bo to straszna prowincja. Taki dziwny traf i zbieg okoliczności, że przez Porto straciłam materialnie i artystycznie najlepsze kontrakta stolic w Europie. Wczoraj La Scalę : zaproponował mi Lusardi telegraficznie w pierwszych dniach kwietnia FLET ZACZAROWANY w Scali z maestrem Toscaninim - czyli moje marzenie byłoby się spełniło..." [1]
321. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.I.[1913 r.], Parma : "...opisuję ten niezapomniany wieczór. Miałam tak masę oklasków i tyle owacji ze strony tej właśnie publiczności, że zapomnieć tak prędko nie będę ich mogła [...] dostałam trzy kosze kwiatów, zupełnie się nie spodziewając, czyli od impresaria - maestra z Piacenzy i właściciela naszego hotelu. Oprócz tego bardzo ładną torebkę ręczną, najmodniejszą z portmonetką..." [1]
322. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.XII.[1912 r.], Parma : "...Otrzymałam za I kwartał 280 fr., zaraz wysłałam Tatusiowi 250 fr. [...] Byłabym wysłała 350 fr. tak chciałam, jednakże pożyczyłam zdesperowanej mojej przyjaciółce 150 fr. - dotąd mi nie oddała..." [1]
323. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.X.[1924 r.], Monachium : "...mam tyle satysfakcji tutaj, tyle uznania jak nigdzie jeszcze, krytyki jak nigdy w życiu. Wyślę Wam wszystko - są bajeczne, na razie dwie załączam tylko..." [1]
324. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.X.[1919 r.], Wenecja : "...Mówię Wam, że czułam się cudownie po wczorajszym triumfie! Zaraz w pierwszej arii w CYRULIKU, po pierwszej części był huraganowy oklask, chcieli bis, nie bisowałam [...] przy drugiej entuzjazm doszedł do szczytu, krzyki, wrzaski, wprost wycie bis-bis..." [1]
325. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.VIII.[1925 r.], Oruro : "...w La Paz dostałam pare rzeczy bardzo interesujących, bo chrakterystycznych jak łuk i strzały indiańskie z bardzo dawnych czasów, bożek z czasów Inków i poncho - to jest przykrycie indiańskie, na którym powieszę sobie kiedyś, gdy będę miała swoje locum stałe - te strzały i łuk [...] kupiłam dwie skóry, śliczne, lekkie przykrycia na łóżko (skóra jasno kawowa) i dwie białe "alpaka", aby je na szezlongu rozłożyć. Tutaj wczoraj byliśmy proszeni do jednej familii niemieckiej, dostałam dwa kubki srebrne, typowa robota indiańska [...] jeszcze w La Paz dostałam dwanaście łyżeczek srebrnych, indiańska robota ręczna, śliczne..." [1]
326. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.VII.[1925 r.], Oruro : "...mamy tu jeszcze w projekcie zwiedzanie kopalni, których tu w okolicy, a nawet tuż koło miasta jest bardzo wiele, przeważnie cyna i srebro [...] Wcale sympatycznie schodzą nam tutaj dnie, choć to Tatko prowincja jak Nowy Sącz z 25 tysiącami mieszkańców..." [1]
327. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.VI.1925, [z dopiskiem Ady Sari], Buenos Aires : "...wczoraj pojechaliśmy autem do olbrzymiego parku tzw. Palermo, coś bajkowego [...] tutaj zostajemy do 7.VII, bo musimy czekać na ukończenie budowy nowej kolei Buenos Aires - La Paz..." [1]
328. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.III.[1924 r.], Zürich : "...Z Warszawy przyszedł telegram od [Emila] Młynarskiego, tej treści "Przyjmuję, naznaczony debiut 26, Cyrulik, proszę telegrafować dzień przyjazdu, pozdrowienia Młynarski". Zatem bardzo grzeczny i nie sposób teraz na ich prośby - (po 100 dolarów za występ) i tyle grzeczności z ich strony odpłacić zawodem..." [1]
329. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.III.[1912 r.], Fiume : "...Miałam odjechać dzisiaj okrętem do Venecji i wreszcie do Mediolanu, tymczasem po wczorajszym koncercie, który powiódł się bardzo dobrze, poprosili mnie [...] abym dała drugi koncert..." [1]
330. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XII.[1923 r.], Londyn : "...Już wczoraj chciałam Wam donieść o moim triumfie w Albert Hall [...] Pierwsze słowa skreślam do Was Moi Najdrożsi, opisując wczorajszy koncert, który wypadł bardzo dobrze, bo się czułam pomimo kataru świetnie przy głosie . Tak się bałam szalenie tego koncertu - zależało mi okrutnie, aby dobrą opinię pozostawić po sobie na kilka miesięcy całej mojej niebytności. Udało mi się w zupełności, nawet ja byłam zadowoloną..." [1]
331. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XII.[1922 r.], Bolonia : "...we czwartek wyjeżdżam do Milano. Żal mi, bo tutaj zrobiłam sobie już swoje kółeczko i dobrze się bawiłam, a tu znowu trzeba wyjeżdżać..." [1]
332. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XII.[1909 r.], Aleksandria : "...Przedwczoraj śpiewałam PAJACE po raz pierwszy tutaj, odniosłam sukces zupełny, bo zaśpiewałam je po debiutantce jednej, której brak bardzo sceny, formalnie nie umie się ruszać na scenie. Po arii miałam okrutne brawa..." [1]
333. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XI.[1924 r.], Monachium : "...Muszę Wam opowiedzieć co to za szalony entuzjazm był dzisiaj. Najdrożsi Moi, jeżeli Wam dam słowo, że takiego w życiu nie miałam, to proszę mi wierzyć [...] nigdy nie miałam sali tak napchanej. Przystawili drugi rząd w pierwszych miejscach tak, że ludzie siedzieli prawie pod moimi stopami..." [1]
334. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XI.[1907 r.], Mediolan : "...A tu coś ładnego mam dzisiaj donieść, mianowicie, że zmiana głosu mego już nastąpiła, już zrozumiałam czego nie mogłam dotychczas zrozumieć, co mnie się wydawało niemożliwem. Otóż wczoraj na lekcji pierwszy raz wszystko dobrze szło. Język w porządku, usta także i głos, nie w gardle tylko na wargach czuję, jak być powinno..." [1]
335. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XI.1925 r., Mediolan : "...Cała drogę na okręcie spędziliśmy nadzwyczajnie sympatycznie [...] towarzystwo okazało się sympatyczne, kilku panów z Milano, którzy wracali na zimę do Europy, unikając lata upalnego..." [1]
336. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.X.[1924 r.], Mediolan : "...czuję się dobrze, wszystkie rzeczy spakowane [...] prawdopodobnie będę miała jeszcze koncert w Lozannie..." [1]
337. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.X.[1911 r.], Stradella : "...Wczoraj miałam mój benefis, tyle niespodziewanych kwiatów, bukietów i koszy podostawałam, że faktycznie do przytomności jeszcze przyjść nie mogę. Nadzwyczajnie miłą i piękną owację urządziły mi tutejsze panienki, które z balkonów, czyli lóż nad sceną pierwszego piętra i drugiego oraz pozostałych, obsypały mnie kwiatami 350 bukietów, tak że cała scena, a jest ona duża - była zamieniona w jeden ogród..." [1]
338. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.VIII.[1925 r.], La Paz : "...dzięki Bogu, że teraz mam Janusia obok, że mogę się ze wszystkim co dręczy duszę podzielić [...] nie wyobrażam sobie chwili, w której miałabym pozostać znowu sama, pozostawiona w tym wielkim świecie, opuszczona i zmuszona walczyć znowu sama [...] Po sukcesach odniesionych jestem pewna, że do Argentyny, Chile i Peru będę miała stale co roku propozycję..." [1]
339. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.VIII.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], La Paz : "...Zmartwiliśmy się Tadzikiem, że mu tak kiepsko idzie, i że nie jest zdrów. Może za dużo pracuje. Takie siedzenie w tym pyle fabrycznym może mu jeszcze gorzej robić na płuca. Żeby tylko można kupca znaleźć i sprzedać to wszystko, to by było zdaje się najlepiej, bo póki Grabskiego diabli nie wezmą (co aby jak najprędzej się stało!) to nie ma mowy, aby przemysł się ruszył [...] Co do mnie, to ja myślałem tu zostać i ulokować się w jakiejś kopalni i pracować. Bo rzeczywiście w Polsce byłbym tylko ciężarem Tatusia..." [1]
340. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.VI.[1911 r.], Rzym : "...krytyka znakomita we wszystkich siedmiu gazetach, a szczególnie w czterech głównych jest najwięcej o mnie napisane, z czego jestem bardzo dumną i zadowoloną [...] Wczoraj nie miałam czasu na list, bo już od rana tutaj było ogromne święto - odsłonięcie pomnika króla Humberta, dziadka obecnego króla włoskiego..." [1]
341. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.V.[1925 r.], Christiania (dzielnica Kopenhagi) : "...Cudownie piękna natura dzika, w lasach wille, pałace i domki, a to zalediwe parę mniut od centrum miasta i tyle przyrody tak pięknej. Fiordy bajeczne [...] i przepiękne morze. Zachwycona jestem Norwegią..." [1]
342. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.IV.[1927 r.], Zürich : "...jeżeli Lwów nic nie odpowie, jadę w sobotę do Wiednia i dalej do Krakowa, gdzie może u Olgi się zatrzymam, o ile nie będę zmęczona to jadę prosto do Sącza, zostawiając kufer [...] pojęcia nie mam, może Olga go weźmie do siebie, ale boję się, że to kłopot straszny, bo kufer olbrzymi, zdaje się, że z tego wszystkiego trzy kufry ze sobą do Sącza nadam [...] już tak pragnę znaleźć się w domu na parę dni przynajmniej, nie mysleć o niczym, o żadnych interesach [...] koncertach..." [1]
343. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.III.1926 r., Poznań : "...Dałam osiem bisów [...] taki szalony był entuzjazm, tyle ciepła i gorącego uznania, że dodałam jeszcze dwa kawałki z bisów, powtarzając AY,AY. AY i SŁOWICZKA, po dwa razy każdy. Sala pełna..." [1]
344. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.II.[1923 r.], Monte'Storil : "Najdrożsi Moi ! Zdziwi Was zapewne zmiana miejsca pobytu mego, ale to tylko na 4-5 dni - aby kompletnie się wyleczyć z kaszlu, który mnie męczy - a nie mając nic do czynienie - a niczem związana nie będąc w Lizbonie, przyjechałam tutaj. Do zakątka cudnego - zacisznego tak zwanego Riwierą Portugalską..." [1]
345. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.II.1915 r., Mediolan : "...o wojnie nie ma mowy tutaj [...] na razie ani słuchu o mobilizacji. Potem rzecz dla mnie najważniejsza, że choćby przyszło do wojny - Włochy nie będą internować Polaków [...] Ja pracuję we Włoszech pięć lat, a pobytu siedem lat mając, mogę mieć i dostać w każdej chwili tak zwaną "concidananza" czyli zrobię się mieszkanką Włoch..." [1]
346. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.I.[1923 r.], Lizbona : "...Jutro wyjdę na miasto - bo chcę teatr zobaczyć, starsznie ciekawam jaka tu publiczność i jak przyjmują artystów [...] Przywiozłam ze sobą tylko płaszcz i futro, a żadnego kostiumu. Pociłam się w drodze - a tu cudny czas zastaliśmy. Ciepło jak u nas w kwietniu lub maju we Włoszech. Nie chciałam brać kufra i tak w ten sposób wybrałam się z bardzo mało rzeczami i pewnie mi tu przyjdzie kupić coś niecoś gdy bardzo mi ciepło dokuczy..." [1]
347. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.I.1924 r., Mediolan : "...Byłam u dentysty wraz z Lucią Boselli, poczciwa, kochana kobieta, przeszła ze mną wszystkie chwile, które miałam u dentysty. Półtorej godziny rwał zęba [...] straszne co przeszłam [...] dał kokainę, ale pomimo tego czułam szalony wprost ból, bo kokaina działa przez pięć minut..." [1]
348. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.XI.[1926 r.], Budapeszt : "...Szalony wprost, tak żywiołowy triumf, jakiego ja jeszcze w życiu nie miałam. Mówię nie miałam, bo zwykle moje triumfy zaczynały się na koncercie od arii koloraturowych - tymczasem tutaj publiczność szalenie muzykalna - kulturalna, bo zaraz w pierwszej części, po drugim utworze, gdy śpiewałam CARO MIO BEN Giordana (starowłoska pieśń z 1785 roku) zaczęły się takie szalone oklaski, pełne zrozumienia stylu i interpretacji oraz wykonania tej pieśni, co mnie wprost szalenie zdziwiło i radośnie nastroiło. Zaraz zrozumiałam, że mam przed sobą publiczność bardzo kulturalną..." [1]
349. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.XI.[1923 r.], Leicester : "Rano wczoraj (w Londynie jestem) wzięłam loże [...] na koncert niedzielny i pojechałam do Ambasady Poselstwa Polskiego, aby złożyć wizytę Skirmuntowi..." [1]
350. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.XI.[1908 r.], Mediolan : "...Dziwne, teraz tego Łuniewskiego polubiłam. Ten człowiek to może jedyny z dotychczasowych moich wielbicieli, który mnie prawdziwie i głęboko kocha, przekonałam się, że taki szlachetny i prawy charakter. Już dwa razy oświadczył mi się, prosząc o odrobinę wzajemności lub nadziei na przyszłość..." [1]
351. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.X.[1923 r.], Londyn : "Najdrożsi Moi. Wczoraj koncert był moim najlepszym w Londynie. Śpiewałam dość spokojnie i przede wszystkim głośno, czułam się bardzo dobrze. Zaraz po CYRULIKU dałam na bis LUNATYCZKĘ, a w drugiej części po arii z TRAVIATY dwa bisy VILANELLE i AY, AY, AY. Szalenie bili brawa i entuzjastycznie mnie przyjmowali..." [1]
352. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.VII.[1920 r.], Castel Mauro : "...Ucieszyłam się szalenie liczną korespondencją i cudną fotografią od Bolka. Tak ślicznie zrobiony mój Bolek, a przy tym dodały mi tyle nadziei jego słowa, bo pierwszy raz odkąd się znamy, pisze mi tak serdecznie o naszej wspólnej przyszłości [...] Tatusiowi i Mamci miło będzie widzieć mnie już mężatką, na swoich śmieciach i w Warszawie..." [1]
353. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.IV.[1923 r.], Londyn : "...Dzisiaj byłam do próby "dysek gramofonowych" [...] Nie uwierzycie jak się szalenie bałam słuchając tego mojego śpiewu..." [1]
354. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.III.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...Dziś był olbrzymi raut w Poselstwie Polskim dla Adusi urządzony i było siedemdziesiąt osób, sama dyplomacja..." [1]
355. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.I.[1910 r.], Neapol : "...Tak mi przykro, że rocznica przeszła smutno, że Mamcia cierpi na nogę, Tadzik robi zmartwienia Tatusiowi ciągle [...] Wczoraj była premiera LORELEY [...] opera ta, to nowość dla Neapolu. Podobała się bardzo, bo Kruszelnicka to skończona artystka. Coś fenomenalnego, co to za inteligencja w niej..." [1]
356. Fragment listu [do rodziców] z dn. 28.XII.[1923 r.], Mediolan : "...Byłam kiedyś tu na ŁUCJI w Scali, aby zobaczyć Toti dal Monte, tę okrzykniętą diwę, sławną nad wszystkie koloratury i daję słowo, że nic się od niej nie nauczyłam. Dużo scenicznych efektów robi, tych samych co ja, a śpiewać może bym lepiej ja potrafiła, jednak ona jest cztery sezony w Scali, pod dyrekcją Toscaniego, co naturalnie bardzo jej pomogło..." [1]
357. Fragment listu [do rodziców] z dn. 28.VI.[1926 r.], Magdeburg : "...Bisowałam LINDĘ, WALCA Straussa i AY, AY, AY. Publiczność nie powstała zupełnie z krzeseł po ostatnim numerze, jakby zahipnotyzowani wszyscy, wychodziłam piętnaście razy [...] wreszcie krzyknęłam "Auf Wiedersehen", no i fortepian zamknęli, na znak końca koncertu. W tym koncercie brał udział Verein, chór tutejszy (cudownie piekny chór), złożony ze 120 [mężczyzn], wszyscy we frakach - bardzo eleganccy, więc i oni bili brawo i krzyczeli bez końca. Po koncercie dla nich wszystkich urządzono raut i tańce, uproszona z przyjemnością zostałam..." [1]
358. Fragment listu [do rodziców] z dn. 28.IV.[1926 r.], Sztokholm : "...cały pokój zastawiony rzeczami, pakujemy od rana, do tego wizyty, zaproszenia, rozmaite załatwienia bankowe, bilety podróżne..." [1]
359. Fragment listu [do rodziców] z dn. 28.I.[1925 r.], Turyn : "...Pamiętny dzień, rocznica ślubu moich Najdroższych i tyle wspomnień z lat dziecięcych. Jak to już dawno od tych czasów, gdzie w tym dniu odbywały się zawsze zabawy tańcujące, a ja malutka z łóżka słyszałam jak obok grała hucznie muzyczka i tańce odchodziły, a potem niezapomniany bukiet cudnych kwiatów, które rano tego dnia Tatuś stale Mamci ofiarowywał [...] ot i czterdzieści jeden lat minęło dla Was [...] nie chce mi się wierzyć, że to już siedemnaście lat, jak we Włoszech bawię..." [1]
360. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.XII.[1909 r.], Neapol : "...Co za dziwne tu zwyczaje, od tygodnia przed świętami ruch niemożliwy w całym mieście, szczególnie tu w naszych stronach [...] sklepikarze co mieli wszystko powystawiali, a lud kupował. Po prostu jak u nas w odpust lub w jarmark..." [1]
361. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.X.[1911 r.], Triest : "...Ani jednego błędu nie zrobiłam i wszystko tak, jak mi kazali z humorem odśpiewałam. Po przerwie miałam duże i długotrwałe oklaski..." [1]
362. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.VII.[1922 r.], San Sebastian : "...Tak mi źle samej, gdy chcę wyjść, a nie mam nikogo ze znajomych, aby mi towarzyszył, zanudzić się mogę w domu, a nie wypada mi samej wyjść. W Hiszpani nie przyzwyczajeni widzieć kobiety samej, więc zaraz przygadują i przyczepiają się..." [1]
363. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.VI.1925 r., Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...wszystko już popakowane, bo mamy stanąć około dziewiątej w Buenos Aires, strasznie się już cieszymy..." [1]
364. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.V.[1909 r.], Rzym : "...Poczciwa ta pani [Liperini], aż do drzwi mnie odprowadza i przyprowadza. Tak mi z nią dobrze, bo mnie wszyscy bardzo poważają widząc, że nie sama jestem [...] Próby dzisiejsze już gorzej poszły, każdy z nas się mylił, bo bardzo trudne te kwartety i tercety, ciekawam jak ta wieczorna pójdzie - jeszcze tylko cztery dni..." [1]
365. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.IX.[1921 r.], Mediolan : "...Zdaje mi się, że jestem u celu artystycznego, teraz czekam na zbiory - finansowo, bo przecież to największy czas, po jedenastu latach pracy. Szczęśliwą się czuję Moi Jedyni, zadowoloną z mojego triumfu..." [1]
366. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.IV.[1925 r.], Kopenhaga : "...Nareszcie dali mi już wszystko co żądałam w kontrakcie do Ameryki [...] 50 tysięcy miesięcznie, trzymiesięczny kontrakt do Boliwii i republik sąsiednich, debiut w La Paz - stolicy Boliwii [...] Nawet otrzymałam to, w co wątpiłam - bilet I klasy w jedną stronę dla Janka. Powrotny sama zapłacę..." [1]
367. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.II.[1926 r.], Berlin : ".Dzisiejszy wieczór miałam niezapomniany, a dlatego, że zdobywałam tę zimną publiczność, każdym numerem coraz więcej. To nie było jak w Monachium od razu, od pierwszego numeru, tutaj nie dowierzali, w ogóle zimna publiczność, którą trzeba było pomału porywać. Jednak już w połowie dałam bis, a przy końcu,oprócz ŁUCJI, bisowałam [wariacje] Mozarta i pięć innych kawałków [...] dzisiejszy koncert był w Blüthner Saal, następny zapowiedziany jest w Filharmonii..." [1]
368. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.XII.[1922 r.], Mediolan : "...nagle przyszło mi się uczyć HAMLETA, którego mam w Lizbonie śpiewać, więc całymi dniami (od 5 dni) kuję z maestrem Spetrino, po dwie godziny lekcji, a sama pracuję cztery godziny dziennie. Już idzie wcale dobrze [...] bo to cudna partia OFELII..." [1]
369. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.X.[1924 r.], Monachium : "...Entuzjazmu jaki był po arii CYRULIKA nie da się opisać, a po TRAVIACIE ludzie zwariowali [...] Nawet Włochy nie miały nigdy dla mnie tyle zrozumienia, tyle ciepła i oklasków [...] Ludzie czekali na mnie całą masą, szpaler zrobili, "hoch!" krzyczeli otoczywszy auto, każdy chciał być bliżej, więc pchali się ku mnie, prosząc o występ w operze, o drugi koncert, o autograf..." [1]
370. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.V.[1925 r.], Paryż : "...Właśnie konsul mi pisał, że wszystko załatwi dla Janka na miejscu i da mu wizę do Ameryki [...] proszę koniecznie rozpytywać się w Krynicy o jakąś małą willę żeby kupić, by Mamcia i Tatuś mogli jeździć na kurację do swojej czyli mojej willi, a nie płacić tyle..." [1]
371. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.V.[1920 r.], San Pietro In Cerro : "...Zacznę od soboty, mojego benefisu, który wypadł cudownie. Miałam trzy prezenty w złocie i cztery kosze kwiatów. Teatr wyprzedany do ostatniego miejsca, a to było już siódme przedstawienie z rzędu, więc bałam się czy będzie pełne, bisowałam naturalnie. Obrzucono mnie kwiatami [...] Prezenty - cudny pierścionek z szafirem i brylantem oraz medalion i bransoletka z pięcioma breloczkami malutkimi [...] na łańcuszku złotym bardzo ładny pajączek złoty z perełką i rubinem (robota wenecka). Ucieszyłam się szalenie tymi prezentami [...] A, prawda - wielka niespodzianka była dla mnie, w chwili wyjazdu z Lukki oświadczył mi się impresario, człowiek 42 letni [...] szlachcic, bogaty [...] jednak dla mnie nie nadający się, jak mógł pomysleć, że ja bym za niego wyszła..." [1]
372. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.IX.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], Buenos Aires : "...Wczoraj poszliśmy do ministra polskiego p. Mazurkiewicza, do którego Adusia miała list od ministra polskiego w Bernie. Przyjął nas bardzo serdecznie, żałował, że nie może urządzić rautu dla Adusi, gdyż z powodu braku mieszkań, zajmuje apartament w hotelu...' [1]
373. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.III.[1922 r.], Neapol : "Pierwszy raz słyszę z listu Tatusia, że Wezuwiusz niespokojny. Tu wszyscy siedzimy najspokojniej w świecie, ani też nikomu nie śniło się nawet, ani na myśl nie przyszło - myśleć o Wezuwiuszu [...] mam go przed oczyma [...] z okna widzę, że stale "dymi", ale to jet życie, nawet Pan Bóg broni, gdyby przestał dymić, bo to uważają Neapolitańczycy za zły znak..." [1]
374. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.II.[1923 r.], Lizbona : "...Najdrożsi Moi - jadę do Londynu !! Szalenie się cieszę, wprawdzie na jeden koncert tylko (na razie, bo mi Casali urlop dał tylko na 10 dni), ale mam nadzieję, że ten koncert da mi przyszłość !!! Przyjęłam warunki niezbyt znakomite - ale primo - z nadzieją na drugi koncert podwójną gażę otrzymać, secundo - nadzwyczaj to ważny krok dla mnie [...]. Bo trzeba Wam wiedzieć Moi najdrożsi, że dzisiaj żadna artystka włoska nie jeździ do Londynu. Anglia już od paru lat zamknęła wrota dla włoskiej opery i włoskich artystów. Zatem to dla mnie honor i kolosalne szczęście, że śpiewam w największej sali londyńskiej ALBERT HALL na 10 tysięcy ludzi (miejsc)..." [1]
375. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.II.[1907 r.], Wiedeń : "...Wie Mamcia, że ja się nie boję tego koncertu, wszystkie panienki u Pizzamano mi zazdroszczą, takie zdenerwowane, a doprawdy nie ma czego. Jednego miejsca, a raczej dwóch w kawałku FRÜHLINSTIMMEN boję się troszeczkę, bo ani rusz nie chce pójść lepiej. Ćwiczę i ćwiczę..." [1]
376. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.I.[1920 r.], Livorno : "...Dzisiaj cudowny spacer, trzy godziny nad morzem. Takie spokojne, takie imponujące w swoich prześlicznych kolorach. Jadąc na Genuę, myślałam o naszej jeździe pierwszej po Włoszech z Tatusiem..." [1]
377. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.XII.[1924 r.], Mediolan : "...Gdyby mi się udało, z wiosną kupię małą willę na Riwierze, uczyniłabym to chętnie, bo wynajmując willę na lato, mogłabym szalenie dużo zarobić..." [1]
378. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.XII.[1910 r.], Piacenza : "Och ! Jacy ci Włosi, bez żadnych tradycji [...] przechodzą święta u nich. Aż mi przykro patrzeć, że to takie wszystko nie mające pojęcia, co to jest życie rodzinne i przepędzenie świąt w kółku swoim [...] Ja stale głodna jestem - będąc przyzwyczajoną tak w domu, jak i w pensjonacie jeść dobrze parę posiłków [...] Tu na obiad w południe - makaron albo ryż, gruszkę, obliczone dwie, trzy na jedną osobę, gotowane w wodzie, które u nas świni się daje [...] muszę je obierać ze skórki bo oni jedzą ze wszystkim [...] nie tak jak to u nas w spiżarni, wszystko się znajdzie, głodnym nigdy się nie jest. W tej chwili myślę np. jak z chęcią zjadłabym kromeczkę chleba z masłem..." [1]
379. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.XI.[1926 r.], Budapeszt : "...Wiem z listu Flisowej, że Mamcia pojechała do Krakowa, może mi stamtąd coś doniesie, bo tam znajdzie więcej czasu..." [1]
380. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.XI.[1921 r.], Mediolan : "...Dobrze Tatuś zrobił dając równy podział wszystkim z tych 300 lirów [...] Mam kontrakt od 16.III do 3.IV w Neapolu [...] cudny czas będę tam miała i Wielkanoc pewnie tam spędzę [...] Ta opera zaraz po Scali i na równi się liczy..." [1]
381. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.VIII.[1923 r.], Mediolan : "...Mój Boże - jak to nie można mieć wszystkiego na tym bożym świecie. Ot, ja tak bym pragnęła mieć tego człowieka koło siebie. Tymczasem ani ja z nim, ani on ze mną nie możemy pozostać, ani mysleć o połączeniu się węzłem małżeńskim..." [1]
382. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.VII.[1925 r. z dopiskiem Jana Szayera (brat)], La Paz : "...gratulacje ze wszystkich stron, że czegoś podobnego tu jeszcze nie słyszeli..." [1]
383. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.VII.[1921 r.], Bolonia : "...Szalone owacje zaraz na wstępie [...] jutro dziesiąte przedstawienie CYRULIKA..." [1]
384. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.V.[1911 r.], Mediolan : "...mam kontrakt i to taki, jaki sobie życzyłam i ja warunki podyktowałam. Przede wszystkim przyjęłam jako "występy gościnne", zawsze wydrukowane ma być wyraźnie - występy gościnne [...] (Nie dała się Sari) bez względu na to ile ich będzie i czy tylko z PAJACÓW, czy może także w innej operze będę śpiewać..." [1]
385. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.IX.[1921 r.], Mediolan : "...Tu w Milano, w operze obecnie jedynej, czyli cały świat artystyczny zjawił się wczoraj na tym przedstawieniu [Cyrulik Sewilski]. Teatr Carcano wysprzedany, wszyscy agenci, dyrekcja La Scali [...] wszyscy wczoraj byli i wszyscy jak jeden mąż oklaskiwali mnie jednogłośnie [...] przed wyjściem na scenę poleciłam się mojej Matce Boskiej, która jest od Edusia, z jego pierwszej komuni z Chyrowa, zawsze w garderobie ze mną od jedenastu lat!..." [1]
386. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.IV.[1920 r.], Bergamo : "...Kupiłam tutaj, w sklepie jedwabiów materii na cztery sukienki [...] Na razie dam robić granatowy, bo to będzie spódniczka do bluzek (plisowana, ostatnia moda)..." [1]
387. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.III.[1926 r.], Oslo : "...wróciliśmy z Bergen. Co tam za cuda natury widzieliśmy, podziwiając tak z bliska, te bajeczne, jedyne w swojej okazałości fiordy norweskie [...] im dalej się idzie, coraz to nowy obraz, panorama wprost tak cudna, do tego bajeczna pogoda, niebo niebieskie, prawie szafirowe, góry niebotyczne, pokryte śniegiem, stające się przesmykami, a między nimi morze..." [1]
388. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.III.[1925 r.], Zürich : "Dzisiaj czytam rano "Corriere della Sera", w którym jest telegram o wykolejeniu się pociągu dn. 23.III z Krakowa do Warszawy. Strasznie się zdenerwowałam myśląc, że Tatuś w tym dniu miał wyjechać do Warszawy..." [1]
389. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.III.[1924 r.], Berno : "...Te dni w Bazylei były dla mnie prawdziwym odpoczynkiem, nikt mnie nie sekował wizytami [...] cały dzień siedziałam sobie w moim ślicznym pokoiku, przypatrując się Renowi - szumiącej rzece, która u stóp moich płynie spokojnie i majestatycznie [...] Przy głosie byłam jak nigdy w życiu. Odśpiewałam całą TRAVIATĘ tak nadzwyczajnie dobrze, że tylko Boga bym prosiła całe życie tak śpiewać. Sukces był olbrzymi, publiczność wyła z entuzjazmu i zadowolenia. Miałam po każdym akcie siedem wyjść przed publiczność, kłaniając się i dziekując za tyle oklasków..." [1]
390. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.III.1915 r., Conegliano : "...Przyjechaliśmy wszyscy tj. cała kompania nasza na cztery przedstawienia - dwa CYRULIKA i dwa PASQUALE. Miejscowość prześliczna, górzysta, powietrze cudne, teatr mały ale bardzo elegancki..." [1]
391. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.XII.[1907 r.], Mediolan : "...Co się tu na ulicach działo i dzieje - to pojęcie ludzkie przechodzi. Czegoś podobnego w życiu nie widziałam. Chodzi tysiące ludu, chłopców, dzieci, starszych i wszystko ma takie oryginalne trąby i na tem trąbi wydając przeraźliwy głos..." [1]
392. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.XI.[1921 r.], Mediolan : "...Telegrafowali po mnie z Barcelony, na dwa przedstawienia [...] piszą, że chcą koniecznie porozumieć się ze mną, co do daty moich występów..." [1]
393. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.XI.[1907 r.], Mediolan : "...Wczoraj wysłałam kartkę do Tatusia, prosząc bardzo o zaprenumerowanie mi nie gazety niemieckiej, bo tę będzie mi dawała pani Ruszkowska, ale gazetę naszą, lwowską SŁOWO POLSKIE..." [1]
394. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.XI.1924 r., Berlin : "...Nie potrzebuję wychodzić z pokoju cały dzień, bo wszystko załatwiam przez telefon, tuż obok mnie stojący. Wygoda nadzwyczajna..." [1]
395. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.X.[1911 r.], Mediolan : "...podpisałam kontrakt do Brescii na JULIĘ [...] mam nadzieję, że w tym roku od Tatusia nic nie bedę brała, długi wszystkie pospłacam i coś jeszcze uskładam..." [1]
396. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.IX.[1926 r.], Poznań : "...Rozsprzedany teatr do ostatniego miejsca [...] Poszło wyśmienicie wszystko, byłam dobrze przy głosie, scenicznie i głosowo byłam z siebie zadowolona. Dostałam duży kosz prześlicznych "Dalii morelowych", od wielbiciela z życzeniami "rychłego powrotu", pojęcia nie mam od kogo..." [1]
397. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.II.[1925 r.], Turyn : "...We czwartek dopiero trzecie przedstawienie [Złotego Kogucika], a że na nim będzie Toscanini, więc wszyscy mamy tremę. Toscanini tu wczoraj przyjechał, bo opera NERON, która tak szalony entuzjazm zrobiła w Scali będzie z całym "ansamblem" przeniesiona tu..." [1]
398. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.[V.1922 r.], Paryż : "...Dużo osób mnie poznawało, więc miło mi było, orkiestra u wejścia do teatru dała mi brawo mówiąc, że nigdy nie słyszeli takiej śpiewaczki, takiej koloratury. A trzeba wiedzieć, że nasza orkiestra obecnie jest symfoniczna tutejszych koncertów klasycznych, więc uznanie ich, to bardzo dużo. Dowiedziałam się też, że duże gazety napisały dzisiaj przecudne artykuły o nas, a specjalne o mnie. Podobno twierdzą, że wszystkie Rozyny dotąd zakasowałam. To mnie szalenie cieszy, bo to Paryż ! Widziałam dzisiaj wieczór, w operze wspaniałe toalety, panie dekoltowane do pasa !! Coś skandalicznego, panowie wszyscy we frakach, smokingach - nadzwyczajny szyk, teatr ten bowiem znany z arystokratycznego "wzięcia"..." [1]
399. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.XII.[1090 r.], Neapol : "...Dobrze mi tu, urządziłam się jak najtaniej. Otóż, kupiłam sobie menażki i poszłam o trzeciej po południu po obiad składający się z rosołu, pieczeni lub risotto i pieczeń. Owoce sama sobie kupuję i od czasu do czasu jakieś ciastka do herbaty. Wieczorem jadam kolację zimną lub gdy mi co zostanie z obiadu odgrzewam sobie [...] a o jedenastej przed południem zwykle jadam jajka dwa na masło rzucone [...] z bułką. Wino czerwone kazałam sobie całą butelkę za dwa liry przynieść, tak że mi to wystarczy na dwa tygodnie..." [1]
400. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.XI.[1923 r.], Montreux : "Najdrożsi Moi! Pewnie Was zdziwił nagłówek daty i miejscowości. Otóż jestem tutaj, na stacji, w oczekiwaniu połączenia z Milano. Co się działo wczoraj na stacji Lyon w Paryżu trudno mi będzie opisać. Powiem Wam tylko to, że od inwazji 1914 roku nie widziałam podobnego natłoku tłumu zabijającego się i gwałtem do pociągu przez okna wchodzącego..." [1]
401. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.X.[1909 r.], Mediolan : "...Tatku! dużo bym dała, żebym była nie podpisała tego kontraktu tutaj, bo widzę, że zwycięsko wyjść mi tak trudno będzie. Śpiewając gdzie indziej mogłabym była zaoszczędzić kieszeń Tatusia, a sama jeszcze coś się nauczyć więcej..." [1]
402. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.VIII.[1922 r.], Wenecja : "...jestem po premierze PURYTANÓW, które wczoraj śpiewałam po raz pierwszy w swoim życiu [...] Byłam szalenie zaabsorbowana, gdy tu przyjechałam i zobaczyłam afisze reklamowe, gdzie moje nazwisko i tenora Borgioli były tak olbrzymie z dodatkiem "sławna"..." [1]
403. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.IX.[1924 r.], Lizbona : "...Kolosalną reklamę zrobiono mi tutaj, afisze, artykuły, fotografie wystawione, potem reprodukcje fotografii we wszystkich gazetach, jednym słowem jak dla Paderewskiego..." [1]
404. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.IV.[1926 r.], Gävle : "...Wczoraj w Falun, gdzie miałam koncert wieczór, był taki szalony entuzjazm, formalnie publiczność wyła, tupała nogami, krzyczała, a przy wsiadaniu do auta, wznosili hura niezliczone razy - na cześć "włoskiej primadonny". Na to konto, w tej chwili sama postanowiłam jutro tam jednak powrócić..." [1]
405. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.IV.[1923 r.], Londyn : "...Ja tymczasem odbędę koncert 29 kwietnia, który mam z wielkim skrzypkiem Ysayem, który będzie dyrygował sam orkiestrą i mnie zadyryguje pierwszy akt TRAWIATY i scenę obłąkania z "ŁUCJI". Zaraz tego samego dnia wyjadę do Paryża, całą noc będę w drodze, aby nie tracić dnia 30 kwietnia, bo muszę się uczyć jeszcze tego SŁOWIKA Strawińskiego i dwóch pieśni Delage [...] Muszę posłuchać Strawińskiego aby mieć go więcej w głowie. Szalenie trudna muzyka (niech żyją starzy włoscy kompozytorzy!), a nie nowocześni, którzy się sadzą tylko na to, aby muzykę utrudniać studjującemu, same dysonanse i żadnej pomocy w akordach...' [1]
406. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.III.[1912 r.], Fiume : "...Paczkę wczoraj otrzymałam, za którą rączki całuję i bardzo dziękuję za wszystkie specjały [...] dzisiaj piątek zatem poszczę, ale od jutra używać sobie będę na polędwicy..." [1]
407. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.12.[1920 r.], Triest : "...Smutne, bardzo smutne dla nas wszystkich będą te święta. Każdy gdzieindziej, ale cóż poradzić [...] Gdy pomyślę, że jutro święta to mnie ściska żal i wieczna myśl o braciach, gdzie są? co porabiają?..." [1]
408. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.XII.[1909 r.], Neapol : "...Łzy mi kapały z oczu, gdy czytałam wasze słodkie słowa. Och! Boże - rzeczywiście, że ja zawsze święta spędzać będę na obczyźnie, tak jedne, jak drugie. Smutne to, ale cóż robić [...] Po próbie Campanini, rozmawiając ze mną, zaproponował mi czy bym z nim nie pojechała (czyli z jego kampanią) do Chicago, do Ameryki Północnej na rok przyszły..." [1]
409. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.XII.[1907 r.], Mediolan : "...Jaka straszna różnica jest pomiędzy wigilią tam, w Sączu, w swoim kraju i domu, w otoczeniu najbliższych sobie. A tu - gdzie formalny śmiech mnie bierze, gdy myślę o tutejszej wigilii [...] proszę pomysleć, że nic z postem nie jedzą, wszystko mięsa i żadnych ryb..." [1]
410. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.XII.1924 r., Berlin : "...Niezadowolona jestem, bo mi się nie udała jedna nuta bardzo ważna w arii tj. wysokie "c", na schodach po arii [...] ano trudno, zawsze dobrze nie może być..." [1]
411. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.XI.[1923 r.], Londyn : "...Mnie czas schodzi tutaj bardzo smutno. Dziwne to i wprost nieprawdopodobnie brzmi - bo przecież bawię w wielkim Londynie, jednak co zanczy Londyn - Paryż, gdy człowiek sam, wiecznie sam..." [1]
412. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.X.[1922 r.], Tirest : "...otrzymałam list od Olgi Gallowej [...] przeraziłam się bardzo nieporozumieniami, jakie wynikły pomiędzy Jadzią a Wami [...] wczoraj byłam na bardzo interesującej uroczystości, to jest - chrzest okrętu nowego, po raz pierwszy puszczanego w wodę..." [1]
413. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.VI.[1926 r.], Salsomaggiore : "...Januś dostał tyle ubrań i wszystkiego, że i Maniusiowi się należy, tym więcej, że pracuje i męczy się rok cały w biurze..." [1]
414. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.VI.[1925 r.], Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...Tak mi się uprzykrzyła ta jazda, że formalnie doczekać się nie możemy, aby już raz ten okręt stanął choćby na parę godzin [...] Chodzić po pokładzie nie można, bo człowiek jak pijany wywraca się. Prosiłam Janusia, żeby opisał chrzest na Ekwadorze i bal, bo mnie się nic nie chce robić, jedynie co z przyjomnością czynię - to robota ręczna [...] jutro już w Rio [de Janeiro] wyjdziemy na świat Boży, po dwóch tygodniach jazdy odetchniemy, stanąwszy na stałym lądzie, weźmiemy auto do spółki z Didurami i Czarneckim i pojedziemy zwiedzać to miasto śliczne jak z bajki podobno..." [1]
415. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.V.[1922 r.], Paryż : "...Szalenie czułam się szczęśliwa, gdy mnie ta paryska publiczność oklaskiwała bez końca. Po arii Mozarta trwały oklaski i owacja dobre siedem minut ! Wyli wszyscy krzycząc "bis", ale nie daje się już bisów [...] Cały ansamble był cudowny, zatem przedstawienie szło jak z płatka. Serafin dyrygował przecudnie, co to za znakomity dyrygent i bardzo dobry dla wszystkich. Teraz widzę, że jestem u szczytu sławy..." [1]
416. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.V.[1911 r.], Mediolan : "...Co do tego koncertu w Sączu, gdybym nie zrobiła na czerwiec i wracała w sobotę lub niedzielę do domu, to mogę się wymówić jakąkolwiek chorobą gardła od koncertu nowosądeckiego..." [1]
417. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.I[1909 r.], Mediolan : "...Zbliża się dzień 25 lecia pożycia Waszego najukochańsi moi. Cóż ja mam w dniu tak ważnym za życzenia Wam przesłać! Zawsze jedne i te same - długiego jeszcze życia i w zupełnem zdrowiu, w szczęściu niech mijają Wam następne lata. Da Bozia, że doczekamy się jeszcze złotego i brylantowego wesela, co to za radość, za uciecha będzie dla nas wszystkich. Cieszę się, że uroczysty obchód tej chwili ważnej będzie dopiero w lecie, gdy ja będę już obecna. Zapewne równocześnie z weselem Edusia [...] Kiedyś tu dostałam zawiadomienie i zaproszenie na bal prawników w Nowym Sączu..." [1]
418. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.IX.1925 r., Buenos Aires : "...Byłam w banku tutejszym [...], który wyśle telegraficznie 1400 dolarów, przekazane na imię Tatusia w Starym Sączu, na bank Polski w Warszawie, który prześle pewnie pocztą na Nowy Sącz..." [1]
419. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.III.[1922 r.], Neapol : "...Do Janeczka napiszę w tej sprawie miłosnej, nigdy nie myślałam, żeby i on był taki kochliwy i tak wcześnie zaczynał swoje amory. Pech, doprawdy, że wszyscy tutaj mają do Sądeczanek pociąg ! A świat taki duży i tyle ładnych i bogatych panien wolnych ! Miejmy nadzieję, że Janeczek przyjdzie do siebie prędko i zmądrzeje na przyszłość..." [1]
420. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.II.[1914 r.], Petersburg : "...dostałam dwa kosze kwiatów, jeden od pani Żukowskiej, do którego była przypięta prześliczna broszka złota z trzema maleńkimi brylantami [...] a drugi kosz był od pana Smolińskiego, przecudny, olbrzymi..." [1]
421. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.XII.[1923 r.], Paryż : "...Cały dzień wczoraj chodziłyśmy za sprawunkami, oglądając przy tej sposobności cudowne wystawy we wszystkich sklepach głównych. Coś bajecznego, jaki to luxus i przepych wszędzie. Ludzi moc w Galerii La Fayette [...] Tysiące ludzi w takiej jednej galerii czyli sklepie, ścisk taki sam na ulicach, jak i w sklepach..." [1]
422. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.X.[1924 r.], Berno : "...bardzo dobrze poszedł koncert, bardzo dobrze się czułam, śpiewałam spokojnie i tak jak ja lubię. Ogromny entuzjazm, taki, jaki zaliczam do największych dotąd odniesionych triumfów [...] wywoływali mnie siedem razy, tak wczoraj jak i dzisiaj [...] Byli u mnie w garderobie Ministrowie oboje, hrabia Rzewuski , Konsulowie oboje i dużo jeszcze Polaków z takim szalonym zachwytem, że mnie rozczulili..." [1]
423. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.VI.[1925 r.], statek pasażerski Principessa Mafalda : "...Teraz jesteśmy już na środku oceanu i od przedwczoraj okręt tak się niemożliwie chwieje, że wiekszość choruje, albo leży w łóżkach, albo się ledwo trzyma. My z Adusią czujemy się bardzo dobrze [...] zwdzięczamy dobre znoszenie tego tańczenia statku temu, że od dziecka byliśmy przyzwyczajeni do huśtawki. Wczoraj przejeżdżaliśmy o godzinie trzeciej po południu - równik, okropne ceremonie..." [1]
424. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.V.[1924 r.], Florencja : "...Rozpakowałam wszystko, na dziesięć dni będę miała spokój i nareszcie odpocznę, bo doprawdy tej wędrówki (w kufrach żyjąc) przez dwa miesiące już miałam dosyć..." [1]
425. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.IX.[1923 r.], Salsomaggiore : "...Tak się cieszę, że będę mogła znowu przekazać Wam tych 10 000 lirów z koncertów [...] dla Tadzia, bo mi go strasznie żal, że siedzieć musi jako belfer na wsi [...] Dzisiaj śniła mi się Franeczka ot i wiadomość pocieszająca [...] gdy mi bardzo źle - przychodzi mnie pocieszać we śnie !..." [1]
426. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.III.[1923 r.], Porto : "...Odniosłam wczoraj sukces kolosalny - entuzjastyczny i taki szczery jak rzadko się zdarza, specjalnie gdy na debiut jest obrana opera nie obliczona na efekt galerji - ale finezyi pełna, tak zwanego "bel canti"" [1]
427. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.XI.[1924 r.], Berlin : "...Bardzo mi żal, bo omawiałam całą sprawę Tadzika, zmartwienie moje szalone z powodu wystąpienia Rudnika ze spółki i naturalnie ból nad losem Tadzika i jego niedolą.." [1]
428. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.V.[1926 r.], Mediolan : "...Rano sprzątanie, od dziesiątej w kuchni jestem [...] wszystko sama robię, nawet naczynia i wszystkie garnki myję i obcieram...' [1]
429. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.V.[1923 r.], Mediolan : "...Jeszcze we Włoszech nigdy tak dobrej passy nie miałam" [1]
430. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.V.[1920 r.], Lukka : "...zostałam obrzucona kwiatami, publiczność nie zmęczona oklaskami, wywoływała mnie samą sześć razy. Wyszłam na ostatku z maestrem i impresario. Ten zaś, po raz pierwszy w życiu swoim znajdował się na otwartej scenie [...] był formalnie wzruszony i oczarowany moim sukcesem. W darze za te emocje [...] przysłał mi cudny list z podziękowaniem i dwa breloczki złote..." [1]
431. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.IX.[1923 r.], Salsomaggiore : "...Przychodzą dni tak głębokiej samotności i smutku, że rady sobie dać nie mogę. Włóczę się sama - wiecznie sama po ścieżynach więcej odległych od centrum, gdzie tak samej nie wypada ciągle spacerować - bo się uwagę na to zwraca, a chcę być niepostrzeżona, więc uciekam więcej poza centrum na boczne drogi..." [1]
432. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.III.[1907 r.], Wiedeń : "...W sobotę śpiewałam w "Strzesze" [red. czasopisma] - ach, jak oni mnie tam żegnali [...] Otóż śpiew wypadł mi dobrze. Niemożliwą klakę urządzili mi koledzy Edusia, już wstępując na estradę dodali mi odwagi i zachęcili. Przy końcu miał Fałat przepyszną mowę o mnie i żegnał mnie w imieniu całej "Strzechy"..." [1]
433. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.III.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Oslo : "...Co to jednak znaczy, że [Adusia] była tu już znaną. Sala kompletnie wypełniona (1300 osób) i wszystkie przejścia zabite stojącymi ludźmi. To już rzeczywiście satysfakcja tutaj śpiewać, jak się ma taką publiczność Oslo za sobą..." [1]
434. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.II.[1922 r.], Udine : "...Wreszcie teraz odkładam pieniążki. Mam już od września odłożone 17 000 lirów. Tutaj jeszcze odłoże z 7 lub 8 000, zatem gdy od Was przyjadę będę milionerką !!! [...] Gdy byłam w Paryżu, był właśnie Piłsudski. Szalenie go przyjmowali owacyjnie i entuzjastycznie, był stale w asyście prezydenta republiki, potem ministrów wszystkich itd., może on teraz wyprze na Francji poparcie, także finansowe dla naszej biednej Polski !..." [1]
435. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.I.[1924 r.], Turyn : "...czterdzieści lat mija od [ślubu] moi najdrożsi [...] Bogu za to dziękuję, ale proszę i prosić będę, aby dał mi doczekać chwili złotego wesela. Boże mój, ale to za dziesięć lat, to i ja już starą będę [...] Aby Bóg nas wszystkich do czasu tego przy zdrowiu utrzymał, a będziemy szczęśliwi w dniu tym, tak uroczystym dla rodziny kochającej się, tak jak my...} [1]
436. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.I.[1914 r.], Petersburg : "...Nowy Sącz zawsze bajczarskie miasto było, a najwięcej wujcio kochany, bo wiem, że to on wszystko narobił, i że stworzył całą historię [...] widział mnie rozmawiającą z Warterem w Nowym Sączu, i to cały skandal..." [1]
437. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.X.[1926 r.], Stokholm : "...Rano wczoraj zaraz po jedenastej poszłam na próby CYRULIKA - a potem do piątej miałam przeprowadzkę, rozmaite drobiazgi powyjmować musiałam do teatru, wydać kostiumy, peruki, co mnie okropnie zmęczyło i czułam się rzeczywiście przemęczona na ten pierwszy występ. Śpiewałam nieźle, ale nie tak, jak umiem śpiewać , gdy jestem spokojna i wypoczęta [...] Jednak publiczność oklaskiwała fantastycznie. Wychodziłam po RIGOLETTO parę razy sama dziękować, a z kolegami po trzy razy po każdym akcie i trzy razy samą mnie wypychali..." [1]
438. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.VIII.[1922 r.], San Sebastian : "...Wczoraj byłam na walce byków, musicie wiedzieć moi Najdrożsi, że już od rana w dzień zapowiadanych uroczystości z armat biją, dzwonią, muzyki ulicami przechodzą, grają, śpiewją, jednym słowem szaleją z radości. Każdemu Hiszpanowi oczy się świecą z nerwowego oczekiwania tej czwartej godziny, aby pójść na walkę byków [...] pojechałam dorożką, parą ślicznych koni, bo nie wypada pójść na corridę piechotą [...] Przecudowny widok przedstawia Arena, napchana wprost ludźmi (przeszło 12 tysięcy ludzi)..." [1]
439. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.VI.[1919 r.], Paryż : "...Wczoraj byłam z Hellerem w Garches (pod Paryżem) u Styków [...] [Jan] Styka, człowiek o temperamencie nadzwyczajnym i bujnej fantazji. W atelier swoim miał prześliczne rzeczy, gotowe całe "Quo vadis", do Rzymu na wystawę..." [1]
440. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.IV.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...Adusia musiała dać aż siedem bisów i gdyby nie pogaszenia światła, to nie skończyłaby bisować, bo nikt nie chciał ze sali wychodzić [...] gdy Adusia wychodziła z budynku, cały tłum czekał na ulicy i wszystkimi językami zaczęli objawiać swój entuzjazm..." [1]
441. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.I.19121 r., Barcelona : "...Byłam na balu maskowym jako widz, więc straciłam uwagę i tak Nowy Rok mi zszedł. Jutro mam drugie przedstawienie POŁAWIACZY. Premiera wczoraj dobrze poszła..." [1]
442. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.XI.[1911 r.], Mediolan : "...Jutro mam znowu audycję, zatem wyjazd niemożliwy. ROMEO i JULIĘ już prawie że umiem, teraz tylko na pamięć trzeba wykuć..." [1]
443. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.X.[1913 r.], Novara : "Wczoraj miałam premierę DON PASQUALE, świetnie poszła, dzisiaj drugie przedstawienie tej samej opery. Straszną miałam pracę przez te trzy dni, od jutra zacznę ELISIR czyli NAPÓJ MIŁOSNY..." [1]
444. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.V.[1911 r.], Mediolan : "...Pisał mi Eduś, że chce bym koncertowała w Jaśle, Rymanowie i Iwoniczu, nie za darmo naturalnie [...] po 100 koron od koncertu, a z Jasła, o ile byłby dochód większy - 200 koron..." [1]
445. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.V.[1909 r.], Mediolan : "...Miłą niespodziankę miałam, gdy agent Canella powiedział, że będę płacona przez ten miesiąc mojego debiutu! Czyż można sobie coś lepszego wymarzyć. Otóż, jak Tatko zobaczy w kontrakcie, że 300 franków dostanę, z tego 5% Canella, a resztę dla mnie. Mój Boże! Moje pierwsze pieniądze. Cóż za szczęście. Doprawdy nie wiem co mam z uciechy robić..." [1]
446. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.IV.[1908 r.], Mediolan : "...Rano otrzymałam pieniądze, za które Tatusiowi bardzo dziękuję, otrzymałam więcej aniżelim się spodziewała [...] Zaraz pobiegłam po rozmaite drobne sprawunki, których uzbierało się dosyć i kupiłam sobie śliczny , zielony - dobrany kolor do kostiumu - zgniło zielony kapelusz [...] Mówię Mamci, że śliczną całość tworzy mój kostium razem z tym kapeluszem i tą bluzką od Wujcia..." [1]
447. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.III.[1924 r.], Bazylea : "...jutro pojadę na próbę do Berna, na pięć godzin opuszczę Bazyleę. Hotel śliczny, komfort wspaniały..." [1]
448. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.II.[1925 r.], Turyn : "...rano dzisiaj czytałam gazety i zmartwiłam się, bo główna gazeta, którą będą czytać całe Włochy (La Stampa) pisze "głosowa była świetna, jednak scenicznie nieszczególnie, że partia wymaga elegancji, więcej kokieterii i zmysłowości" [...] Wszyscy się zachwycali właśnie moją dystynkcją jako Królowej Wschodu, a nie wulgarnością, a oni krytycy chcieli może, żebym się co chwilę rzucała na szyję Carowi i była "kokotą", a nie - zimną, jak mnie nazywa "carycą"..." [1]
449. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.II.[1923 r.], Lizbona : "...Przede wszystkim proszę by Tatuś koniecznie wyjechał na kurację cztero tygodniową pod Drezno, więc proszę i błagam Tatusia aby z moich pieniędzy wziął [...] co to jest dla mnie 1000 lirów - ot, jedną suknię mniej sprawię i już wydatek pokryty [...]. Potem z wiosną pomyślimy aby Matusia z kimś ze znajomych do Krynicy wyjechała..." [1]
450. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.XII.[1924 r.], Hamburg : "...objechaliśmy cały Hamburg. Szalenie interesujące miasto, a specjalnie port, wspaniały [...] Cudna strona jest nad rzeką, najwspanialsze pałace i wille jakie kiedykolwiek w życiu widziałam, rodzaj "Promenade des Anglais" w Nicei. Z drugiej strony rzeki przedstawia się całe miasto..." [1]
451. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.XII.[1921 r.], Barcelona : "...Ot, przeszło i trzeba się z tym pogodzić, że głos to instrument żywy i niestety nie zawsze posłuszny nam, bo nie jest maszynką stale gotową, gdy się ją nakręci..." [1]
452. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.X.[1925 r.], Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...krytyka i w ogóle prasa, oprócz mnie, nie uznała żadnego artysty godnym występów w Teatro Colon..." [1]
453. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.X.[1923 r.], Paryż : "...Dostałam pieniądze [...] więc jutro idę z nimi na pocztę względnie do banku i czekiem wyślę, ile będę mogła najwięcej" [1]
454. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.X.[1922 r.], Triest : "...Przecudownie tutaj, morze u stóp moich, mam pokój duży o olbrzymim balkonie na morze i molo, pełnego słońca i cudownego widoku, oprócz tego mam łazienkę prześliczną i przedpokój, płacę 35 lirów dziennie, ale za to mieszkam jak księżniczka..." [1]
455. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.VIII.[1926 r.], Ostenda : "...Rano miałam próbę, zupełnie dobrze poszła. Wieczorem drugi koncert [...] cudne dni mamy, pogoda i ciepło, tylko burze i nagłe deszcze dość często, ale zaraz w kilka minut, znowu słońce. Morze takie cudne, tak huczy, przyzwyczaiłam się do tej muzyki, która tak dobrze działa na nerwy..." [1]
456. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.VI.[1926 r.], Salsomaggiore : "...byłam u doktorki, która mi wydała "tesserę" na kąpiele mineralne - błotnych 8, zwykłych mineralnych bromo-słono-jodowych 16, oprócz tego wezmę 14 polweryzacji na gardło..." [1]
457. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.III.[1923 r.], Porto : "...Dzisiaj mamy osiemnastego i nie mam jeszcze żadnych odpowiedzi na wszystkie moje dobre wiadomości. Pomysleć, żem już w tym czasie [...] sukces zrobiła w Londynie, kontrakt cudny podpisała - a tu od Was ani słówka." [1]
458. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.XI.[1907 r.], Mediolan : "...Nie wiem nawet jak Wam dziękować za te wszystkie przysmaki, które nikt nie uwierzyłby jak mnie ucieszyły. Otwierając paczki skakałam z radości, a wyjmując po kolei wszystko, tak ładnie zapakowane, myślą byłam ustawicznie przy chwili, w której Tatko sam pakował, a Mamcia te przepyszne ciasteczka sporządzała dla mnie [...] Zupełnie nie spodziewałam się otrzymać kiełbasę, to też była dla mnie miła niespodzianka. Na drugie śniadanie codziennie po kawałeczku jadać będę..." [1]
459. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.X.[1907 r.], Mediolan : "...Mam przecież to, o czem marzyłam, jedyne życzenie zrealizowane - jestem w Mediolanie i całą duszą oddaję się teraz w spokoju mojej Pani - mojej sztuce kochanej..." [1]
460. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.VII.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], La Paz : "...Ja byłem zadowolony drogą, bo rzeczywiście przejeżdżaliśmy partie jakich się nigdzie nie spotyka. Pustynia prawie ciągle i niebotyczne skały, ale to ma swój specjalny charakter i urok..." [1]
461. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.VII.[1922 r.], San Sebastian : "... cudownie jest tutaj, nigdy nie wyobrażałam sobie, że może istnieć na świecie miejsce, które można nazwać rajem na ziemi. Coś bajecznego, coś idealnie pięknego. Morze, góry, luksus szalony..." [1]
462. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.V.[1925 r.], Bazylea : "...W Berlinie zostawiłam nuty i pudełko wspaniałych cukrów, które chciałam Mamci przywieźć [...] jutro jadę do Baden-Baden..." [1]
463. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.IX.[1911 r.], Stradella : "...jestem po raz pierwszy w mojej karierze zadowoloną, bo rzeczywiście wczoraj miałam bardzo serdeczne przyjęcie od tutejszej publiczności. Sukces, jak wszyscy mówią był specjalnie mój. Po I akcie moc oklasków, po III i V - prawdziwy entuzjazm dla mnie..." [1]
464. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.IV.[1923 r.], Paryż : "...Proszę sobie przedstawić tylko mój stan moralny, z chwilą kiedy usłyszałam od Kusewickiego, że koncert wielki w Grand Opera z orkiestrą przez niego dyrygowany będzie czwartego maja, a nie dwunastego - jak się spodziewałam. Naturalnie muszę w tych dniach przygotować tę rzecz Strawińskiego SŁOWIK i dwie pieśni Delage szalenie trudne, bo zupełnie modern pisane. Same dysonanse i okrutności muzyczne. Jednak kuję od wczoraj w domu razem z maestrem rosyjskim - Słonimskim, już trzy lekcje miałam od wczoraj po południu. Muszę przygotować do piątku, aby mieć pojęcie o tym, i samej w Londynie jeszcze tydzień pracować nad wykończeniem. Boję się strasznie - bo to rzeczy okrutnie trudne do wykonania, a chciałabym Kusewickiego zadowolić..." [1]
465. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.IV.[1909 r.], Mediolan : "...Kiedy to Jadzia będzie tak mogła zarabiać i odkładać pieniążki na bok, jak Hela. Potem, potem będziemy we trójkę jeździć, Tatko, Mamcia i córa. Dobrze?. Dzieci odrosną, a ja będę sławną. Da Bozia, zobaczycie ! A ja tak w to wierzę..." [1]
466. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.III.[1925 r.], Turyn : "...wyjadę 22.III prosto do Szwajcarii, do Zürichu, gdzie pozostanę trzy dni, zaraz po koncercie pojadę do Monachium na klika dni, a potem w Berlinie..." [1]
467. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.III.1926 r., Sztokholm : "...Co się pod koniec koncertu działo na sali, to trudno opisać. Krzyki, tupanie, jednym słowem myślałem, że do takiego entuzjazmu jest zdolna tylko publiczność południowa. To też znajomi mówli, że nie pamiętają aby w Sztokholmie coś podobnego kiedykolwiek się działo..." [1]
468. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.I.[1923 r.], Lizbona : "...Ostatnie dni miałam pełne niepokoju - bo ciągle gazety drukowały, że bolszewicy idą na Polskę [...] Jednak już wieczór wiadomości były znacznie uspokajające, straszne by to było - żeby nie daj Boże znowu do jakich niepokoi politycznych dojść miało..." [1]
469. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.XII.[1922 r.], Mediolan : "...Słyszę z gazet tutejszych, że zamordowali prezydenta Narutowicza. Strach co za anarchia u nas! Pewnie ten wypadek musiał zrobić szalone wrażenie w Polsce. Tu komentowany jest bardzo niesympatycznie dla nas. Proszę Tatusia napisać mi coś o tym. Czy nie była zadowolona prawica?..." [1]
470. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.X.[1921 r.], Mediolan : "...Dzień imienin był mi o tyle miły, że raniutko otworzyłam prezent od Bolka i oczom moim przedstawił się cudny, maleńki zegareczek złoty, inkrustowany brylancikami. Mówię Wam prześliczny, taki gustowny i elegancki. Noszę go i z nim się już nie rozstanę, a mój stary przywiozę Mamci..." [1]
471. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.X.[1908 r.], Mediolan : "...A co do tego, żebym swojem postępowaniem nie zrobiła zawodu lub zgryzot, to proszę być najzupełniej tego pewnym, ja zawsze i wszędzie myślę przede wsztkim o rodzicach i rodzeństwie. Nic bym nie była w stanie zrobić takiego, czem bym przypuszczała zmartwić lub zaniepokoić rodziców. Nie robię ani kroku jednego, abym przy nim nie myślała o Was najdrożsi [...] Jeszcze u nas w Galicji, świat zacofany - i w osobie artystki widzą uosobienie zła i zepsucia itd...." [1]
472. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.VI.[1923 r.], Zürich : "...Na stacji zaraz robili nam we trójkę fotografie i dwie inne przed stacją, bo chcą umieścić w gazetach..." [1]
473. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.V.[1923 r.], Mediolan : "...Żal mi, żem w ogóle śpiewała, bo dużo osób głupich, naturalnie nie znających się na Mozarcie i w ogóle na trudności wykonaniu tej partii mojej, zostało rozczarowanych co do mnie i to nawet wprost powiedziano, a byli i tacy, którzy mnie pytali czy może głosowo źle się czuję, że tak się zmienił, że duża różnica z przed dwóch lat, jak śpiewałam CYRULIKA w Teatrze Carcano. Strasznie mnie to denerwuje, że przedstawiłam się w Scali w partii tak niewdzięcznej i zabiłam niechcący mój triumf z przed dwóch lat w CYRULIKU. Pamięta Mamcia w Warszawie w UPROWADZENIU Z SERAJU - to samo było..." [1]
474. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.IV.[1922 r.], Neapol : "...Wieczór wczorajszy pozostanie dla mnie [...] niezapomniany, bo odniosłam zupełny triumf, tym większy, że po [Elvirze] HIDALGO, którą jak wszyscy mówią "zakasowałam". Masę osób przyszło mi gratulować do camerino mówiąc, że nigdy nie myśleli, aby ta sama artystka, którą jako Gildę w RIGOLETTO oklaskiwali, mogłaby zmienić się na tak znakomitą Rozynę. Mój debiut [...] wczoraj był rewelacją (odkryciem talentu i mojej techniki)..." [1]
475. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.IV.[1915 r.], Padwa : "...Byłam szczęśliwa, kiedy po pierwszej części arii, w pierwszym akcie przerwano mi huraganami oklasków, krzycząc i domagając się bisu [...] naturalnie nie bisowałam, bo już przez sam wzgląd na Stracciariego, nie chciałam popełnić nietakt i robić sobie z niego i żony nieprzyjaciół. I tak odczułam, że te oklaski moje, największe i najserdeczniejsze ze wszystkich innych (pomimo, że Stracciari tutejszy i sława) [...] [żona jego] zrobiła mi małą uwagę w formie prośby, aby nie trzymać tych wszystkich nut tak długo, bo to się podoba i jest efektowne, ale w niektórych miastach może być dla mnie zgubne. To wszystko nieprawda, bo zawsze i wszędzie te nuty, w ten sposób oddane [...] muszą się podobać, bo nie każdy je potrafi brać w ten sposób i należy to właśnie do największej sztuki..." [1]
476. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.I.[1913 r.], Parma : "...rzeczywiście, że CYGANERIA to stworzona dla mnie partia, wszystko co potrzebne do niej - posiadam (z wyjątkiem twarzy suchotniczej). Sukces wczoraj był dla mnie największy ze wszystkich artystów, miałam kolosalne brawa po arii w I akcie, a po każdym wywoływali nas bez końca [...] Tatusiowi dziękuję za ślaz, zaraz zacznę tę nową kurację, kaszel ustaje i znacznie mi lepiej..." [1]
477. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.I.[1910 r.], Neapol : "...W sobotę miałam grać BOHEME. Po południu przychodzi awizator z teatru i mówi mi, że [...] ja jestem na dzisiaj wolną [...] Jedną myśl miałam, pójść za wszelką cenę na wieczorne przedstawienie i zobaczyć tę sławną Musettę, która mnie zastępuje [...] Czegoś podobnego nie widziałam w życiu swoim, podobnej "cagne" czyli "suki", jak wszyscy na parterze nazwali Musettę. Stare babsko, a raczej głos stary, bez dźwięku, okropny wprost, scena trywialna, bo przesadna [...] ani jednego oklasku..." [1]
478. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.XII.[1924 r.], Monachium : "...owacje olbrzymie robili mi jeszcze przy wyjściu z teatru, a że mam kilkanaście kroków do hotelu, szłam piechotą, a setki ludzi posuwało się ze mną. Przy wejściu do hotelu oklaskami hucznymi zmusili wszystkich mieszkańców (po 10 wieczór), zestraszonych owacją uliczną - do wyglądania z okien domów..." [1]
479. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.XII.[1923 r.], Londyn : "...Zaniepokoił mnie mocno list Tatusia z dn. 8.XII. Widzę, że Tatko bardzo zdenerwowany i przygnębiony brakiem uznania od tych kołtunów sąd[eckich] za swoją rzetelną i tak uczciwą pracę. Dlaczego Tatko nie chce się podać do dymisji ?, przecież to by był dla nich cios..." [1]
480. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.XII.[1907 r.], Mediolan : "...Wczoraj wysłałam paczkę do Sącza [...] kupiłam dla Janeczka i Maniusia zabawki, automobil dla Janusia, a tramwaj [...] dla Maniusia, zaś cukierki dla wszystkich trzech chłopaczków..." [1]
481. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.XI.1926 r., Helsinki : "...Śpieszę do teatru, bo dzisiaj ostatnie przedstawienie TRAVIATY [...] dostałam osiem bukietów, zaproszona zostałam na kolację przez księcia perskiego i jego żonę oraz 19 letnią księżniczkę, która była na TRAVIACIE i zwariowała na moim punkcie...' [1]
482. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.VIII.[1925 r. z dopiskiem Jana Szayera (brat)], La Paz : "...Wczoraj była premiera ŁUCJI, wariowała publiczność, niesłychane brawa i entuzjazm, co mnie zawsze szalenie podnieca i satysfakcji dużo daje..." [1]
483. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.V.[1924 r.], Wiedeń : "...na szóstą [zaproszona] jestem do magnackiego domu - bankierów Castignoli, których tu poznałam u Toeplitzów w Milano, a jak słyszę to potęga dzisiaj wiedeńska i pan trzęsący całym Wiedniem..." [1]
484. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.IV.[1923 r.], Paryż : "...Zastałam na dole w portierni [...] telegramy od Holta i Lusardiego [...] po to, że mnie na gwałt wzywają do La Scali zaśpiewać FLET ZACZAROWANY" [1]
485. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.IV.[1914 r.], Moskwa : "...O 11.30 dzisiaj w teatrze będzie próba z orkiestrą i zespołem artystów [...] Ciekawa jestem na wszystko, na teatr, na orkiestrę, wszystko rosyjskie, bo oprócz tenora i mnie wszyscy będą Rosjanie..." [1]
486. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.IV.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...Wszystko do końca było wspaniałe i krytyki zwłaszcza są tak pełne entuzjazmu i wszystkich możliwych superlatyw, że Adusia da je tłumaczyć na inne języki, więcej zrozumiałe dla reszty Europy. Wczorajszy koncert zwłaszcza był bardzo ciekawy, gdyż odbywał się w Kościele wieczór o ósmej, tak jak zwyczajne koncerta i tak samo sprzedawali bilety..." [1]
487. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.III.[1925 r.], Turyn : "...Jak to nigdy nie można niczego przewidzieć! Otóż do Malty nie jadę [...] jechać tak daleko i męczyć się na cztery przedstawienia nie chcę..." [1]
488. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.II.[1915 r.], Florencja : "...Z Rzymu jedziemy do Neapolu, potem wracamy w pobliże Milano, do Parmy, Piacenzy, Modeny, Milano, Brescia, Wenecji, Padwy, Werony i masę jeszcze miast, gdzie będziemy śpiewać... Co do gaży, to podła, ale zawsze ogromny honor i zaszczyt śpiewać z [Alessandro] Boncim i Pini Corsim i we wszystkich miastach Włoch..." [1]
489. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.I.[1922 r.], Madryt : "...Kuruję się , nie wychodząc z domu dzisiaj cały dzień. Musiało mnie gdzieś zawiać, bo tu klimat niepewny dla nas artystów. Wiatr zawieje, nie wiedzieć skąd i gdzie. Byłoby to straszne, gdybym tak naprwdę śpiewać nie mogła we wtorek, bo RIGOLETTO na wtorek naznaczone. Mam w Bogu nadzieję jednak, że to małe zaziębienie przejdzie i jutro na próbie dobrze pójdzie, bo to bardzo ważne, żeby próba orkiestralna dobrze poszła..." [1]
490. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.I.1924 r., Turyn : "...Strasznie wypadło to przedstawienie CYRULIKA wczoraj. Dla mnie jedynej był triumf osobisty, dla wszystkich innych fiasko. Stracciari - tenor i bas zachrypnięci nawet oklasków nie mieli, Stracciari był wściekły, kazał po I akcie zapowiedzieć, że z powodu [niedyspozycji] prosi publiczność o wzgląd. Po mojej arii [...] miałam moc oklasków [...] Impresario i niektórzy panowie z dyrekcji przyszli mi gratulować mówiąc, że wyratowałam ich z brzydkiej sytuacji "Jedyna triumfatorka wieczoru"..." [1]
491. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.XII.[1926 r.], Barcelona : "...oprócz RIGOLETTA, mam śpiewać także dwa przedstawienia CYRULIKA i dwa TRAVIATY z [Riccardo] Stracciarim (baryton)..." [1]
492. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.X.[1923 r.], Paryż : "...Czekam na wiadomość z Londynu gdzie pisałam, żeby mi przysłali poświadczenie z Ministrestwa Robót Publicznych, że mi pozwolono wjechać w granice Anglii. Robią podobno straszne trudności dla obco poddanych - bo moc ludzi w Anglii nie ma zajęcia - panuje bezrobocie we wszystkich zawodach - więc wyszło to rozporządzenie nowe, że nikomu nie wolno przyjechać dla zarobku jakiegokolwiek..." [1]
493. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.VII.[1925 r.], La Quiaca : "...dojechaliśmy do Tucuman wcale dobrze, ale wagony nie opalone, więc zimno, na szczęście mam ze sobą dwa futra, szal, sweter i pled..." [1]
494. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.V.[1925 r.], Berno : "...Tatusiu najdroższy schudnięcie w tym wieku to tylko oznaka zdrowia, tycie - byłoby choroby, zaś chrypka o ile sobie przypominam to Tatuś na wiosnę i jesień zawsze ją ma, pewno w ogrodzie pracuje, spoconego zawiało i to jest powodem nie jakieś tam suchoty gardlane [...] Proszę uważać na siebie, błagam. Nie pracować samemu w ogrodzie [...] pieniądze dla Mamci na Krynicę wysłałam [...] Wczoraj miałam tutaj w TRAVIACIE cudowny sukces, teatr wspaniały - bajkowo czułam się przy głosie, w ogóle Pan Bóg mi daje zdrowie i czysty nieskazitelnie głos..." [1]
495. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.III.[1909 r.], Mediolan : "Czy uwierzycie, że dzisiaj o 12.30 śpiewałam pierwszy raz w ajencji teatralnej Canella (ten co mnie już był słyszał u Rupnicka i napisał o mnie tych parę słów) przed impresariem Ragusą, który ma same większe teatra, jak Genua i Wenecja. Podobałam się pomimo, że mogłam była lepiej zaśpiewać. No ale było dzięki Bogu dobrze. Och! ileż strachu przeżyłam, Bóg raczy widzieć. Ubrałam się w bluzkę mojej roboty i poszliśmy z Rupnickiem. Śpiewałam LOHENGRINA i MEFISTOFELESA - romanze..." [1]
496. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.III.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...całe rano chodziliśmy po Sztokholmie. Miasto śliczne, szczególnie cała okolica portu. Jutro wybieramy się zdjęcia robić..." [1]
497. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.XII.[1924 r.], Monachium : "...[Leszek] Malczewski - konsul, wręczył mi cudny bukiet biało-pąsowych róż, ze wstęgą tegoż samego koloru i ślicznym wianuszkiem z metalu żółtego, zupełnie jak złoty [...] rodzaj wianuszka i liści laurowych [...] płytka na środku [...] wypisane na niej "znakomitej artystce A. Sari Szayerówny Monachium 12.XII.1924 r."..." [1]
498. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.VIII.[1922 r.], Mediolan : "...proszę koniecznie coś w Krynicy kupić, choćby na razie coś małego, żeby pieniądze ulokować, a gdy będzie potrzeba przyślę dalsze 10 tysięcy lirów..." [1]
499. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.VI.[1925 r], Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...jedziemy nie zatrzymując się, aż za sześć dni w Dakarze. Cudna droga, bajeczne morze, zachwycamy się z Janusiem, podziwiając te cuda świata [...] około dziewiątej Januś przychodzi po mnie, albo ja po niego, idziemy na śniadanie [...] potem idę pochodzić po pokładzie, wreszcie czytać lub fotografować i pisać [...] przyjemnie szalenie, bo jest [Adam] Didur ze swoją piękną panią i [Kazimierz] Czarnecki, ten który ze mną śpiewł RIGOLETTO w Krakowie czyli rozmawiamy razem po polsku..." [1]
500. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.IX.1925 r., Buenos Aires : "...Buenos Aires wspaniałe [...] miasto śliczne, czyściutki, wystawy cudowne, ruch szalony..." [1]
501. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.II.[1922 r.], Genua : "...debiutowałam po południu w TRAVIACIE z kolosalnym sukcesem [...] wieczorem przyszli panowie do mnie (delegacja) błagając mnie abym zaśpiewała drugi raz o dziewiątej TRAVIATĘ [...] Nie dałam się długo prosić, bo czułam się dobrze przy głosie [...] zupełnie spokojnie śpiewałam oba przedstawienia [...] Cieszę się, bo 1500 lirów więcej, czyli nad program..." [1]
502. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.I.[1924 r.], Mediolan : "...Owszem, ja tylko dobre wspomnienia po sobie wszędzie zostawiłam, bo oprócz sukcesów nadzwyczajnych, również i krytyki wszędzie miałam wspaniałe..." [1]
503. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.XII.[1923 r.], Londyn : "...Zakończyłam Londyn bardzo pomyślnie, z czego jestem bardzo zadowoloną. Krytyki wszystkie cudowne. Wiele z nich pisze to samo, tj. : że od szeregu lat - najmniej trzydziestu nie słyszeli coś podobnego itd..." [1]
504. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.XI.[1923 r.], Londyn : "...Tutaj w hotelu znalazłam zarezerwowany pokoik dla mnie w nowej części hotelu [...] Na piątym piętrze - śliczny, słoneczny, okna dwa, całą ścianę zajmują kaloryfery, więc ciepły, jasny i przemiły pokoik. Wszystkie w nim wygody, bo i woda ciepła, i zimna, i światła elektryczne, łóżko przewyborne, jak rzadko miękkie materace, przykrycia leciuchne, z prawdziwej wełny, a bardzo ciepłe. Jednym słowem - wszystko najnowsze i najpraktyczniejsze, urządzone we wszystkim." [1]
505. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.XI.[1911 r.], Mediolan : "...Ruszkowska [Helena Zboińska-Ruszkowska] we wtorek śpiewa TRUBADURA, za którego dostaje 2000 fr., z tego 650 fr. daje tutejszym żurnalistom, 250 fr. klace, za 300 fr. kupuje bilety do rozdania, aby oklaskiwali i morze rozmaitych, mniejszych jeszcze wydatków, które będzie miała w dzień premiery. I to się nazywa kariera - nieprawdaż ?..." [1]
506. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.V.[1924 r.], Wiedeń : "...miałam procesje ludzi u siebie w garderobie [...] dużo osób z dawnych czasów, znajomych i wszyscy tak byli zachwyceni, taki ogólny szał, że mnie wprost rozczulili. Przy wyjściu, gdzie pojawiłam się po pół godzinie i wsiadłam do zapełnionego już kwiatami auta dyrektora Schiffmana, ludzie zrobili szpaler krzycząc "Hoch! es lebe"..." [1]
507. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.V.[1911 r.], Como : "...stało się. Impresario nam uciekł, zamknął teatr i nikogo nie wypłacił. Szelma skończony, złodziej i łotr..." [1]
508. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.IX.[1924 r.], Wenecja : "...Pan Bóg łaskaw, zasmuci, ale i pocieszy. Otóż skombinowałam Lizbonę definitywnie. Trzy koncerty 24 - 26 - 28 po 3 500 lirów i droga płacona [...] Proszę się nie dziwić, że mi tak czasem wymkną się smutne refleksje, ale doprawdy czasem mi jest bardzo źle, że tak sama, do rozpaczy doprowadzają mnie niektóre myśli. Specjalnie ta niesprawiedliwość, bo pracę kocham..." [1]
509. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.IV.[1922 r.], Neapol : "...Kupiłam rękawiczki dla wszystkich w domu. Obstalowałam sobie prześliczną suknię koncertową - cytrynową, kolor cudny, model paryski [...] drugą sukienkę na lato obstalowałam skromną. Gdy mi przyjdzie jeździć z koncertami, trzeba mieć przynajmniej trzy toalety..." [1]
510. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.III.[1927 r.], Berlin : "...miałam zostać do czwartej po południu, tymczasem pospraszali okolicę (szalenie miłe kółeczko znajomych swoich) więc i zaśpiewać musiałam, czym się tak cieszyli, że formalnie rozczulili mnie tą swoją wdzięcznością, za tych parę pieśni..." [1]
511. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.III.[1911 r.], Bolonia : "...ja gdybym miała kilka tysięcy w kieszeni, mogłabym śpiewać gdzie bym chciała, bo tu we Włoszech wystarczy reklama, na którą właśnie ja nie mam pieniędzy, a która porządnie kosztuje. Wreszcie potem stroje, dużo znaczy, gdy widzą artystkę w toalecie - stojącej w w kapeluszu za kilkadziesiąt franków..." [1]
512. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.I.[1908 r.], Mediolan : "List Mamci w tej chwili otrzymałam - wróciłam z kościoła i zaraz siadłam, aby słów kilka dopisać i bardzo pięknie podziękować Matuli za list. Tak się czuję szczęśliwą, zadowoloną, gdy mam dobre wieści z domu [...] Z moim głosem tak dobrze, że lepiej być nie może, studiuję partię "Małgorzaty" z FAUSTA, już na przyszłość, Boże jak przyszło to jednak prędko. Jeszcze niedawno myślałam - kiedy też zacznę operę przerabiać - a to już..." [1]
513. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.XII.[1922 r.], Mediolan "...Mam tym razem cudny, duży pokój o dwóch łóżkach, z widokiem na plac Duomo, gdzie szalony ruch, bo wczoraj były wybory. Dzisiaj zwyciężyła partia faszystów, będzie górą szaloną nad wszystkimi innymi partiami, więc całą noc i teraz krzyki [...] coś strasznego jaki tu obecnie ferment..." [1]
514. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.XII.[1909 r.], Neapol : "...W Rzymie czekali na mnie panowie znajomi [...] przyszli, bo im pisałam, że przejeżdżać będę przez Rzym. Przynieśli mi kwiaty na stację i bardzo grzeczni byli. Wypiłam herbatkę i zaraz ulokowali mnie w wagonie, gdzie razem przegwarzyliśmy półtorej godziny. Tu przyjechałam bardzo dobrze, podziwiając po drodze okolice śliczne..." [1]
515. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.X.[1920 r.], Pawia : "...Musiałam zejść cały Mediolan, aby dostać siatkę złotą na suknię (tę białą ze złotym bolerkiem) do CYRULIKA..." [1]
516. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IX.[1924 r.], Wenecja "...mamy tutaj ostatnią, piatą TRAVIATĘ, a potem pewnie Lizbona [...] Coraz to nowe odkrycia robię co do strat w neseserze zawartych [skradzionych], tam było moje "pince - nez" złote, na ślicznym złotym łańcuszku, jeden z pierwszych podarunków jaki dostałam [...] potem brylancik i kilka małych drobiazgów złotych. Kubek srebrny itd., lepiej nie myśleć..." [1]
517. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IX.[1908 r.], Mediolan : "...Oczy mi się bardzo kleją i powieki ciężko opadają, jednakże siadam i piszę tych parę słów..." [1]
518. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IX.1925 r., Tucuman : "...Niestety, tak jak przypuszczali wszyscy, z powodu braku kapitałów cała nasza "compania" rozbita. Tutaj śpiewam CYRULIKA za darmo, aby trochę pieniędzy na chóry i orkiestrę uzbierać i wyjechać.." [1]
519. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IV.[1916 r.], Lwów : "...Umówiliśmy się, aby wspólnie urządzić [..] "wojenne święcone" [...] wszystko było [...] babeczki, bułka, przekładaniec, kawałeczek strucelki z makiem [...] serowiec [...] dwa torty, wina, wódka, wędliny, całą szyneczkę cielęcą i wieprzową (malutkie obie), kiełbasy, polędwicę. Jajeczka sama farbowałam (nawet dla służby) [...] stół był prześliczny [...] Było przeszło dwanaście osób [...] Wczoraj o drugiej poszłam do "Sokoła" losy sprzedawać na wencie [kiermasz dobroczynny], tam poznałam znowu masę pań, pomiędzy nimi hrab. Wodzicką, hrab. Skarbkową..." [1]
520. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IV.[1910 r.], Neapol : "...Oni dla mnie tak serdeczni wszyscy [arystokratyczny ród Pallostich] [...] mam tylko jeden zgrzyt, ten młody brat hrabiny, zakochany we mnie. Co właśnie sprawia mi nieprzyjemność [...] ja jego nigdy kochać bym nie mogła, nigdy niczem nie zachęcałam go, bo od początku mnie się nie podobał..." [1]
521. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.II.[1926 r.], Berlin : "...Janek zwiedził już Berlin, ja go niepotrzebuję do niczego, a wydatki są kolosalne. On sam podał mi projekt wyjazdu natychmiastowego do domu, wstępuje do Poznania i jutro rano sam osobiście rozmówi się z dyrekcją opery, która przecież musi podwyższyć warunki, albo ostatecznie dać trzy występy za tysiąc złotych..." [1]
522. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.I.[1908 r.], Mediolan : "...Wczoraj wieczorem, po kolacji - aż zdumiałam się, Rupnickowa przyszła, z nią maestro (mistrz) kochany, potem Veneziani i Roco (młody Rupnick). Z początku ogromnie zażenowałam się - wprawdzie byłam prawie że ubraną - bo w różowej flanelowej matince, ale zawsze w łóżku i warkocze rozpuszczone. Ale tutaj taki dziwny zwyczaj, życie inne, odwiedzają znajomi, nawet dziwią się, jak można czegoś podobnego wstydzić się - wszak to zupełnie naturalne i nikt tu na żadne formy nie zważa. Naturalnie zastanowiwszy się - to faktycznie czego żenować się, przecież byłam ubraną. Wesoło było - gdy mnie odwiedzili..." [1]
523. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XII.[1926 r.], Madryt : "...Wyjechałam z Budapesztu 7.XII. we wtorek, po odniesionym szalonym, cudownym wprost triumfie w TRAVIACIE. Teatr co do jednego miejsca zapełniony, oklaski i owacje na scenie, jakich jeszcze nie miała w życiu!!! To zupełny fakt, a nie przesada. Czułam się tak szczęśliwa [...] Publiczność żegnała mnie czule, ludziska powiewali chusteczkami, przykładając je do oczu na znak, że do łez ich poruszyłam moją TRAVIATĄ. Mam z Budapesztu absolutnie najpiękniejsze wspomnienia..." [1]
524. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XII.[1924 r.], Berlin : "...Zawarłam kontarkt [...] z Towarzystwem Fonograficznym [...] Śpiewałam wczoraj pięć płyt, dzisiaj sześć. Wczoraj RIGOLETTO, CYRULIKA i TRAVIATĘ. Dzisiaj ŁUCJĘ "scenę obłąkania" - (na dwóch płytach), SADKO, VILANELLĘ, CYGANERIĘ i BUTTERFLY. Szalenie jestem ciekawa, jak one wyjdą, wszystkie są z pełną orkiestrą..." [1]
525. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XII.[1910 r.], Mediolan : "...Nareszcie dzisiaj podpisałam kontrakt do Piacenzy na LOHENGRINA..." [1]
526. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XI.[1921 r.], Mediolan : "...Pieniądze 200 lirów wysłałam [...] te 100 lirów dla chłopców na ich imieniny..." [1]
527. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XI.[1907 r.], Mediolan : "...Ciekawi ci Włosi są, niby religijni, ale koścół dla nich nie istnieje [...] wyśmiali się, że ja chodzę do kościoła, no ale to mniejsza, odpowiedziałam im, że mi z tą wiarą, i z tymi zapatrywaniami co do religii jakie mam, jest bardzo dobrze i wcale nie myślę o zmianie swoich poglądów..." [1]
528. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.X.1925 r. [z dopiskiem Ady Sari], Buenos Aires : "...Już po koncercie i pierwsza placówka Buenos Aires zdobyta ! Sukces naturalnie [...] olbrzymi [...] Adusia była wspaniała !..." [1]
529. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.VIII.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], La Paz : "...Drogi w Kordylierach są tak strome, że człowiek dziwi się, że koń nie zjedzie w tył lub wprzód. Było nas 12 osób, wszyscy na koniach lub mułach, ja miałem wspaniałego konia i wcale spokojnego..." [1]
530. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.VI.[1926 r.], Mediolan : "...Wyjazd nasz do Florencji tak nagły i niespodziewany, wytrącił mnie znowu ze spokojnego żywota. Tak mi dobrze było, tak się czułam świetnie, trochę zapominając kim jestem, przywdziewając zupełnie inne szaty jako "pani domu", kucharka, pokojówka itd...." [1]
531. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.V.[1920 r.], Lukka : "...Tutaj bawię sześć dni, wczoraj była premiera, świetnie poszła, odniosłam kolosalny sukces, co zresztą w ŁUCJI bardzo łatwe, bo to cudna partia. Oklaski nie milkły, krytyki cudowne..." [1]
532. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.IX.[1911 r.], Stradella : :...Teatrzyk malutki, ale śliczny, cały z lóż się tylko składający, wszystkie ponieważ prywatne więc wytapetowane rozmaicie [...] Miasteczko małe, ale ładne, wielkości Nowego Sącza, tylko więcej zaludnione i rozległe przez fabryki i winnice..." [1]
533. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.IV.[1908 r.], Mediolan : "...Proszę od razu bardzo mu [profesorowi Rupnickowi] podziękować za trudy i mozoły, bo faktycznie jestem mu dużo - dużo wdzięczną. To, że kiedyś zrobię karierę, chyba tylko jemu będę dziękowała, a to właśnie ta praca siedmiomiesięczna grubo się do przyszłości mojej przyczyni, to najgłówniejsze, co już zrobione. Błąd wypreparowany, wszystko idzie dobrze..." [1]
534. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.I.[1913 r.], Parma : "...Uważam bardzo na siebie, bo wiem czym to pachnie w sezonach, gdzie trzeba pracować tak jak tutaj. Codzienne próby z Boheme, a przy tym siedem przedstawień w osiem dni robiliśmy. FAUST to dla mnie opera bardzo męcząca przez dramatyczną scenę..." [1]
535. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.VI.[1926 r.], Mediolan : "...donoszę o planie i zmianach moich, co do niespodzianki, jaką Maniusiowi zgotowałam. Otóż proponowano mi jeszcze przed miesiącem dwa koncerty w sierpniu w Ostendzie. W pierwszej chwili odmówiłam, bo chciałam spokojnie spędzić sierpień w domu, jednak po namyśle przyszłam do przekonania, że wreszcie Maniuś wyjedzie, nogdzie poza Polską nie był, chcę go zabrać na dwa i pół tygodnia w szeroki świat, jakim jest Ostenda [...] Plaża przecudna w Belgi. Ponieważ mamy Berlin - Paryż po drodze, pokażę mu te dwie stolice [...] wpadniemy także i do Londynu na parę dni. Niech i Maniuś zobaczy coś, a mam nadzieję - uspokoi się..." [1]
536. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.VI.[1924 r.], Florencja : "...na jesień mam tyle rozmaitych propozycji dobrch - począwszy od Szwajcarii, potem Wiedeń, Budapeszt, Praga [...] potem Genua - 6 występów ŁUCJI [...] jednym słowem tu mam tyle kontraktów do podpisania..." [1]
537. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.V.[1925 r.], Christiania (dzielnica Kopenhagi) : "...jednak i tutaj świat taki sam, miasto do miasta podobne, ulice piękne i szerokie, sklepy olbrzymie, wystawy przepiekne. Co najważniejsze - to pogoda cudowna..." [1]
538. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.V.[1923 r.], Paryż : "...Coś tak cudownego, nie spodziewałam się gdybym tę rolę znała - byłoby to szczęście szalone, ale ja pojęcia nie mam o partii, FLET ZACZAROWANY tylko znam, śpiewam zawsze jedną arię - Bóg raczy wiedzieć co to za szalona partia i jak i kiedy ją mogę przygotować, a też zdecydować trzeba, bo La Scala widocznie na mnie się uparła i chce [...] mnie !..." [1]
539. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.III.[1915 r.], Mediolan : "...Co będzie ? Bóg raczy wiedzieć. Życie moje obecnie - coś tak nieznośnego [...] to znowu żyję nadzieją wyjazdu prędkiego, gdzieś aby tylko śpiewać! Tam we Wiedniu zrezygnować musiałabym, bo mi odpisał Czesław Zaremba, że stanowczo w obecnych czasach po włosku śpiewać nie można. W innym języku nie umiem, a zatem dla mnie tam nadzieja śpiewania upadła..." [1]
540. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.I.1909 r., Mediolan : "...Zmartwiłam się bardzo chorobą Maniusia i Janeczka, ale dzięki Bogu, że tak się pomyślnie zakończyło, że już dobrze i zdrowe chłopaczki [...] Czy czytał Tatuś co to za straszne trzęsienie ziemi było w Calabrii i Sycylii, blisko Palermo. Coś okropnego. Mówią, że 180 000 ludu zginęło [...] U nas w Milano wszędzie chorągwie powystawiane na znak żałoby narodowej..." [1]
541. Fragment listu [do rodziców] z dn [X.1911 r.], Triest : "...Wszystko ułożyło się dobrze, pierwsza próba poszła bardzo dobrze, od 12 do 5 byłam w teatrze, przesliśmy 3 akta, na jutro został 4..." [1]
542. Fragment listu [do rodziców] z d. [II.1915 r.], Triest : "...Czasem pragnęłam Wiednia, gdy mi ciężko było we Włoszech, dzisiaj ciężko znowu zdecydować było [...] muszę przyznać, że będę szczęśliwa, bo wiem, że Wam Jedyni zrobi to wielką przyjemność, a ja zakosztuję na kilka lat spokoju..." [1]
543. Fragment listu [do rodziców] z [XI.1910 r.], Mediolan : "...Wczoraj była premiera LOHENGRINA. Bonaplata nie bardzo się podobała, bo gazety prawie wszystkie jednogłośnie orzekły, że była za zimną Elzą, że więcej uczucia w tej partii należałoby dać, a ona tego zupełnie nie zrobiła, jednym słowem dla mnie dobrze, bo w przyszłym lub za dwa tygodnie, gdy ja zaśpiewam Elzę, może się więcej publiczności spodobam..." [1]
544. Fragment listu [do rodziców] z [IV.1910 r.], Neapol : "...Za pieniądze 60 fr. oraz lekarstwa nadesłane, całuję rączki Tatusiowi a Mamusi za torcik czekoladowy, który mi bardzo smakuje. List mój ostatni minął się z listem Tatusia, prosiłam o 1000 koron, bo mi brakuje pieniędzy. I tak już nie kupuję masy rzeczy (drobnostek), jak szal dla Mamci..." [1]
545. Fragment listu [do rodziców] z [III.1910 r.], Neapol : "...Wyobrażam sobie jak u nas idą obecnie przygotowania do świąt, pieczenie ciast, babek itd. Och! jak ja te czasy mile wspominam, gdy w kuchni razem z Mamcią siedziałam i pomagałam przy cieście. Jakie to miłe dnie, te przedświąteczne, gdzie tyle do roboty, okrutnie lubię to zamieszanie dla późniejszego wielkiego porządku i spokoju. Szczególnie Wielka Sobota ma dla mnie urok wielki, jak po przybraniu stołu oczekiwaliśmy zawsze na księdza Kanonika, a później, po poświęceniu - szło się na rezurekcję..." [1]
546. Fragment listu [do rodziców] z XI.[1909 r.], Aleksandria : "Otóż i już po premierze, szczęśliwie jak wszyscy mówią, nawet bardzo szczęśliwie przeszłam. Oklasków miałam moc - i to szczerze - bo tu klaki nie znają. Teatr po raz pierwszy był tak przepełniony, że faktycznie było przyjemnością śpiewać..." [1]
547. Fragment listu [do rodziców] z XI.[1909 r.], Aleksandria : "Dzisiaj miałam pierwszą próbę z fortepianem, bardzo dobrze poszła. Pełno komplementów, pochwał nasłuchałam się o moim głosie i śpiewie. Okrutnie jestem szczęśliwa i zadowolona, gdy premiera dobrze pójdzie będę wprost wniebowzięta z rozkoszy..." [1]
548. Fragment listu [do rodziców] z XI.[1909 r.], Aleksandria : "...Wielki mistrz Campanini chce żebym jechała na cztery miesiące do Neapolu czyli do pierwszego po La Scali teatru i śpiewała Musettę [w CYGANERII], Annę w LORELEY [...], a że przy tem obecna była Hala [Helena Zboińska-Ruszkowska] widziałam jak zdumioną była, że Campanini chce mnie wziąć do San Carlo, do Neapolu..." [1]
549. Fragment listu [do rodziców] Z dn. 10.V.[1925 r.], Berno : "...Sala napchana, setki ludzi odeszło od kasy, ogon podobno był niebywały. Na sali, w środku, na dywanie specjalnym i fotelach wspaniałych siedziała, w pierwszym rzędzie para królewska, a za nimi dwór czyli marszałek, dama dworu i kilka osób jeszcze. Oklaskiwali wszyscy, a specjalnie król, któremu specjalny "dyg" składałam po każdym numerze. Pozostali na powtórzenie [WARIACJI] Mozarta. Gdy się podnieśli ku wyjściu, wszyscy wstali i zrobiło się szalone milczenie na sali [...] dopiero gdy byli w drzwiach publiczność zaczęła prawdziwą owację..." [1]
550. Fragment listu [do rodziców z dn. 28.VIII.1913 r.], Wenecja : "...Wenecja cudowna i chciałoby się tu siedzieć dłużej, patrząc na te wszystkie cuda natury i sztuki [...] W czwartek powracamy do Milano..." [1]
551. Fragment listu [do ojca] z dn. 8.VI.[1925 r.], Mediolan : "...dzisiaj niedziela, więc mam odpoczynek od krawców swoich, szewców, szwaczek [...] Po kilkudniowych bieganiach ustawicznych do konsulatu, gdzie trzeba było zostawić odbicie wszystkich palców dziesięciu, fotografię, dokładny życiorys itd., moc formalności do spełnienia, otrzymaliśmy wizę..." [1]
552. Fragment listu [do ojca] z dn. 28.V.[1924 r.], Florencja : "...Wczoraj była premiera, przeszła jak zwykle z wielkim triumfem dla mnie , a miałam tym razem o tyle trudniejsze zadanie, że u boku najsławniejszego tenora, szalenie reklamowanego i na którym cała uwaga publiczności zwrócona wczoraj była. Przy takim kolosie zainteresować publiczność, trzeba było dobrze śpiewać. Na szczęście miałam osobisty triumf w "scenie obłąkania" i sama wyszłam się kłaniać publiczności z sześć - siedem razy po tym akcie..." [1]
553. Fragment listu [do ojca] z dn. 22.V.[1925 r.], Paryż : "...Zapomniałam donieść, że w Ameryce Południowej, nie angielski, ale hiszpański jest potrzebny, więc niech Januś kupi sobie książkę - gramatykę hiszpańsko-polską, to na okręcie będzie mógł przez trzy tygodnie pracować i trochę się poduczyć..." [1]
554. Fragment listu [do matki] z dn. [20.IV.1913 r.], Wenecja : "...Kupiłam sobie płaszcz za 50 fr., buciki i parę pończoch, drobne wydatki, oprócz tego teatralne miałam wielkie, bo kosztowały 120 fr., perły do tej opery 95 fr., buciki i drobiazgi..." [1]
555. Fragment listu [do matki] z dn. 6.VI.[1924 r.], Mediolan : "...Nie jadę do Ameryki, pozostaję w Europie jeszcze ten rok, czym się bardzo cieszę, bo widocznie nie było mi przeznaczone. Impresario zbankrutował i pozostawił całą trupę artystów operetki na lodzie, bez możliwości powrotu do Włoch, uciekł z resztą pieniędzy, ja z tym człowiekiem nie pojechałabym za nic w świecie..." [1]
556. Fragment listu [do matki] z dn. 30.V.[1909 r.], Rzym : "Jestem szczęśliwą, szczęśliwą bardzo, bo dostałam telegram, że Tatuś przyjedzie i już za parę godzin Go zobaczę..." [1]
557. Fragment listu [do matki] z dn. 28.VIII.[1923 r.], Mediolan : "...Od Bolka nic nie mam, pewnie się wygrzewa na słońcu i nie myśli o mnie. Niestety Mamusiu - to już nie jest to co było !" [1]
558. Fragment listu [do matki] z dn. 28.II.[1908 r.], Mediolan : "...Wyobrażam sobie, jakby Mamcia była zachwyconą taką wystawą baletu, jak tu w Scali. Jak w operze zawsze rozczarowanie następuje co do śpiewów - czyli głosów - tak znowu - baletem musi być każdy zachwycony - bo tu dopiero widać potęgę i wielkość Scali. Tu dopiero człowiek oniemia i zdje mu się - jak gdyby był gdzieś w innym świecie, gdy widzi te tańce, setki osób równocześnie tańczących..." [1]
559. Fragment listu [do matki] z dn. 26.V.[1924 r.], Florencja : "...wiem już z poprzedniego listu Tatusia, że wyjechać mieliście oboje do Krynicy [...] Ucieszyłam się bardzo wiadomością, że doktor znalazł polepszenie w organiźmie, daj Bóg, żeby Mamci tegoroczna kuracja dobrze zrobiła i nogi do porządku doprowadziła. Pyta Mamcia kiedy przyjadę do Sącza..." [1]
560. Fragment listu [do matki] z dn. 24.IV.[1925 r.], Kopenhaga : "...Miałam szalone powodzenie i to mnie cieszy [...] kwiaty, znowu oklaski [...] drugi koncert robiłam samymi bisami. Szalenie się zmartwiłam przeczytawszy ostatni list Tatusia, w którym donosi, że cierpi na pęcherz, że oczy nie dopisują [...] Przecież w takim wypadku nie można kuracji odkładać, ale przeciwnie na gwałt się leczyć [...] Boże mój, toż ja nie wiem co bym zrobiła, żeby Was przede wszystkim widzieć zdrowymi..." [1]
561. Fragment listu [do matki] z dn. 22.V.[1925 r.], Paryż : "...Byłam już w centrum miasta [...] moc pieniędzy wydałam. Mam przynajmniej tutaj przegląd mód i najszykowniejszych nowości [...] obstalowałam sobie suknię granatową (na popołudnie), czarną i skromną białą. Kupiłam sobie dwie koszule nocne i dwie piżamy - jedną do spania różową [płótno jedwabne] i drugą [...], pończochy [...] na głowę czepeczek bardzo szykowny..." [1]
562. Fragment listu [do matki] z dn. 1.X.[1908 r.], Mediolan : "...Spieszę i ja z przesłaniem na dzień imienin życzeń. Otóż życzę Mamci wszystkiego najlepszego - przede wszystkiem zdrowia, szczęścia i pociechy z nas, dzieci. Nie uwierzy Mamcia co bym dała za to, aby mi pozwolonem było ustnie te życzenia złożyć - uściskać Mamcię i rączki jej ucałować. Jakże wesołym ten dzień musiałby być w takich okolicznościach. Niestety, to wykluczone..." [1]
563. Fragment listu [do matki] z XI[1909 r.], Mediolan : "Mamusiu jedyna! Pomysleć proszę, że ja będę śpiewała z samemi sławami światowymi. W LORELEY z Kruszelnicką..." [1]
564. Fragment listu [do brata Mariana] z dn. 18.VII.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], La Paz : "...jechaliśmy cały tydzień, wprawdzie sleepingami, ale nieopalone, a w nocy mróz więc nawet woda w wodociągach zamarzała. Widoki bardzo jednostajne [...] na tysiącach kilometrów pustynie, prawie beż żadnej roślinności tylko kaktusy, na kilkanaście metrów wysokie, tylko chaty z gliny i wsie indiańskie, gorzej wyglądające od naszych obozów cygańskich..." [1]
565. Fragment listu (kartka pocztowa) [do rodziców] z dn. [19.VI.1909 r.], Rzym : "...Smutno mi, wszystko mi przypomina Tatusia, kapelusz zostawiony, który w tej chwili, robiąc porządek w pokoju zapakowałam do pudła, miejsce puste przy stole itd..." [1]
566. Fragment listu (kartka pocztowa) [do rodziców] z dn. 21.VI.[1909 r.], Rzym : "...Wczorajszy FAUST poszedł tak, jak żaden dotąd wszyscy, ale to wszyscy mi mówili, że tak dobrze jeszcze nigdy nie śpiewałam. Miałam podobno duży głos, jak Łuniewski twierdzi dramatyczny w przedstawieniu i ostatnim akcie. I rzeczywiście sama czułam, że lekko śpiewam, a przy tym głosem scenicznym, dużym..." [1]
567. Fragment listu (karta pocztowa) [do rodziców] z dn. 23.X.1922 r., Parma : "Nie jadę już do Florencji [...] a skombinowałam wiecie gdzie? ani na myśl Wam nie przyjdzie [...] Paryż! Jadę do Paryża na CYRULIKA [...] w Operze Champs Elysées..." [1]
568. Fragmen tlistu [do rodziców] z dn. 17.X.1926 r., Gefle [Szwecja] : "...trzeba było widzieć tutaj wczoraj, setki ludzi dobre pół godziny czekało na mnie na ulicy i w korytarzach, okrążyli auto moje, krzycząc - hura ! Jednym słowem entuzjazm. Cieszy mnie to powodzenie..." [1]
569. Fargment listu [do rodziców] z dn. 31.III.[1922 r.], Neapol : "...Doprawdy, tym razem dużą bitwę wygrałam. Cieszę się szalenie moim sukcesem i tą szaloną sympatią, jaką mi okazuje publiczność tutejsza. Każdego wieczoru mój sukces zwiększa się. Jak wczoraj, zmuszoną byłam bisować CARO NOME, taką owację długotrwałą robił mi cały teatr, a był nabity, coś cudownego..." [1]
570. Dzieła Juliana Bartoszewicza. T. 4. [1]
571. Dzieła Juliana Bartoszewicza. T. 3. [1]
572. Drukowane jako rękopis [1]
573. Dodatek w języku łacińskim. [1]
574. Czasopismo zawiera artykuły pisane przez młodzież, dotyczące działalności szkół w mieście i kraju oraz życia kulturalnego uczniów. [1]
575. Collection Michel Lévy. [1]
576. Błąd w numeracji ciągłej. [1]
577. Brak strony tytułowej. [1]
578. Brak strony tyt. [1]
579. Brak stron. [1]
580. Biblioteka Polska. Seria 3 ; z. 133-134. [1]
581. Biblioteka Polska ; z. 30 i 44. [1]
582. Artykuł z: Biblioteka warszawska : pimo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi. Serya 5, lipiec. T. 3, z. 7. Ogólnego zbioru tom 167. [1]
583. Artykuł z czasopisma : "Przegląd Prawa i Administracyi" 1917 r, R. 42, z. 11-12 [1]
584. 71, [1] strona ; 23 cm. [1]
585. 167 konfiskata - nakł. 2 [1]
586. 166 konfiskata - nakł. 2 [1]
587. 164 konfiskata - nakł. 2 [1]
588. 122 strony ; 23 cm. [1]
589. (Wydanie Redakcyi Biblioteki Warszawskiej). [1]
590. (Pierwszy raz drukowane 1807 r. w Wilnie u Józefa Zawadzkiego). [1]
591. (Osobne odbicie z "Albumu młodzieży polskiej", poświęconego J. I. Kraszewskiemu). [1]
592. (Odb. z Roczn. Tow. Nauk. Krak.). [1]

Number in brackets is a number of all objects which metadata description contains given attribute value.

1. Nowy Sącz [1612]
2. Kraków [530]
3. Krynica-Zdrój [145]
4. Morawska Ostrawa [33]
5. Lwów [21]
6. Warszawa [11]
7. Stary Sącz [7]
8. Poznań [5]
9. Paryż [5]
10. Petersburg i Mohylew [4]
11. [S.l.] [2]
12. Tarnów [2]
13. Petersburg [2]
14. Berlin [2]
15. Żegiestów [1]
16. Zurych [1]
17. Wilno [1]
18. Wiedeń [1]
19. Posen [1]
20. Paris [1]
21. Lemberg [1]
22. L'vov [1]
23. Brunsberg [1]

No data to display

Ranking by number of viewed objects

Attribute: Temporal coverage Description Place of publishing Degree name

Number in brackets is a sum of all reads of objects which metadata description contains given attribute value.

1. 20 w. [120914]
2. 21 w. [40176]
3. 1901-2000 [9081]
4. 2001- [7707]
5. 19 w. [5579]
6. 1801-1900 [2226]
7. 1601-1700 [2095]
8. 1501-1600 [1258]
9. 1701-1800 [865]
10. 1301-1400 [776]
11. 1401-1500 [478]
12. 1201-1300 [323]
13. 10-18 w. [151]
14. 2 [139]
15. Do 16 w. [80]
16. 13-14 w. [44]
17. 16 w. [39]
18. 18 w. [38]
19. 17 w. [20]
20. 18-19 w. [8]
21. 14 w. [3]

Number in brackets is a sum of all reads of objects which metadata description contains given attribute value.

1. Naukowe pismo historyczne poświęcone dziejom regionu [93035]
2. Kwartalnik. [90286]
3. Pismo popularnonaukowe o regionalnej tematyce społeczno-kulturalnej, zawierające treści historyczne, etnograficzne, przyrodnicze, krajoznawcze i literackie. [90045]
4. Tygodnik [54617]
5. Naukowe pismo historyczne poświęcone dziejom regionu. [46954]
6. Pismo wychodzące od 1891 r., a jego redaktorem i wydawcą do roku 1893 był Henryk Kisielewski [17350]
7. Miesięcznik dla dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych. Pismo jest bogato ilustrowane i zawiera urozmaicone artykuły, zarówno o treściach religijnych, jak i wspomagających rozwój intelektualny. [16096]
8. Do nr 9, R. 5, 1895 r czasopismo nosiło tytuł "Szkolnictwo Ludowe" [13388]
9. Dwutygodnik. [13057]
10. Od 1900 r. do 1903, R.4, nr 9 pismo wychodziło jako "Sądeczanin". [12565]
11. "Podhalański Kurjer Tygodniowy : bezpartyjny tygodnik ziemi sądeckiej..." zmienił nazwę na "Tygodniowy Kurjer Podhalański", potem na "Kurjer Podhalański" [7839]
12. Dwutygodnik [7233]
13. Seria : Biblioteka "Rocznika Sądeckiego" [6698]
14. Czasopismo zawiera artykuły pisane przez młodzież, dotyczące działalności szkół w mieście i kraju oraz życia kulturalnego uczniów [3595]
15. Pismo zawiera artykuły o treści społeczno-politycznej, dotyczące spraw Nowego Sącza i Podhala. [3319]
16. Miesięcznik [2881]
17. Rękopis powielony na hektografie [2513]
18. Na stronie tytułowej pseudonimy autorów : Promyk i Feniks [2513]
19. Młodzieżowe pismo tajnej organizacji niepodległościowej Filaretów. [2513]
20. Tygodnik. [2275]
21. Reprint oryginału : Nowy Sącz : Wydział Powiatu Nowosądeckiego ; Spółdzielnia Ogrodniczo - Warzywnicza Ziemi Sądeckiej, 1949 r. [1743]
22. Od 1900 r. do 1903, R.4, nr 9 pismo wychodziło jako "Sądeczanin" [1500]
23. Zawiera Dodatek [1155]
24. Zawiera : Statut Towarzystwa Przyjaciół Doliny Popradu [963]
25. Zawiera Nadzwyczajny Dodatek. [874]
26. Po konfiskacie nakł 2 [798]
27. Sprawozdanie [569]
28. Opracowali uczestnicy obozu krajoznawczego w Podegrodziu w dn. od 15 lipca do 5 sierpnia 1936 r. [480]
29. Odbitka z "Orlego Lotu" R. 18, 1937 r. [480]
30. Zawiera Nadzwyczajny Dodatek [391]
31. Na okładce błędna numeracja ciągła. [383]
32. Czasopismo zawiera artykuły pisane przez młodzież, dotyczące działalności szkół w mieście i kraju oraz życia kulturalnego uczniów. [374]
33. Zawiera m.in. "Dawne zabytki dziejowe Nowego Sącza" Jana Sygańskiego [w 1902 r. wydane jako t. 3 "Historyi Nowego Sącza od wstąpienia dynastyi Wazów do pierwszego rozbioru Polski.]. [342]
34. Rocznik oprawiony introligatorsko. [342]
35. Brak stron [326]
36. Odbitka ze sprawozdania gimnazjalnego. [325]
37. Zawiera m.in. Dyaryusz Jerzego Tymowskiego (1607-1625) [319]
38. Prace Krakowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego ; nr 2 [298]
39. Artykuł z czasopisma : "Przegląd Prawa i Administracyi" 1917 r, R. 42, z. 11-12 [290]
40. Wolne tłómaczenie dzieła o. Fabera oratoryanina pod tytułem: "U stóp krzyża" przez o. Prokopa kapucyna. [253]
41. Harmonijka [253]
42. Wydanie jubileuszowe [240]
43. Fragment listu [do żony] z dn. [4.VI.1909 r.], Rzym : "...W ciągu wczorajszego dnia wyszły dzienniki rzymskie. Prawie wszystkie zamieszczają wzmianki, bez wyjątku chwalebne dla Jadzi. Najważniejszych dziesięć zakupiłem po porę egzemplarzy dla innych osób i naszych pism w kraju..." [234]
44. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.XII.[1907 r.], Mediolan : "...Co się tu na ulicach działo i dzieje - to pojęcie ludzkie przechodzi. Czegoś podobnego w życiu nie widziałam. Chodzi tysiące ludu, chłopców, dzieci, starszych i wszystko ma takie oryginalne trąby i na tem trąbi wydając przeraźliwy głos..." [231]
45. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 8, strona 414. [216]
46. Odbitka z Przeglądu Historycznego t.12 z. 1-3 [213]
47. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.XI.[1908 r.], Mediolan : "...Dziwne, teraz tego Łuniewskiego polubiłam. Ten człowiek to może jedyny z dotychczasowych moich wielbicieli, który mnie prawdziwie i głęboko kocha, przekonałam się, że taki szlachetny i prawy charakter. Już dwa razy oświadczył mi się, prosząc o odrobinę wzajemności lub nadziei na przyszłość..." [210]
48. Wydanie pierwsze z rękopismu. [209]
49. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 2, strona 107. [209]
50. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.V.[1923 r.], Mediolan : "...Żal mi, żem w ogóle śpiewała, bo dużo osób głupich, naturalnie nie znających się na Mozarcie i w ogóle na trudności wykonaniu tej partii mojej, zostało rozczarowanych co do mnie i to nawet wprost powiedziano, a byli i tacy, którzy mnie pytali czy może głosowo źle się czuję, że tak się zmienił, że duża różnica z przed dwóch lat, jak śpiewałam CYRULIKA w Teatrze Carcano. Strasznie mnie to denerwuje, że przedstawiłam się w Scali w partii tak niewdzięcznej i zabiłam niechcący mój triumf z przed dwóch lat w CYRULIKU. Pamięta Mamcia w Warszawie w UPROWADZENIU Z SERAJU - to samo było..." [202]
51. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 24.XI.1922 r., Bolonia : "...Dzisiaj 12 występ, w sobotę 13 - w niedzielę 14. W przyszłym tygodniu będę miała mój wieczór benefisowy..." [193]
52. Treść : 1. Józef Miczyński : Zarys dziejów wiedzy o elektryczności. 2. Część urzędowa. [192]
53. Treść : 1. Goethe's "Hermann und Dorothea" und "Herr Thaddäus oder" von Mickieiwcz ; eine Parallele von Alexander Pechnik. 2. Kronika i statystyka zakładu. [190]
54. Zawiera dodatek w j. niem. Deutsche Beilage : organ der Galizischen Volksschulehrschaft [188]
55. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.XII.[1909 r.], Neapol : "...Co za dziwne tu zwyczaje, od tygodnia przed świętami ruch niemożliwy w całym mieście, szczególnie tu w naszych stronach [...] sklepikarze co mieli wszystko powystawiali, a lud kupował. Po prostu jak u nas w odpust lub w jarmark..." [185]
56. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.IV.[1923 r.], Londyn : "...Dzisiaj byłam do próby "dysek gramofonowych" [...] Nie uwierzycie jak się szalenie bałam słuchając tego mojego śpiewu..." [174]
57. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.IX.[1923 r.], Salsomaggiore : "...Przyjechałam dzisiaj tutaj - bo już w ostatnich dniach nie mogłam sobie dać rady z bólami w nerkach i nogach [...] Doktor zaordynował mi "polverizacje"czyli siedzę w pokoju napełnionym parą soli salsomaggiorskiej, w której się oddycha pełną piersią i nosem przez pół godziny. Oprócz tego kazał wziąć te kąpiele, które już brałam tj. piętnaście słono-jodowych - i osiem błotnych..." [167]
58. Osobne odbicie z "Czasu". [166]
59. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.X.[1923 r.], Paryż : "...Czekam na wiadomość z Londynu gdzie pisałam, żeby mi przysłali poświadczenie z Ministrestwa Robót Publicznych, że mi pozwolono wjechać w granice Anglii. Robią podobno straszne trudności dla obco poddanych - bo moc ludzi w Anglii nie ma zajęcia - panuje bezrobocie we wszystkich zawodach - więc wyszło to rozporządzenie nowe, że nikomu nie wolno przyjechać dla zarobku jakiegokolwiek..." [166]
60. Wydanie specjalne jubileuszowe. [165]
61. Tłumaczone z języka niemieckiego. [164]
62. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.X.[1923 r.], Zürich : "...Wieczór, godzina jedenasta, wróciłam z koncertu. Nigdy nie myślałam, że Szwajcarzy byli zdolni do podobnego entuzjazmu. Co się nie działo - tego trudno opisać. Jednym słowem byłam dobrze z głosem, a przy końcu programu świetnie byłam rozśpiewaną [...] Śpiewałam duży program, nadto zmusili mnie bym dała kawałek, który w domu uczyłam się (Mamci się tak podobał) [...] pieśń rosyjska SADKO i arię z RIGOLETTA. Na bis dwa razy SŁOWICZKA..." [163]
63. Odbitka z Przeglądu Bibliograficzno-Archeologicznego [161]
64. Po konfiskacie nakład drugi. [160]
65. Sprawozdania z działalności w dziedzinie kultury rolnej oraz rozwoju straży pożarnych. [159]
66. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.X.[1923 r.], Paryż : "...Dostałam pieniądze [...] więc jutro idę z nimi na pocztę względnie do banku i czekiem wyślę, ile będę mogła najwięcej" [157]
67. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 12.XI.1922 r., Bolonia : "...Drugie przedstawienie HUGENOTÓW śpiewałam zupełnie spokojnie, odniosłam szczery sukces..." [155]
68. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.X.[1923 r.], Londyn : "Najdrożsi Moi. Wczoraj koncert był moim najlepszym w Londynie. Śpiewałam dość spokojnie i przede wszystkim głośno, czułam się bardzo dobrze. Zaraz po CYRULIKU dałam na bis LUNATYCZKĘ, a w drugiej części po arii z TRAVIATY dwa bisy VILANELLE i AY, AY, AY. Szalenie bili brawa i entuzjastycznie mnie przyjmowali..." [155]
69. Treść : 1) Współudział zakładu w wojnie światowej. 2) Część urzędowa [154]
70. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.I.[1908 r.], Mediolan : "...Wczoraj wieczorem, po kolacji - aż zdumiałam się, Rupnickowa przyszła, z nią maestro (mistrz) kochany, potem Veneziani i Roco (młody Rupnick). Z początku ogromnie zażenowałam się - wprawdzie byłam prawie że ubraną - bo w różowej flanelowej matince, ale zawsze w łóżku i warkocze rozpuszczone. Ale tutaj taki dziwny zwyczaj, życie inne, odwiedzają znajomi, nawet dziwią się, jak można czegoś podobnego wstydzić się - wszak to zupełnie naturalne i nikt tu na żadne formy nie zważa. Naturalnie zastanowiwszy się - to faktycznie czego żenować się, przecież byłam ubraną. Wesoło było - gdy mnie odwiedzili..." [153]
71. Wydanie anonimowe, nazwa autora Friedrich August von Schmid. [151]
72. Wg: Estreicher XIX w., t. 4, strona 197. [151]
73. Zawiera : Z podróży wakacyjnej : szkoły wyższe w królestwie saskiem / napisał B. Sławomirski. [150]
74. Tygodnik. Brak pierwszej strony. [150]
75. W nagłówku pomyłka oznaczenia rocznika: R. V, powinno być R. VI. [149]
76. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.XI.[1923 r.], Belfast : "...Już parę zim spędziłam na południu - Barcelona - Lizbona, także to zimno to dla mnie zupełna niespodzianka - odwykłam marznąć i dopiero tutaj przypomniały mi się zimy w Polsce lub Wiedniu za dziecinnych czasów..." [148]
77. Zawiera: Treść dziejów kościoła polskiego. Wykaz zbiorowy prawodawstwa politycznego i kształtu rządu w Polszcze. [147]
78. Dodatek w języku łacińskim. [147]
79. Fragment pocztówki [do matki] z dn. 18.XI.1922 r., Bolonia : "...Najdrożsi - jestem zadowolona, bo śpiewam teraz przez cały dzień..." [144]
80. Wydanie 2 znacznie pomnożone [141]
81. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.II.[1907 r.], Wiedeń : "...Wie Mamcia, że ja się nie boję tego koncertu, wszystkie panienki u Pizzamano mi zazdroszczą, takie zdenerwowane, a doprawdy nie ma czego. Jednego miejsca, a raczej dwóch w kawałku FRÜHLINSTIMMEN boję się troszeczkę, bo ani rusz nie chce pójść lepiej. Ćwiczę i ćwiczę..." [140]
82. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 6.VII.1925 r., Buenos Aires : "...Wyjazd odłożony na 11, bo razem z nami jedzie cały zespół, tj. chóry, orkiestra, balet i całe urządzenie teatru [...] pociąg cały nasz..." [137]
83. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.XII.[1924 r.], Mediolan : "...Gdyby mi się udało, z wiosną kupię małą willę na Riwierze, uczyniłabym to chętnie, bo wynajmując willę na lato, mogłabym szalenie dużo zarobić..." [133]
84. Fragment pocztówki [do matki] z dn. 25.I.[1914r.], Petersburg : "...Rano telegrafowałam [...] donosiłam o premierze LORELEY, który bardzo dobrze wypadł..." [132]
85. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.X.[1907 r.], Mediolan : "...Mam przecież to, o czem marzyłam, jedyne życzenie zrealizowane - jestem w Mediolanie i całą duszą oddaję się teraz w spokoju mojej Pani - mojej sztuce kochanej..." [132]
86. Fragment pocztówki [do rodziców, z dn. 23.I.1922 r.], Madryt : "...RIGOLETTO odwołane - z powodu śmierci papieża [Benedykt XV]..." [127]
87. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 21.IV.1915 r., Wenecja : "...Jutro śpiewam w [operze] Vicenza, a potem będziemy w Weronie..." [126]
88. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 3.XI.1922 r., Bolonia : "Najdrożsi ! Jestem już w Bolonii od wczoraj, czuję się bardzo dobrze. Mamy próby cały dzień - więc jestem bardzo zajęta. Mieszkam bardzo miło w hotelu San Marco..." [125]
89. Tekst równolegle w języku polskim i niemieckim. [124]
90. Na okładce i stronie tytułowej kryptonim autora : Z.B.M. [124]
91. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 22.VI.1923 r., Zürich : "...jutro wyjadę, aby przed południem pozałatwiać sprawunki w Wiedniu..." [123]
92. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 17.XII.1921 r., Mediolan : "...Dostałam propozycję do Barcelony..." [123]
93. Zawiera : Polityka Salomona polskiego : udział S.H. Lubomirskiego w życiu publicznym ; Pisma polityczne ; Próba charakterystyki / Jan Magiera. [122]
94. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 3, strona 517. [119]
95. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 13.II.1922 r., Nervi : "...Bawię tutaj z wycieczką autem z Genui..." [117]
96. Fragment listu [do żony] z dn. [6-9.VI.1909 r.], Rzym : "...byłem z Jadzią w galerii starożytności. Potem zrobiliśmy razem wizytę [..] Polki z Warszawy [...] W mieście kupiliśmy materię Jadzi na kostium w najlepszym gatunku, kolor oryginalny tj. kremowy [...] Muszę Jadzi kupić kufer inny, bo ten z domu jest za ciężki i za mały [...] próba, jak na pierwszą poszła dobrze i prawdopodobnie będzie ona śpiewać PAJACE, przynajmniej z początku, z czego się dziecko bardzo cieszy..." [117]
97. Brak strony tytułowej. [117]
98. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.III.[1907 r.], Wiedeń : "...W sobotę śpiewałam w "Strzesze" [red. czasopisma] - ach, jak oni mnie tam żegnali [...] Otóż śpiew wypadł mi dobrze. Niemożliwą klakę urządzili mi koledzy Edusia, już wstępując na estradę dodali mi odwagi i zachęcili. Przy końcu miał Fałat przepyszną mowę o mnie i żegnał mnie w imieniu całej "Strzechy"..." [115]
99. Brak strony tyt. [114]
100. Wg: Estreicher XIX w. wydanie 2, t. 5, strona 167. [112]
101. Osobne odbicie z Rozpraw Wydz. filozof. Akad. Umiej., tom XIII. [112]
102. Błąd w numeracji ciągłej. [112]
103. Po konfiskacie nakł 2. [111]
104. Wg: Estreicher XIX w., t. 4, strona 434. [110]
105. Dzieła Juliana Bartoszewicza. T. 4. [108]
106. Fragment listu [do żony] z dn. [25.III.1913 r.], Petersburg : "...Więc jesteśmy na miejscu i raportuję cały opis podróży. W Stróżach niespodziewanie, gdy pociąg mój był jeszcze w ruchu, a już ktoś mnie przestraszył puknięciem w okno, spostrzegam naszego kochanego Edusia..." [102]
107. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XI. 1925 r. kiedy Ada wynajęła apartament w Mediolanie, przy urządzaniu pomagał jej brat Jan] [102]
108. Fragment listu [do żony] z dn. [13.VI.1909 r.], Rzym : "...Po pierwszym występie Jadzi w PAJACACH, dwa dzienniki zamieściły wzmiankę. Załączam je w odcinkach i tłumaczeniu..." [101]
109. Dzieła Juliana Bartoszewicza. T. 3. [101]
110. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.III.[1908 r.], Mediolan : "...Karnawał [...] bardzo wesoło tu obchodzili, nie jak u nas, we środę popielcową i aż do dzisiaj zapusty trwały, a zdaje się popielca nie znają tu Włosi. Otóż w czwartek ogromne corso karnawałowe było, szło głównymi ulicami : Placem Duomo, Manzoni, Monte Napoleone i Corso Vittorio Emanuele. Co się tu nie działo - strach !..." [100]
111. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IX.[1908 r.], Mediolan : "...Oczy mi się bardzo kleją i powieki ciężko opadają, jednakże siadam i piszę tych parę słów..." [100]
112. Wydanie rocznicowe [99]
113. W nagłówku błędnie rok 2012. [99]
114. Na okładce błędna numeracja ciągła: 222. [99]
115. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.XII.[1907 r.], Mediolan : "...Jaka straszna różnica jest pomiędzy wigilią tam, w Sączu, w swoim kraju i domu, w otoczeniu najbliższych sobie. A tu - gdzie formalny śmiech mnie bierze, gdy myślę o tutejszej wigilii [...] proszę pomysleć, że nic z postem nie jedzą, wszystko mięsa i żadnych ryb..." [99]
116. Brak stron. [98]
117. Wg: Estreicher XIX w. lata 1881-1900, t. 4, strona 632. [97]
118. Drukowane jako rękopis [97]
119. Współoprawne z : Historya kościoła polskiego. T. 2, Epoka jagiellońska. Kraków: staraniem Wydawnictwa "Czytelni Ludowej" i Księgarni A. Nowoleckiego, 1873 (Drukarnia "Kraju" pod zarządem St. Gralichowskiego). [95]
120. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 2, strona 609. [95]
121. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 24.VI.1924 r., Bolonia : "...Dzisiaj otrzymałam list Mamci i Tatusia, uspokoiłam się i czekacie mojego przyjazdu..." [95]
122. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.XII.1924 r., Berlin : "...Niezadowolona jestem, bo mi się nie udała jedna nuta bardzo ważna w arii tj. wysokie "c", na schodach po arii [...] ano trudno, zawsze dobrze nie może być..." [95]
123. [dopisek Ady Sari] : "...Strasznie jestem przemęczona tymi załatwieniami sprawunków [...] musiałam sobie sprawić jeszcze kilka sukien, bo po przejrzeniu garderoby, wszystko było już nie na primadonnę..." [94]
124. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 12.XI.1924 r., Mediolan : "...Mam gonitwę za załatwieniem formalności i przygotowaniem się do drogi..." [94]
125. Fragment listu [do żony] z dn. [16.VI.1909 r], Petersburg : [dopisek Ady Sari] "...gram PAJACÓW dzisiaj, jestem zdrowa i szczęśliwa póki Tatuś przy mnie. Już za parę dni będę znów sama..." [94]
126. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.VI.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], Mediolan : "...Adusia mi nowe rzeczy sprawiła, ale wszystko konieczne, bo muszę przecież elegancko wyglądać. Byliśmy już z wizytą..." [94]
127. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.I.[1923 r.], Lizbona : "...Jutro wyjdę na miasto - bo chcę teatr zobaczyć, starsznie ciekawam jaka tu publiczność i jak przyjmują artystów [...] Przywiozłam ze sobą tylko płaszcz i futro, a żadnego kostiumu. Pociłam się w drodze - a tu cudny czas zastaliśmy. Ciepło jak u nas w kwietniu lub maju we Włoszech. Nie chciałam brać kufra i tak w ten sposób wybrałam się z bardzo mało rzeczami i pewnie mi tu przyjdzie kupić coś niecoś gdy bardzo mi ciepło dokuczy..." [94]
128. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.III.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...Dziś był olbrzymi raut w Poselstwie Polskim dla Adusi urządzony i było siedemdziesiąt osób, sama dyplomacja..." [94]
129. [dopisek Ady Sari] : "Matuś Jedyna! Nareszcie doczekałam się prób, dzisiaj pierwsza i dzięki Bogu, że z sukcesem wszystko poszło, miałam dużo oklasków od orkiestry..." [93]
130. Fragment listu [do żony] z dn. 4.V.1913 r., Petersburg : "...Tak chciała Jadzia koniecznie słyszeć tę Hidalgo w CYRULIKU SEWILSKIM, w jej popisowej roli, bo Jadzia chce tę operę słyszeć, że musieliśmy wczoraj być w operze. Rzeczywiście wspaniale śpiewa tę partię, ale podobno tylkę tę, bo w niej ciągle występuje, a inne jak Julia w ROMEO i JULII - słabo, bo ma koloraturę dobrą, ale głos mały, mniejszy jak Jadzia..." [93]
131. [dopisek Ady Sari] : "...Przykrzy mi się za śpiewem, za przedstawieniami, a to dopiero czwarty dzień wypoczywam, co mi się wreszcie należy po 78 przedstawieniach..." [92]
132. Zebrane z współczesnych dzieł i rękopismów biblioteki kórnickiej. Na stronie tytułowej kryptonim twórcy zbioru L.S. [92]
133. Fragment listu [do żony] z dn. [22.III.1913 r.], Petersburg : "...Pogadujemy telegrafem bez drutu, zdaje mi się pisząc, że mam Cię przed sobą i z Tobą mówię. Próba wczorajsza poszła dobrze, ja przy niej nie byłem, bo nie wypada na takich próbach być obecnym, tylko na generalnej [...] Dziś Wielka Sobota, także wielkie święto ruskie, kościoły przepełnione, ale ruch handlowy szalony, o 12 w nocy mają bić wszystkie dzwony i z armat strzelać...' [92]
134. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.III.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...całe rano chodziliśmy po Sztokholmie. Miasto śliczne, szczególnie cała okolica portu. Jutro wybieramy się zdjęcia robić..." [92]
135. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.IV.[1908 r.], Mediolan : "...Rano otrzymałam pieniądze, za które Tatusiowi bardzo dziękuję, otrzymałam więcej aniżelim się spodziewała [...] Zaraz pobiegłam po rozmaite drobne sprawunki, których uzbierało się dosyć i kupiłam sobie śliczny , zielony - dobrany kolor do kostiumu - zgniło zielony kapelusz [...] Mówię Mamci, że śliczną całość tworzy mój kostium razem z tym kapeluszem i tą bluzką od Wujcia..." [91]
136. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.I.[1908 r.], Mediolan : "List Mamci w tej chwili otrzymałam - wróciłam z kościoła i zaraz siadłam, aby słów kilka dopisać i bardzo pięknie podziękować Matuli za list. Tak się czuję szczęśliwą, zadowoloną, gdy mam dobre wieści z domu [...] Z moim głosem tak dobrze, że lepiej być nie może, studiuję partię "Małgorzaty" z FAUSTA, już na przyszłość, Boże jak przyszło to jednak prędko. Jeszcze niedawno myślałam - kiedy też zacznę operę przerabiać - a to już..." [91]
137. Fragment listu [do brata Mariana] z dn. 18.VII.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], La Paz : "...jechaliśmy cały tydzień, wprawdzie sleepingami, ale nieopalone, a w nocy mróz więc nawet woda w wodociągach zamarzała. Widoki bardzo jednostajne [...] na tysiącach kilometrów pustynie, prawie beż żadnej roślinności tylko kaktusy, na kilkanaście metrów wysokie, tylko chaty z gliny i wsie indiańskie, gorzej wyglądające od naszych obozów cygańskich..." [90]
138. Odbitka z "Przewodnika Bibliograficznego" 1912 listopad-grudzień [89]
139. Fragment pocztówki [do braci] z dn. 19.VII.1922 r., San Sebastian : "Kochani Braciszkowie! Widząc tę cudną plażę i podziwiając wszystkich kapiących się - na myśli mam Was, jakbyście tu używali..." [89]
140. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 4.VII.1924 r., Mediolan : "...11 [lipca] mam TRAVIATĘ potem LAKMÉ..." [88]
141. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.XI.[1907 r.], Mediolan : "...Nie wiem nawet jak Wam dziękować za te wszystkie przysmaki, które nikt nie uwierzyłby jak mnie ucieszyły. Otwierając paczki skakałam z radości, a wyjmując po kolei wszystko, tak ładnie zapakowane, myślą byłam ustawicznie przy chwili, w której Tatko sam pakował, a Mamcia te przepyszne ciasteczka sporządzała dla mnie [...] Zupełnie nie spodziewałam się otrzymać kiełbasę, to też była dla mnie miła niespodzianka. Na drugie śniadanie codziennie po kawałeczku jadać będę..." [88]
142. Odbitka ze Sprawozdania gimnaz. [87]
143. Fragment listu [do żony] z dn. [1.VI.1909 r.], Rzym : "...Jadzia musi wszędzie się opłacić - gazeciarzom, urzędnikom administracyjnym teatru, służbie, sufler [...] Jest np. gazeciarz, po prostu szantażysta, który gdy mu ktoś nie opłaci, smaruje o nim niestworzone rzeczy "wyje jak suka", "miauczy jak kociak", "beczy jak zdychające cielę"..." [86]
144. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.IV.1926 r.[z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...W sobotę już po południu, byliśmy proszeni do jakiejś pani, którą znała Adusia jeszcze z Mediolanu - na herbatę. Potem wieczorem byliśmy na wielkim obiedzie u konsula Krengera, którego syn milioner jest właśnie przedstawicielem na całą Polskę zapałek szwedzkich..." [86]
145. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.XII.[1907 r.], Mediolan : "...Wczoraj wysłałam paczkę do Sącza [...] kupiłam dla Janeczka i Maniusia zabawki, automobil dla Janusia, a tramwaj [...] dla Maniusia, zaś cukierki dla wszystkich trzech chłopaczków..." [86]
146. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.III.1926 r., Sztokholm : "...Co się pod koniec koncertu działo na sali, to trudno opisać. Krzyki, tupanie, jednym słowem myślałem, że do takiego entuzjazmu jest zdolna tylko publiczność południowa. To też znajomi mówli, że nie pamiętają aby w Sztokholmie coś podobnego kiedykolwiek się działo..." [85]
147. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.IV.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...Wszystko do końca było wspaniałe i krytyki zwłaszcza są tak pełne entuzjazmu i wszystkich możliwych superlatyw, że Adusia da je tłumaczyć na inne języki, więcej zrozumiałe dla reszty Europy. Wczorajszy koncert zwłaszcza był bardzo ciekawy, gdyż odbywał się w Kościele wieczór o ósmej, tak jak zwyczajne koncerta i tak samo sprzedawali bilety..." [85]
148. Fragment listu [do matki] z dn. 28.II.[1908 r.], Mediolan : "...Wyobrażam sobie, jakby Mamcia była zachwyconą taką wystawą baletu, jak tu w Scali. Jak w operze zawsze rozczarowanie następuje co do śpiewów - czyli głosów - tak znowu - baletem musi być każdy zachwycony - bo tu dopiero widać potęgę i wielkość Scali. Tu dopiero człowiek oniemia i zdje mu się - jak gdyby był gdzieś w innym świecie, gdy widzi te tańce, setki osób równocześnie tańczących..." [85]
149. Fragment listu (kartka pocztowa) [do rodziców] z dn. [19.VI.1909 r.], Rzym : "...Smutno mi, wszystko mi przypomina Tatusia, kapelusz zostawiony, który w tej chwili, robiąc porządek w pokoju zapakowałam do pudła, miejsce puste przy stole itd..." [85]
150. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 7.I.1924 r., Mediolan : "...Od śiwąt nie mam żadnych wiadomości, czekam..." [84]
151. Fragment listu [do żony] z dn. [VI.1909 r.], Rzym : "...Tylko próba Jadzi dostała od słuchaczy oklask. Wszyscy jej ciągle gratulowali i są pewni jej powodzeniu dzisiaj. Mnie takie łzy się puściły z wrażenia jaki jej głos i gra robi. Ten głos zupełnie inny jak przed rokiem i brzmi zupełnie inaczej [...] zresztą już nie chcę chwalić mej córy..." [84]
152. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.IV.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...Adusia musiała dać aż siedem bisów i gdyby nie pogaszenia światła, to nie skończyłaby bisować, bo nikt nie chciał ze sali wychodzić [...] gdy Adusia wychodziła z budynku, cały tłum czekał na ulicy i wszystkimi językami zaczęli objawiać swój entuzjazm..." [84]
153. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XI.[1907 r.], Mediolan : "...Ciekawi ci Włosi są, niby religijni, ale koścół dla nich nie istnieje [...] wyśmiali się, że ja chodzę do kościoła, no ale to mniejsza, odpowiedziałam im, że mi z tą wiarą, i z tymi zapatrywaniami co do religii jakie mam, jest bardzo dobrze i wcale nie myślę o zmianie swoich poglądów..." [84]
154. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.IV.[1908 r.], Mediolan : "...Proszę od razu bardzo mu [profesorowi Rupnickowi] podziękować za trudy i mozoły, bo faktycznie jestem mu dużo - dużo wdzięczną. To, że kiedyś zrobię karierę, chyba tylko jemu będę dziękowała, a to właśnie ta praca siedmiomiesięczna grubo się do przyszłości mojej przyczyni, to najgłówniejsze, co już zrobione. Błąd wypreparowany, wszystko idzie dobrze..." [84]
155. Fragment listu [do matki] z dn. 1.X.[1908 r.], Mediolan : "...Spieszę i ja z przesłaniem na dzień imienin życzeń. Otóż życzę Mamci wszystkiego najlepszego - przede wszystkiem zdrowia, szczęścia i pociechy z nas, dzieci. Nie uwierzy Mamcia co bym dała za to, aby mi pozwolonem było ustnie te życzenia złożyć - uściskać Mamcię i rączki jej ucałować. Jakże wesołym ten dzień musiałby być w takich okolicznościach. Niestety, to wykluczone..." [84]
156. Zawiera Dodatek. [83]
157. Wg: Estreicher XIX w., t. 6, strona 531. [83]
158. Odbitka z Przeglądu Polskiego. Wydawca na podstawie Estreichera. Zawiera Dodatek w języku łacińskim. [83]
159. Miesięcznik dla dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych. Pismo jest bogato ilustrowane i zawiera urozmaicone artykuły, zarówno o treściach religijnych, jak i wspomagających rozwój intelektualny [83]
160. Fragment listu [do żony] z dn. 8.V.1913 r., Petersburg : "...Mimo, że tej opery [Jadzia] nigdy nigdzie nie widziała, odtworzyła rolę pysznie, ma urodzony talent sceniczny [...] śpiewała bez najmniejszej tremy [...] bisowanie [...] 10 minut orkiestra milczała póki się sala nie uspokoiła [...] po skończonej operze [POŁAWIACZE PEREŁ] nie było końca wywoływaniu, najmniej 15 razy podnoszono kurtynę [...] ciągle wołali "Sari", dopóki wreszcie nie pogaszono świateł..." [83]
161. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.X.1925 r. [z dopiskiem Ady Sari], Buenos Aires : "...Już po koncercie i pierwsza placówka Buenos Aires zdobyta ! Sukces naturalnie [...] olbrzymi [...] Adusia była wspaniała !..." [82]
162. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XII.[1924 r.], Berlin : "...Zawarłam kontarkt [...] z Towarzystwem Fonograficznym [...] Śpiewałam wczoraj pięć płyt, dzisiaj sześć. Wczoraj RIGOLETTO, CYRULIKA i TRAVIATĘ. Dzisiaj ŁUCJĘ "scenę obłąkania" - (na dwóch płytach), SADKO, VILANELLĘ, CYGANERIĘ i BUTTERFLY. Szalenie jestem ciekawa, jak one wyjdą, wszystkie są z pełną orkiestrą..." [81]
163. Wydanie nowe, będące dokładném powtórzeniem wydania pierwotnego królewieckiego z roku 1582, poprzedzone Wiadomością o życiu i pismach Stryjkowskiego / przez Mikołaja Malinowskiego oraz Rozprawą o latopiscach ruskich / przez Daniłowicza, pomnożone przedrukiem dzieł pomniejszych Stryjkowskiego według pierwotnych wydań. [80]
164. Wg.: Estreicher XIX w., t. 4, strona 397. [80]
165. T. 1 [4], 63, XLVIII, 392 strony ; 13 cm. T. 2 [4], 572 strony ; 13 cm. [80]
166. Fragment listu [do żony] z dn. [17.VI.1909 r.], Rzym : "...Wczorajszy występ Jadzi w PAJACACH był nadzwyczaj pomyślny [...] Powitano ją oklaskami zaraz na wstępie. Po oklaskach wołano specjalnie do niej "brava, bravisima"..." [80]
167. Fragment listu [do rodziców] z dn. 6.IV.[1925 r.], Mediolan : "...Mam buty żółte, białe i lakierowane, z ubrań Adusia sprawiła mi - popielate i granatowe, no i smoking mam [...] palto angielskie, dwie koszule jedwabne, dwie pidżamy do spania, kapelusz [...] masę rzeczy, aby tylko elegancko na okręcie wyglądać..." [79]
168. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.IX.[1923 r.], Salsomaggiore : "...Przychodzą dni tak głębokiej samotności i smutku, że rady sobie dać nie mogę. Włóczę się sama - wiecznie sama po ścieżynach więcej odległych od centrum, gdzie tak samej nie wypada ciągle spacerować - bo się uwagę na to zwraca, a chcę być niepostrzeżona, więc uciekam więcej poza centrum na boczne drogi..." [79]
169. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.XI.[1907 r.], Mediolan : "...Wczoraj wysłałam kartkę do Tatusia, prosząc bardzo o zaprenumerowanie mi nie gazety niemieckiej, bo tę będzie mi dawała pani Ruszkowska, ale gazetę naszą, lwowską SŁOWO POLSKIE..." [78]
170. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.III.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Oslo : "...Co to jednak znaczy, że [Adusia] była tu już znaną. Sala kompletnie wypełniona (1300 osób) i wszystkie przejścia zabite stojącymi ludźmi. To już rzeczywiście satysfakcja tutaj śpiewać, jak się ma taką publiczność Oslo za sobą..." [78]
171. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 5, strona 210. [77]
172. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.XII.1924 r., Berlin : "...śpiewałam spokojnie!!! Olbrzymi, cudowny sukces, publiczność rozentuzjazmowana do ostateczności..." [77]
173. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.XII.[1924 r.], Berlin : "...coś niebywałego dzieje się ze mną [...] dostaję nerwowego strachu, a ten opanowuje mnie całą w danej chwili, w której biorę oddech na jakąś dłuższą frazę lub efektowną nutę.." [77]
174. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XI.[1907 r.], Mediolan : "...A tu coś ładnego mam dzisiaj donieść, mianowicie, że zmiana głosu mego już nastąpiła, już zrozumiałam czego nie mogłam dotychczas zrozumieć, co mnie się wydawało niemożliwem. Otóż wczoraj na lekcji pierwszy raz wszystko dobrze szło. Język w porządku, usta także i głos, nie w gardle tylko na wargach czuję, jak być powinno..." [76]
175. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.II.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Düsseldorf : "...Naturalnie Niemcy są obecnie szalenie wrogo usposobieni przeciw wszystkim Włochom. Adusię reklamowali naturalnie wszędzie jako pierwszy sopran kolorutowy Scali Mediolańskiej [...] aż tu widzę, że do sali wpada gromada może 50, jakiś oberwańców (młodzież narodowa) i zaczynają krzyczeć [...] Adusia była najspokojniejszą zdaje się, gdyż jak zobaczyła tę całą bandę, tak zupełnie spokojnie przerwała CYRULIKA, oparła się o fortepian i czekała co dalej będzie..." [75]
176. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.IX.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], Buenos Aires : "...Wczoraj poszliśmy do ministra polskiego p. Mazurkiewicza, do którego Adusia miała list od ministra polskiego w Bernie. Przyjął nas bardzo serdecznie, żałował, że nie może urządzić rautu dla Adusi, gdyż z powodu braku mieszkań, zajmuje apartament w hotelu...' [75]
177. fragment listu [do żony] z dn. 6.V.1913 r., Petersburg : "...Musi być święto Ruskie, bo słychać jak z Twierdzy Pietropawłowskiej biją ciągle z armat, a dzwony ustawicznie huczą..." [74]
178. Wg.: Estreicher XIX w., t. 4, strona 483. [74]
179. Biblioteka Polska. Seria 3 ; z. 133-134. [74]
180. Fragment listu [do żony] z dn. [III.1913 r.], Petersburg : "...Wypadli dobrze. Oklaski huczne, wywoływania bez końca jej i tenora. Dostała klosz z kwiatami i kosz kwiatów..." [73]
181. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.III.[1923 r.], Porto : "...Jakbym chciała opuścić to Porto - bo to straszna prowincja. Taki dziwny traf i zbieg okoliczności, że przez Porto straciłam materialnie i artystycznie najlepsze kontrakta stolic w Europie. Wczoraj La Scalę : zaproponował mi Lusardi telegraficznie w pierwszych dniach kwietnia FLET ZACZAROWANY w Scali z maestrem Toscaninim - czyli moje marzenie byłoby się spełniło..." [73]
182. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.XII.[1924 r.], Monachium : "...[Leszek] Malczewski - konsul, wręczył mi cudny bukiet biało-pąsowych róż, ze wstęgą tegoż samego koloru i ślicznym wianuszkiem z metalu żółtego, zupełnie jak złoty [...] rodzaj wianuszka i liści laurowych [...] płytka na środku [...] wypisane na niej "znakomitej artystce A. Sari Szayerówny Monachium 12.XII.1924 r."..." [72]
183. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.V.[1909 r.], Mediolan : "...Miłą niespodziankę miałam, gdy agent Canella powiedział, że będę płacona przez ten miesiąc mojego debiutu! Czyż można sobie coś lepszego wymarzyć. Otóż, jak Tatko zobaczy w kontrakcie, że 300 franków dostanę, z tego 5% Canella, a resztę dla mnie. Mój Boże! Moje pierwsze pieniądze. Cóż za szczęście. Doprawdy nie wiem co mam z uciechy robić..." [71]
184. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.VIII.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], La Paz : "...Zmartwiliśmy się Tadzikiem, że mu tak kiepsko idzie, i że nie jest zdrów. Może za dużo pracuje. Takie siedzenie w tym pyle fabrycznym może mu jeszcze gorzej robić na płuca. Żeby tylko można kupca znaleźć i sprzedać to wszystko, to by było zdaje się najlepiej, bo póki Grabskiego diabli nie wezmą (co aby jak najprędzej się stało!) to nie ma mowy, aby przemysł się ruszył [...] Co do mnie, to ja myślałem tu zostać i ulokować się w jakiejś kopalni i pracować. Bo rzeczywiście w Polsce byłbym tylko ciężarem Tatusia..." [70]
185. Fragment listu [do matki] z dn. 30.V.[1909 r.], Rzym : "Jestem szczęśliwą, szczęśliwą bardzo, bo dostałam telegram, że Tatuś przyjedzie i już za parę godzin Go zobaczę..." [70]
186. Fragment listu (kartka pocztowa) [do rodziców] z dn. 21.VI.[1909 r.], Rzym : "...Wczorajszy FAUST poszedł tak, jak żaden dotąd wszyscy, ale to wszyscy mi mówili, że tak dobrze jeszcze nigdy nie śpiewałam. Miałam podobno duży głos, jak Łuniewski twierdzi dramatyczny w przedstawieniu i ostatnim akcie. I rzeczywiście sama czułam, że lekko śpiewam, a przy tym głosem scenicznym, dużym..." [70]
187. Fragment listu [do rodziców] z [IV.1910 r.], Neapol : "...Za pieniądze 60 fr. oraz lekarstwa nadesłane, całuję rączki Tatusiowi a Mamusi za torcik czekoladowy, który mi bardzo smakuje. List mój ostatni minął się z listem Tatusia, prosiłam o 1000 koron, bo mi brakuje pieniędzy. I tak już nie kupuję masy rzeczy (drobnostek), jak szal dla Mamci..." [69]
188. Fragment listu [do rodziców] z dn. [5.III.1911 r.], Mediolan : "...to wszystko wynikło ze zwykłego ukłucia się agrafką czarną, nie wiem kiedy, gdzie i w jakim miejscu [...] przypuszczam, że przypinając agrafką suknię w tyle [...] Pech!, ale to nauka, by nigdy się nie spieszyć, a w domu mieć zawsze sublimat aby wymoczyć po ukłuciu się..." [66]
189. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.I[1909 r.], Mediolan : "...Zbliża się dzień 25 lecia pożycia Waszego najukochańsi moi. Cóż ja mam w dniu tak ważnym za życzenia Wam przesłać! Zawsze jedne i te same - długiego jeszcze życia i w zupełnem zdrowiu, w szczęściu niech mijają Wam następne lata. Da Bozia, że doczekamy się jeszcze złotego i brylantowego wesela, co to za radość, za uciecha będzie dla nas wszystkich. Cieszę się, że uroczysty obchód tej chwili ważnej będzie dopiero w lecie, gdy ja będę już obecna. Zapewne równocześnie z weselem Edusia [...] Kiedyś tu dostałam zawiadomienie i zaproszenie na bal prawników w Nowym Sączu..." [66]
190. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.II.[1922 r.], Udine : "...Wreszcie teraz odkładam pieniążki. Mam już od września odłożone 17 000 lirów. Tutaj jeszcze odłoże z 7 lub 8 000, zatem gdy od Was przyjadę będę milionerką !!! [...] Gdy byłam w Paryżu, był właśnie Piłsudski. Szalenie go przyjmowali owacyjnie i entuzjastycznie, był stale w asyście prezydenta republiki, potem ministrów wszystkich itd., może on teraz wyprze na Francji poparcie, także finansowe dla naszej biednej Polski !..." [66]
191. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.VII.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], La Paz : "...Ja byłem zadowolony drogą, bo rzeczywiście przejeżdżaliśmy partie jakich się nigdzie nie spotyka. Pustynia prawie ciągle i niebotyczne skały, ale to ma swój specjalny charakter i urok..." [66]
192. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.III.[1909 r.], Mediolan : "Czy uwierzycie, że dzisiaj o 12.30 śpiewałam pierwszy raz w ajencji teatralnej Canella (ten co mnie już był słyszał u Rupnicka i napisał o mnie tych parę słów) przed impresariem Ragusą, który ma same większe teatra, jak Genua i Wenecja. Podobałam się pomimo, że mogłam była lepiej zaśpiewać. No ale było dzięki Bogu dobrze. Och! ileż strachu przeżyłam, Bóg raczy widzieć. Ubrałam się w bluzkę mojej roboty i poszliśmy z Rupnickiem. Śpiewałam LOHENGRINA i MEFISTOFELESA - romanze..." [66]
193. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1913 r.], Wenecja : "...Podpisałam kontrakt na dwa przedstawienia [...] do Petersburga na czternaście dni [...] ofiarowali mi za występ 550 rubli, czyli za dwa 1100 rubli [...] muszę dobrze się przygotować, bo zblagowałam, że tę operę POŁAWIACZE PEREŁ Bizeta już śpiewałam, tymczasem przedwczoraj zaczęłam kuć, trudna i duża partia. [65]
194. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.V.[1911 r.], Como : "...stało się. Impresario nam uciekł, zamknął teatr i nikogo nie wypłacił. Szelma skończony, złodziej i łotr..." [65]
195. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 8, strona 413. [64]
196. Fragment listu [do rodziców] z dn. 28.VI.[1926 r.], Magdeburg : "...Bisowałam LINDĘ, WALCA Straussa i AY, AY, AY. Publiczność nie powstała zupełnie z krzeseł po ostatnim numerze, jakby zahipnotyzowani wszyscy, wychodziłam piętnaście razy [...] wreszcie krzyknęłam "Auf Wiedersehen", no i fortepian zamknęli, na znak końca koncertu. W tym koncercie brał udział Verein, chór tutejszy (cudownie piekny chór), złożony ze 120 [mężczyzn], wszyscy we frakach - bardzo eleganccy, więc i oni bili brawo i krzyczeli bez końca. Po koncercie dla nich wszystkich urządzono raut i tańce, uproszona z przyjemnością zostałam..." [64]
197. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.XII.[1924 r.], Monachium : "...owacje olbrzymie robili mi jeszcze przy wyjściu z teatru, a że mam kilkanaście kroków do hotelu, szłam piechotą, a setki ludzi posuwało się ze mną. Przy wejściu do hotelu oklaskami hucznymi zmusili wszystkich mieszkańców (po 10 wieczór), zestraszonych owacją uliczną - do wyglądania z okien domów..." [63]
198. Pismo wypchodzące od 1891 r., a jego redaktorem i wydawcą do roku 1893 był Henryk Kisielewski [62]
199. Fragment listu [do żony] z dn. [VI.1909 r.], Rzym : "...Myślę o domu naszym i kraju - jaki to dzień uroczysty i wesoły, tu się widzi go zwykłym dniem [...] żadnych procesji ani ołtarzów..." [62]
200. Fragment listu [do rodziców] z dn. [9.XI.1908 r.], Mediolan : "...Proszę mieć przygotowane, na początek grudnia - dla mnie ciasteczka (kruche, a sucharków najwięcej - bo do herbaty dobre są, anyżki i jakie tam jeszcze dobre). Proszę Mamcię bardzo także o parę trykotów czarnych, bo te noszę już trzeci rok i zdarte są, nie mogę zdążyć ich nacerować - bo ciągle się drą..." [62]
201. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.XII.[1910 r.], Mediolan : "...Rupnickowi dałam na gwiazdkę ten zegarek, cośmy we Wiedniu kupili, ucieszył się bardzo [...] Biedne moje strucle, jakżebym była zjadła je teraz, choćby suche..." [62]
202. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.VI.[1925 r.], statek pasażerski Principessa Mafalda : "...Teraz jesteśmy już na środku oceanu i od przedwczoraj okręt tak się niemożliwie chwieje, że wiekszość choruje, albo leży w łóżkach, albo się ledwo trzyma. My z Adusią czujemy się bardzo dobrze [...] zwdzięczamy dobre znoszenie tego tańczenia statku temu, że od dziecka byliśmy przyzwyczajeni do huśtawki. Wczoraj przejeżdżaliśmy o godzinie trzeciej po południu - równik, okropne ceremonie..." [62]
203. Fragment listu [do rodziców] z XI.[1909 r.], Aleksandria : "...Wielki mistrz Campanini chce żebym jechała na cztery miesiące do Neapolu czyli do pierwszego po La Scali teatru i śpiewała Musettę [w CYGANERII], Annę w LORELEY [...], a że przy tem obecna była Hala [Helena Zboińska-Ruszkowska] widziałam jak zdumioną była, że Campanini chce mnie wziąć do San Carlo, do Neapolu..." [62]
204. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.III.[1910 r.], Neapol : "...Cudnie jest tu obecnie, dnie teraz ciepłe, wietrzyk upajający. W następnym tygodniu rozpoczynają się tu wyścigi - które mają być "coś przepięknego", gdy wracają naszą ulicą te wszelkie damy w bajecznych toaletach, jest podobno na co patrzeć. Nie widziałam jeszcze nigdzie taką moc arystokracji, jak tu..." [61]
205. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.X.[1924 r.], Monachium : "...mam tyle satysfakcji tutaj, tyle uznania jak nigdzie jeszcze, krytyki jak nigdy w życiu. Wyślę Wam wszystko - są bajeczne, na razie dwie załączam tylko..." [61]
206. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.IV.[1927 r.], Zürich : "...jeżeli Lwów nic nie odpowie, jadę w sobotę do Wiednia i dalej do Krakowa, gdzie może u Olgi się zatrzymam, o ile nie będę zmęczona to jadę prosto do Sącza, zostawiając kufer [...] pojęcia nie mam, może Olga go weźmie do siebie, ale boję się, że to kłopot straszny, bo kufer olbrzymi, zdaje się, że z tego wszystkiego trzy kufry ze sobą do Sącza nadam [...] już tak pragnę znaleźć się w domu na parę dni przynajmniej, nie mysleć o niczym, o żadnych interesach [...] koncertach..." [61]
207. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.X.[1908 r.], Mediolan : "...A co do tego, żebym swojem postępowaniem nie zrobiła zawodu lub zgryzot, to proszę być najzupełniej tego pewnym, ja zawsze i wszędzie myślę przede wsztkim o rodzicach i rodzeństwie. Nic bym nie była w stanie zrobić takiego, czem bym przypuszczała zmartwić lub zaniepokoić rodziców. Nie robię ani kroku jednego, abym przy nim nie myślała o Was najdrożsi [...] Jeszcze u nas w Galicji, świat zacofany - i w osobie artystki widzą uosobienie zła i zepsucia itd...." [61]
208. Wydawca wg: Estreicher XIX w. wydanie 2, t. 2, strona 494. [60]
209. Wg: Estreicher XIX w., t. 5, strona 290. [60]
210. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.VI.1925, [z dopiskiem Ady Sari], Buenos Aires : "...wczoraj pojechaliśmy autem do olbrzymiego parku tzw. Palermo, coś bajkowego [...] tutaj zostajemy do 7.VII, bo musimy czekać na ukończenie budowy nowej kolei Buenos Aires - La Paz..." [60]
211. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.I.[1910 r.], Neapol : "...W sobotę miałam grać BOHEME. Po południu przychodzi awizator z teatru i mówi mi, że [...] ja jestem na dzisiaj wolną [...] Jedną myśl miałam, pójść za wszelką cenę na wieczorne przedstawienie i zobaczyć tę sławną Musettę, która mnie zastępuje [...] Czegoś podobnego nie widziałam w życiu swoim, podobnej "cagne" czyli "suki", jak wszyscy na parterze nazwali Musettę. Stare babsko, a raczej głos stary, bez dźwięku, okropny wprost, scena trywialna, bo przesadna [...] ani jednego oklasku..." [60]
212. Artykuł z: Biblioteka warszawska : pimo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi. Serya 5, lipiec. T. 3, z. 7. Ogólnego zbioru tom 167. [60]
213. (Odb. z Roczn. Tow. Nauk. Krak.). [60]
214. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.I.[1910 r.], Neapol : "...Tak mi przykro, że rocznica przeszła smutno, że Mamcia cierpi na nogę, Tadzik robi zmartwienia Tatusiowi ciągle [...] Wczoraj była premiera LORELEY [...] opera ta, to nowość dla Neapolu. Podobała się bardzo, bo Kruszelnicka to skończona artystka. Coś fenomenalnego, co to za inteligencja w niej..." [59]
215. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.XI.1924 r., Berlin : "...Nie potrzebuję wychodzić z pokoju cały dzień, bo wszystko załatwiam przez telefon, tuż obok mnie stojący. Wygoda nadzwyczajna..." [59]
216. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.XII.[1909 r.], Neapol : "...Łzy mi kapały z oczu, gdy czytałam wasze słodkie słowa. Och! Boże - rzeczywiście, że ja zawsze święta spędzać będę na obczyźnie, tak jedne, jak drugie. Smutne to, ale cóż robić [...] Po próbie Campanini, rozmawiając ze mną, zaproponował mi czy bym z nim nie pojechała (czyli z jego kampanią) do Chicago, do Ameryki Północnej na rok przyszły..." [59]
217. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IV.[1910 r.], Neapol : "...Oni dla mnie tak serdeczni wszyscy [arystokratyczny ród Pallostich] [...] mam tylko jeden zgrzyt, ten młody brat hrabiny, zakochany we mnie. Co właśnie sprawia mi nieprzyjemność [...] ja jego nigdy kochać bym nie mogła, nigdy niczem nie zachęcałam go, bo od początku mnie się nie podobał..." [59]
218. Fragment listu [do żony] z dn. [IV.1913 r.], Petersburg : "...Dziś byliśmy z Jadzią w kościele na mszy świętej o dziesiątej, potem do pierwszej łaziliśmy po mieście [...] Wieczorem poszliśmy do teatru po listę, przy tej okazji udało się Jadzi wyrobić u impresaria pozwolenie wysłuchania opery (ROMEO i JULIA) za kulisami, bo cały teatr tu [...] do ostatniego miejsca wyprzedany [...] Tenor i Julia znakomite siły, reszta liche, chóry do niczego, orkiestra, choć przeszło 100 ludzi - niezgrana i często fałszuje..." [58]
219. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.III.[1927 r.], Berlin : "...miałam zostać do czwartej po południu, tymczasem pospraszali okolicę (szalenie miłe kółeczko znajomych swoich) więc i zaśpiewać musiałam, czym się tak cieszyli, że formalnie rozczulili mnie tą swoją wdzięcznością, za tych parę pieśni..." [58]
220. Fragment listu [do matki] z dn. [20.IV.1913 r.], Wenecja : "...Kupiłam sobie płaszcz za 50 fr., buciki i parę pończoch, drobne wydatki, oprócz tego teatralne miałam wielkie, bo kosztowały 120 fr., perły do tej opery 95 fr., buciki i drobiazgi..." [58]
221. Wg: Estreicher XIX w., t. 7, strona 215. [57]
222. Wg.: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 3, strona 325. [57]
223. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.I.[1910 r.], Neapol : "...Kalendarz otrzymałam, bardzo dziękuję Tatusiowi, zaczęłam z Nowym Rokiem zapiski w nim, ale zaraz na drugi dzień przestałam, bo cóż miałam pisać o nieudanym debiucie w Neapolu..." [57]
224. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XII.[1910 r.], Mediolan : "...Nareszcie dzisiaj podpisałam kontrakt do Piacenzy na LOHENGRINA..." [57]
225. Fragment listu [do rodziców] z [XI.1910 r.], Mediolan : "...Wczoraj była premiera LOHENGRINA. Bonaplata nie bardzo się podobała, bo gazety prawie wszystkie jednogłośnie orzekły, że była za zimną Elzą, że więcej uczucia w tej partii należałoby dać, a ona tego zupełnie nie zrobiła, jednym słowem dla mnie dobrze, bo w przyszłym lub za dwa tygodnie, gdy ja zaśpiewam Elzę, może się więcej publiczności spodobam..." [57]
226. Fragment listu [do rodziców] z [III.1910 r.], Neapol : "...Wyobrażam sobie jak u nas idą obecnie przygotowania do świąt, pieczenie ciast, babek itd. Och! jak ja te czasy mile wspominam, gdy w kuchni razem z Mamcią siedziałam i pomagałam przy cieście. Jakie to miłe dnie, te przedświąteczne, gdzie tyle do roboty, okrutnie lubię to zamieszanie dla późniejszego wielkiego porządku i spokoju. Szczególnie Wielka Sobota ma dla mnie urok wielki, jak po przybraniu stołu oczekiwaliśmy zawsze na księdza Kanonika, a później, po poświęceniu - szło się na rezurekcję..." [57]
227. Biblioteka Polska ; z. 30 i 44. [57]
228. (Pierwszy raz drukowane 1807 r. w Wilnie u Józefa Zawadzkiego). [57]
229. Fragment listu [do żony] z dn. 30.IV.1913 r., Petersburg : "...Mam prośbę do Ciebie Mamuś, czy byś się nie zajęła przez czas, gdy mnie nie ma malowaniem kancelarii [...] gdyby trzeba było malować podłogę, to kupisz farbę u Lichtmana w Nowym Sączu [...] od trzech dni takie zimno, choć pogodnie, że Jadzia ubiera żakiet i płaszcz, a na nogi zimowe pończoszki, kamasze zapinane - dobrze, że je wzięła..." [56]
230. Fragment listu [do rodziców] z dn. [11.V.1909 r.], Rzym : "...Och! bo sama nie wiem, ale tak mi okrutnie przykro czasem, gdy słyszę, że tu wszystko trzeba płacić, płacić i płacić. A mnie tak ciężko pisać to Tatusiowi. Och! dlaczego my nie możemy wygrać trochę grosza, aby było do chwili kiedy ja zacznę więcej zarabiać..." [56]
231. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.XII.[1922 r.], Mediolan : "...nagle przyszło mi się uczyć HAMLETA, którego mam w Lizbonie śpiewać, więc całymi dniami (od 5 dni) kuję z maestrem Spetrino, po dwie godziny lekcji, a sama pracuję cztery godziny dziennie. Już idzie wcale dobrze [...] bo to cudna partia OFELII..." [56]
232. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.VIII.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], La Paz : "...Drogi w Kordylierach są tak strome, że człowiek dziwi się, że koń nie zjedzie w tył lub wprzód. Było nas 12 osób, wszyscy na koniach lub mułach, ja miałem wspaniałego konia i wcale spokojnego..." [56]
233. Fragment listu [do rodziców] z XI.[1909 r.], Aleksandria : "Dzisiaj miałam pierwszą próbę z fortepianem, bardzo dobrze poszła. Pełno komplementów, pochwał nasłuchałam się o moim głosie i śpiewie. Okrutnie jestem szczęśliwa i zadowolona, gdy premiera dobrze pójdzie będę wprost wniebowzięta z rozkoszy..." [56]
234. Wg: Estreicher XIX w., t. 6, strona 467. [55]
235. Fragment listu [do rodziców] z dn. [20.XI.1909 r.], Aleksandria : "...Po wczorajszej premierze z Mascagnim byłam i jestem niemozliwie zdenerwowaną. Dużo mnie wczorajsze przedstawienie kosztowało [...] Śpiewałam dobrze, ale byłam roztargnioną i wielce przestraszoną, bo nie wiedziałam jak Mascagni dyryguje. Jak mówią poszło dobrze, ale ja dziwnie zawsze po skończonym przedstawieniu jestem niezadowoloną i złą. Żona Mascagniego pochwaliła mnie, tylko kazała zmienić fryzurę i obcasy u bucików. Mówiła, że Santuzza ma być więcej w nieładzie i mieć buciki na maleńkich obcasikach. Na dzisiaj uczeszę się tak, jak ona chce, ale bucików nie myślę zmieniać, bo bez obcasów obrzydliwie noga wygląda..." [55]
236. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.V.[1924 r.], Florencja : "...Rozpakowałam wszystko, na dziesięć dni będę miała spokój i nareszcie odpocznę, bo doprawdy tej wędrówki (w kufrach żyjąc) przez dwa miesiące już miałam dosyć..." [55]
237. Fragment listu [do rodziców] z XI.[1909 r.], Aleksandria : "Otóż i już po premierze, szczęśliwie jak wszyscy mówią, nawet bardzo szczęśliwie przeszłam. Oklasków miałam moc - i to szczerze - bo tu klaki nie znają. Teatr po raz pierwszy był tak przepełniony, że faktycznie było przyjemnością śpiewać..." [55]
238. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.X.[1909 r.], Mediolan : "...W ostatnich dniach miałam masę audycji i propozycji! Otóż proponują mi na cztery miesiące w Neapolu, w drugorzędnej operze czyli tak jak była "Nationale" w Rzymie, cztery opery tj. ADRIANA, LECOUVREUR, PAJACE i Micaela w CARMEN..." [54]
239. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.[V.1922 r.], Paryż : "...Dużo osób mnie poznawało, więc miło mi było, orkiestra u wejścia do teatru dała mi brawo mówiąc, że nigdy nie słyszeli takiej śpiewaczki, takiej koloratury. A trzeba wiedzieć, że nasza orkiestra obecnie jest symfoniczna tutejszych koncertów klasycznych, więc uznanie ich, to bardzo dużo. Dowiedziałam się też, że duże gazety napisały dzisiaj przecudne artykuły o nas, a specjalne o mnie. Podobno twierdzą, że wszystkie Rozyny dotąd zakasowałam. To mnie szalenie cieszy, bo to Paryż ! Widziałam dzisiaj wieczór, w operze wspaniałe toalety, panie dekoltowane do pasa !! Coś skandalicznego, panowie wszyscy we frakach, smokingach - nadzwyczajny szyk, teatr ten bowiem znany z arystokratycznego "wzięcia"..." [54]
240. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.X.[1909 r.], Mediolan : "...Tatku! dużo bym dała, żebym była nie podpisała tego kontraktu tutaj, bo widzę, że zwycięsko wyjść mi tak trudno będzie. Śpiewając gdzie indziej mogłabym była zaoszczędzić kieszeń Tatusia, a sama jeszcze coś się nauczyć więcej..." [54]
241. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.XI.[1924 r.], Berlin : "...Bardzo mi żal, bo omawiałam całą sprawę Tadzika, zmartwienie moje szalone z powodu wystąpienia Rudnika ze spółki i naturalnie ból nad losem Tadzika i jego niedolą.." [54]
242. Fragment listu [do rodziców] z dn. [27.XI.1910 r.], Mediolan : "...Co ja mam już począć, czego się chwycić, aby przecież jakoś wybrnąć i dostać już jakiekolwiek zajęcie na karnawał i post. Boże mój! jak jestem przygnębioną, to nie da się opisać, a więcej jeszcze Tatuś, bo mając swoich kłopotów dosyć jeszcze moje Mu spadły na głowę..." [53]
243. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.VI.[1916 r.], Lwów : "...proszę mi zaraz odpisać po otrzymaniu tego listu, abym wiedziała jakie jest zdanie Tatusia. Chciałabym pogodzić i Lwów i Warszawę, a nie wiem czy to się uda..." [53]
244. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.VI.[1911 r.], Rzym : "...krytyka znakomita we wszystkich siedmiu gazetach, a szczególnie w czterech głównych jest najwięcej o mnie napisane, z czego jestem bardzo dumną i zadowoloną [...] Wczoraj nie miałam czasu na list, bo już od rana tutaj było ogromne święto - odsłonięcie pomnika króla Humberta, dziadka obecnego króla włoskiego..." [53]
245. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.XII.[1910 r.], Piacenza : "Och ! Jacy ci Włosi, bez żadnych tradycji [...] przechodzą święta u nich. Aż mi przykro patrzeć, że to takie wszystko nie mające pojęcia, co to jest życie rodzinne i przepędzenie świąt w kółku swoim [...] Ja stale głodna jestem - będąc przyzwyczajoną tak w domu, jak i w pensjonacie jeść dobrze parę posiłków [...] Tu na obiad w południe - makaron albo ryż, gruszkę, obliczone dwie, trzy na jedną osobę, gotowane w wodzie, które u nas świni się daje [...] muszę je obierać ze skórki bo oni jedzą ze wszystkim [...] nie tak jak to u nas w spiżarni, wszystko się znajdzie, głodnym nigdy się nie jest. W tej chwili myślę np. jak z chęcią zjadłabym kromeczkę chleba z masłem..." [53]
246. Fragment listu [do rodziców] z dn. [13.IV.1912 r.], Mediolan : "...raniutko poszłam do Kościoła, do spowiedzi i Komuni świętej. Tak mi już ciążyło na sumieniu, a nie mając z powodu natłoku przed Wielkanocą uporać się, dopiero dzisiaj załatwiłam i ulżyło mi [...] Jestem jedyną z całego pensjonatu, która chodzi jeszcze do spowiedzi i w ogóle do kościoła, wszystkie panie i panny tak zżyły się z szalonym próżniactwem, że żadnej wstać się nie chce przed dziesiątą..." [52]
247. Wg: Estreicher XIX w., t. 7, strona 191. [51]
248. Wg: Estreicher XIX w., t. 3, strona 571. [51]
249. Tekst pisany cyrylicą. [51]
250. Fragment listu [do żony] z dn. 10.V.1913 r., Petersburg : "...W Krakowie dopiero chciałbym się bawić, bo tu nie mam z kim, gdzie i kiedy, muszę córy pilnować i jej służyć, bo do tego tu jestem [...] Jadzia była wczoraj wieczór u jednego Państwa, przysłali swoją karetę..." [51]
251. Fragment listu [do rodziców] z dn. [X.1926 r.], Sztokholm : "...Śpiewałam wczoraj wieczór w Gävle [...] strasznie czuję się zmęczona, ale odetchnę w Budapeszcie..." [51]
252. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.X.1914 r.], Triest : "...Piszę ten list ostatni, adresując do Wiednia. Życzę Wam jedyni moi, najszczęśliwszej podróży i jak najszybszego zakwaterowania się znowu da capo w domu własnym. Boję się szalenie, żeby cholera nie rozeszła się, bo podobno bardzo grasuje..." [51]
253. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.IX.1920 r.], Lukka : "...Jak ja się cieszę każdym moim sukcesem, to doprawdy dziwne, bo przecież już teraz nie powinno mnie to tak entuzjazmować, a jednak zapał nie stygnie, owszem pracuję z jeszcze wiekszą satysfakcją, gdy widzę się zrozumianą..." [51]
254. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.XI.[1923 r.], Edynburg : "...Cudne miasto Edinburg rzeczywiście nie przesadzono - osądzając, że jedno z najschludniejszych w świecie. Architektura, położenie, czystość, ulice szerokie jak newski prospekt w Petersburgu. Wspaniałe wprost wystawy, parki - ogrody i wreszcie powietrze bajeczne..." [51]
255. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.VII.[1925 r.], Oruro : "...mamy tu jeszcze w projekcie zwiedzanie kopalni, których tu w okolicy, a nawet tuż koło miasta jest bardzo wiele, przeważnie cyna i srebro [...] Wcale sympatycznie schodzą nam tutaj dnie, choć to Tatko prowincja jak Nowy Sącz z 25 tysiącami mieszkańców..." [51]
256. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.XI.1926 r., Helsinki : "...Śpieszę do teatru, bo dzisiaj ostatnie przedstawienie TRAVIATY [...] dostałam osiem bukietów, zaproszona zostałam na kolację przez księcia perskiego i jego żonę oraz 19 letnią księżniczkę, która była na TRAVIACIE i zwariowała na moim punkcie...' [51]
257. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 5, strona 211. [50]
258. Fragment listu [do rodziców] z dn. [III.1911 r.], Mediolan : "...Dzięki Bogu, że przecież jaki taki spokój w domu zapanował, że Tatko postanowił Tadzia oddać do gospodarstwa, że z nim da Bóg będzie teraz inaczej i spadnie ciężar Tatusiowi z głowy, bo ja sądzę i jestem przekonaną, że weźmie się teraz całą duszą do tego nowego, swojego zajęcia i nie będzie więcej narażał Tatusia ani Mamci ! Edkowie zatem wyjeżdżają do Jasła - czy tam dostał jaką porządną kancelarię ?..." [50]
259. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.XI.[1924 r.], Zürich : "...Entuzjazm, jak na Szwajcarię, był olbrzymi..." [50]
260. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.IX.[1921 r.], Mediolan : "...Tu w Milano, w operze obecnie jedynej, czyli cały świat artystyczny zjawił się wczoraj na tym przedstawieniu [Cyrulik Sewilski]. Teatr Carcano wysprzedany, wszyscy agenci, dyrekcja La Scali [...] wszyscy wczoraj byli i wszyscy jak jeden mąż oklaskiwali mnie jednogłośnie [...] przed wyjściem na scenę poleciłam się mojej Matce Boskiej, która jest od Edusia, z jego pierwszej komuni z Chyrowa, zawsze w garderobie ze mną od jedenastu lat!..." [50]
261. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.III.[1912 r.], Fiume : "...Paczkę wczoraj otrzymałam, za którą rączki całuję i bardzo dziękuję za wszystkie specjały [...] dzisiaj piątek zatem poszczę, ale od jutra używać sobie będę na polędwicy..." [50]
262. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.XII.[1924 r.], Hamburg : "...objechaliśmy cały Hamburg. Szalenie interesujące miasto, a specjalnie port, wspaniały [...] Cudna strona jest nad rzeką, najwspanialsze pałace i wille jakie kiedykolwiek w życiu widziałam, rodzaj "Promenade des Anglais" w Nicei. Z drugiej strony rzeki przedstawia się całe miasto..." [50]
263. Fragment listu [do rodziców] z dn. [II.1927 r.], Berlin : "...sprawa Ameryki się psuje, bo wchodzi w grę druga śpiewaczka włoska, przebywająca stale w Ameryce Pół. Pareto, która już parę razy była w Colon [...] Druga rzecz, która mnie obaliła to [...] telegram, że "dyrekcja się nie zgadza, proszę osobiście do Młynarskiego wysłać depeszę, może to poskutkuje" naturalnie depeszy nie wysłałam, bo i po co, jeżeli dyrekcja to sam Młynarski..." [49]
264. Fragment listu [do rodziców] z dn. 6.V.[1909 r.], Mediolan : "...Och! Boże! Tak się cieszyć i po to, aby z tego nic nie było. Strasznie mi przykro, okrutnie mnie to przybiło - bo to pech..." [49]
265. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.IX.[1909 r.], Mediolan : "...Boże mój dlaczegoż to bliżej teatru nie jest, byłabym sobie tu zamieszkała na stałe i czułabym się zadowoloną bardzo [...] Vis a vis park i tu prawie że wieś. No ale ta dalekość tu dla mnie niemożliwa..." [49]
266. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.X.[1911 r.], Mediolan : "...podpisałam kontrakt do Brescii na JULIĘ [...] mam nadzieję, że w tym roku od Tatusia nic nie bedę brała, długi wszystkie pospłacam i coś jeszcze uskładam..." [49]
267. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.XII.[1090 r.], Neapol : "...Dobrze mi tu, urządziłam się jak najtaniej. Otóż, kupiłam sobie menażki i poszłam o trzeciej po południu po obiad składający się z rosołu, pieczeni lub risotto i pieczeń. Owoce sama sobie kupuję i od czasu do czasu jakieś ciastka do herbaty. Wieczorem jadam kolację zimną lub gdy mi co zostanie z obiadu odgrzewam sobie [...] a o jedenastej przed południem zwykle jadam jajka dwa na masło rzucone [...] z bułką. Wino czerwone kazałam sobie całą butelkę za dwa liry przynieść, tak że mi to wystarczy na dwa tygodnie..." [49]
268. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.X.[1913 r.], Novara : "Wczoraj miałam premierę DON PASQUALE, świetnie poszła, dzisiaj drugie przedstawienie tej samej opery. Straszną miałam pracę przez te trzy dni, od jutra zacznę ELISIR czyli NAPÓJ MIŁOSNY..." [49]
269. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.V.[1911 r.], Mediolan : "...Pisał mi Eduś, że chce bym koncertowała w Jaśle, Rymanowie i Iwoniczu, nie za darmo naturalnie [...] po 100 koron od koncertu, a z Jasła, o ile byłby dochód większy - 200 koron..." [49]
270. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.I.1909 r., Mediolan : "...Zmartwiłam się bardzo chorobą Maniusia i Janeczka, ale dzięki Bogu, że tak się pomyślnie zakończyło, że już dobrze i zdrowe chłopaczki [...] Czy czytał Tatuś co to za straszne trzęsienie ziemi było w Calabrii i Sycylii, blisko Palermo. Coś okropnego. Mówią, że 180 000 ludu zginęło [...] U nas w Milano wszędzie chorągwie powystawiane na znak żałoby narodowej..." [49]
271. Fragment listu [do rodziców z dn. 28.VIII.1913 r.], Wenecja : "...Wenecja cudowna i chciałoby się tu siedzieć dłużej, patrząc na te wszystkie cuda natury i sztuki [...] W czwartek powracamy do Milano..." [49]
272. Wg: Estreicher XIX w.wydanie 2, t. 2, strona 634. [48]
273. Fragment listu [do rodziców] z dn. [29.III.1912 r.], Fiume : "...na scenie ogromnie długi oklask, który mnie wzruszył, tak był serdeczny i niespodziewany, brawa i wykrzyki trwały z 10 minut, tak że dyrygujący maestro siadł sobie na jednym z pierwszych foteli i czekał cierpliwie, aż się owacja urządzona mi - skończy..." [48]
274. Fragment listu [do rodziców] z dn. [23.III.1013 r.], Wenecja : "...wstałam o 10, ubrałam się i poszłam do Kościoła św. Marka, chciałam bowiem widzieć ruch i życie na placu. Biły dzowny w tej nowej dzwonnicy, uroczyście i wspaniale rozlegały się po całym mieście. W kościele ścisk niemożliwy, na placu pod arkadami - wszędzie moc ludzi [...] jutro zaczynamy próby LINDY, a to opera strasznie wysoka i cała oparta na mnie [...] zjadam z wielkim smakiem konfitury, które mi przypominają, że to święta, że mogę sobie pozwolić i na tym przynajmniej użyć - gdy brak placków i przekładańców..." [48]
275. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.X.[1924 r.], Paryż : "...wybrałam kostium popołudniowy, bo nie mam nic na wizyty - suknia [...] jedwab czarny, złotem dyskretnie haftowany. Cudny model, bajeczna linia tak sukni jak żakietu [...] wybrałam cudną suknię koncertową, koronka - wyhaftowany cały przód kolorowymi kwiatami, bajeczna w swojej skromności..." [48]
276. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.V.[1923 r.], Mediolan : "...Jeszcze we Włoszech nigdy tak dobrej passy nie miałam" [48]
277. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.XII.[1909 r.], Neapol : "...W Rzymie czekali na mnie panowie znajomi [...] przyszli, bo im pisałam, że przejeżdżać będę przez Rzym. Przynieśli mi kwiaty na stację i bardzo grzeczni byli. Wypiłam herbatkę i zaraz ulokowali mnie w wagonie, gdzie razem przegwarzyliśmy półtorej godziny. Tu przyjechałam bardzo dobrze, podziwiając po drodze okolice śliczne..." [48]
278. Fragment listu [do matki] z dn. 26.V.[1924 r.], Florencja : "...wiem już z poprzedniego listu Tatusia, że wyjechać mieliście oboje do Krynicy [...] Ucieszyłam się bardzo wiadomością, że doktor znalazł polepszenie w organiźmie, daj Bóg, żeby Mamci tegoroczna kuracja dobrze zrobiła i nogi do porządku doprowadziła. Pyta Mamcia kiedy przyjadę do Sącza..." [48]
279. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 5, strony 210-211. [47]
280. Fragment listu [do rodziców] z dn. [6.IX.1909 r.], Mediolan : "...Zdecydowałam kontrakt jutro podpisać, bo tu nie ma dwóch zdań, że ta propozycja na CAVALLERIĘ do Alessandrii jest najlepszą, bo Mascagni tam będzie..." [47]
281. Fragment listu [do rodziców] z dn. [27-28.III.1910 r.], Neapol : "...W tej chwili przyszłam z teatru, gdzie miałam przedstawienie popołudniowe z BOHEME. Dobrze poszło, śpiewałam bez najmniejszej tremy, to też znacznie lepiej i głos brzmiał - i scena lepiej wypadła, oklaskiwano mnie [...] Ja kupiłam sobie trochę ciastek za te pieniądze, co Tatko mi nadesłał [...] chcę sobie kupić buciki białe ze skórki irchowej, eleganckie, widziałam na wystawie, kosztują 15 fr. - są śliczne..." [47]
282. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.II.1911 r.], Bolonia : "...Byłam zadowoloną z debiutu, bo to co było - było szczere, bez wydania centa na klakę itd. Rano w poniedziałek wyjechałam do Piacenzy z obawą straszną, jak też pójdzie operacja i to uśpienie, czego się bałam. Witali mnie nadzwyczajnie serdecznie wszyscy znajomi, po odniesionym triumfie w Bologni, ukazała się też w jednej z pierwszych gazet krytyka o mnie i odniesionym sukcesie..." [47]
283. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.I.[1913 r.], Parma : "...opisuję ten niezapomniany wieczór. Miałam tak masę oklasków i tyle owacji ze strony tej właśnie publiczności, że zapomnieć tak prędko nie będę ich mogła [...] dostałam trzy kosze kwiatów, zupełnie się nie spodziewając, czyli od impresaria - maestra z Piacenzy i właściciela naszego hotelu. Oprócz tego bardzo ładną torebkę ręczną, najmodniejszą z portmonetką..." [47]
284. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.I.1924 r., Mediolan : "...Byłam u dentysty wraz z Lucią Boselli, poczciwa, kochana kobieta, przeszła ze mną wszystkie chwile, które miałam u dentysty. Półtorej godziny rwał zęba [...] straszne co przeszłam [...] dał kokainę, ale pomimo tego czułam szalony wprost ból, bo kokaina działa przez pięć minut..." [47]
285. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.V.[1925 r.], Berno : "...Tatusiu najdroższy schudnięcie w tym wieku to tylko oznaka zdrowia, tycie - byłoby choroby, zaś chrypka o ile sobie przypominam to Tatuś na wiosnę i jesień zawsze ją ma, pewno w ogrodzie pracuje, spoconego zawiało i to jest powodem nie jakieś tam suchoty gardlane [...] Proszę uważać na siebie, błagam. Nie pracować samemu w ogrodzie [...] pieniądze dla Mamci na Krynicę wysłałam [...] Wczoraj miałam tutaj w TRAVIACIE cudowny sukces, teatr wspaniały - bajkowo czułam się przy głosie, w ogóle Pan Bóg mi daje zdrowie i czysty nieskazitelnie głos..." [47]
286. Fragment listu [do matki] z XI[1909 r.], Mediolan : "Mamusiu jedyna! Pomysleć proszę, że ja będę śpiewała z samemi sławami światowymi. W LORELEY z Kruszelnicką..." [47]
287. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XI.1911 r.], Tirest : "...Nie spałam tej nocy, bo wypiłam po kolacji małą filiżaneczkę kawy czarnej (tutejszy zwyczaj) [...] Dzisiaj wyślę paczkę z tą rzeźbą, taki duży dobół zrobili mi w sklepie, ale że dobrze jest opakowany więc już zostawiłam, tylko musiałam lepiej odrutować sznurem, mam nadzieję,że się nie stłucze w drodze. Taka mała rzeźba, a tak olbrzymi dobół..." [46]
288. Fragment listu [do rodziców] z dn. [III.1911 r.], Mediolan : "...Chciałam do gramofonu śpiewać, powiedzieli, że dopiero da się to urządzić w maju, zatem jest nadzieja, że zarobię coś, na teraz nie ma nic, żadnych wolnych teatrów, dopiero jak pisałam zacznę kombinować w kwietniu na sezon wiosenny..." [46]
289. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.VIII.[1922 r.], San Sebastian : "...Wczoraj byłam na walce byków, musicie wiedzieć moi Najdrożsi, że już od rana w dzień zapowiadanych uroczystości z armat biją, dzwonią, muzyki ulicami przechodzą, grają, śpiewją, jednym słowem szaleją z radości. Każdemu Hiszpanowi oczy się świecą z nerwowego oczekiwania tej czwartej godziny, aby pójść na walkę byków [...] pojechałam dorożką, parą ślicznych koni, bo nie wypada pójść na corridę piechotą [...] Przecudowny widok przedstawia Arena, napchana wprost ludźmi (przeszło 12 tysięcy ludzi)..." [46]
290. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.V.[1925 r.], Bazylea : "...W Berlinie zostawiłam nuty i pudełko wspaniałych cukrów, które chciałam Mamci przywieźć [...] jutro jadę do Baden-Baden..." [46]
291. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.III.[1912 r.], Fiume : "...Miałam odjechać dzisiaj okrętem do Venecji i wreszcie do Mediolanu, tymczasem po wczorajszym koncercie, który powiódł się bardzo dobrze, poprosili mnie [...] abym dała drugi koncert..." [45]
292. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.X.[1924 r.], Monachium : "...Entuzjazmu jaki był po arii CYRULIKA nie da się opisać, a po TRAVIACIE ludzie zwariowali [...] Nawet Włochy nie miały nigdy dla mnie tyle zrozumienia, tyle ciepła i oklasków [...] Ludzie czekali na mnie całą masą, szpaler zrobili, "hoch!" krzyczeli otoczywszy auto, każdy chciał być bliżej, więc pchali się ku mnie, prosząc o występ w operze, o drugi koncert, o autograf..." [45]
293. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.VI.[1926 r.], Salsomaggiore : "...Januś dostał tyle ubrań i wszystkiego, że i Maniusiowi się należy, tym więcej, że pracuje i męczy się rok cały w biurze..." [45]
294. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.IV.[1909 r.], Mediolan : "...Kiedy to Jadzia będzie tak mogła zarabiać i odkładać pieniążki na bok, jak Hela. Potem, potem będziemy we trójkę jeździć, Tatko, Mamcia i córa. Dobrze?. Dzieci odrosną, a ja będę sławną. Da Bozia, zobaczycie ! A ja tak w to wierzę..." [45]
295. Wg: Estreicher XIX w., t. 6, strona 558. [44]
296. Osobne odbicie z dziennika "Czas". [44]
297. Fragment listu [do rodziców] z dn. [1.III.1911 r.], Mediolan : "...Żeby tak Tatko tu ze mną był, widziałby jak tu trudno robić we Włoszech karierę, przypatrzyłby się tym pięknym stosunkom naszym, gdzie tyle rywalek stoi nam na drodze, z kieszenią napełnioną złotem...". [44]
298. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.V.[1911 r.], Mediolan : "...Co do tego koncertu w Sączu, gdybym nie zrobiła na czerwiec i wracała w sobotę lub niedzielę do domu, to mogę się wymówić jakąkolwiek chorobą gardła od koncertu nowosądeckiego..." [44]
299. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.II.[1914 r.], Petersburg : "...dostałam dwa kosze kwiatów, jeden od pani Żukowskiej, do którego była przypięta prześliczna broszka złota z trzema maleńkimi brylantami [...] a drugi kosz był od pana Smolińskiego, przecudny, olbrzymi..." [44]
300. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.II.[1923 r.], Lizbona : "...Przede wszystkim proszę by Tatuś koniecznie wyjechał na kurację cztero tygodniową pod Drezno, więc proszę i błagam Tatusia aby z moich pieniędzy wziął [...] co to jest dla mnie 1000 lirów - ot, jedną suknię mniej sprawię i już wydatek pokryty [...]. Potem z wiosną pomyślimy aby Matusia z kimś ze znajomych do Krynicy wyjechała..." [44]
301. Fragment listu [do rodziców] z dn. [I.1914 r.], Petersburg : "...Szalenie rozchwytują bilety na piątek i będę miała zdaje się pełny teatr i moc Polaków. Poczciwy Smoliński, oprócz tych olbrzymich afiszów, które wysłałam Wam (1300 było rozlepionych), kazał zrobić jeszcze większe na mój benefis, wszędzie gdzie spojrzę widzę siebie rozlepioną, wszędzie Ada Sari..." [43]
302. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.III.1909 r.], Mediolan "Otóż - piszę już dzisiaj, bo chcę rady zasięgnąć i podzielić się moim szczęściem z Wami jedyni. Zaraz przy pierwszej audycji, jak pisałam, podobał się mój głos impresariowi Ragusie i gdyby nie to, że ten ma same większe teatra - myślałam sobie zaangażowałby mnie był i dlatego gdy usłyszałam, że chce mnie jeszcze raz śpiewającą słyszeć i przedstawić swojemu wspólnikowi panu De Angelis, byłam przekonaną, że chce mnie pozyskać ale w przyszłości [...] nic cudowniejszego nie wyobrażam sobie jak podobną rzecz..." [43]
303. Fragment listu [do rodziców] z dn. [15.XI.1925 r.], Mediolan : "...udało mi się wyjątkowo szczęśliwie wziąć mieszkanie po znajomym [...] wszystko bardzo porządnie umeblowane [...] łazienka cała biała i wszystko tam czyściutkie, bieluśkie [...] ktokolwiek wejdzie do mieszkania, wszyscy zachwyceni, że takie cudne..." [43]
304. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.I.[1913 r.], Parma : "...rzeczywiście, że CYGANERIA to stworzona dla mnie partia, wszystko co potrzebne do niej - posiadam (z wyjątkiem twarzy suchotniczej). Sukces wczoraj był dla mnie największy ze wszystkich artystów, miałam kolosalne brawa po arii w I akcie, a po każdym wywoływali nas bez końca [...] Tatusiowi dziękuję za ślaz, zaraz zacznę tę nową kurację, kaszel ustaje i znacznie mi lepiej..." [43]
305. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.III.[1911 r.], Bolonia : "...ja gdybym miała kilka tysięcy w kieszeni, mogłabym śpiewać gdzie bym chciała, bo tu we Włoszech wystarczy reklama, na którą właśnie ja nie mam pieniędzy, a która porządnie kosztuje. Wreszcie potem stroje, dużo znaczy, gdy widzą artystkę w toalecie - stojącej w w kapeluszu za kilkadziesiąt franków..." [43]
306. Na okładce błędna numeracja ciągła: 223-224. [42]
307. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IX.1914 r.], Triest : "...Wprost doczekać się nie mogę chwili, aby się znależć we Włoszech, zdaje mi się, że tam będę najpewniejszą i najlepiej mi tam będzie pod każdym względem [...] Wczoraj po raz trzeci śpiewałam [Cyrulik], teatr wysprzedany do ostatniego miejsca, przedstawiał wspaniały widok, około cztery tysiące ludzi..." [42]
308. Fragment listu [do rodziców] z dn. [26.X.1913 r.], Voghera : "...Dała mi dowód tutejsza publiczność, jak mnie poważa i jaką ogromną sympatią obdarza. Podczas całej opery miałam ustawiczne oklaski, a przy wyjściu pierwszym - formalną owację [...] dostałam ładniutką bransoletkę złotą, a od jednego z profesorów orkiestry [...] pudełko z czekoladkami, które mnie strasznie rozśmieszyło, bo na wierzchu znajdowały się trzy malutkie rakiety i trzy baloniki do tenisa, naturalnie w miniaturze..." [42]
309. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.XI.1926 r., Linköping : ...Jutro ostatni koncert dla polskich dzieci w Kościele [...] śpiewam same pieśni, bo nie wolno tutaj w Kościele arii..." [42]
310. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.VI.[1926 r.], Salsomaggiore : "...byłam u doktorki, która mi wydała "tesserę" na kąpiele mineralne - błotnych 8, zwykłych mineralnych bromo-słono-jodowych 16, oprócz tego wezmę 14 polweryzacji na gardło..." [42]
311. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.IX.[1911 r.], Stradella : "...jestem po raz pierwszy w mojej karierze zadowoloną, bo rzeczywiście wczoraj miałam bardzo serdeczne przyjęcie od tutejszej publiczności. Sukces, jak wszyscy mówią był specjalnie mój. Po I akcie moc oklasków, po III i V - prawdziwy entuzjazm dla mnie..." [42]
312. Collection Michel Lévy. [42]
313. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 17, strona 95. [41]
314. Odbitka ze Sprawozdań Zakładu Nar. im. Ossolińskich za r. 1870-1872. [41]
315. Miesięcznik dla dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych. Pismo jest bogato ilustrowane i zawiera urozmaicone artykuły, zarówno o treściach religijnych, jak i wspomagających rozwój intelektualny.p [41]
316. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.II.1912 r.], Brescia : "...Teraz o moim benefisie, byłto wieczór przecudny, dostałam trzy śliczne prezenty [...] budzik duży cały z brązu, pozłacany, bijący prześlicznie godziny [...] tak mi przyjemnie gdy bije, zdaje mi się, że jestem w domu i słyszę z drugiego pokoju zegar bijący godziny [...] lustereczko złote, branzoletę złotą z zegareczkiem [...] pięć ogromnych koszy kwiatów..." [41]
317. Fragment listu [do rodziców] z dn. [15.X.1911 r.], Stradella : "...Przypuszczam, że moi kochani, pomimo, że zagniewani na mnie [...] nie zapomnieli o moich imieninach. Proszę mi wierzyć, że najgorzej z nas wszystkich - mam się ja. Wracam do Mediolanu po triumfach, jednakże tak samotna, tak czegoś bardzo smutna czuję, że mi źle i nikt mi pomóc nie może..." [41]
318. Fragment listu [do rodziców] z dn. [14.II.1910 r.], Neapol : "...Mam dziwny atak nerwów, trema, która mi może wszystko zepsuć. Od pierwszego występu w CAVALERII w Alessandrii - trema straszna mnie prześladuje, a tu zwiększyła się w sposób niemozliwy. Gdy mam śpiewać czuję, że oddechu nie mam i tym tak potrafię się przejąć, że fakt jest, że oddechu mi brakuje..." [41]
319. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.V.[1909 r.], Rzym : "...Poczciwa ta pani [Liperini], aż do drzwi mnie odprowadza i przyprowadza. Tak mi z nią dobrze, bo mnie wszyscy bardzo poważają widząc, że nie sama jestem [...] Próby dzisiejsze już gorzej poszły, każdy z nas się mylił, bo bardzo trudne te kwartety i tercety, ciekawam jak ta wieczorna pójdzie - jeszcze tylko cztery dni..." [41]
320. Wg: Estreicher XIX w., t. 6, strona 451. [40]
321. Fragment listu [do rodziców] z dn. [27.XII.1911 r.], Mediolan : "...Cóż ja bym dała, żeby mieć zaangażowanie aż do czerwca wszystkie miesiące, albo przynajmniej na przyszły rok - z jakie pół roku, na dobrych warunkach..." [40]
322. Fragment listu [do rodziców] z dn. [10.III.1911 r.], Mediolan : "...Ta operacja, Bóg wie ile mnie policzy prof. Rossi za nią, dopiero gdy wszystko będzie gotowe, czyli kompletnie zdrowa ręka, zapytam go. Zatem na razie proszę mi tylko przysłać pieniądze na utrzymanie, na nic więcej..." [40]
323. Fragment listu [do rodziców] z dn. [10.II.1912 r.], Brescia : "...Otrzymałam list Mamci, którym się bardzo zmartwiłam, cóż za straszne stosunki w tym Sączu. Faktycznie, że lepiej siedzieć w domu i do niczego nie mieszać się, ani w niczem nikomu nie pomagać, bo w życiu niestety wdzięczności nie można znaleźć..." [40]
324. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.II.1915 r., Mediolan : "...o wojnie nie ma mowy tutaj [...] na razie ani słuchu o mobilizacji. Potem rzecz dla mnie najważniejsza, że choćby przyszło do wojny - Włochy nie będą internować Polaków [...] Ja pracuję we Włoszech pięć lat, a pobytu siedem lat mając, mogę mieć i dostać w każdej chwili tak zwaną "concidananza" czyli zrobię się mieszkanką Włoch..." [40]
325. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.XI.[1911 r.], Mediolan : "...Jutro mam znowu audycję, zatem wyjazd niemożliwy. ROMEO i JULIĘ już prawie że umiem, teraz tylko na pamięć trzeba wykuć..." [40]
326. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.XII.[1926 r.], Barcelona : "...oprócz RIGOLETTA, mam śpiewać także dwa przedstawienia CYRULIKA i dwa TRAVIATY z [Riccardo] Stracciarim (baryton)..." [40]
327. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IX.[1924 r.], Wenecja "...mamy tutaj ostatnią, piatą TRAVIATĘ, a potem pewnie Lizbona [...] Coraz to nowe odkrycia robię co do strat w neseserze zawartych [skradzionych], tam było moje "pince - nez" złote, na ślicznym złotym łańcuszku, jeden z pierwszych podarunków jaki dostałam [...] potem brylancik i kilka małych drobiazgów złotych. Kubek srebrny itd., lepiej nie myśleć..." [40]
328. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.VI.[1926 r.], Mediolan : "...donoszę o planie i zmianach moich, co do niespodzianki, jaką Maniusiowi zgotowałam. Otóż proponowano mi jeszcze przed miesiącem dwa koncerty w sierpniu w Ostendzie. W pierwszej chwili odmówiłam, bo chciałam spokojnie spędzić sierpień w domu, jednak po namyśle przyszłam do przekonania, że wreszcie Maniuś wyjedzie, nogdzie poza Polską nie był, chcę go zabrać na dwa i pół tygodnia w szeroki świat, jakim jest Ostenda [...] Plaża przecudna w Belgi. Ponieważ mamy Berlin - Paryż po drodze, pokażę mu te dwie stolice [...] wpadniemy także i do Londynu na parę dni. Niech i Maniuś zobaczy coś, a mam nadzieję - uspokoi się..." [40]
329. (Osobne odbicie z "Albumu młodzieży polskiej", poświęconego J. I. Kraszewskiemu). [40]
330. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1911 r.], Mediolan : "...Posyłam trzy odcinki, które wyszły we Lwowie i Warszawie, krótkie wmianki o moich sukcesach ostatnich. Proszę zostawić je w domu, bo ja mam już drugie - wlepione w album..." [39]
331. Fragment listu [do rodziców] z dn. [I.1911 r.], Piacenza : "...Teraz znowu wydatek miałam - no i mam, bo przechodziłam po raz pierwszy w życiu operację palca środkowego, od czterech dni codziennie chodzi doktor opatrywać go [...] było tak strasznie bolesne, że ochrypłam z płaczu..." [39]
332. Fragment listu [do rodziców] z dn. [30.X.1911 r.], Triest : "...Kupiłam sobie bardzo ładny kapelusz, czarny aksamit pod spodem, biały plusz na wierzchu - najmodniejsze, ze skromnym białym skrzydłem, bardzo eleganci i szykowny, nie drogi bo 35 fr..." [39]
333. Fragment listu [do rodziców] z dn. [28.IV.1912 r.], Florencja : "...jutro zapewne będę miała pierwszą próbę, po której zaraz wyślę kartkę - jak poszło..." [39]
334. Fragment listu [do rodziców] z dn. [21.V.1912 r.], Florencja : "...miałam tyle oklasków, że więcej nie mogłam rządać od tej publiczności łatwo zapalającej się, o temperamencie prawdziwie włoskim..." [39]
335. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.V.1912 r.], Florencja : "...Obok siebie jako partnerów miałam cztery sławy czyli baryton Galeffi, który w Scali tę partię śpiewał, tenor Giorgini [...] znalazłam się i ja pomiędzy tymi sławami.." [39]
336. Fragment listu [do rodziców] z dn. [13.VI.1912 r.], Mediolan : "...co do koncertu w Krakowie, ja rezygnuję, jeżeli nie dadzą 200-300 koron [...] Proszę Tatusia lub Mamci wyjechać na przeciw mnie do Krakowa, porozumiemy się z Grabowskim. Poszłabym z Mamusią do opery w Krakowie, co mnie bardzo interesuje i dowiemy się jak ta sprawa się przedstawia. Bardzo się cieszę, że na ten zjazd pojedziemy. Języka esperanto zacznę się uczyć, na pewno przerobię coś w tych tygodniach..." [39]
337. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.I.[1913 r.], Parma : "...Miałam sukces wielki wczorajszego wieczoru, oklasków moc po arii głównej i okrzyki "brava', "bene", które są charakterystyczne w tych miastach, gdzie publiczność jest trudną do zdobycia [...] Wyobrażam sobie straszne stosunki, mając wojnę na karku, a nie chciałabym i niech Bóg uchowa aby przyszło do licytacji. Jak pragnęłabym ulżyć Tatusiowi Bóg jeden tylko wie..." [39]
338. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XII.[1909 r.], Aleksandria : "...Przedwczoraj śpiewałam PAJACE po raz pierwszy tutaj, odniosłam sukces zupełny, bo zaśpiewałam je po debiutantce jednej, której brak bardzo sceny, formalnie nie umie się ruszać na scenie. Po arii miałam okrutne brawa..." [39]
339. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.V.[1911 r.], Mediolan : "...mam kontrakt i to taki, jaki sobie życzyłam i ja warunki podyktowałam. Przede wszystkim przyjęłam jako "występy gościnne", zawsze wydrukowane ma być wyraźnie - występy gościnne [...] (Nie dała się Sari) bez względu na to ile ich będzie i czy tylko z PAJACÓW, czy może także w innej operze będę śpiewać..." [39]
340. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.II.[1926 r.], Berlin : "...Janek zwiedził już Berlin, ja go niepotrzebuję do niczego, a wydatki są kolosalne. On sam podał mi projekt wyjazdu natychmiastowego do domu, wstępuje do Poznania i jutro rano sam osobiście rozmówi się z dyrekcją opery, która przecież musi podwyższyć warunki, albo ostatecznie dać trzy występy za tysiąc złotych..." [39]
341. Fragment listu [do matki] z dn. 24.IV.[1925 r.], Kopenhaga : "...Miałam szalone powodzenie i to mnie cieszy [...] kwiaty, znowu oklaski [...] drugi koncert robiłam samymi bisami. Szalenie się zmartwiłam przeczytawszy ostatni list Tatusia, w którym donosi, że cierpi na pęcherz, że oczy nie dopisują [...] Przecież w takim wypadku nie można kuracji odkładać, ale przeciwnie na gwałt się leczyć [...] Boże mój, toż ja nie wiem co bym zrobiła, żeby Was przede wszystkim widzieć zdrowymi..." [39]
342. Zawiera dodatek w j. niem. Deutsche Beilage : organ der Galizischen Volksschulehrschaft oraz Nadzwyczajny Dodatek [38]
343. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.XII.[1910 r.], Mediolan : "Wczoraj właśnie o tym czasie miałam swój debiut w LOHENGRINIE [...] poszło mi bardzo dobrze, bo dziwnie, że tremy nie miałam tak wielkiej, jakiej się spodziewałam. Rupnick dał mi jakieś krople uspokajające, co mi świetnie zrobiło. Miałam śpiewać bardzo dobrze, wyglądać wspaniale, co zobaczycie jedynie na fotografii. Proszę sobie pomysleć, że bez próby poszłam z taką operą jak LOHENGRINA na scenę. Wszyscy z podziwu wyjść nie mogli, że tak śmiało zaśpiewałam i tak dalece dużo błędów nie zrobiłam czyli nie myliłam się częściej jak trzy, cztery razy najwyżej..." [38]
344. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.II.[1924 r.], Turyn : "...Taka niespokojna jestem, bo Janeczkowi wysłałam przed dziesięcioma dniami 100 lirów w liście i również na ten list nie mam odpowiedzi, adresowałam do Lwowa, skąd właśnie Januś pisał mi w tych dniach, że wyjeżdża do Was i tam będzie się przygotowywał do egzaminu. Tak bym i ja chciała, żeby on już był po tej Politechnice, a tu jeszcze biedaczysko ma jeden rok ..." [38]
345. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.VII.[1920 r.], Castel Mauro : "...Ucieszyłam się szalenie liczną korespondencją i cudną fotografią od Bolka. Tak ślicznie zrobiony mój Bolek, a przy tym dodały mi tyle nadziei jego słowa, bo pierwszy raz odkąd się znamy, pisze mi tak serdecznie o naszej wspólnej przyszłości [...] Tatusiowi i Mamci miło będzie widzieć mnie już mężatką, na swoich śmieciach i w Warszawie..." [38]
346. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.V.[1924 r.], Wiedeń : "...miałam procesje ludzi u siebie w garderobie [...] dużo osób z dawnych czasów, znajomych i wszyscy tak byli zachwyceni, taki ogólny szał, że mnie wprost rozczulili. Przy wyjściu, gdzie pojawiłam się po pół godzinie i wsiadłam do zapełnionego już kwiatami auta dyrektora Schiffmana, ludzie zrobili szpaler krzycząc "Hoch! es lebe"..." [38]
347. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XII.[1926 r.], Madryt : "...Wyjechałam z Budapesztu 7.XII. we wtorek, po odniesionym szalonym, cudownym wprost triumfie w TRAVIACIE. Teatr co do jednego miejsca zapełniony, oklaski i owacje na scenie, jakich jeszcze nie miała w życiu!!! To zupełny fakt, a nie przesada. Czułam się tak szczęśliwa [...] Publiczność żegnała mnie czule, ludziska powiewali chusteczkami, przykładając je do oczu na znak, że do łez ich poruszyłam moją TRAVIATĄ. Mam z Budapesztu absolutnie najpiękniejsze wspomnienia..." [38]
348. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.V.[1923 r.], Paryż : "...Coś tak cudownego, nie spodziewałam się gdybym tę rolę znała - byłoby to szczęście szalone, ale ja pojęcia nie mam o partii, FLET ZACZAROWANY tylko znam, śpiewam zawsze jedną arię - Bóg raczy wiedzieć co to za szalona partia i jak i kiedy ją mogę przygotować, a też zdecydować trzeba, bo La Scala widocznie na mnie się uparła i chce [...] mnie !..." [38]
349. Wg: Estreicher XIX w., t. 7, strona 75. [37]
350. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XII.1913 r.], Mediolan : "...strasznie się cieszę na święta [...] siedem lat nie byłam w domu, przy Was jedyni na święta Bożego Narodzenie. Drzewko będzie ? prawda ? przywiozę coś, kilka ładnych drobiazgów na drzewko dla bachorków..." [37]
351. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XII.[1923 r.], Londyn : "...Już wczoraj chciałam Wam donieść o moim triumfie w Albert Hall [...] Pierwsze słowa skreślam do Was Moi Najdrożsi, opisując wczorajszy koncert, który wypadł bardzo dobrze, bo się czułam pomimo kataru świetnie przy głosie . Tak się bałam szalenie tego koncertu - zależało mi okrutnie, aby dobrą opinię pozostawić po sobie na kilka miesięcy całej mojej niebytności. Udało mi się w zupełności, nawet ja byłam zadowoloną..." [37]
352. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XI.[1924 r.], Monachium : "...Muszę Wam opowiedzieć co to za szalony entuzjazm był dzisiaj. Najdrożsi Moi, jeżeli Wam dam słowo, że takiego w życiu nie miałam, to proszę mi wierzyć [...] nigdy nie miałam sali tak napchanej. Przystawili drugi rząd w pierwszych miejscach tak, że ludzie siedzieli prawie pod moimi stopami..." [37]
353. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.IX.[1926 r.], Poznań : "...Rozsprzedany teatr do ostatniego miejsca [...] Poszło wyśmienicie wszystko, byłam dobrze przy głosie, scenicznie i głosowo byłam z siebie zadowolona. Dostałam duży kosz prześlicznych "Dalii morelowych", od wielbiciela z życzeniami "rychłego powrotu", pojęcia nie mam od kogo..." [37]
354. Fragmen tlistu [do rodziców] z dn. 17.X.1926 r., Gefle [Szwecja] : "...trzeba było widzieć tutaj wczoraj, setki ludzi dobre pół godziny czekało na mnie na ulicy i w korytarzach, okrążyli auto moje, krzycząc - hura ! Jednym słowem entuzjazm. Cieszy mnie to powodzenie..." [37]
355. (Wydanie Redakcyi Biblioteki Warszawskiej). [37]
356. Z rękopisu Biblioteki Suskiej hr. Branickich wydał Dr. Fr. Nowakowski. [36]
357. Osobne odbicie z drugiego tomu Archiwum do Dzuejów Literatury i Ośwaity w Polsce. [36]
358. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1913 r.], Wenecja : "...Tak mi żal, że nie mogę Was mieć przy sobie moi jedyni, ale przyjdzie czas na pewno, zaręczam Was najdrożsi, że razem ruszymy w świat. Będę Wam cyceronem po pięknych Włoszech..." [36]
359. Fragment listu [do rodziców] z dn. [31.XII.1914 r.], Cremona : "...Otrzymałam list [...] Reznikow pragnie mój kontrakt tegoroczny zamienić na rok 1916, [...] post w Kijowie, a Wielkanoc w Moskwie, że z powodu wojny nie mogą mi gwarantować więcej jak dwanaście przedstawień..." [36]
360. Fragment listu [do rodziców] z dn. [29.I.1912 r.], Brescia : "...Jestem otumaniona kompletnie od wczorajszego wieczoru i nie wiem, co się ze mną dzieje, jestem szczęśliwa bardzo, takiego sukcesu w życiu jeszcze nie miałam, co za oklaski moi złoci, nie macie pojęcia, zdawało się, że po WALCU cały teatr wali się. Zrobił się jeden huk i to tak straszny, że ja drżałam ze wzruszenie. Dziękowałam publiczności przez jakie pięć minut, a oklaski nie przestawały..." [36]
361. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.III.[1924 r.], Mediolan : "...W Operze Wielkiej należy śpiewać tylko po niemiecku, dlatego śpiewam w Volksoperze, gdzie i Battistini i wszyscy włoscy śpiewacy gościli i goszczą [...] Byłam u specjalisty od gardła i płuc [...] absolutnie orzekł, że niedyspozycja głosowa pochodzi tylko z gardła [...] za dużo ćwiczę i znowu struny głosowe ucierpiały. Teraz przez pięć dni zupełnie ust nie otwieram..." [36]
362. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.X.[1911 r.], Stradella : "...Wczoraj miałam mój benefis, tyle niespodziewanych kwiatów, bukietów i koszy podostawałam, że faktycznie do przytomności jeszcze przyjść nie mogę. Nadzwyczajnie miłą i piękną owację urządziły mi tutejsze panienki, które z balkonów, czyli lóż nad sceną pierwszego piętra i drugiego oraz pozostałych, obsypały mnie kwiatami 350 bukietów, tak że cała scena, a jest ona duża - była zamieniona w jeden ogród..." [36]
363. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.IV.[1925 r.], Kopenhaga : "...Nareszcie dali mi już wszystko co żądałam w kontrakcie do Ameryki [...] 50 tysięcy miesięcznie, trzymiesięczny kontrakt do Boliwii i republik sąsiednich, debiut w La Paz - stolicy Boliwii [...] Nawet otrzymałam to, w co wątpiłam - bilet I klasy w jedną stronę dla Janka. Powrotny sama zapłacę..." [36]
364. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.IX.[1924 r.], Lizbona : "...Kolosalną reklamę zrobiono mi tutaj, afisze, artykuły, fotografie wystawione, potem reprodukcje fotografii we wszystkich gazetach, jednym słowem jak dla Paderewskiego..." [36]
365. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.IX.[1923 r.], Salsomaggiore : "...Tak się cieszę, że będę mogła znowu przekazać Wam tych 10 000 lirów z koncertów [...] dla Tadzia, bo mi go strasznie żal, że siedzieć musi jako belfer na wsi [...] Dzisiaj śniła mi się Franeczka ot i wiadomość pocieszająca [...] gdy mi bardzo źle - przychodzi mnie pocieszać we śnie !..." [36]
366. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.VIII.[1922 r.], Mediolan : "...proszę koniecznie coś w Krynicy kupić, choćby na razie coś małego, żeby pieniądze ulokować, a gdy będzie potrzeba przyślę dalsze 10 tysięcy lirów..." [36]
367. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.IX.[1924 r.], Wenecja : "...Pan Bóg łaskaw, zasmuci, ale i pocieszy. Otóż skombinowałam Lizbonę definitywnie. Trzy koncerty 24 - 26 - 28 po 3 500 lirów i droga płacona [...] Proszę się nie dziwić, że mi tak czasem wymkną się smutne refleksje, ale doprawdy czasem mi jest bardzo źle, że tak sama, do rozpaczy doprowadzają mnie niektóre myśli. Specjalnie ta niesprawiedliwość, bo pracę kocham..." [36]
368. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.VI.[1926 r.], Mediolan : "...Wyjazd nasz do Florencji tak nagły i niespodziewany, wytrącił mnie znowu ze spokojnego żywota. Tak mi dobrze było, tak się czułam świetnie, trochę zapominając kim jestem, przywdziewając zupełnie inne szaty jako "pani domu", kucharka, pokojówka itd...." [36]
369. Fragment listu [do rodziców] z dn [X.1911 r.], Triest : "...Wszystko ułożyło się dobrze, pierwsza próba poszła bardzo dobrze, od 12 do 5 byłam w teatrze, przesliśmy 3 akta, na jutro został 4..." [36]
370. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1913 r.], Wenecja : "Wróciłam w tej chwili z proszonego obiadu od komendanta Arsenału, u którego mieszkają - sławny baryton z żoną i córką 18 letnią, z którą polubiłyśmy się bardzo. Z ojcem jej śpiewam właśnie LINDĘ, nazywa się Giraldoni, dzisiaj w świecie artystycznym uważany za najlepszego artystę i rzeczywiście jest znakomity. Miał wczoraj triumf kolosalny, był bardzo zadowolony ze mnie (śpiewam i gram rolę córki jego Lindy). Ja miałam sukces osobisty nadzwyczajny, po pierwszej arii otrzymałam niesłychane oklaski, które zdawało się, że rozniosą teatr..." [35]
371. Fragment listu [do rodziców] z dn. [31.XI.1911 r.], Mediolan : "...Uczę się obecnie ROMEO I JULII, śliczna partia i bardzo dobrze mi leży w głosie..." [35]
372. Fragment listu [do rodziców] z dn. [1.XII.1911 r.], Mediolan : "...Jeszcze tak źle mi nigdy nie było, dlatego aby właśnie takich rzeczy nie pisać postanowiłam - pisać rzadko i jak najogólniej, proszę się zatem nie dziwić moi najdrożsi, ale póki lepsze czasy dla mnie nie nastąpią ja już inaczej czuć się nie będę czyli obszernych listów pisywać nie zdołam..." [35]
373. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.I.[1912 r.], Brescia : "...Miasto, o ile zwiedziłam, podoba mi się. Jest czyste, co do rzadkości tu należy, przy tym ślicznie położone, niedaleki spacer na zamek (wczoraj tam właśnie byłam) stąd przecudny widok na góry pokryte śniegiem..." [35]
374. Fragment listu [do rodziców] z dn. 6.XI.[1911 r.], Mediolan : "...Co do fotografii [...] bardzo ładna, jedna wspólna, cała kompania z BOHEME czyli ja Musetta, Rudolf, Schaunard, Colline, Marcello [...] co do pozy z Rudolfem, jeżeli się nie podoba Mamci proszę zniszczyć, to są rzeczy u nas na porządku dziennym, jesteśmy wszystkie primadonny fotografowane z tenorami i w tym nic złego się nie widzi, jednak może to razi, zatem nie będę się już fotografować w ten sposób..." [35]
375. Fragment listu [do rodziców] z dn. 28.XII.[1923 r.], Mediolan : "...Byłam kiedyś tu na ŁUCJI w Scali, aby zobaczyć Toti dal Monte, tę okrzykniętą diwę, sławną nad wszystkie koloratury i daję słowo, że nic się od niej nie nauczyłam. Dużo scenicznych efektów robi, tych samych co ja, a śpiewać może bym lepiej ja potrafiła, jednak ona jest cztery sezony w Scali, pod dyrekcją Toscaniego, co naturalnie bardzo jej pomogło..." [35]
376. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.I.1924 r., Turyn : "...Strasznie wypadło to przedstawienie CYRULIKA wczoraj. Dla mnie jedynej był triumf osobisty, dla wszystkich innych fiasko. Stracciari - tenor i bas zachrypnięci nawet oklasków nie mieli, Stracciari był wściekły, kazał po I akcie zapowiedzieć, że z powodu [niedyspozycji] prosi publiczność o wzgląd. Po mojej arii [...] miałam moc oklasków [...] Impresario i niektórzy panowie z dyrekcji przyszli mi gratulować mówiąc, że wyratowałam ich z brzydkiej sytuacji "Jedyna triumfatorka wieczoru"..." [35]
377. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.IX.[1911 r.], Stradella : :...Teatrzyk malutki, ale śliczny, cały z lóż się tylko składający, wszystkie ponieważ prywatne więc wytapetowane rozmaicie [...] Miasteczko małe, ale ładne, wielkości Nowego Sącza, tylko więcej zaludnione i rozległe przez fabryki i winnice..." [35]
378. Fragment listu [do rodziców] Z dn. 10.V.[1925 r.], Berno : "...Sala napchana, setki ludzi odeszło od kasy, ogon podobno był niebywały. Na sali, w środku, na dywanie specjalnym i fotelach wspaniałych siedziała, w pierwszym rzędzie para królewska, a za nimi dwór czyli marszałek, dama dworu i kilka osób jeszcze. Oklaskiwali wszyscy, a specjalnie król, któremu specjalny "dyg" składałam po każdym numerze. Pozostali na powtórzenie [WARIACJI] Mozarta. Gdy się podnieśli ku wyjściu, wszyscy wstali i zrobiło się szalone milczenie na sali [...] dopiero gdy byli w drzwiach publiczność zaczęła prawdziwą owację..." [35]
379. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XII.1912 r.], Mediolan : "...dzisiaj podpisałam kotrakt do Parmy na FAUSTA i w BOHEME (Mimi). Cudowne opery i bardzo jestem zadowoloną, że blisko Mediolanu..." [34]
380. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XI.1911 r.], Triest : "...Miałam szalone, długie i szczere oklaski. Sama CARMEN, ani tenor, nikt w ogóle nie miał przez cały wieczór tych owacji, jakie ja miałam [...] Krytyki wszyskie bardzo dobre, dwie z nich wysłałm wczoraj, które Tatko zrozumie i przetłumaczy Mamci..." [34]
381. Fragment listu [do rodziców] z dn. [VII.1920 r.], Senigallia : "...Co za kolor ma to morze, z początku opal, potem szmaragd wpadający w szafir przecudny. Dlaczego ja to sama jedna podziwiam, nie mając nikogo z kochanych obok siebie..." [34]
382. Fragment listu [do rodziców] z dn. [6.II.1914 r.], Petersburg : "...Byłam we wtorek [4.II] po DEMONIE, na balu polskim, wspaniały był ten bal [...] Poprzedstawiano mi znowu masę ludzi, przeważnie posłów..." [34]
383. Fragment listu [do rodziców] z dn. [20.III.1912 r.], Fiume : "...Wczoraj podpisałam kontrakt do Florencji na sześć przedstawień RIGOLETTO od 1 maja do 18-20. Strasznie się cieszę, bo tam nie byłam jeszcze [...] teraz muszę szalenie kuć, bo to trudna i bardzo znana opera, którą (aby zrobić sukces) trzeba umieć a perfezione..." [34]
384. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.V.[1920 r.], San Pietro In Cerro : "...Zacznę od soboty, mojego benefisu, który wypadł cudownie. Miałam trzy prezenty w złocie i cztery kosze kwiatów. Teatr wyprzedany do ostatniego miejsca, a to było już siódme przedstawienie z rzędu, więc bałam się czy będzie pełne, bisowałam naturalnie. Obrzucono mnie kwiatami [...] Prezenty - cudny pierścionek z szafirem i brylantem oraz medalion i bransoletka z pięcioma breloczkami malutkimi [...] na łańcuszku złotym bardzo ładny pajączek złoty z perełką i rubinem (robota wenecka). Ucieszyłam się szalenie tymi prezentami [...] A, prawda - wielka niespodzianka była dla mnie, w chwili wyjazdu z Lukki oświadczył mi się impresario, człowiek 42 letni [...] szlachcic, bogaty [...] jednak dla mnie nie nadający się, jak mógł pomysleć, że ja bym za niego wyszła..." [34]
385. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.I.[1920 r.], Livorno : "...Dzisiaj cudowny spacer, trzy godziny nad morzem. Takie spokojne, takie imponujące w swoich prześlicznych kolorach. Jadąc na Genuę, myślałam o naszej jeździe pierwszej po Włoszech z Tatusiem..." [34]
386. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.VI.[1925 r.], Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...Tak mi się uprzykrzyła ta jazda, że formalnie doczekać się nie możemy, aby już raz ten okręt stanął choćby na parę godzin [...] Chodzić po pokładzie nie można, bo człowiek jak pijany wywraca się. Prosiłam Janusia, żeby opisał chrzest na Ekwadorze i bal, bo mnie się nic nie chce robić, jedynie co z przyjomnością czynię - to robota ręczna [...] jutro już w Rio [de Janeiro] wyjdziemy na świat Boży, po dwóch tygodniach jazdy odetchniemy, stanąwszy na stałym lądzie, weźmiemy auto do spółki z Didurami i Czarneckim i pojedziemy zwiedzać to miasto śliczne jak z bajki podobno..." [34]
387. Fragment listu [do rodziców] z d. [II.1915 r.], Triest : "...Czasem pragnęłam Wiednia, gdy mi ciężko było we Włoszech, dzisiaj ciężko znowu zdecydować było [...] muszę przyznać, że będę szczęśliwa, bo wiem, że Wam Jedyni zrobi to wielką przyjemność, a ja zakosztuję na kilka lat spokoju..." [34]
388. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.X.[1924 r.], Mediolan : "Najdroższy Tatusiu. Zbliża się dzień imienin [...] życzę mojemu Ojczulkowi zdrowia [...] aby nie cierpiał nigdy na te swoje bóle artretyczne [...] niech wszystkie zmartwienia i przykrości omijają Tatusia..." [33]
389. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.I.1912 r., Mediolan : "...Zmartwiona jestem, bo wszyscy mówią, że do Julii potrzebna peruka blond-ruda, a ja nie chcę wydawać na to pieniędzy i będę prosić impresaria, aby mi pozwolił śpiewać Julię jako brunetce, w swoich włosach..." [33]
390. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.V.[1923 r.], Paryż : "...Wczorajszy koncert - aczkolwiek odniosłam triumf kolosalny dla mnie był, wprost wstyd powiedzieć okropny. Katar, czyli flegma goniła mi po gardle podczas śpiewania wariacji Mozarta [...] Publiczność jak już wspomniałam i telegrafowałam bardzo mnie owacyjnie przyjęła. Mówili, ze takich oklasków Paryż często nie słyszy" [33]
391. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.XII.[1922 r.], Mediolan : "...Słyszę z gazet tutejszych, że zamordowali prezydenta Narutowicza. Strach co za anarchia u nas! Pewnie ten wypadek musiał zrobić szalone wrażenie w Polsce. Tu komentowany jest bardzo niesympatycznie dla nas. Proszę Tatusia napisać mi coś o tym. Czy nie była zadowolona prawica?..." [33]
392. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.XI.[1923 r.], Londyn : "...Tutaj w hotelu znalazłam zarezerwowany pokoik dla mnie w nowej części hotelu [...] Na piątym piętrze - śliczny, słoneczny, okna dwa, całą ścianę zajmują kaloryfery, więc ciepły, jasny i przemiły pokoik. Wszystkie w nim wygody, bo i woda ciepła, i zimna, i światła elektryczne, łóżko przewyborne, jak rzadko miękkie materace, przykrycia leciuchne, z prawdziwej wełny, a bardzo ciepłe. Jednym słowem - wszystko najnowsze i najpraktyczniejsze, urządzone we wszystkim." [33]
393. Fragment listu [do matki] z dn. 28.VIII.[1923 r.], Mediolan : "...Od Bolka nic nie mam, pewnie się wygrzewa na słońcu i nie myśli o mnie. Niestety Mamusiu - to już nie jest to co było !" [33]
394. fragment listu [do rodziców] z dn. 31.X.[1926 r.], Sztokholm : "...Wręczono mi w tej chwili list Tatusia, bardzo dziekuję, za ubite kupno kamienicy, cieszę się bardzo, że już nareszcie mam coś swojego, a tym samym Wam Moi Najdrożsi sprawiam przyjemność, bo macie "pied-a-terre" [drugie mieszkanie] w Krakowie i Januś teraz będzie miał gdzie mieszkać..." [32]
395. Fragment listu [do rodziców] z dn. [28.IV.1924 r.], Warszawa : "...Więc był wielki sukces, nawet entuzjazm po pierwszej arii i Mozarcie, którego bisowałam, a to umyślnie, aby pokazać, że mnie to nic, a nic nie męczą te "fidrygałki", które ludzi do szału doprowadziły..." [32]
396. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.10.1925 r., Buenos Aires : "...Żyjemy z dnia na dzień nadzieją zaśpiewania w teatrze Colon paru przedstawień..." [32]
397. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.XII.[1911 r.], Piacenza : "...będę do soboty - niedzieli może w Milano, bo wszystko trzeba przygotować, perukę odświeżyć, buciki obstalować i tyle drobiazgów kupić, potrzebnych do kostiumu Julii..." [32]
398. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.XI.[1926 r.], Budapeszt : "...Wiem z listu Flisowej, że Mamcia pojechała do Krakowa, może mi stamtąd coś doniesie, bo tam znajdzie więcej czasu..." [32]
399. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.IX.1925 r., Buenos Aires : "...Byłam w banku tutejszym [...], który wyśle telegraficznie 1400 dolarów, przekazane na imię Tatusia w Starym Sączu, na bank Polski w Warszawie, który prześle pewnie pocztą na Nowy Sącz..." [32]
400. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.V.[1926 r.], Mediolan : "...Rano sprzątanie, od dziesiątej w kuchni jestem [...] wszystko sama robię, nawet naczynia i wszystkie garnki myję i obcieram...' [32]
401. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.I.[1914 r.], Petersburg : "...Nowy Sącz zawsze bajczarskie miasto było, a najwięcej wujcio kochany, bo wiem, że to on wszystko narobił, i że stworzył całą historię [...] widział mnie rozmawiającą z Warterem w Nowym Sączu, i to cały skandal..." [32]
402. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.VI.[1919 r.], Paryż : "...Wczoraj byłam z Hellerem w Garches (pod Paryżem) u Styków [...] [Jan] Styka, człowiek o temperamencie nadzwyczajnym i bujnej fantazji. W atelier swoim miał prześliczne rzeczy, gotowe całe "Quo vadis", do Rzymu na wystawę..." [32]
403. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.VIII.[1926 r.], Ostenda : "...Rano miałam próbę, zupełnie dobrze poszła. Wieczorem drugi koncert [...] cudne dni mamy, pogoda i ciepło, tylko burze i nagłe deszcze dość często, ale zaraz w kilka minut, znowu słońce. Morze takie cudne, tak huczy, przyzwyczaiłam się do tej muzyki, która tak dobrze działa na nerwy..." [32]
404. Fragment listu [dp rodziców] z dn. [XI.1911 r.], Triest : "...Szkoda, że ten sezon zbliża się ku końcowi, dobrze mi tu było i spokojnie, pewny miałam pobyt, bez ciągłego strachu, jak to jest we Włoszech..." [31]
405. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1915 r.], Udine : "...wielkiej ochoty nie mam włóczyć się po tych maleńkich miasteczkach. Tu, co innego, miasto ładne, duże, teatr należący do lepszych, wreszcie tak mnie tutejsza publiczność oklaskuje, że z przyjemnością śpiewam i dobrze tu mi jest..." [31]
406. Fragment listu [do rodziców] z dn. [9.III.1914 r.], Kijów : "...[dostałam] cudny wazon szklany z moim monogramem na środku z kloszem kryształowym.." [31]
407. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.I.1914 r.], Petersburg : "...Widziałam teatr, to coś olbrzymiego, o czym nigdy pojęcia nie miałam, mieści około cztery tysiące pięćset osób, okropnie obszerny i bardzo elegancki. Każde krzesło opatrzone lornetką [...] Scena nie do opisania [...] Zimno tu wcale takie nie jest, bo 8-10 stopni, świetna jazda saneczkami, bo tylko tym jeżdżę lub automobilami. Saneczki malutkie mkną po tym ubitym śniegu jak strzały. Jutro muszę sobie kupić papucie, rodzaj kaloszy, co tu noszą, kosztują 17 rubli..." [31]
408. Fragment listu [do rodziców] z dn. [15.X.1913 r.], Mediolan : "...Szalenie jestem zajęta, cały dzień prawie przy fortepianie spędzam - kując. Wczoraj podpisałam kontrakt do Novary na sześć przedstawień tylko w dwunastu dniach. Dwa DON PASQUADE, dwa CYRULIKA i dwa L'ELISIR..." [31]
409. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.IV.[1920 r.], Forli : "...Otrzymałam medalion na dwie fotografijki malutkie, złoty, z moim monogramem i datą "Forli 8.IV 1920 r.", oprócz tego malutką szkatułkę, w której jest z kryształu miniaturowa solniczka..." [31]
410. Fragment listu [do rodziców] z dn. 6.I.[1922 r.], Madryt : "...Przecież to by było straszne, żeby mnie zwodzili, a nie oznajmili, że RIGOLETTO nie pójdzie wcale w tym sezonie, bo "wielki" tenor nie chce go śpiewać, bo mu lepiej w głosie leży AIDA, AFRYKANA, TOSCA itd., gdzież sprawiedliwość..." [31]
411. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.X.1920 r., Genua : "...Urządziłam się tu bardzo sympatycznie, bo sama wszystko przyrządzam sobie. To jest - rano, jak zwykle śniadanie - herbata, chleb, masło, jajka na miękko. Tutaj są bajeczne sklepy ze wszystkimi mięsiwami świeżymi tj. gorące pieczenie, rozbefy, kotlety [...] można sobie wybrać na co się ma apetyt. Potem świeże ryby na gorąco, właśnie dzisiaj obstalowałam sobie dwa kawałki ryby, oczekuję lada chwilka, że ze sklepu przyniesie mi chłopak, jak tylko będzie gotowa. Mam także świetną oliwę (toskańską) [...] i z cytryny robię sos..." [31]
412. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.X.[1911 r.], Triest : "...Ani jednego błędu nie zrobiłam i wszystko tak, jak mi kazali z humorem odśpiewałam. Po przerwie miałam duże i długotrwałe oklaski..." [31]
413. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.II.[1923 r.], Lizbona : "...Najdrożsi Moi - jadę do Londynu !! Szalenie się cieszę, wprawdzie na jeden koncert tylko (na razie, bo mi Casali urlop dał tylko na 10 dni), ale mam nadzieję, że ten koncert da mi przyszłość !!! Przyjęłam warunki niezbyt znakomite - ale primo - z nadzieją na drugi koncert podwójną gażę otrzymać, secundo - nadzwyczaj to ważny krok dla mnie [...]. Bo trzeba Wam wiedzieć Moi najdrożsi, że dzisiaj żadna artystka włoska nie jeździ do Londynu. Anglia już od paru lat zamknęła wrota dla włoskiej opery i włoskich artystów. Zatem to dla mnie honor i kolosalne szczęście, że śpiewam w największej sali londyńskiej ALBERT HALL na 10 tysięcy ludzi (miejsc)..." [31]
414. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.XI.[1923 r.], Londyn : "...Mnie czas schodzi tutaj bardzo smutno. Dziwne to i wprost nieprawdopodobnie brzmi - bo przecież bawię w wielkim Londynie, jednak co zanczy Londyn - Paryż, gdy człowiek sam, wiecznie sam..." [31]
415. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.III.[1924 r.], Bazylea : "...jutro pojadę na próbę do Berna, na pięć godzin opuszczę Bazyleę. Hotel śliczny, komfort wspaniały..." [31]
416. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.IV.[1923 r.], Paryż : "...Zastałam na dole w portierni [...] telegramy od Holta i Lusardiego [...] po to, że mnie na gwałt wzywają do La Scali zaśpiewać FLET ZACZAROWANY" [31]
417. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.II.[1915 r.], Florencja : "...Z Rzymu jedziemy do Neapolu, potem wracamy w pobliże Milano, do Parmy, Piacenzy, Modeny, Milano, Brescia, Wenecji, Padwy, Werony i masę jeszcze miast, gdzie będziemy śpiewać... Co do gaży, to podła, ale zawsze ogromny honor i zaszczyt śpiewać z [Alessandro] Boncim i Pini Corsim i we wszystkich miastach Włoch..." [31]
418. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.VI.[1925 r], Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...jedziemy nie zatrzymując się, aż za sześć dni w Dakarze. Cudna droga, bajeczne morze, zachwycamy się z Janusiem, podziwiając te cuda świata [...] około dziewiątej Januś przychodzi po mnie, albo ja po niego, idziemy na śniadanie [...] potem idę pochodzić po pokładzie, wreszcie czytać lub fotografować i pisać [...] przyjemnie szalenie, bo jest [Adam] Didur ze swoją piękną panią i [Kazimierz] Czarnecki, ten który ze mną śpiewł RIGOLETTO w Krakowie czyli rozmawiamy razem po polsku..." [31]
419. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.I.[1913 r.], Parma : "...Uważam bardzo na siebie, bo wiem czym to pachnie w sezonach, gdzie trzeba pracować tak jak tutaj. Codzienne próby z Boheme, a przy tym siedem przedstawień w osiem dni robiliśmy. FAUST to dla mnie opera bardzo męcząca przez dramatyczną scenę..." [31]
420. 166 konfiskata - nakł. 2 [31]
421. Fragment listu [do rodziców] z dn. [VI.1914 r.], Salsomaggiore : "...Byłam u doktorki, która mi zapisała kąpiele [...] po sześć, podobno błotne - chcę spróbować [...] Caruso i inni dopiero w lipcu tutaj zjeżdżają. Moc artystów bawi zawsze w tej willi..." [30]
422. Fragment listu [do rodziców] z dn. [24.V.1912 r.], Mediolan : "...Pisałam do Oli Pelc, aby się do nas wybrała, przynajmniej mając ją , mego tenisa uprawiać będę mogła..." [30]
423. Fragment listu [do rodziców] z dn. [2.IV.1914 r.], Kijów : "...Publiczność bardzo gorąco mnie przyjęła, chcieli abym bisowała [...] ale czułam się bardzo zmęczona i tylko wywoływana, przedstawiałam się publiczności. Sama jedna na środku sceny z parę razy, aby ich uspokoić, a nie bisować..." [30]
424. Fragment listu [do rodziców] z dn. [1.VI.1912 r.], Piacenza : "...całą kompanią jeździliśmy na wycieczki w piętnaście - osiemnaście osób, bardzo weseli trzej młodzi artyści, bogaci i bardzo dobrze wychowani.Potem nas - kobiet pięć, panien dwie, mężatek trzy, wszystkie bardzo wesołe..." [30]
425. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.I.1922 r., Madryt : "...dobrze widziałam parę królewską [...] Ona śliczna, młoda kobieta, księżniczka angielska, blondynka o cudnej buzi i figurze. Gdy powstają z loży do odejścia po ostatnim akcie, orkiestra stale gra marsza króla hiszpańskiego, a ona ślicznym ruchem głowy żegna publiczność, bardzo mi się ten gest królowej podobał..." [30]
426. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.VIII.[1925 r.], Oruro : "...w La Paz dostałam pare rzeczy bardzo interesujących, bo chrakterystycznych jak łuk i strzały indiańskie z bardzo dawnych czasów, bożek z czasów Inków i poncho - to jest przykrycie indiańskie, na którym powieszę sobie kiedyś, gdy będę miała swoje locum stałe - te strzały i łuk [...] kupiłam dwie skóry, śliczne, lekkie przykrycia na łóżko (skóra jasno kawowa) i dwie białe "alpaka", aby je na szezlongu rozłożyć. Tutaj wczoraj byliśmy proszeni do jednej familii niemieckiej, dostałam dwa kubki srebrne, typowa robota indiańska [...] jeszcze w La Paz dostałam dwanaście łyżeczek srebrnych, indiańska robota ręczna, śliczne..." [30]
427. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.III.[1926 r.], Oslo : "...wróciliśmy z Bergen. Co tam za cuda natury widzieliśmy, podziwiając tak z bliska, te bajeczne, jedyne w swojej okazałości fiordy norweskie [...] im dalej się idzie, coraz to nowy obraz, panorama wprost tak cudna, do tego bajeczna pogoda, niebo niebieskie, prawie szafirowe, góry niebotyczne, pokryte śniegiem, stające się przesmykami, a między nimi morze..." [30]
428. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.XI.[1921 r.], Mediolan : "...Telegrafowali po mnie z Barcelony, na dwa przedstawienia [...] piszą, że chcą koniecznie porozumieć się ze mną, co do daty moich występów..." [30]
429. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.V.[1920 r.], Lukka : "...zostałam obrzucona kwiatami, publiczność nie zmęczona oklaskami, wywoływała mnie samą sześć razy. Wyszłam na ostatku z maestrem i impresario. Ten zaś, po raz pierwszy w życiu swoim znajdował się na otwartej scenie [...] był formalnie wzruszony i oczarowany moim sukcesem. W darze za te emocje [...] przysłał mi cudny list z podziękowaniem i dwa breloczki złote..." [30]
430. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.I.[1924 r.], Turyn : "...czterdzieści lat mija od [ślubu] moi najdrożsi [...] Bogu za to dziękuję, ale proszę i prosić będę, aby dał mi doczekać chwili złotego wesela. Boże mój, ale to za dziesięć lat, to i ja już starą będę [...] Aby Bóg nas wszystkich do czasu tego przy zdrowiu utrzymał, a będziemy szczęśliwi w dniu tym, tak uroczystym dla rodziny kochającej się, tak jak my...} [30]
431. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.IV.[1914 r.], Moskwa : "...O 11.30 dzisiaj w teatrze będzie próba z orkiestrą i zespołem artystów [...] Ciekawa jestem na wszystko, na teatr, na orkiestrę, wszystko rosyjskie, bo oprócz tenora i mnie wszyscy będą Rosjanie..." [30]
432. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.XI.[1911 r.], Mediolan : "...Ruszkowska [Helena Zboińska-Ruszkowska] we wtorek śpiewa TRUBADURA, za którego dostaje 2000 fr., z tego 650 fr. daje tutejszym żurnalistom, 250 fr. klace, za 300 fr. kupuje bilety do rozdania, aby oklaskiwali i morze rozmaitych, mniejszych jeszcze wydatków, które będzie miała w dzień premiery. I to się nazywa kariera - nieprawdaż ?..." [30]
433. Wg: Estreicher XIX w., t. 5, strona 330. [29]
434. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XI.1911 r.], Triest : "...W piątek była premiera WERTHERA, w której to operze śpiewałam bardzo ładną partię koloraturową - Zofii siostry Charlotty, odniosłam i tu sukces tym większy, że miałam prześliczne, krótkie sukienki (bo jestem dziewczynką dwunastoletnią). W I akcie różową, przybraną kołnierzem (moim) białym, koronkowym, a la Maria Antoinette, buciki różowe, jedwabne i pończochy takie same, z moich włosów zrobione przez fryzjerkę triestyńską loki grube, długie i dwie kokardki różowe z boku, tak zupełnie jak noszą dziewczynki, cała głowa w falach przepięknych. Jednym słowem wszyscy zakochani byli w mojej osobie..." [29]
435. Fragment listu [do rodziców] z dn. [31.I.1914 r.], Petersburg : "...Po skończonej operze [Cyganeria], dwanaście czy czternaście wywoływań specjalnie dla nas dwojga, Smirnowa i mnie. On był bardzo dobry jako Rudolf, śliczny chłopak i dobrze gra, i śpiewa [...] Artyści podobno awanturowali się, że mnie takie afisze na benefis pozalepiali, a innym nie. Więc Reznikow, aby ich uspokoić powiedział, że ja mam tu kuzyna, który reklamę wziął na siebie [...] bardzo przyjemnie mieć takich adoratorów bogatych [...] Załączam dwa tysiące rubli, proszę bardzo obrócic je na długi (nic dla mnie na razie nie odkładając, ja mam na siebie jeszcze czas), pragnę by Tatusiowi się ułożyło, bo mnie list dzisiejszy zmartwił, że tak źle kancelaria idzie. Proszę ufać, a będzie dobrze. Ja muszę w przeciągu dwóch lat wszystkie długi Tatusia pospłacać..." [29]
436. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.II.[1923 r.], Porto : "...Ludziska tutaj bardzo dobrzy i mili. Dostałam dwie butelki wina Porto 1830 rok, bardzo dobre - bo piłam już to wino - te dwie flaszki nietknięte przywiozę tatusiowi..." [29]
437. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.XII.[1912 r.], Parma : "...Otrzymałam za I kwartał 280 fr., zaraz wysłałam Tatusiowi 250 fr. [...] Byłabym wysłała 350 fr. tak chciałam, jednakże pożyczyłam zdesperowanej mojej przyjaciółce 150 fr. - dotąd mi nie oddała..." [29]
438. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XI.1925 r., Mediolan : "...Cała drogę na okręcie spędziliśmy nadzwyczajnie sympatycznie [...] towarzystwo okazało się sympatyczne, kilku panów z Milano, którzy wracali na zimę do Europy, unikając lata upalnego..." [29]
439. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.XI.[1926 r.], Budapeszt : "...Szalony wprost, tak żywiołowy triumf, jakiego ja jeszcze w życiu nie miałam. Mówię nie miałam, bo zwykle moje triumfy zaczynały się na koncercie od arii koloraturowych - tymczasem tutaj publiczność szalenie muzykalna - kulturalna, bo zaraz w pierwszej części, po drugim utworze, gdy śpiewałam CARO MIO BEN Giordana (starowłoska pieśń z 1785 roku) zaczęły się takie szalone oklaski, pełne zrozumienia stylu i interpretacji oraz wykonania tej pieśni, co mnie wprost szalenie zdziwiło i radośnie nastroiło. Zaraz zrozumiałam, że mam przed sobą publiczność bardzo kulturalną..." [29]
440. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.V.[1925 r.], Paryż : "...Właśnie konsul mi pisał, że wszystko załatwi dla Janka na miejscu i da mu wizę do Ameryki [...] proszę koniecznie rozpytywać się w Krynicy o jakąś małą willę żeby kupić, by Mamcia i Tatuś mogli jeździć na kurację do swojej czyli mojej willi, a nie płacić tyle..." [29]
441. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.III.1915 r., Conegliano : "...Przyjechaliśmy wszyscy tj. cała kompania nasza na cztery przedstawienia - dwa CYRULIKA i dwa PASQUALE. Miejscowość prześliczna, górzysta, powietrze cudne, teatr mały ale bardzo elegancki..." [29]
442. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.X.[1924 r.], Berno : "...bardzo dobrze poszedł koncert, bardzo dobrze się czułam, śpiewałam spokojnie i tak jak ja lubię. Ogromny entuzjazm, taki, jaki zaliczam do największych dotąd odniesionych triumfów [...] wywoływali mnie siedem razy, tak wczoraj jak i dzisiaj [...] Byli u mnie w garderobie Ministrowie oboje, hrabia Rzewuski , Konsulowie oboje i dużo jeszcze Polaków z takim szalonym zachwytem, że mnie rozczulili..." [29]
443. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.III.[1923 r.], Porto : "...Odniosłam wczoraj sukces kolosalny - entuzjastyczny i taki szczery jak rzadko się zdarza, specjalnie gdy na debiut jest obrana opera nie obliczona na efekt galerji - ale finezyi pełna, tak zwanego "bel canti"" [29]
444. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.VII.[1925 r.], La Quiaca : "...dojechaliśmy do Tucuman wcale dobrze, ale wagony nie opalone, więc zimno, na szczęście mam ze sobą dwa futra, szal, sweter i pled..." [29]
445. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.V.[1920 r.], Lukka : "...Tutaj bawię sześć dni, wczoraj była premiera, świetnie poszła, odniosłam kolosalny sukces, co zresztą w ŁUCJI bardzo łatwe, bo to cudna partia. Oklaski nie milkły, krytyki cudowne..." [29]
446. 122 strony ; 23 cm. [29]
447. Wg.: Estreicher XIX w., t. 7, strona 208. [28]
448. Osobne odbicie z "Pamiętnika Akademii Umiejętności w Krakowie" Wydz. matem.-przyr. T.V. [28]
449. Fragment listu [do rodziców] z dn. [5.IV.1915 r.], Udine : "...Udine, to miasto o pięćdziesięciu do sześćdziesięciu tysięcy mieszkańców, teatr mały, ale ładny (jak krakowski) [...] sukces i tiumf mój nie do opisania. [28]
450. Fragment listu [do rodziców] z dn. [21.III.1914 r.], Kijów : "...Ja mam zagwarantowanych siedem występów pomiędzy Kijowem a Odessą, a potem po Wielkanocy [...] mam śpiewać w Petersburgu [...] Do Krakowa odpowiedziałam, że do końca kwietnia zajęta jestem w Rosji..." [28]
451. Fragment listu [do rodziców] z dn. [14.II.1914 r.], Petersburg : "...Wczorajszy wieczór będzie dla mnie niezapomniany. Co to się nie działo w teatrze, nie zdołam opisać, te owacje, te wycia, krzyki, wracałam jak otumaniona [...] Potem jeszcze na ulicy u wyjścia, czekała mnie nowa niespodzianka, szłyśmy cztery panie, aż tu naraz obskoczyli mnie, zaczęli wołać, krzyczeć "Vive Sari", chcieli koniecznie podnieść mnie do góry..." [28]
452. Fragment listu [do rodziców] z dn. [12.X.1912 r.], Triest : "...Jutro Tatusia imieniny [...] proszę mi opisać jak spędziliście Najdrożsi wczorajszy wieczór, kto był ? Proszę przy najbliższej sposobności o chleb, bo tutaj wytrzymać nie mogę z tymi bułkami obrzydliwymi..." [28]
453. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.III.[1924 r.], Zürich : "...Z Warszawy przyszedł telegram od [Emila] Młynarskiego, tej treści "Przyjmuję, naznaczony debiut 26, Cyrulik, proszę telegrafować dzień przyjazdu, pozdrowienia Młynarski". Zatem bardzo grzeczny i nie sposób teraz na ich prośby - (po 100 dolarów za występ) i tyle grzeczności z ich strony odpłacić zawodem..." [28]
454. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.V.[1925 r.], Christiania (dzielnica Kopenhagi) : "...Cudownie piękna natura dzika, w lasach wille, pałace i domki, a to zalediwe parę mniut od centrum miasta i tyle przyrody tak pięknej. Fiordy bajeczne [...] i przepiękne morze. Zachwycona jestem Norwegią..." [28]
455. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.XI.[1923 r.], Leicester : "Rano wczoraj (w Londynie jestem) wzięłam loże [...] na koncert niedzielny i pojechałam do Ambasady Poselstwa Polskiego, aby złożyć wizytę Skirmuntowi..." [28]
456. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.VII.[1922 r.], San Sebastian : "...Tak mi źle samej, gdy chcę wyjść, a nie mam nikogo ze znajomych, aby mi towarzyszył, zanudzić się mogę w domu, a nie wypada mi samej wyjść. W Hiszpani nie przyzwyczajeni widzieć kobiety samej, więc zaraz przygadują i przyczepiają się..." [28]
457. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.12.[1920 r.], Triest : "...Smutne, bardzo smutne dla nas wszystkich będą te święta. Każdy gdzieindziej, ale cóż poradzić [...] Gdy pomyślę, że jutro święta to mnie ściska żal i wieczna myśl o braciach, gdzie są? co porabiają?..." [28]
458. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.X.[1926 r.], Stokholm : "...Rano wczoraj zaraz po jedenastej poszłam na próby CYRULIKA - a potem do piątej miałam przeprowadzkę, rozmaite drobiazgi powyjmować musiałam do teatru, wydać kostiumy, peruki, co mnie okropnie zmęczyło i czułam się rzeczywiście przemęczona na ten pierwszy występ. Śpiewałam nieźle, ale nie tak, jak umiem śpiewać , gdy jestem spokojna i wypoczęta [...] Jednak publiczność oklaskiwała fantastycznie. Wychodziłam po RIGOLETTO parę razy sama dziękować, a z kolegami po trzy razy po każdym akcie i trzy razy samą mnie wypychali..." [28]
459. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.IV.[1915 r.], Padwa : "...Byłam szczęśliwa, kiedy po pierwszej części arii, w pierwszym akcie przerwano mi huraganami oklasków, krzycząc i domagając się bisu [...] naturalnie nie bisowałam, bo już przez sam wzgląd na Stracciariego, nie chciałam popełnić nietakt i robić sobie z niego i żony nieprzyjaciół. I tak odczułam, że te oklaski moje, największe i najserdeczniejsze ze wszystkich innych (pomimo, że Stracciari tutejszy i sława) [...] [żona jego] zrobiła mi małą uwagę w formie prośby, aby nie trzymać tych wszystkich nut tak długo, bo to się podoba i jest efektowne, ale w niektórych miastach może być dla mnie zgubne. To wszystko nieprawda, bo zawsze i wszędzie te nuty, w ten sposób oddane [...] muszą się podobać, bo nie każdy je potrafi brać w ten sposób i należy to właśnie do największej sztuki..." [28]
460. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.I.[1922 r.], Madryt : "...Kuruję się , nie wychodząc z domu dzisiaj cały dzień. Musiało mnie gdzieś zawiać, bo tu klimat niepewny dla nas artystów. Wiatr zawieje, nie wiedzieć skąd i gdzie. Byłoby to straszne, gdybym tak naprwdę śpiewać nie mogła we wtorek, bo RIGOLETTO na wtorek naznaczone. Mam w Bogu nadzieję jednak, że to małe zaziębienie przejdzie i jutro na próbie dobrze pójdzie, bo to bardzo ważne, żeby próba orkiestralna dobrze poszła..." [28]
461. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.IX.1925 r., Buenos Aires : "...Buenos Aires wspaniałe [...] miasto śliczne, czyściutki, wystawy cudowne, ruch szalony..." [28]
462. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.II.[1922 r.], Genua : "...debiutowałam po południu w TRAVIACIE z kolosalnym sukcesem [...] wieczorem przyszli panowie do mnie (delegacja) błagając mnie abym zaśpiewała drugi raz o dziewiątej TRAVIATĘ [...] Nie dałam się długo prosić, bo czułam się dobrze przy głosie [...] zupełnie spokojnie śpiewałam oba przedstawienia [...] Cieszę się, bo 1500 lirów więcej, czyli nad program..." [28]
463. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.XII.[1923 r.], Londyn : "...Zakończyłam Londyn bardzo pomyślnie, z czego jestem bardzo zadowoloną. Krytyki wszystkie cudowne. Wiele z nich pisze to samo, tj. : że od szeregu lat - najmniej trzydziestu nie słyszeli coś podobnego itd..." [28]
464. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IV.[1916 r.], Lwów : "...Umówiliśmy się, aby wspólnie urządzić [..] "wojenne święcone" [...] wszystko było [...] babeczki, bułka, przekładaniec, kawałeczek strucelki z makiem [...] serowiec [...] dwa torty, wina, wódka, wędliny, całą szyneczkę cielęcą i wieprzową (malutkie obie), kiełbasy, polędwicę. Jajeczka sama farbowałam (nawet dla służby) [...] stół był prześliczny [...] Było przeszło dwanaście osób [...] Wczoraj o drugiej poszłam do "Sokoła" losy sprzedawać na wencie [kiermasz dobroczynny], tam poznałam znowu masę pań, pomiędzy nimi hrab. Wodzicką, hrab. Skarbkową..." [28]
465. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1914 r.], Moskwa : "...Dzieki Bogu, że jest tu Smoliński, który goni od wczoraj całymi dniami za wszystkim i jest mi szalenie uczynnym. Nie wiem co bym bez niego zrobiła..." [27]
466. Fragment listu [do rodziców] z dn. [I.1922 r.], Madryt : "...Ot i znowu sukces [...] zdaje mi się, że Madryt i opera stanie się dla mnie idealnie piękną, a wczoraj błagałam Boga, aby wyjechać jak najprędzej..." [27]
467. Fragment listu [do rodziców] z dn. [12.III.1914 r.], Kijów : "...Wyślę w poniedziałek znowu dwa tysiące pięćset koron, oprócz tego sto koron dla Tadzika na ubranie, za naukę pilną, a obiecuję, gdy zda egzamin dobrze, dać mu znowu sto koron, aby gdzieś sobie pojechał..." [27]
468. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.IX.[1924 r.], Wenecja : "...Tutaj mam dobry zespół, tenor ze Scali, baryton bardzo dobry. A Teatr słynie jakoby najpiękniejszy i najbogatszy w świecie, rzeczywiście olbrzymi, elegancki, cudne freski, rzeźby w złocie, inkrustacje, płaskorzeźby z marmuru itd. [...] premiera poszła dobrze [...] miałam moc oklasków, na ogół jednak zimna była publiczność, przeważnie skaładająca się z obcokrajowców, nie entuzjazmuje się, ani rozumie na finezjach sztuki śpiewaczej..." [27]
469. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.IV.[1923 r.], Londyn : "...Ja tymczasem odbędę koncert 29 kwietnia, który mam z wielkim skrzypkiem Ysayem, który będzie dyrygował sam orkiestrą i mnie zadyryguje pierwszy akt TRAWIATY i scenę obłąkania z "ŁUCJI". Zaraz tego samego dnia wyjadę do Paryża, całą noc będę w drodze, aby nie tracić dnia 30 kwietnia, bo muszę się uczyć jeszcze tego SŁOWIKA Strawińskiego i dwóch pieśni Delage [...] Muszę posłuchać Strawińskiego aby mieć go więcej w głowie. Szalenie trudna muzyka (niech żyją starzy włoscy kompozytorzy!), a nie nowocześni, którzy się sadzą tylko na to, aby muzykę utrudniać studjującemu, same dysonanse i żadnej pomocy w akordach...' [27]
470. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.III.[1922 r.], Neapol : "...Do Janeczka napiszę w tej sprawie miłosnej, nigdy nie myślałam, żeby i on był taki kochliwy i tak wcześnie zaczynał swoje amory. Pech, doprawdy, że wszyscy tutaj mają do Sądeczanek pociąg ! A świat taki duży i tyle ładnych i bogatych panien wolnych ! Miejmy nadzieję, że Janeczek przyjdzie do siebie prędko i zmądrzeje na przyszłość..." [27]
471. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.XII.[1922 r.], Mediolan "...Mam tym razem cudny, duży pokój o dwóch łóżkach, z widokiem na plac Duomo, gdzie szalony ruch, bo wczoraj były wybory. Dzisiaj zwyciężyła partia faszystów, będzie górą szaloną nad wszystkimi innymi partiami, więc całą noc i teraz krzyki [...] coś strasznego jaki tu obecnie ferment..." [27]
472. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.V.[1925 r.], Christiania (dzielnica Kopenhagi) : "...jednak i tutaj świat taki sam, miasto do miasta podobne, ulice piękne i szerokie, sklepy olbrzymie, wystawy przepiekne. Co najważniejsze - to pogoda cudowna..." [27]
473. Fragment listu [do ojca] z dn. 28.V.[1924 r.], Florencja : "...Wczoraj była premiera, przeszła jak zwykle z wielkim triumfem dla mnie , a miałam tym razem o tyle trudniejsze zadanie, że u boku najsławniejszego tenora, szalenie reklamowanego i na którym cała uwaga publiczności zwrócona wczoraj była. Przy takim kolosie zainteresować publiczność, trzeba było dobrze śpiewać. Na szczęście miałam osobisty triumf w "scenie obłąkania" i sama wyszłam się kłaniać publiczności z sześć - siedem razy po tym akcie..." [27]
474. Fragment listu [do matki] z dn. 22.V.[1925 r.], Paryż : "...Byłam już w centrum miasta [...] moc pieniędzy wydałam. Mam przynajmniej tutaj przegląd mód i najszykowniejszych nowości [...] obstalowałam sobie suknię granatową (na popołudnie), czarną i skromną białą. Kupiłam sobie dwie koszule nocne i dwie piżamy - jedną do spania różową [płótno jedwabne] i drugą [...], pończochy [...] na głowę czepeczek bardzo szykowny..." [27]
475. Fragment listu [do rodziców] z dn. [VI.1925 r.], Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...wreszcie weszliśmy do kabiny, moja śliczna, duża, sama w niej ulokowana jestem, kwiaty - wazon z kwitnącą hortensją, rozłożone moje rozmaite drobiazgi dodały eleganckiego wyglądu [...] wieczór zeszłam na dół, Januś bardzo ładnie wyglądał w smokingu nowym, ja w toalecie zeszłorocznej - żółtej. Po kolacji grała muzyka..." [26]
476. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.XI.1923 r.], Glasgow : "...Miasto okropnie czarne, okopcone przez dym fabryk i kolei. Mgła, ciagle mi się zdaje, że pociąg przejechał tuż - tuż i pozostawił po sobie to ciężkie, brudno szare powietrze..." [26]
477. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.III.1914 r.], Kijów : "...W piątek wieczór wyjeżdżam do Odessy na dziesięć dni [...] jeden kapelusz i jeden kostium ciemny muszę sobie sprawić..." [26]
478. Fragment listu [do rodziców] z dn. [10.II.1913 r.], Mediolan : "Podpisałam kontrakt do Wenecji, na wiosnę [...] na operę FAUST, LINDĘ (dla mnie nowa) i PAJACE. Muszę się wziąć zaraz jutro do pracy i kuć LINDĘ, bo trudna partia, koloraturowa..." [26]
479. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.XI.1926 r., Helsinki : "...Tak daleko jestem od Was, jak jeszcze nigdy nie byłam w Europie [...] gdzie Stary Sącz, a gdzie Helsinki ! [...] Tu podobno wszyscy , jak w Rosji bardzo życzliwie przyjmują..." [26]
480. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.IX.[1923 r.], Mediolan : "Najdrożsi ! W tej chwili otrzymałam list Mamci z dnia 2 września, z którego dowiaduję się, że Tatuś z Tadziem wyjechali w poznańskie. Aby Pan Bóg dał tym razem ze szczęściem i z zadowoleniem [...] Miałam zmartwienie z tym futrem moim coś okropnego [...] przecież to by było okropne, primadonna - sława [...] w sztukowanym futrze..." [26]
481. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.IV.1925 r., Kopenhaga : "...Triumf na całej lini. Po czwartym kawałku czyli Mozarcie, publiczność była tak zachwycona, że biła brawo bez końca, więc bisowałam WARIACJE. Po nich orkiestra zrobiła mi niezapomnianą, bo pierwszy raz tego rodzaju, że wstali wzsyscy profesorowie orkiestry i zaintonowali "fanfarę" na wszystkich instrumentach [...] cudowna chwila - niezapomniana w mojej karierze [...] jest to owacja bardzo - bardzo rzadka i przy okazji tylko triumfu wielkiego artysty, a od lat mój byl pierwszy dla kobiety - artystki..." [26]
482. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.VI.[1920 r.], Salice : "...Obecnie tu zarabiam wspaniale [...] Cel mój - śpiewać, śpiewać i śpiewać, bo to mi daje satysfakcję, chyba żebym się zakochała, wtenczas tylko poświęcę śpiew dla uczucia mojego [...] jednak bez miłości nie wyjdę za mąż [...] ja nigdy nie sprzedałabym siebie i swojej wolności dla bogactwa..." [26]
483. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.IV.[1920 r.], Forli : "...Kto nie zna entuzjazmu publiczności włoskiej, ten sobie wyobrazić nie może co się działo na widowni wczoraj, po moim CARO NOME [...] huki, oklaski, wrzaski, krzyczeli z galerii [...] "jeteś wielka" ..." [26]
484. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.X.[1919 r.], Wenecja : "...Mówię Wam, że czułam się cudownie po wczorajszym triumfie! Zaraz w pierwszej arii w CYRULIKU, po pierwszej części był huraganowy oklask, chcieli bis, nie bisowałam [...] przy drugiej entuzjazm doszedł do szczytu, krzyki, wrzaski, wprost wycie bis-bis..." [26]
485. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.X.[1924 r.], Mediolan : "...czuję się dobrze, wszystkie rzeczy spakowane [...] prawdopodobnie będę miała jeszcze koncert w Lozannie..." [26]
486. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.III.[1923 r.], Porto : "...Dzisiaj mamy osiemnastego i nie mam jeszcze żadnych odpowiedzi na wszystkie moje dobre wiadomości. Pomysleć, żem już w tym czasie [...] sukces zrobiła w Londynie, kontrakt cudny podpisała - a tu od Was ani słówka." [26]
487. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.VI.[1923 r.], Zürich : "...Na stacji zaraz robili nam we trójkę fotografie i dwie inne przed stacją, bo chcą umieścić w gazetach..." [26]
488. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.VI.[1924 r.], Florencja : "...na jesień mam tyle rozmaitych propozycji dobrch - począwszy od Szwajcarii, potem Wiedeń, Budapeszt, Praga [...] potem Genua - 6 występów ŁUCJI [...] jednym słowem tu mam tyle kontraktów do podpisania..." [26]
489. Fragment listu [do ojca] z dn. 22.V.[1925 r.], Paryż : "...Zapomniałam donieść, że w Ameryce Południowej, nie angielski, ale hiszpański jest potrzebny, więc niech Januś kupi sobie książkę - gramatykę hiszpańsko-polską, to na okręcie będzie mógł przez trzy tygodnie pracować i trochę się poduczyć..." [26]
490. Wydanie bez cenzury, rozszerzone. [25]
491. Reprint, oryginału: Nowy Sącz : Wydział Powiatu Nowosądeckiego : Spółdzielnia Ogrodniczo-Warzywnicza Ziemi Sądeckiej, 1949. [25]
492. Reprint 2 tomu "Rocznika Sądeckiego" z 1949 r. wydany w związku z 70. rocznicą jego ukazania się i konfiskaty przez Urząd Bezpieczeństwa. Teksty oryginalne zostały uzupełnione fragmentami usuniętymi przez krakowski Wydział Kontroli Publikacji, Prasy i Widowisk. Dzięki zachowaniu się kompletnej teczki redakcyjnej opublikowano także artykuły złożone przez autorów, lecz pierwotnie nie zamieszczone z powodu braku miejsca. [25]
493. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IX.1914 r.], Triest : "...od kilku dni żyłam w okropnym niepokoju o Was. Od wczoraj rano, gdy mi doręczono list Edusia, w którym mi donosi, że już Was nie ma w Sączu [...] Strach, niepokój i tyle myśli rozmaitych. Dopiero telegram Tadeusza uspokoił mnie, dowiedziałam się bowiem, że jesteście już w Wiedniu..." [25]
494. Fragment listu [do rodziców] z dn. [29.III.1914 r.], Kijów : "...Dostałam od Smolińskiego [...] kosz z kwiatami i przepiękną broszkę, (rebus francuski do rozwiązania przez nuty) szęść nutek z maleńkich brylantów tworzą wynik „remie á la mié adorée” [zgadnij kto Cię adoruje]..." [25]
495. Fragment listu [do rodziców] z dn. [25.V.1919 r.], Paryż : "...Wczoraj byłam u brata kompozytora [Gustawa] Charpentiera, śpiewałam mu, bardzo był rozentuzjazmowany [...] powiedział, "może uda mi się w koncercie dać Panią poznać Paryżowi"..." [25]
496. Fragment listu [do rodziców] z dn. [24.I.1914 r.], Petersburg : "...Bywa u mnie pan [Adam] Smoliński [...] bardzo miły człowiek [...] Ponieważ on ma wielki "Dom Handlowy", zajął się reklamą dla mnie. Podobno wydrukował dwieście afiszów "Ada Sari śpiewa w Domu Modnym w operze włoskiej" [...] ale podobno to "Ada Sari" ma być tak wielkimi literami, że każdemu w oczy wpadnie. Afisze porozlepiają w mieście..." [25]
497. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9-10.I.[1923 r.], Lizbona : "...Jestem jeszcze ciągle pod silnym wrażeniem triumfu, który był szalony wprost [...] Taki starszy maestro [Sergiej Kusewicki] [...] ze swoją żoną przyszedł do garderoby i ręce mi kilkakrotnie całując unosił się nad moim głosem i moją techniką - porównując mnie do Sembrich-Kochańskiej, i że od czasów jej - do dziś dnia nie słyszał nic podobnego. Szalenie mi to pochlebiło, bo to przecież nasza polska sława była..." [25]
498. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.VIII.[1923 r.], Mediolan : "...Mój Boże - jak to nie można mieć wszystkiego na tym bożym świecie. Ot, ja tak bym pragnęła mieć tego człowieka koło siebie. Tymczasem ani ja z nim, ani on ze mną nie możemy pozostać, ani mysleć o połączeniu się węzłem małżeńskim..." [25]
499. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.V.[1922 r.], Paryż : "...Szalenie czułam się szczęśliwa, gdy mnie ta paryska publiczność oklaskiwała bez końca. Po arii Mozarta trwały oklaski i owacja dobre siedem minut ! Wyli wszyscy krzycząc "bis", ale nie daje się już bisów [...] Cały ansamble był cudowny, zatem przedstawienie szło jak z płatka. Serafin dyrygował przecudnie, co to za znakomity dyrygent i bardzo dobry dla wszystkich. Teraz widzę, że jestem u szczytu sławy..." [25]
500. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.XII.[1923 r.], Paryż : "...Cały dzień wczoraj chodziłyśmy za sprawunkami, oglądając przy tej sposobności cudowne wystawy we wszystkich sklepach głównych. Coś bajecznego, jaki to luxus i przepych wszędzie. Ludzi moc w Galerii La Fayette [...] Tysiące ludzi w takiej jednej galerii czyli sklepie, ścisk taki sam na ulicach, jak i w sklepach..." [25]
501. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.X.[1925 r.], Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...krytyka i w ogóle prasa, oprócz mnie, nie uznała żadnego artysty godnym występów w Teatro Colon..." [25]
502. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.I.[1923 r.], Lizbona : "...Ostatnie dni miałam pełne niepokoju - bo ciągle gazety drukowały, że bolszewicy idą na Polskę [...] Jednak już wieczór wiadomości były znacznie uspokajające, straszne by to było - żeby nie daj Boże znowu do jakich niepokoi politycznych dojść miało..." [25]
503. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IX.1925 r., Tucuman : "...Niestety, tak jak przypuszczali wszyscy, z powodu braku kapitałów cała nasza "compania" rozbita. Tutaj śpiewam CYRULIKA za darmo, aby trochę pieniędzy na chóry i orkiestrę uzbierać i wyjechać.." [25]
504. Zawiera dodatek w j. niem. Deutsche Beilage : organ der Galizischen Volksschulehrschaft oraz Dodatek Konkursowy [24]
505. Wg: Estreicher XIX w., t. 3, strona 498. [24]
506. Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu ; XIII. [24]
507. Na książce pseudonim autorki, nazwa właściwa: Jadwiga Łuszczewska. [24]
508. Fragment listu [do rodziców] z dn. [20.IX.1914 r.], Triest : "...Szalony aplauz miałam po pierwszej arii, potem po drugiej i po duetach, po finale i w ostatnim akcie, po tej ślicznej, smutnej arii, która też Mamci tak bardzo się podobała. Zatem bardzo jestem szczęśliwa i zadowolona. Wszyscy mi gratulowali [...] Podobno jest powołanie od 24-36 [lat], zatem Edzio pójdzie. Boże mój. Cóż to będzie..." [24]
509. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.II.[1924 r.], Turyn : "...Dzisiaj już jestem spokojna, bo widzę, że Tatuś tę sprawę prowadzi. Wysłałam wczoraj znowu list, pełen zdenerwowania, ale już do tych moich utyskiwań przyzwyczailiście się pewnie, a te są powodem chwilowego zdenerwowania, którego się pozbywam, wylewając wszystko co czuję w głębi na papier..." [24]
510. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.VIII.[1925 r.], La Paz : "...dzięki Bogu, że teraz mam Janusia obok, że mogę się ze wszystkim co dręczy duszę podzielić [...] nie wyobrażam sobie chwili, w której miałabym pozostać znowu sama, pozostawiona w tym wielkim świecie, opuszczona i zmuszona walczyć znowu sama [...] Po sukcesach odniesionych jestem pewna, że do Argentyny, Chile i Peru będę miała stale co roku propozycję..." [24]
511. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.VI.1925 r., Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...wszystko już popakowane, bo mamy stanąć około dziewiątej w Buenos Aires, strasznie się już cieszymy..." [24]
512. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.IX.[1921 r.], Mediolan : "...Zdaje mi się, że jestem u celu artystycznego, teraz czekam na zbiory - finansowo, bo przecież to największy czas, po jedenastu latach pracy. Szczęśliwą się czuję Moi Jedyni, zadowoloną z mojego triumfu..." [24]
513. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.III.[1922 r.], Neapol : "Pierwszy raz słyszę z listu Tatusia, że Wezuwiusz niespokojny. Tu wszyscy siedzimy najspokojniej w świecie, ani też nikomu nie śniło się nawet, ani na myśl nie przyszło - myśleć o Wezuwiuszu [...] mam go przed oczyma [...] z okna widzę, że stale "dymi", ale to jet życie, nawet Pan Bóg broni, gdyby przestał dymić, bo to uważają Neapolitańczycy za zły znak..." [24]
514. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.IV.[1920 r.], Bergamo : "...Kupiłam tutaj, w sklepie jedwabiów materii na cztery sukienki [...] Na razie dam robić granatowy, bo to będzie spódniczka do bluzek (plisowana, ostatnia moda)..." [24]
515. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.V.[1924 r.], Wiedeń : "...na szóstą [zaproszona] jestem do magnackiego domu - bankierów Castignoli, których tu poznałam u Toeplitzów w Milano, a jak słyszę to potęga dzisiaj wiedeńska i pan trzęsący całym Wiedniem..." [24]
516. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XI.[1921 r.], Mediolan : "...Pieniądze 200 lirów wysłałam [...] te 100 lirów dla chłopców na ich imieniny..." [24]
517. Fragment listu [do ojca] z dn. 8.VI.[1925 r.], Mediolan : "...dzisiaj niedziela, więc mam odpoczynek od krawców swoich, szewców, szwaczek [...] Po kilkudniowych bieganiach ustawicznych do konsulatu, gdzie trzeba było zostawić odbicie wszystkich palców dziesięciu, fotografię, dokładny życiorys itd., moc formalności do spełnienia, otrzymaliśmy wizę..." [24]
518. Fargment listu [do rodziców] z dn. 31.III.[1922 r.], Neapol : "...Doprawdy, tym razem dużą bitwę wygrałam. Cieszę się szalenie moim sukcesem i tą szaloną sympatią, jaką mi okazuje publiczność tutejsza. Każdego wieczoru mój sukces zwiększa się. Jak wczoraj, zmuszoną byłam bisować CARO NOME, taką owację długotrwałą robił mi cały teatr, a był nabity, coś cudownego..." [24]
519. 71, [1] strona ; 23 cm. [24]
520. Fragment listu [do rodziców] z dn. t.X.[1920 r.], Genua : "...szum wodospadu przypomina mi szum strumyka Rymanowskiego w Świteziance, pamięta Mamcia? Tyle drzew, tyle palm cudnych, że ja bym w oknie stała cały dzień..." [23]
521. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.IV.[1925 r.], Kopenhaga : "...urządzili mi owację kolosalną. Po [śpiewie] koloraturowym zdębieli, możliwe, że czegoś podobnego nigdy nie słyszeli !. Bóg da, że odniosę triumf, bo doprawdy jestem już chwilami "dépresse" czyli przybita tym, że do Ameryki nie mogę się ani rusz dostać, że jadą tam siły drugorzędne i robią się sławami, a ja nie mam szczęścia..." [23]
522. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.III.[1925 r.], Zürich : "Dzisiaj czytam rano "Corriere della Sera", w którym jest telegram o wykolejeniu się pociągu dn. 23.III z Krakowa do Warszawy. Strasznie się zdenerwowałam myśląc, że Tatuś w tym dniu miał wyjechać do Warszawy..." [23]
523. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.III.[1924 r.], Berno : "...Te dni w Bazylei były dla mnie prawdziwym odpoczynkiem, nikt mnie nie sekował wizytami [...] cały dzień siedziałam sobie w moim ślicznym pokoiku, przypatrując się Renowi - szumiącej rzece, która u stóp moich płynie spokojnie i majestatycznie [...] Przy głosie byłam jak nigdy w życiu. Odśpiewałam całą TRAVIATĘ tak nadzwyczajnie dobrze, że tylko Boga bym prosiła całe życie tak śpiewać. Sukces był olbrzymi, publiczność wyła z entuzjazmu i zadowolenia. Miałam po każdym akcie siedem wyjść przed publiczność, kłaniając się i dziekując za tyle oklasków..." [23]
524. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.XI.[1923 r.], Montreux : "Najdrożsi Moi! Pewnie Was zdziwił nagłówek daty i miejscowości. Otóż jestem tutaj, na stacji, w oczekiwaniu połączenia z Milano. Co się działo wczoraj na stacji Lyon w Paryżu trudno mi będzie opisać. Powiem Wam tylko to, że od inwazji 1914 roku nie widziałam podobnego natłoku tłumu zabijającego się i gwałtem do pociągu przez okna wchodzącego..." [23]
525. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.XII.[1923 r.], Londyn : "...Zaniepokoił mnie mocno list Tatusia z dn. 8.XII. Widzę, że Tatko bardzo zdenerwowany i przygnębiony brakiem uznania od tych kołtunów sąd[eckich] za swoją rzetelną i tak uczciwą pracę. Dlaczego Tatko nie chce się podać do dymisji ?, przecież to by był dla nich cios..." [23]
526. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.VIII.[1925 r. z dopiskiem Jana Szayera (brat)], La Paz : "...Wczoraj była premiera ŁUCJI, wariowała publiczność, niesłychane brawa i entuzjazm, co mnie zawsze szalenie podnieca i satysfakcji dużo daje..." [23]
527. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.I.[1924 r.], Mediolan : "...Owszem, ja tylko dobre wspomnienia po sobie wszędzie zostawiłam, bo oprócz sukcesów nadzwyczajnych, również i krytyki wszędzie miałam wspaniałe..." [23]
528. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.III.[1915 r.], Mediolan : "...Co będzie ? Bóg raczy wiedzieć. Życie moje obecnie - coś tak nieznośnego [...] to znowu żyję nadzieją wyjazdu prędkiego, gdzieś aby tylko śpiewać! Tam we Wiedniu zrezygnować musiałabym, bo mi odpisał Czesław Zaremba, że stanowczo w obecnych czasach po włosku śpiewać nie można. W innym języku nie umiem, a zatem dla mnie tam nadzieja śpiewania upadła..." [23]
529. Fragment listu [do rodziców] z dn. [13.I.1914 r.], Petersburg : "...Jutro tu wielkie święto, Nowy Rok [...] o jedenastej w nocy idę gdzieś, do jakiejś tam wielkiej, arystokratycznej restauracji, gdzie stoliki i miejsca są zarezerwowane od miesiąca nawet [...] aby do piątej rano przesiedzieć ze znajomymi, przeczekać ten Nowy Rok..." [22]
530. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.IV.1926 r., Sztokholm : "...mówię z Jankiem o domu, o święconym, o gościach, o dobrym papu, które tam wszyscy spożywają w tych dniach. My spędziliśmy wczorajszy dzień bardzo miło, bo na herbatce u moich znajomych Szwedek, dwóch sióstr..." [22]
531. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XII.[1922 r.], Bolonia : "...we czwartek wyjeżdżam do Milano. Żal mi, bo tutaj zrobiłam sobie już swoje kółeczko i dobrze się bawiłam, a tu znowu trzeba wyjeżdżać..." [22]
532. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.X.[1921 r.], Mediolan : "...Dzień imienin był mi o tyle miły, że raniutko otworzyłam prezent od Bolka i oczom moim przedstawił się cudny, maleńki zegareczek złoty, inkrustowany brylancikami. Mówię Wam prześliczny, taki gustowny i elegancki. Noszę go i z nim się już nie rozstanę, a mój stary przywiozę Mamci..." [22]
533. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.IV.[1922 r.], Neapol : "...Kupiłam rękawiczki dla wszystkich w domu. Obstalowałam sobie prześliczną suknię koncertową - cytrynową, kolor cudny, model paryski [...] drugą sukienkę na lato obstalowałam skromną. Gdy mi przyjdzie jeździć z koncertami, trzeba mieć przynajmniej trzy toalety..." [22]
534. Wg: Estreicher XIX w., t. 3, strona 61. [21]
535. Rozszerzona odbitka z "Przewodnika naukowego i literackiego". [21]
536. Fragment listu [do rodziców] z dn. [II.1914 r.], Petersburg : "...po DEMONIE byłam dość zadowolona. W pierwszym akcie pomyliłam się okrutnie, przykro mi było, bo oklaski nie były takie huczne jak powinny być [...] ale wszystko naprawiłam w drugim i trzecim akcie..." [21]
537. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.V.1915 r.], Florencja : "...My kończymy tournée dzisiaj przedstawieniem popołudniowym. Artyści, chóry i orkiestra dzisiaj w nocy wyjeżdżają do Milano, ja ze Stracciarim jutro. Żal mi, że nasze tournée już się zakończyła, bo zżyliśmy się bardzo przez pięć tygodni [...] Ja myślę, że w razie powtórnej inwazji wroga w Sączu nie będą niszczyć ani palić, bo w takim razie przyjdzie Wam jeszcze raz uciekać. Myślą pędzę do domu, do mego pokoiku, do ogrodu..." [21]
538. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.II.[1925 r.], Turyn : "...rano dzisiaj czytałam gazety i zmartwiłam się, bo główna gazeta, którą będą czytać całe Włochy (La Stampa) pisze "głosowa była świetna, jednak scenicznie nieszczególnie, że partia wymaga elegancji, więcej kokieterii i zmysłowości" [...] Wszyscy się zachwycali właśnie moją dystynkcją jako Królowej Wschodu, a nie wulgarnością, a oni krytycy chcieli może, żebym się co chwilę rzucała na szyję Carowi i była "kokotą", a nie - zimną, jak mnie nazywa "carycą"..." [21]
539. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.X.[1920 r.], Pawia : "...Musiałam zejść cały Mediolan, aby dostać siatkę złotą na suknię (tę białą ze złotym bolerkiem) do CYRULIKA..." [21]
540. Fragment listu [do rodziców] z dn. [II.1914 r.], Petersburg : "...kwiatami mnie znowu obrzucono, zbierałam przecudne bukiety, a było ich przynajmniej z dwadzieścia [...] Zdarzenie było strasznie śmieszne, bo schylając się po pierwszy bukiet rzucony przez kogoś od publiczności, a nie widząc drutu rozciągniętego, czego nigdy nie było, upadłam na ręce, ale jak długa, naturalnie podniosłam się prędko, za co dostałam jeszcze większe oklaski [...] okrutnie się uśmiałam. Po drugim akcie wniesiono znowu olbrzymi i dotąd najpiękniejszy z otrzymanych kosz kwiatów, cudo jednym słowem [...] chciałabym przynajmniej ze cztery kosze wysłać do domu..." [20]
541. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.VIII.1926 r., Ostenda : "...Pojechaliśmy do Kursaal [teatr] [...] sala koncertowa jest olbrzymia, mieści 5 tysięcy ludzi, jedynie nieprzyjemne jest to, że palą w niej, ale to już taka tradycja i Caruso i wszyscy na to też zgodzić się musieli i muszą..." [20]
542. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.II.[1923 r.], Monte'Storil : "Najdrożsi Moi ! Zdziwi Was zapewne zmiana miejsca pobytu mego, ale to tylko na 4-5 dni - aby kompletnie się wyleczyć z kaszlu, który mnie męczy - a nie mając nic do czynienie - a niczem związana nie będąc w Lizbonie, przyjechałam tutaj. Do zakątka cudnego - zacisznego tak zwanego Riwierą Portugalską..." [20]
543. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.VII.[1921 r.], Bolonia : "...Szalone owacje zaraz na wstępie [...] jutro dziesiąte przedstawienie CYRULIKA..." [20]
544. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.X.[1922 r.], Tirest : "...otrzymałam list od Olgi Gallowej [...] przeraziłam się bardzo nieporozumieniami, jakie wynikły pomiędzy Jadzią a Wami [...] wczoraj byłam na bardzo interesującej uroczystości, to jest - chrzest okrętu nowego, po raz pierwszy puszczanego w wodę..." [20]
545. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.X.[1922 r.], Triest : "...Przecudownie tutaj, morze u stóp moich, mam pokój duży o olbrzymim balkonie na morze i molo, pełnego słońca i cudownego widoku, oprócz tego mam łazienkę prześliczną i przedpokój, płacę 35 lirów dziennie, ale za to mieszkam jak księżniczka..." [20]
546. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.Xii.[1921 r.], Barcelona : "...Jestem pod wrażeniem bogactwa jakie tutaj znajduję wszędzie na każdym kroku, wystawy wprost bajkowe [...] widzę najnowsze, najelegantsze rzeczy, a już nie da się opisać co za bogactwo w biżuteryjnych i tych charakterystycznych rzeczach tutaj w Barcelonie..." [19]
547. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.II.[1925 r.], Turyn : "...Jutro dla mnie pierwsza próba [Złoty kogucik] orkiestralna będzie, więc się już denerwuję i cały czas myślę, jak pójdzie, trudne mam zadanie, bo oprócz śpiewu trzeba do tempa tańczyć, śmiać się i o wszystkim innym myśleć..." [19]
548. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.V.[1923 r.], Mediolan : "...Mam moc pracy i szaloną odpowiedzialność przed sobą. Tutaj wszyscy oczekują tego debiutu, więc muszę robić sukces. Toscanini bardzo był zadowolony słysząc mnie dzisiaj. Byłam w La Scali od jedenastej godziny do piątej - wróciłam w tej chwili z bólem głowy..." [19]
549. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.III.1926 r., Poznań : "...Dałam osiem bisów [...] taki szalony był entuzjazm, tyle ciepła i gorącego uznania, że dodałam jeszcze dwa kawałki z bisów, powtarzając AY,AY. AY i SŁOWICZKA, po dwa razy każdy. Sala pełna..." [19]
550. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.XI.[1921 r.], Mediolan : "...Dobrze Tatuś zrobił dając równy podział wszystkim z tych 300 lirów [...] Mam kontrakt od 16.III do 3.IV w Neapolu [...] cudny czas będę tam miała i Wielkanoc pewnie tam spędzę [...] Ta opera zaraz po Scali i na równi się liczy..." [19]
551. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.IV.[1926 r.], Gävle : "...Wczoraj w Falun, gdzie miałam koncert wieczór, był taki szalony entuzjazm, formalnie publiczność wyła, tupała nogami, krzyczała, a przy wsiadaniu do auta, wznosili hura niezliczone razy - na cześć "włoskiej primadonny". Na to konto, w tej chwili sama postanowiłam jutro tam jednak powrócić..." [19]
552. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.I.19121 r., Barcelona : "...Byłam na balu maskowym jako widz, więc straciłam uwagę i tak Nowy Rok mi zszedł. Jutro mam drugie przedstawienie POŁAWIACZY. Premiera wczoraj dobrze poszła..." [19]
553. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.XII.[1921 r.], Barcelona : "...Ot, przeszło i trzeba się z tym pogodzić, że głos to instrument żywy i niestety nie zawsze posłuszny nam, bo nie jest maszynką stale gotową, gdy się ją nakręci..." [19]
554. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.IV.[1923 r.], Paryż : "...Proszę sobie przedstawić tylko mój stan moralny, z chwilą kiedy usłyszałam od Kusewickiego, że koncert wielki w Grand Opera z orkiestrą przez niego dyrygowany będzie czwartego maja, a nie dwunastego - jak się spodziewałam. Naturalnie muszę w tych dniach przygotować tę rzecz Strawińskiego SŁOWIK i dwie pieśni Delage szalenie trudne, bo zupełnie modern pisane. Same dysonanse i okrutności muzyczne. Jednak kuję od wczoraj w domu razem z maestrem rosyjskim - Słonimskim, już trzy lekcje miałam od wczoraj po południu. Muszę przygotować do piątku, aby mieć pojęcie o tym, i samej w Londynie jeszcze tydzień pracować nad wykończeniem. Boję się strasznie - bo to rzeczy okrutnie trudne do wykonania, a chciałabym Kusewickiego zadowolić..." [19]
555. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.III.[1925 r.], Turyn : "...Jak to nigdy nie można niczego przewidzieć! Otóż do Malty nie jadę [...] jechać tak daleko i męczyć się na cztery przedstawienia nie chcę..." [19]
556. 164 konfiskata - nakł. 2 [19]
557. [dopisek brata - Jana Szayera] : "Adusia jeszcze leży w łóżku i odpoczywa po wczorajszym triumfie. Coś okropnego - co się działo na sali ! Już nie mówię o biciu brawa, ale tutaj z radości tupali..." [18]
558. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.VII.[1925 r. z dopiskiem Jana Szayera (brat)], La Paz : "...gratulacje ze wszystkich stron, że czegoś podobnego tu jeszcze nie słyszeli..." [18]
559. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.VII.[1922 r.], San Sebastian : "... cudownie jest tutaj, nigdy nie wyobrażałam sobie, że może istnieć na świecie miejsce, które można nazwać rajem na ziemi. Coś bajecznego, coś idealnie pięknego. Morze, góry, luksus szalony..." [18]
560. Fragment listu [do matki] z dn. 6.VI.[1924 r.], Mediolan : "...Nie jadę do Ameryki, pozostaję w Europie jeszcze ten rok, czym się bardzo cieszę, bo widocznie nie było mi przeznaczone. Impresario zbankrutował i pozostawił całą trupę artystów operetki na lodzie, bez możliwości powrotu do Włoch, uciekł z resztą pieniędzy, ja z tym człowiekiem nie pojechałabym za nic w świecie..." [18]
561. 167 konfiskata - nakł. 2 [18]
562. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.XI.[1922 r.], Bolonia : "...Mamy maestra bardzo poważnego, starego z dawnych czasów, bardzo sławnego [...] przygotował operę HUGENOTÓW [...] oklasków moc miałam po arii i kadencji z fletem. Wyglądałam dobrze, bo płaszcz mój zrobił szalony efekt tutaj, żadna nie posiada takiego królewskiego płaszcza...' [17]
563. Fragment listu [do rodziców] z dn. 28.I.[1925 r.], Turyn : "...Pamiętny dzień, rocznica ślubu moich Najdroższych i tyle wspomnień z lat dziecięcych. Jak to już dawno od tych czasów, gdzie w tym dniu odbywały się zawsze zabawy tańcujące, a ja malutka z łóżka słyszałam jak obok grała hucznie muzyczka i tańce odchodziły, a potem niezapomniany bukiet cudnych kwiatów, które rano tego dnia Tatuś stale Mamci ofiarowywał [...] ot i czterdzieści jeden lat minęło dla Was [...] nie chce mi się wierzyć, że to już siedemnaście lat, jak we Włoszech bawię..." [17]
564. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.II.[1926 r.], Berlin : ".Dzisiejszy wieczór miałam niezapomniany, a dlatego, że zdobywałam tę zimną publiczność, każdym numerem coraz więcej. To nie było jak w Monachium od razu, od pierwszego numeru, tutaj nie dowierzali, w ogóle zimna publiczność, którą trzeba było pomału porywać. Jednak już w połowie dałam bis, a przy końcu,oprócz ŁUCJI, bisowałam [wariacje] Mozarta i pięć innych kawałków [...] dzisiejszy koncert był w Blüthner Saal, następny zapowiedziany jest w Filharmonii..." [17]
565. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.III.[1925 r.], Turyn : "...wyjadę 22.III prosto do Szwajcarii, do Zürichu, gdzie pozostanę trzy dni, zaraz po koncercie pojadę do Monachium na klika dni, a potem w Berlinie..." [17]
566. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.VIII.[1925 r.], La Paz : "...Jestem sama od rana, pozwoliłam Janeczkowi pójść w góry z towarzystwem niemieckim [...] Marzył ciągle, żeby pójść w góry, bo ta wysokość, na której my mieszkamy (prawie 4000 m) jego nie zadowala, widząc przed sobą ustawicznie szczyty rozmaite..." [16]
567. Fragment listu [do rodziców] z dn. 28.IV.[1926 r.], Sztokholm : "...cały pokój zastawiony rzeczami, pakujemy od rana, do tego wizyty, zaproszenia, rozmaite załatwienia bankowe, bilety podróżne..." [16]
568. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.VIII.[1922 r.], Wenecja : "...jestem po premierze PURYTANÓW, które wczoraj śpiewałam po raz pierwszy w swoim życiu [...] Byłam szalenie zaabsorbowana, gdy tu przyjechałam i zobaczyłam afisze reklamowe, gdzie moje nazwisko i tenora Borgioli były tak olbrzymie z dodatkiem "sławna"..." [16]
569. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.IV.[1922 r.], Neapol : "...Wieczór wczorajszy pozostanie dla mnie [...] niezapomniany, bo odniosłam zupełny triumf, tym większy, że po [Elvirze] HIDALGO, którą jak wszyscy mówią "zakasowałam". Masę osób przyszło mi gratulować do camerino mówiąc, że nigdy nie myśleli, aby ta sama artystka, którą jako Gildę w RIGOLETTO oklaskiwali, mogłaby zmienić się na tak znakomitą Rozynę. Mój debiut [...] wczoraj był rewelacją (odkryciem talentu i mojej techniki)..." [16]
570. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.V.[1922 r.], Parma : "...Znana bowiem jest Parma z gwizdów i protestów, jakich tu w sezonach operowych nie brak. Mało artystek z wyrobionym nazwiskiem decyduje się tu śpiewać [...] Dzięki Bogu już trzeci raz tu jestem i zawsze dobrze. Miałam tak szalone oklaski..." [12]
571. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.II.[1925 r.], Turyn : "...We czwartek dopiero trzecie przedstawienie [Złotego Kogucika], a że na nim będzie Toscanini, więc wszyscy mamy tremę. Toscanini tu wczoraj przyjechał, bo opera NERON, która tak szalony entuzjazm zrobiła w Scali będzie z całym "ansamblem" przeniesiona tu..." [12]
572. Fragment listu (karta pocztowa) [do rodziców] z dn. 23.X.1922 r., Parma : "Nie jadę już do Florencji [...] a skombinowałam wiecie gdzie? ani na myśl Wam nie przyjdzie [...] Paryż! Jadę do Paryża na CYRULIKA [...] w Operze Champs Elysées..." [12]
573. Reprint oryginału: Nowy Sącz : Miejska Biblioteka im. Józefa Szujskiego w Nowym Sączu, 1939. [11]
574. Wg.: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 2, strona 545. [8]
575. Tłumaczone z języka angielskiego. [8]
576. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 7, strona 233. [5]
577. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 11, strona 28. [5]
578. Seria: Dziejopisowie krajowi. t. 8. [5]
579. Wydanie drugie, w dwóch tomach, powiększone dodatkami. [4]
580. Wg: Estreicher XIX, t. 4, strona 310. [4]
581. Wg: Estreicher XIX w., t. 3, strona 7. [4]
582. T. 1 obejmuje panowanie Książąt i królów polskich od roku 964 do roku 1798. [4]
583. Seria: Dziejopisowie krajowi. t. 3. [4]
584. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 3, strona 350. [3]
585. Tekst w języku łacińskim, wstęp i przypisy w języku polskim. [3]
586. Odbitka z Monumenta Poloniae Historica. T. 2. [3]
587. Wydanie anonimowe. [2]
588. Wg Estraichera XIX w., Wydanie 2, t. 12, strona 272. [2]
589. Na okładce błędnie podany numer ciągły: 2(82). [2]
590. Wg: Estreicher XIX w., t. 4, strona 302. [1]
591. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 9, strona 108. [1]
592. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 12, strona 281. [0]

Number in brackets is a sum of all reads of objects which metadata description contains given attribute value.

1. Nowy Sącz [378629]
2. Kraków [45911]
3. Krynica-Zdrój [33280]
4. Lwów [4226]
5. Morawska Ostrawa [3288]
6. Warszawa [1428]
7. Żegiestów [963]
8. Stary Sącz [768]
9. [S.l.] [560]
10. Tarnów [234]
11. Paryż [202]
12. Wiedeń [195]
13. Poznań [172]
14. Posen [138]
15. Lemberg [110]
16. Brunsberg [57]
17. Zurych [51]
18. L'vov [51]
19. Paris [42]
20. Berlin [36]
21. Petersburg [18]
22. Petersburg i Mohylew [14]
23. Wilno [0]

No data to display

Ranking by total number of objects

Attribute: Temporal coverage Description Place of publishing Degree name

Number in brackets is a number of all objects which metadata description contains given attribute value.

1. 20 w. [1078]
2. 19 w. [192]
3. 21 w. [142]
4. 1901-2000 [14]
5. 1801-1900 [13]
6. 1601-1700 [6]
7. 16 w. [6]
8. 1701-1800 [4]
9. 18 w. [3]
10. 17 w. [3]
11. 1501-1600 [3]
12. 2001- [2]
13. 1301-1400 [2]
14. 1201-1300 [2]
15. 10-18 w. [2]
16. Do 16 w. [1]
17. 2 [1]
18. 18-19 w. [1]
19. 1401-1500 [1]
20. 14 w. [1]
21. 13-14 w. [1]

Number in brackets is a number of all objects which metadata description contains given attribute value.

1. Pismo wychodzące od 1891 r., a jego redaktorem i wydawcą do roku 1893 był Henryk Kisielewski [619]
2. Tygodnik [590]
3. Do nr 9, R. 5, 1895 r czasopismo nosiło tytuł "Szkolnictwo Ludowe" [564]
4. Miesięcznik dla dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych. Pismo jest bogato ilustrowane i zawiera urozmaicone artykuły, zarówno o treściach religijnych, jak i wspomagających rozwój intelektualny. [278]
5. Dwutygodnik. [113]
6. Od 1900 r. do 1903, R.4, nr 9 pismo wychodziło jako "Sądeczanin". [110]
7. Kwartalnik. [71]
8. Pismo popularnonaukowe o regionalnej tematyce społeczno-kulturalnej, zawierające treści historyczne, etnograficzne, przyrodnicze, krajoznawcze i literackie. [70]
9. Dwutygodnik [68]
10. "Podhalański Kurjer Tygodniowy : bezpartyjny tygodnik ziemi sądeckiej..." zmienił nazwę na "Tygodniowy Kurjer Podhalański", potem na "Kurjer Podhalański" [65]
11. Rękopis powielony na hektografie [34]
12. Na stronie tytułowej pseudonimy autorów : Promyk i Feniks [34]
13. Młodzieżowe pismo tajnej organizacji niepodległościowej Filaretów. [34]
14. Zawiera Dodatek [28]
15. Naukowe pismo historyczne poświęcone dziejom regionu [28]
16. Po konfiskacie nakł 2 [23]
17. Naukowe pismo historyczne poświęcone dziejom regionu. [23]
18. Czasopismo zawiera artykuły pisane przez młodzież, dotyczące działalności szkół w mieście i kraju oraz życia kulturalnego uczniów [21]
19. Pismo zawiera artykuły o treści społeczno-politycznej, dotyczące spraw Nowego Sącza i Podhala. [18]
20. Od 1900 r. do 1903, R.4, nr 9 pismo wychodziło jako "Sądeczanin" [15]
21. Tygodnik. [12]
22. Miesięcznik [9]
23. Zawiera dodatek w j. niem. Deutsche Beilage : organ der Galizischen Volksschulehrschaft [8]
24. Zawiera Nadzwyczajny Dodatek. [8]
25. Zawiera Nadzwyczajny Dodatek [8]
26. Na okładce błędna numeracja ciągła. [8]
27. Sprawozdanie [4]
28. Brak stron [3]
29. Wydanie pierwsze z rękopismu. [2]
30. Wydanie anonimowe, nazwa autora Friedrich August von Schmid. [2]
31. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 2, strona 107. [2]
32. Wg: Estreicher XIX w., t. 4, strona 197. [2]
33. Pismo wypchodzące od 1891 r., a jego redaktorem i wydawcą do roku 1893 był Henryk Kisielewski [2]
34. fragment listu [do żony] z dn. 6.V.1913 r., Petersburg : "...Musi być święto Ruskie, bo słychać jak z Twierdzy Pietropawłowskiej biją ciągle z armat, a dzwony ustawicznie huczą..." [1]
35. fragment listu [do rodziców] z dn. 31.X.[1926 r.], Sztokholm : "...Wręczono mi w tej chwili list Tatusia, bardzo dziekuję, za ubite kupno kamienicy, cieszę się bardzo, że już nareszcie mam coś swojego, a tym samym Wam Moi Najdrożsi sprawiam przyjemność, bo macie "pied-a-terre" [drugie mieszkanie] w Krakowie i Januś teraz będzie miał gdzie mieszkać..." [1]
36. [dopisek brata - Jana Szayera] : "Adusia jeszcze leży w łóżku i odpoczywa po wczorajszym triumfie. Coś okropnego - co się działo na sali ! Już nie mówię o biciu brawa, ale tutaj z radości tupali..." [1]
37. [dopisek Ady Sari] : "Matuś Jedyna! Nareszcie doczekałam się prób, dzisiaj pierwsza i dzięki Bogu, że z sukcesem wszystko poszło, miałam dużo oklasków od orkiestry..." [1]
38. [dopisek Ady Sari] : "...Strasznie jestem przemęczona tymi załatwieniami sprawunków [...] musiałam sobie sprawić jeszcze kilka sukien, bo po przejrzeniu garderoby, wszystko było już nie na primadonnę..." [1]
39. [dopisek Ady Sari] : "...Przykrzy mi się za śpiewem, za przedstawieniami, a to dopiero czwarty dzień wypoczywam, co mi się wreszcie należy po 78 przedstawieniach..." [1]
40. Zebrane z współczesnych dzieł i rękopismów biblioteki kórnickiej. Na stronie tytułowej kryptonim twórcy zbioru L.S. [1]
41. Zawiera: Treść dziejów kościoła polskiego. Wykaz zbiorowy prawodawstwa politycznego i kształtu rządu w Polszcze. [1]
42. Zawiera m.in. Dyaryusz Jerzego Tymowskiego (1607-1625) [1]
43. Zawiera m.in. "Dawne zabytki dziejowe Nowego Sącza" Jana Sygańskiego [w 1902 r. wydane jako t. 3 "Historyi Nowego Sącza od wstąpienia dynastyi Wazów do pierwszego rozbioru Polski.]. [1]
44. Zawiera dodatek w j. niem. Deutsche Beilage : organ der Galizischen Volksschulehrschaft oraz Nadzwyczajny Dodatek [1]
45. Zawiera dodatek w j. niem. Deutsche Beilage : organ der Galizischen Volksschulehrschaft oraz Dodatek Konkursowy [1]
46. Zawiera Dodatek. [1]
47. Zawiera : Z podróży wakacyjnej : szkoły wyższe w królestwie saskiem / napisał B. Sławomirski. [1]
48. Zawiera : Statut Towarzystwa Przyjaciół Doliny Popradu [1]
49. Zawiera : Polityka Salomona polskiego : udział S.H. Lubomirskiego w życiu publicznym ; Pisma polityczne ; Próba charakterystyki / Jan Magiera. [1]
50. Z rękopisu Biblioteki Suskiej hr. Branickich wydał Dr. Fr. Nowakowski. [1]
51. Wydawca wg: Estreicher XIX w. wydanie 2, t. 2, strona 494. [1]
52. Wydanie specjalne jubileuszowe. [1]
53. Wydanie rocznicowe [1]
54. Wydanie nowe, będące dokładném powtórzeniem wydania pierwotnego królewieckiego z roku 1582, poprzedzone Wiadomością o życiu i pismach Stryjkowskiego / przez Mikołaja Malinowskiego oraz Rozprawą o latopiscach ruskich / przez Daniłowicza, pomnożone przedrukiem dzieł pomniejszych Stryjkowskiego według pierwotnych wydań. [1]
55. Wydanie jubileuszowe [1]
56. Wydanie drugie, w dwóch tomach, powiększone dodatkami. [1]
57. Wydanie bez cenzury, rozszerzone. [1]
58. Wydanie anonimowe. [1]
59. Wydanie 2 znacznie pomnożone [1]
60. Współoprawne z : Historya kościoła polskiego. T. 2, Epoka jagiellońska. Kraków: staraniem Wydawnictwa "Czytelni Ludowej" i Księgarni A. Nowoleckiego, 1873 (Drukarnia "Kraju" pod zarządem St. Gralichowskiego). [1]
61. Wolne tłómaczenie dzieła o. Fabera oratoryanina pod tytułem: "U stóp krzyża" przez o. Prokopa kapucyna. [1]
62. Wg: Estreicher XIX, t. 4, strona 310. [1]
63. Wg: Estreicher XIX w.wydanie 2, t. 2, strona 634. [1]
64. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 8, strona 414. [1]
65. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 8, strona 413. [1]
66. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 7, strona 233. [1]
67. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 3, strona 517. [1]
68. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 3, strona 350. [1]
69. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 2, strona 609. [1]
70. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 17, strona 95. [1]
71. Wg: Estreicher XIX w., t. 7, strona 75. [1]
72. Wg: Estreicher XIX w., t. 7, strona 215. [1]
73. Wg: Estreicher XIX w., t. 7, strona 191. [1]
74. Wg: Estreicher XIX w., t. 6, strona 558. [1]
75. Wg: Estreicher XIX w., t. 6, strona 531. [1]
76. Wg: Estreicher XIX w., t. 6, strona 467. [1]
77. Wg: Estreicher XIX w., t. 6, strona 451. [1]
78. Wg: Estreicher XIX w., t. 5, strona 330. [1]
79. Wg: Estreicher XIX w., t. 5, strona 290. [1]
80. Wg: Estreicher XIX w., t. 4, strona 434. [1]
81. Wg: Estreicher XIX w., t. 4, strona 302. [1]
82. Wg: Estreicher XIX w., t. 3, strona 7. [1]
83. Wg: Estreicher XIX w., t. 3, strona 61. [1]
84. Wg: Estreicher XIX w., t. 3, strona 571. [1]
85. Wg: Estreicher XIX w., t. 3, strona 498. [1]
86. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 9, strona 108. [1]
87. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 5, strony 210-211. [1]
88. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 5, strona 211. [1]
89. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 5, strona 210. [1]
90. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 12, strona 281. [1]
91. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 11, strona 28. [1]
92. Wg: Estreicher XIX w. wydanie 2, t. 5, strona 167. [1]
93. Wg: Estreicher XIX w. lata 1881-1900, t. 4, strona 632. [1]
94. Wg.: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 3, strona 325. [1]
95. Wg.: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 2, strona 545. [1]
96. Wg.: Estreicher XIX w., t. 7, strona 208. [1]
97. Wg.: Estreicher XIX w., t. 4, strona 483. [1]
98. Wg.: Estreicher XIX w., t. 4, strona 397. [1]
99. Wg Estraichera XIX w., Wydanie 2, t. 12, strona 272. [1]
100. W nagłówku pomyłka oznaczenia rocznika: R. V, powinno być R. VI. [1]
101. W nagłówku błędnie rok 2012. [1]
102. Tłumaczone z języka niemieckiego. [1]
103. Tłumaczone z języka angielskiego. [1]
104. Tygodnik. Brak pierwszej strony. [1]
105. Treść : 1. Józef Miczyński : Zarys dziejów wiedzy o elektryczności. 2. Część urzędowa. [1]
106. Treść : 1. Goethe's "Hermann und Dorothea" und "Herr Thaddäus oder" von Mickieiwcz ; eine Parallele von Alexander Pechnik. 2. Kronika i statystyka zakładu. [1]
107. Treść : 1) Współudział zakładu w wojnie światowej. 2) Część urzędowa [1]
108. Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu ; XIII. [1]
109. Tekst w języku łacińskim, wstęp i przypisy w języku polskim. [1]
110. Tekst równolegle w języku polskim i niemieckim. [1]
111. Tekst pisany cyrylicą. [1]
112. T. 1 obejmuje panowanie Książąt i królów polskich od roku 964 do roku 1798. [1]
113. T. 1 [4], 63, XLVIII, 392 strony ; 13 cm. T. 2 [4], 572 strony ; 13 cm. [1]
114. Sprawozdania z działalności w dziedzinie kultury rolnej oraz rozwoju straży pożarnych. [1]
115. Seria: Dziejopisowie krajowi. t. 8. [1]
116. Seria: Dziejopisowie krajowi. t. 3. [1]
117. Seria : Biblioteka "Rocznika Sądeckiego" [1]
118. Rozszerzona odbitka z "Przewodnika naukowego i literackiego". [1]
119. Rocznik oprawiony introligatorsko. [1]
120. Reprint, oryginału: Nowy Sącz : Wydział Powiatu Nowosądeckiego : Spółdzielnia Ogrodniczo-Warzywnicza Ziemi Sądeckiej, 1949. [1]
121. Reprint oryginału: Nowy Sącz : Miejska Biblioteka im. Józefa Szujskiego w Nowym Sączu, 1939. [1]
122. Reprint oryginału : Nowy Sącz : Wydział Powiatu Nowosądeckiego ; Spółdzielnia Ogrodniczo - Warzywnicza Ziemi Sądeckiej, 1949 r. [1]
123. Reprint 2 tomu "Rocznika Sądeckiego" z 1949 r. wydany w związku z 70. rocznicą jego ukazania się i konfiskaty przez Urząd Bezpieczeństwa. Teksty oryginalne zostały uzupełnione fragmentami usuniętymi przez krakowski Wydział Kontroli Publikacji, Prasy i Widowisk. Dzięki zachowaniu się kompletnej teczki redakcyjnej opublikowano także artykuły złożone przez autorów, lecz pierwotnie nie zamieszczone z powodu braku miejsca. [1]
124. Prace Krakowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego ; nr 2 [1]
125. Po konfiskacie nakład drugi. [1]
126. Po konfiskacie nakł 2. [1]
127. Osobne odbicie z dziennika "Czas". [1]
128. Osobne odbicie z drugiego tomu Archiwum do Dzuejów Literatury i Ośwaity w Polsce. [1]
129. Osobne odbicie z Rozpraw Wydz. filozof. Akad. Umiej., tom XIII. [1]
130. Osobne odbicie z "Pamiętnika Akademii Umiejętności w Krakowie" Wydz. matem.-przyr. T.V. [1]
131. Osobne odbicie z "Czasu". [1]
132. Opracowali uczestnicy obozu krajoznawczego w Podegrodziu w dn. od 15 lipca do 5 sierpnia 1936 r. [1]
133. Odbitka ze sprawozdania gimnazjalnego. [1]
134. Odbitka ze Sprawozdań Zakładu Nar. im. Ossolińskich za r. 1870-1872. [1]
135. Odbitka ze Sprawozdania gimnaz. [1]
136. Odbitka z Przeglądu Polskiego. Wydawca na podstawie Estreichera. Zawiera Dodatek w języku łacińskim. [1]
137. Odbitka z Przeglądu Historycznego t.12 z. 1-3 [1]
138. Odbitka z Przeglądu Bibliograficzno-Archeologicznego [1]
139. Odbitka z Monumenta Poloniae Historica. T. 2. [1]
140. Odbitka z "Przewodnika Bibliograficznego" 1912 listopad-grudzień [1]
141. Odbitka z "Orlego Lotu" R. 18, 1937 r. [1]
142. Na okładce i stronie tytułowej kryptonim autora : Z.B.M. [1]
143. Na okładce błędnie podany numer ciągły: 2(82). [1]
144. Na okładce błędna numeracja ciągła: 223-224. [1]
145. Na okładce błędna numeracja ciągła: 222. [1]
146. Na książce pseudonim autorki, nazwa właściwa: Jadwiga Łuszczewska. [1]
147. Miesięcznik dla dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych. Pismo jest bogato ilustrowane i zawiera urozmaicone artykuły, zarówno o treściach religijnych, jak i wspomagających rozwój intelektualny.p [1]
148. Miesięcznik dla dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych. Pismo jest bogato ilustrowane i zawiera urozmaicone artykuły, zarówno o treściach religijnych, jak i wspomagających rozwój intelektualny [1]
149. Harmonijka [1]
150. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 24.VI.1924 r., Bolonia : "...Dzisiaj otrzymałam list Mamci i Tatusia, uspokoiłam się i czekacie mojego przyjazdu..." [1]
151. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 22.VI.1923 r., Zürich : "...jutro wyjadę, aby przed południem pozałatwiać sprawunki w Wiedniu..." [1]
152. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 21.IV.1915 r., Wenecja : "...Jutro śpiewam w [operze] Vicenza, a potem będziemy w Weronie..." [1]
153. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 17.XII.1921 r., Mediolan : "...Dostałam propozycję do Barcelony..." [1]
154. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 13.II.1922 r., Nervi : "...Bawię tutaj z wycieczką autem z Genui..." [1]
155. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 12.XI.1924 r., Mediolan : "...Mam gonitwę za załatwieniem formalności i przygotowaniem się do drogi..." [1]
156. Fragment pocztówki [do rodziców, z dn. 23.I.1922 r.], Madryt : "...RIGOLETTO odwołane - z powodu śmierci papieża [Benedykt XV]..." [1]
157. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 7.I.1924 r., Mediolan : "...Od śiwąt nie mam żadnych wiadomości, czekam..." [1]
158. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 6.VII.1925 r., Buenos Aires : "...Wyjazd odłożony na 11, bo razem z nami jedzie cały zespół, tj. chóry, orkiestra, balet i całe urządzenie teatru [...] pociąg cały nasz..." [1]
159. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 4.VII.1924 r., Mediolan : "...11 [lipca] mam TRAVIATĘ potem LAKMÉ..." [1]
160. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 3.XI.1922 r., Bolonia : "Najdrożsi ! Jestem już w Bolonii od wczoraj, czuję się bardzo dobrze. Mamy próby cały dzień - więc jestem bardzo zajęta. Mieszkam bardzo miło w hotelu San Marco..." [1]
161. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 24.XI.1922 r., Bolonia : "...Dzisiaj 12 występ, w sobotę 13 - w niedzielę 14. W przyszłym tygodniu będę miała mój wieczór benefisowy..." [1]
162. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 12.XI.1922 r., Bolonia : "...Drugie przedstawienie HUGENOTÓW śpiewałam zupełnie spokojnie, odniosłam szczery sukces..." [1]
163. Fragment pocztówki [do matki] z dn. 25.I.[1914r.], Petersburg : "...Rano telegrafowałam [...] donosiłam o premierze LORELEY, który bardzo dobrze wypadł..." [1]
164. Fragment pocztówki [do matki] z dn. 18.XI.1922 r., Bolonia : "...Najdrożsi - jestem zadowolona, bo śpiewam teraz przez cały dzień..." [1]
165. Fragment pocztówki [do braci] z dn. 19.VII.1922 r., San Sebastian : "Kochani Braciszkowie! Widząc tę cudną plażę i podziwiając wszystkich kapiących się - na myśli mam Was, jakbyście tu używali..." [1]
166. Fragment listu [dp rodziców] z dn. [XI.1911 r.], Triest : "...Szkoda, że ten sezon zbliża się ku końcowi, dobrze mi tu było i spokojnie, pewny miałam pobyt, bez ciągłego strachu, jak to jest we Włoszech..." [1]
167. Fragment listu [do żony] z dn. [VI.1909 r.], Rzym : "...Tylko próba Jadzi dostała od słuchaczy oklask. Wszyscy jej ciągle gratulowali i są pewni jej powodzeniu dzisiaj. Mnie takie łzy się puściły z wrażenia jaki jej głos i gra robi. Ten głos zupełnie inny jak przed rokiem i brzmi zupełnie inaczej [...] zresztą już nie chcę chwalić mej córy..." [1]
168. Fragment listu [do żony] z dn. [VI.1909 r.], Rzym : "...Myślę o domu naszym i kraju - jaki to dzień uroczysty i wesoły, tu się widzi go zwykłym dniem [...] żadnych procesji ani ołtarzów..." [1]
169. Fragment listu [do żony] z dn. [IV.1913 r.], Petersburg : "...Dziś byliśmy z Jadzią w kościele na mszy świętej o dziesiątej, potem do pierwszej łaziliśmy po mieście [...] Wieczorem poszliśmy do teatru po listę, przy tej okazji udało się Jadzi wyrobić u impresaria pozwolenie wysłuchania opery (ROMEO i JULIA) za kulisami, bo cały teatr tu [...] do ostatniego miejsca wyprzedany [...] Tenor i Julia znakomite siły, reszta liche, chóry do niczego, orkiestra, choć przeszło 100 ludzi - niezgrana i często fałszuje..." [1]
170. Fragment listu [do żony] z dn. [III.1913 r.], Petersburg : "...Wypadli dobrze. Oklaski huczne, wywoływania bez końca jej i tenora. Dostała klosz z kwiatami i kosz kwiatów..." [1]
171. Fragment listu [do żony] z dn. [6-9.VI.1909 r.], Rzym : "...byłem z Jadzią w galerii starożytności. Potem zrobiliśmy razem wizytę [..] Polki z Warszawy [...] W mieście kupiliśmy materię Jadzi na kostium w najlepszym gatunku, kolor oryginalny tj. kremowy [...] Muszę Jadzi kupić kufer inny, bo ten z domu jest za ciężki i za mały [...] próba, jak na pierwszą poszła dobrze i prawdopodobnie będzie ona śpiewać PAJACE, przynajmniej z początku, z czego się dziecko bardzo cieszy..." [1]
172. Fragment listu [do żony] z dn. [4.VI.1909 r.], Rzym : "...W ciągu wczorajszego dnia wyszły dzienniki rzymskie. Prawie wszystkie zamieszczają wzmianki, bez wyjątku chwalebne dla Jadzi. Najważniejszych dziesięć zakupiłem po porę egzemplarzy dla innych osób i naszych pism w kraju..." [1]
173. Fragment listu [do żony] z dn. [25.III.1913 r.], Petersburg : "...Więc jesteśmy na miejscu i raportuję cały opis podróży. W Stróżach niespodziewanie, gdy pociąg mój był jeszcze w ruchu, a już ktoś mnie przestraszył puknięciem w okno, spostrzegam naszego kochanego Edusia..." [1]
174. Fragment listu [do żony] z dn. [22.III.1913 r.], Petersburg : "...Pogadujemy telegrafem bez drutu, zdaje mi się pisząc, że mam Cię przed sobą i z Tobą mówię. Próba wczorajsza poszła dobrze, ja przy niej nie byłem, bo nie wypada na takich próbach być obecnym, tylko na generalnej [...] Dziś Wielka Sobota, także wielkie święto ruskie, kościoły przepełnione, ale ruch handlowy szalony, o 12 w nocy mają bić wszystkie dzwony i z armat strzelać...' [1]
175. Fragment listu [do żony] z dn. [17.VI.1909 r.], Rzym : "...Wczorajszy występ Jadzi w PAJACACH był nadzwyczaj pomyślny [...] Powitano ją oklaskami zaraz na wstępie. Po oklaskach wołano specjalnie do niej "brava, bravisima"..." [1]
176. Fragment listu [do żony] z dn. [16.VI.1909 r], Petersburg : [dopisek Ady Sari] "...gram PAJACÓW dzisiaj, jestem zdrowa i szczęśliwa póki Tatuś przy mnie. Już za parę dni będę znów sama..." [1]
177. Fragment listu [do żony] z dn. [13.VI.1909 r.], Rzym : "...Po pierwszym występie Jadzi w PAJACACH, dwa dzienniki zamieściły wzmiankę. Załączam je w odcinkach i tłumaczeniu..." [1]
178. Fragment listu [do żony] z dn. [1.VI.1909 r.], Rzym : "...Jadzia musi wszędzie się opłacić - gazeciarzom, urzędnikom administracyjnym teatru, służbie, sufler [...] Jest np. gazeciarz, po prostu szantażysta, który gdy mu ktoś nie opłaci, smaruje o nim niestworzone rzeczy "wyje jak suka", "miauczy jak kociak", "beczy jak zdychające cielę"..." [1]
179. Fragment listu [do żony] z dn. 8.V.1913 r., Petersburg : "...Mimo, że tej opery [Jadzia] nigdy nigdzie nie widziała, odtworzyła rolę pysznie, ma urodzony talent sceniczny [...] śpiewała bez najmniejszej tremy [...] bisowanie [...] 10 minut orkiestra milczała póki się sala nie uspokoiła [...] po skończonej operze [POŁAWIACZE PEREŁ] nie było końca wywoływaniu, najmniej 15 razy podnoszono kurtynę [...] ciągle wołali "Sari", dopóki wreszcie nie pogaszono świateł..." [1]
180. Fragment listu [do żony] z dn. 4.V.1913 r., Petersburg : "...Tak chciała Jadzia koniecznie słyszeć tę Hidalgo w CYRULIKU SEWILSKIM, w jej popisowej roli, bo Jadzia chce tę operę słyszeć, że musieliśmy wczoraj być w operze. Rzeczywiście wspaniale śpiewa tę partię, ale podobno tylkę tę, bo w niej ciągle występuje, a inne jak Julia w ROMEO i JULII - słabo, bo ma koloraturę dobrą, ale głos mały, mniejszy jak Jadzia..." [1]
181. Fragment listu [do żony] z dn. 30.IV.1913 r., Petersburg : "...Mam prośbę do Ciebie Mamuś, czy byś się nie zajęła przez czas, gdy mnie nie ma malowaniem kancelarii [...] gdyby trzeba było malować podłogę, to kupisz farbę u Lichtmana w Nowym Sączu [...] od trzech dni takie zimno, choć pogodnie, że Jadzia ubiera żakiet i płaszcz, a na nogi zimowe pończoszki, kamasze zapinane - dobrze, że je wzięła..." [1]
182. Fragment listu [do żony] z dn. 10.V.1913 r., Petersburg : "...W Krakowie dopiero chciałbym się bawić, bo tu nie mam z kim, gdzie i kiedy, muszę córy pilnować i jej służyć, bo do tego tu jestem [...] Jadzia była wczoraj wieczór u jednego Państwa, przysłali swoją karetę..." [1]
183. Fragment listu [do rodziców] z dn. t.X.[1920 r.], Genua : "...szum wodospadu przypomina mi szum strumyka Rymanowskiego w Świteziance, pamięta Mamcia? Tyle drzew, tyle palm cudnych, że ja bym w oknie stała cały dzień..." [1]
184. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XII.1913 r.], Mediolan : "...strasznie się cieszę na święta [...] siedem lat nie byłam w domu, przy Was jedyni na święta Bożego Narodzenie. Drzewko będzie ? prawda ? przywiozę coś, kilka ładnych drobiazgów na drzewko dla bachorków..." [1]
185. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XII.1912 r.], Mediolan : "...dzisiaj podpisałam kotrakt do Parmy na FAUSTA i w BOHEME (Mimi). Cudowne opery i bardzo jestem zadowoloną, że blisko Mediolanu..." [1]
186. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XI.1911 r.], Triest : "...W piątek była premiera WERTHERA, w której to operze śpiewałam bardzo ładną partię koloraturową - Zofii siostry Charlotty, odniosłam i tu sukces tym większy, że miałam prześliczne, krótkie sukienki (bo jestem dziewczynką dwunastoletnią). W I akcie różową, przybraną kołnierzem (moim) białym, koronkowym, a la Maria Antoinette, buciki różowe, jedwabne i pończochy takie same, z moich włosów zrobione przez fryzjerkę triestyńską loki grube, długie i dwie kokardki różowe z boku, tak zupełnie jak noszą dziewczynki, cała głowa w falach przepięknych. Jednym słowem wszyscy zakochani byli w mojej osobie..." [1]
187. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XI.1911 r.], Triest : "...Miałam szalone, długie i szczere oklaski. Sama CARMEN, ani tenor, nikt w ogóle nie miał przez cały wieczór tych owacji, jakie ja miałam [...] Krytyki wszyskie bardzo dobre, dwie z nich wysłałm wczoraj, które Tatko zrozumie i przetłumaczy Mamci..." [1]
188. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XI.1911 r.], Tirest : "...Nie spałam tej nocy, bo wypiłam po kolacji małą filiżaneczkę kawy czarnej (tutejszy zwyczaj) [...] Dzisiaj wyślę paczkę z tą rzeźbą, taki duży dobół zrobili mi w sklepie, ale że dobrze jest opakowany więc już zostawiłam, tylko musiałam lepiej odrutować sznurem, mam nadzieję,że się nie stłucze w drodze. Taka mała rzeźba, a tak olbrzymi dobół..." [1]
189. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XI. 1925 r. kiedy Ada wynajęła apartament w Mediolanie, przy urządzaniu pomagał jej brat Jan] [1]
190. Fragment listu [do rodziców] z dn. [X.1926 r.], Sztokholm : "...Śpiewałam wczoraj wieczór w Gävle [...] strasznie czuję się zmęczona, ale odetchnę w Budapeszcie..." [1]
191. Fragment listu [do rodziców] z dn. [VII.1920 r.], Senigallia : "...Co za kolor ma to morze, z początku opal, potem szmaragd wpadający w szafir przecudny. Dlaczego ja to sama jedna podziwiam, nie mając nikogo z kochanych obok siebie..." [1]
192. Fragment listu [do rodziców] z dn. [VI.1925 r.], Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...wreszcie weszliśmy do kabiny, moja śliczna, duża, sama w niej ulokowana jestem, kwiaty - wazon z kwitnącą hortensją, rozłożone moje rozmaite drobiazgi dodały eleganckiego wyglądu [...] wieczór zeszłam na dół, Januś bardzo ładnie wyglądał w smokingu nowym, ja w toalecie zeszłorocznej - żółtej. Po kolacji grała muzyka..." [1]
193. Fragment listu [do rodziców] z dn. [VI.1914 r.], Salsomaggiore : "...Byłam u doktorki, która mi zapisała kąpiele [...] po sześć, podobno błotne - chcę spróbować [...] Caruso i inni dopiero w lipcu tutaj zjeżdżają. Moc artystów bawi zawsze w tej willi..." [1]
194. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IX.1914 r.], Triest : "...od kilku dni żyłam w okropnym niepokoju o Was. Od wczoraj rano, gdy mi doręczono list Edusia, w którym mi donosi, że już Was nie ma w Sączu [...] Strach, niepokój i tyle myśli rozmaitych. Dopiero telegram Tadeusza uspokoił mnie, dowiedziałam się bowiem, że jesteście już w Wiedniu..." [1]
195. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IX.1914 r.], Triest : "...Wprost doczekać się nie mogę chwili, aby się znależć we Włoszech, zdaje mi się, że tam będę najpewniejszą i najlepiej mi tam będzie pod każdym względem [...] Wczoraj po raz trzeci śpiewałam [Cyrulik], teatr wysprzedany do ostatniego miejsca, przedstawiał wspaniały widok, około cztery tysiące ludzi..." [1]
196. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1915 r.], Udine : "...wielkiej ochoty nie mam włóczyć się po tych maleńkich miasteczkach. Tu, co innego, miasto ładne, duże, teatr należący do lepszych, wreszcie tak mnie tutejsza publiczność oklaskuje, że z przyjemnością śpiewam i dobrze tu mi jest..." [1]
197. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1914 r.], Moskwa : "...Dzieki Bogu, że jest tu Smoliński, który goni od wczoraj całymi dniami za wszystkim i jest mi szalenie uczynnym. Nie wiem co bym bez niego zrobiła..." [1]
198. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1913 r.], Wenecja : "Wróciłam w tej chwili z proszonego obiadu od komendanta Arsenału, u którego mieszkają - sławny baryton z żoną i córką 18 letnią, z którą polubiłyśmy się bardzo. Z ojcem jej śpiewam właśnie LINDĘ, nazywa się Giraldoni, dzisiaj w świecie artystycznym uważany za najlepszego artystę i rzeczywiście jest znakomity. Miał wczoraj triumf kolosalny, był bardzo zadowolony ze mnie (śpiewam i gram rolę córki jego Lindy). Ja miałam sukces osobisty nadzwyczajny, po pierwszej arii otrzymałam niesłychane oklaski, które zdawało się, że rozniosą teatr..." [1]
199. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1913 r.], Wenecja : "...Tak mi żal, że nie mogę Was mieć przy sobie moi jedyni, ale przyjdzie czas na pewno, zaręczam Was najdrożsi, że razem ruszymy w świat. Będę Wam cyceronem po pięknych Włoszech..." [1]
200. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1913 r.], Wenecja : "...Podpisałam kontrakt na dwa przedstawienia [...] do Petersburga na czternaście dni [...] ofiarowali mi za występ 550 rubli, czyli za dwa 1100 rubli [...] muszę dobrze się przygotować, bo zblagowałam, że tę operę POŁAWIACZE PEREŁ Bizeta już śpiewałam, tymczasem przedwczoraj zaczęłam kuć, trudna i duża partia. [1]
201. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1911 r.], Mediolan : "...Posyłam trzy odcinki, które wyszły we Lwowie i Warszawie, krótkie wmianki o moich sukcesach ostatnich. Proszę zostawić je w domu, bo ja mam już drugie - wlepione w album..." [1]
202. Fragment listu [do rodziców] z dn. [III.1911 r.], Mediolan : "...Dzięki Bogu, że przecież jaki taki spokój w domu zapanował, że Tatko postanowił Tadzia oddać do gospodarstwa, że z nim da Bóg będzie teraz inaczej i spadnie ciężar Tatusiowi z głowy, bo ja sądzę i jestem przekonaną, że weźmie się teraz całą duszą do tego nowego, swojego zajęcia i nie będzie więcej narażał Tatusia ani Mamci ! Edkowie zatem wyjeżdżają do Jasła - czy tam dostał jaką porządną kancelarię ?..." [1]
203. Fragment listu [do rodziców] z dn. [III.1911 r.], Mediolan : "...Chciałam do gramofonu śpiewać, powiedzieli, że dopiero da się to urządzić w maju, zatem jest nadzieja, że zarobię coś, na teraz nie ma nic, żadnych wolnych teatrów, dopiero jak pisałam zacznę kombinować w kwietniu na sezon wiosenny..." [1]
204. Fragment listu [do rodziców] z dn. [II.1927 r.], Berlin : "...sprawa Ameryki się psuje, bo wchodzi w grę druga śpiewaczka włoska, przebywająca stale w Ameryce Pół. Pareto, która już parę razy była w Colon [...] Druga rzecz, która mnie obaliła to [...] telegram, że "dyrekcja się nie zgadza, proszę osobiście do Młynarskiego wysłać depeszę, może to poskutkuje" naturalnie depeszy nie wysłałam, bo i po co, jeżeli dyrekcja to sam Młynarski..." [1]
205. Fragment listu [do rodziców] z dn. [II.1914 r.], Petersburg : "...po DEMONIE byłam dość zadowolona. W pierwszym akcie pomyliłam się okrutnie, przykro mi było, bo oklaski nie były takie huczne jak powinny być [...] ale wszystko naprawiłam w drugim i trzecim akcie..." [1]
206. Fragment listu [do rodziców] z dn. [II.1914 r.], Petersburg : "...kwiatami mnie znowu obrzucono, zbierałam przecudne bukiety, a było ich przynajmniej z dwadzieścia [...] Zdarzenie było strasznie śmieszne, bo schylając się po pierwszy bukiet rzucony przez kogoś od publiczności, a nie widząc drutu rozciągniętego, czego nigdy nie było, upadłam na ręce, ale jak długa, naturalnie podniosłam się prędko, za co dostałam jeszcze większe oklaski [...] okrutnie się uśmiałam. Po drugim akcie wniesiono znowu olbrzymi i dotąd najpiękniejszy z otrzymanych kosz kwiatów, cudo jednym słowem [...] chciałabym przynajmniej ze cztery kosze wysłać do domu..." [1]
207. Fragment listu [do rodziców] z dn. [I.1922 r.], Madryt : "...Ot i znowu sukces [...] zdaje mi się, że Madryt i opera stanie się dla mnie idealnie piękną, a wczoraj błagałam Boga, aby wyjechać jak najprędzej..." [1]
208. Fragment listu [do rodziców] z dn. [I.1914 r.], Petersburg : "...Szalenie rozchwytują bilety na piątek i będę miała zdaje się pełny teatr i moc Polaków. Poczciwy Smoliński, oprócz tych olbrzymich afiszów, które wysłałam Wam (1300 było rozlepionych), kazał zrobić jeszcze większe na mój benefis, wszędzie gdzie spojrzę widzę siebie rozlepioną, wszędzie Ada Sari..." [1]
209. Fragment listu [do rodziców] z dn. [I.1911 r.], Piacenza : "...Teraz znowu wydatek miałam - no i mam, bo przechodziłam po raz pierwszy w życiu operację palca środkowego, od czterech dni codziennie chodzi doktor opatrywać go [...] było tak strasznie bolesne, że ochrypłam z płaczu..." [1]
210. Fragment listu [do rodziców] z dn. [9.XI.1908 r.], Mediolan : "...Proszę mieć przygotowane, na początek grudnia - dla mnie ciasteczka (kruche, a sucharków najwięcej - bo do herbaty dobre są, anyżki i jakie tam jeszcze dobre). Proszę Mamcię bardzo także o parę trykotów czarnych, bo te noszę już trzeci rok i zdarte są, nie mogę zdążyć ich nacerować - bo ciągle się drą..." [1]
211. Fragment listu [do rodziców] z dn. [9.III.1914 r.], Kijów : "...[dostałam] cudny wazon szklany z moim monogramem na środku z kloszem kryształowym.." [1]
212. Fragment listu [do rodziców] z dn. [6.IX.1909 r.], Mediolan : "...Zdecydowałam kontrakt jutro podpisać, bo tu nie ma dwóch zdań, że ta propozycja na CAVALLERIĘ do Alessandrii jest najlepszą, bo Mascagni tam będzie..." [1]
213. Fragment listu [do rodziców] z dn. [6.II.1914 r.], Petersburg : "...Byłam we wtorek [4.II] po DEMONIE, na balu polskim, wspaniały był ten bal [...] Poprzedstawiano mi znowu masę ludzi, przeważnie posłów..." [1]
214. Fragment listu [do rodziców] z dn. [5.IV.1915 r.], Udine : "...Udine, to miasto o pięćdziesięciu do sześćdziesięciu tysięcy mieszkańców, teatr mały, ale ładny (jak krakowski) [...] sukces i tiumf mój nie do opisania. [1]
215. Fragment listu [do rodziców] z dn. [5.III.1911 r.], Mediolan : "...to wszystko wynikło ze zwykłego ukłucia się agrafką czarną, nie wiem kiedy, gdzie i w jakim miejscu [...] przypuszczam, że przypinając agrafką suknię w tyle [...] Pech!, ale to nauka, by nigdy się nie spieszyć, a w domu mieć zawsze sublimat aby wymoczyć po ukłuciu się..." [1]
216. Fragment listu [do rodziców] z dn. [31.XII.1914 r.], Cremona : "...Otrzymałam list [...] Reznikow pragnie mój kontrakt tegoroczny zamienić na rok 1916, [...] post w Kijowie, a Wielkanoc w Moskwie, że z powodu wojny nie mogą mi gwarantować więcej jak dwanaście przedstawień..." [1]
217. Fragment listu [do rodziców] z dn. [31.XI.1911 r.], Mediolan : "...Uczę się obecnie ROMEO I JULII, śliczna partia i bardzo dobrze mi leży w głosie..." [1]
218. Fragment listu [do rodziców] z dn. [31.I.1914 r.], Petersburg : "...Po skończonej operze [Cyganeria], dwanaście czy czternaście wywoływań specjalnie dla nas dwojga, Smirnowa i mnie. On był bardzo dobry jako Rudolf, śliczny chłopak i dobrze gra, i śpiewa [...] Artyści podobno awanturowali się, że mnie takie afisze na benefis pozalepiali, a innym nie. Więc Reznikow, aby ich uspokoić powiedział, że ja mam tu kuzyna, który reklamę wziął na siebie [...] bardzo przyjemnie mieć takich adoratorów bogatych [...] Załączam dwa tysiące rubli, proszę bardzo obrócic je na długi (nic dla mnie na razie nie odkładając, ja mam na siebie jeszcze czas), pragnę by Tatusiowi się ułożyło, bo mnie list dzisiejszy zmartwił, że tak źle kancelaria idzie. Proszę ufać, a będzie dobrze. Ja muszę w przeciągu dwóch lat wszystkie długi Tatusia pospłacać..." [1]
219. Fragment listu [do rodziców] z dn. [30.X.1911 r.], Triest : "...Kupiłam sobie bardzo ładny kapelusz, czarny aksamit pod spodem, biały plusz na wierzchu - najmodniejsze, ze skromnym białym skrzydłem, bardzo eleganci i szykowny, nie drogi bo 35 fr..." [1]
220. Fragment listu [do rodziców] z dn. [29.III.1914 r.], Kijów : "...Dostałam od Smolińskiego [...] kosz z kwiatami i przepiękną broszkę, (rebus francuski do rozwiązania przez nuty) szęść nutek z maleńkich brylantów tworzą wynik „remie á la mié adorée” [zgadnij kto Cię adoruje]..." [1]
221. Fragment listu [do rodziców] z dn. [29.III.1912 r.], Fiume : "...na scenie ogromnie długi oklask, który mnie wzruszył, tak był serdeczny i niespodziewany, brawa i wykrzyki trwały z 10 minut, tak że dyrygujący maestro siadł sobie na jednym z pierwszych foteli i czekał cierpliwie, aż się owacja urządzona mi - skończy..." [1]
222. Fragment listu [do rodziców] z dn. [29.I.1912 r.], Brescia : "...Jestem otumaniona kompletnie od wczorajszego wieczoru i nie wiem, co się ze mną dzieje, jestem szczęśliwa bardzo, takiego sukcesu w życiu jeszcze nie miałam, co za oklaski moi złoci, nie macie pojęcia, zdawało się, że po WALCU cały teatr wali się. Zrobił się jeden huk i to tak straszny, że ja drżałam ze wzruszenie. Dziękowałam publiczności przez jakie pięć minut, a oklaski nie przestawały..." [1]
223. Fragment listu [do rodziców] z dn. [28.IV.1924 r.], Warszawa : "...Więc był wielki sukces, nawet entuzjazm po pierwszej arii i Mozarcie, którego bisowałam, a to umyślnie, aby pokazać, że mnie to nic, a nic nie męczą te "fidrygałki", które ludzi do szału doprowadziły..." [1]
224. Fragment listu [do rodziców] z dn. [28.IV.1912 r.], Florencja : "...jutro zapewne będę miała pierwszą próbę, po której zaraz wyślę kartkę - jak poszło..." [1]
225. Fragment listu [do rodziców] z dn. [27.XII.1911 r.], Mediolan : "...Cóż ja bym dała, żeby mieć zaangażowanie aż do czerwca wszystkie miesiące, albo przynajmniej na przyszły rok - z jakie pół roku, na dobrych warunkach..." [1]
226. Fragment listu [do rodziców] z dn. [27.XI.1910 r.], Mediolan : "...Co ja mam już począć, czego się chwycić, aby przecież jakoś wybrnąć i dostać już jakiekolwiek zajęcie na karnawał i post. Boże mój! jak jestem przygnębioną, to nie da się opisać, a więcej jeszcze Tatuś, bo mając swoich kłopotów dosyć jeszcze moje Mu spadły na głowę..." [1]
227. Fragment listu [do rodziców] z dn. [27-28.III.1910 r.], Neapol : "...W tej chwili przyszłam z teatru, gdzie miałam przedstawienie popołudniowe z BOHEME. Dobrze poszło, śpiewałam bez najmniejszej tremy, to też znacznie lepiej i głos brzmiał - i scena lepiej wypadła, oklaskiwano mnie [...] Ja kupiłam sobie trochę ciastek za te pieniądze, co Tatko mi nadesłał [...] chcę sobie kupić buciki białe ze skórki irchowej, eleganckie, widziałam na wystawie, kosztują 15 fr. - są śliczne..." [1]
228. Fragment listu [do rodziców] z dn. [26.X.1913 r.], Voghera : "...Dała mi dowód tutejsza publiczność, jak mnie poważa i jaką ogromną sympatią obdarza. Podczas całej opery miałam ustawiczne oklaski, a przy wyjściu pierwszym - formalną owację [...] dostałam ładniutką bransoletkę złotą, a od jednego z profesorów orkiestry [...] pudełko z czekoladkami, które mnie strasznie rozśmieszyło, bo na wierzchu znajdowały się trzy malutkie rakiety i trzy baloniki do tenisa, naturalnie w miniaturze..." [1]
229. Fragment listu [do rodziców] z dn. [25.V.1919 r.], Paryż : "...Wczoraj byłam u brata kompozytora [Gustawa] Charpentiera, śpiewałam mu, bardzo był rozentuzjazmowany [...] powiedział, "może uda mi się w koncercie dać Panią poznać Paryżowi"..." [1]
230. Fragment listu [do rodziców] z dn. [24.V.1912 r.], Mediolan : "...Pisałam do Oli Pelc, aby się do nas wybrała, przynajmniej mając ją , mego tenisa uprawiać będę mogła..." [1]
231. Fragment listu [do rodziców] z dn. [24.I.1914 r.], Petersburg : "...Bywa u mnie pan [Adam] Smoliński [...] bardzo miły człowiek [...] Ponieważ on ma wielki "Dom Handlowy", zajął się reklamą dla mnie. Podobno wydrukował dwieście afiszów "Ada Sari śpiewa w Domu Modnym w operze włoskiej" [...] ale podobno to "Ada Sari" ma być tak wielkimi literami, że każdemu w oczy wpadnie. Afisze porozlepiają w mieście..." [1]
232. Fragment listu [do rodziców] z dn. [23.III.1013 r.], Wenecja : "...wstałam o 10, ubrałam się i poszłam do Kościoła św. Marka, chciałam bowiem widzieć ruch i życie na placu. Biły dzowny w tej nowej dzwonnicy, uroczyście i wspaniale rozlegały się po całym mieście. W kościele ścisk niemożliwy, na placu pod arkadami - wszędzie moc ludzi [...] jutro zaczynamy próby LINDY, a to opera strasznie wysoka i cała oparta na mnie [...] zjadam z wielkim smakiem konfitury, które mi przypominają, że to święta, że mogę sobie pozwolić i na tym przynajmniej użyć - gdy brak placków i przekładańców..." [1]
233. Fragment listu [do rodziców] z dn. [21.V.1912 r.], Florencja : "...miałam tyle oklasków, że więcej nie mogłam rządać od tej publiczności łatwo zapalającej się, o temperamencie prawdziwie włoskim..." [1]
234. Fragment listu [do rodziców] z dn. [21.III.1914 r.], Kijów : "...Ja mam zagwarantowanych siedem występów pomiędzy Kijowem a Odessą, a potem po Wielkanocy [...] mam śpiewać w Petersburgu [...] Do Krakowa odpowiedziałam, że do końca kwietnia zajęta jestem w Rosji..." [1]
235. Fragment listu [do rodziców] z dn. [20.XI.1909 r.], Aleksandria : "...Po wczorajszej premierze z Mascagnim byłam i jestem niemozliwie zdenerwowaną. Dużo mnie wczorajsze przedstawienie kosztowało [...] Śpiewałam dobrze, ale byłam roztargnioną i wielce przestraszoną, bo nie wiedziałam jak Mascagni dyryguje. Jak mówią poszło dobrze, ale ja dziwnie zawsze po skończonym przedstawieniu jestem niezadowoloną i złą. Żona Mascagniego pochwaliła mnie, tylko kazała zmienić fryzurę i obcasy u bucików. Mówiła, że Santuzza ma być więcej w nieładzie i mieć buciki na maleńkich obcasikach. Na dzisiaj uczeszę się tak, jak ona chce, ale bucików nie myślę zmieniać, bo bez obcasów obrzydliwie noga wygląda..." [1]
236. Fragment listu [do rodziców] z dn. [20.IX.1914 r.], Triest : "...Szalony aplauz miałam po pierwszej arii, potem po drugiej i po duetach, po finale i w ostatnim akcie, po tej ślicznej, smutnej arii, która też Mamci tak bardzo się podobała. Zatem bardzo jestem szczęśliwa i zadowolona. Wszyscy mi gratulowali [...] Podobno jest powołanie od 24-36 [lat], zatem Edzio pójdzie. Boże mój. Cóż to będzie..." [1]
237. Fragment listu [do rodziców] z dn. [20.III.1912 r.], Fiume : "...Wczoraj podpisałam kontrakt do Florencji na sześć przedstawień RIGOLETTO od 1 maja do 18-20. Strasznie się cieszę, bo tam nie byłam jeszcze [...] teraz muszę szalenie kuć, bo to trudna i bardzo znana opera, którą (aby zrobić sukces) trzeba umieć a perfezione..." [1]
238. Fragment listu [do rodziców] z dn. [2.IV.1914 r.], Kijów : "...Publiczność bardzo gorąco mnie przyjęła, chcieli abym bisowała [...] ale czułam się bardzo zmęczona i tylko wywoływana, przedstawiałam się publiczności. Sama jedna na środku sceny z parę razy, aby ich uspokoić, a nie bisować..." [1]
239. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.XI.1923 r.], Glasgow : "...Miasto okropnie czarne, okopcone przez dym fabryk i kolei. Mgła, ciagle mi się zdaje, że pociąg przejechał tuż - tuż i pozostawił po sobie to ciężkie, brudno szare powietrze..." [1]
240. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.X.1914 r.], Triest : "...Piszę ten list ostatni, adresując do Wiednia. Życzę Wam jedyni moi, najszczęśliwszej podróży i jak najszybszego zakwaterowania się znowu da capo w domu własnym. Boję się szalenie, żeby cholera nie rozeszła się, bo podobno bardzo grasuje..." [1]
241. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.V.1912 r.], Florencja : "...Obok siebie jako partnerów miałam cztery sławy czyli baryton Galeffi, który w Scali tę partię śpiewał, tenor Giorgini [...] znalazłam się i ja pomiędzy tymi sławami.." [1]
242. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.III.1909 r.], Mediolan "Otóż - piszę już dzisiaj, bo chcę rady zasięgnąć i podzielić się moim szczęściem z Wami jedyni. Zaraz przy pierwszej audycji, jak pisałam, podobał się mój głos impresariowi Ragusie i gdyby nie to, że ten ma same większe teatra - myślałam sobie zaangażowałby mnie był i dlatego gdy usłyszałam, że chce mnie jeszcze raz śpiewającą słyszeć i przedstawić swojemu wspólnikowi panu De Angelis, byłam przekonaną, że chce mnie pozyskać ale w przyszłości [...] nic cudowniejszego nie wyobrażam sobie jak podobną rzecz..." [1]
243. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.II.1911 r.], Bolonia : "...Byłam zadowoloną z debiutu, bo to co było - było szczere, bez wydania centa na klakę itd. Rano w poniedziałek wyjechałam do Piacenzy z obawą straszną, jak też pójdzie operacja i to uśpienie, czego się bałam. Witali mnie nadzwyczajnie serdecznie wszyscy znajomi, po odniesionym triumfie w Bologni, ukazała się też w jednej z pierwszych gazet krytyka o mnie i odniesionym sukcesie..." [1]
244. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.V.1915 r.], Florencja : "...My kończymy tournée dzisiaj przedstawieniem popołudniowym. Artyści, chóry i orkiestra dzisiaj w nocy wyjeżdżają do Milano, ja ze Stracciarim jutro. Żal mi, że nasze tournée już się zakończyła, bo zżyliśmy się bardzo przez pięć tygodni [...] Ja myślę, że w razie powtórnej inwazji wroga w Sączu nie będą niszczyć ani palić, bo w takim razie przyjdzie Wam jeszcze raz uciekać. Myślą pędzę do domu, do mego pokoiku, do ogrodu..." [1]
245. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.IX.1920 r.], Lukka : "...Jak ja się cieszę każdym moim sukcesem, to doprawdy dziwne, bo przecież już teraz nie powinno mnie to tak entuzjazmować, a jednak zapał nie stygnie, owszem pracuję z jeszcze wiekszą satysfakcją, gdy widzę się zrozumianą..." [1]
246. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.III.1914 r.], Kijów : "...W piątek wieczór wyjeżdżam do Odessy na dziesięć dni [...] jeden kapelusz i jeden kostium ciemny muszę sobie sprawić..." [1]
247. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.II.1912 r.], Brescia : "...Teraz o moim benefisie, byłto wieczór przecudny, dostałam trzy śliczne prezenty [...] budzik duży cały z brązu, pozłacany, bijący prześlicznie godziny [...] tak mi przyjemnie gdy bije, zdaje mi się, że jestem w domu i słyszę z drugiego pokoju zegar bijący godziny [...] lustereczko złote, branzoletę złotą z zegareczkiem [...] pięć ogromnych koszy kwiatów..." [1]
248. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.I.1914 r.], Petersburg : "...Widziałam teatr, to coś olbrzymiego, o czym nigdy pojęcia nie miałam, mieści około cztery tysiące pięćset osób, okropnie obszerny i bardzo elegancki. Każde krzesło opatrzone lornetką [...] Scena nie do opisania [...] Zimno tu wcale takie nie jest, bo 8-10 stopni, świetna jazda saneczkami, bo tylko tym jeżdżę lub automobilami. Saneczki malutkie mkną po tym ubitym śniegu jak strzały. Jutro muszę sobie kupić papucie, rodzaj kaloszy, co tu noszą, kosztują 17 rubli..." [1]
249. Fragment listu [do rodziców] z dn. [15.XI.1925 r.], Mediolan : "...udało mi się wyjątkowo szczęśliwie wziąć mieszkanie po znajomym [...] wszystko bardzo porządnie umeblowane [...] łazienka cała biała i wszystko tam czyściutkie, bieluśkie [...] ktokolwiek wejdzie do mieszkania, wszyscy zachwyceni, że takie cudne..." [1]
250. Fragment listu [do rodziców] z dn. [15.X.1913 r.], Mediolan : "...Szalenie jestem zajęta, cały dzień prawie przy fortepianie spędzam - kując. Wczoraj podpisałam kontrakt do Novary na sześć przedstawień tylko w dwunastu dniach. Dwa DON PASQUADE, dwa CYRULIKA i dwa L'ELISIR..." [1]
251. Fragment listu [do rodziców] z dn. [15.X.1911 r.], Stradella : "...Przypuszczam, że moi kochani, pomimo, że zagniewani na mnie [...] nie zapomnieli o moich imieninach. Proszę mi wierzyć, że najgorzej z nas wszystkich - mam się ja. Wracam do Mediolanu po triumfach, jednakże tak samotna, tak czegoś bardzo smutna czuję, że mi źle i nikt mi pomóc nie może..." [1]
252. Fragment listu [do rodziców] z dn. [14.II.1914 r.], Petersburg : "...Wczorajszy wieczór będzie dla mnie niezapomniany. Co to się nie działo w teatrze, nie zdołam opisać, te owacje, te wycia, krzyki, wracałam jak otumaniona [...] Potem jeszcze na ulicy u wyjścia, czekała mnie nowa niespodzianka, szłyśmy cztery panie, aż tu naraz obskoczyli mnie, zaczęli wołać, krzyczeć "Vive Sari", chcieli koniecznie podnieść mnie do góry..." [1]
253. Fragment listu [do rodziców] z dn. [14.II.1910 r.], Neapol : "...Mam dziwny atak nerwów, trema, która mi może wszystko zepsuć. Od pierwszego występu w CAVALERII w Alessandrii - trema straszna mnie prześladuje, a tu zwiększyła się w sposób niemozliwy. Gdy mam śpiewać czuję, że oddechu nie mam i tym tak potrafię się przejąć, że fakt jest, że oddechu mi brakuje..." [1]
254. Fragment listu [do rodziców] z dn. [13.VI.1912 r.], Mediolan : "...co do koncertu w Krakowie, ja rezygnuję, jeżeli nie dadzą 200-300 koron [...] Proszę Tatusia lub Mamci wyjechać na przeciw mnie do Krakowa, porozumiemy się z Grabowskim. Poszłabym z Mamusią do opery w Krakowie, co mnie bardzo interesuje i dowiemy się jak ta sprawa się przedstawia. Bardzo się cieszę, że na ten zjazd pojedziemy. Języka esperanto zacznę się uczyć, na pewno przerobię coś w tych tygodniach..." [1]
255. Fragment listu [do rodziców] z dn. [13.IV.1912 r.], Mediolan : "...raniutko poszłam do Kościoła, do spowiedzi i Komuni świętej. Tak mi już ciążyło na sumieniu, a nie mając z powodu natłoku przed Wielkanocą uporać się, dopiero dzisiaj załatwiłam i ulżyło mi [...] Jestem jedyną z całego pensjonatu, która chodzi jeszcze do spowiedzi i w ogóle do kościoła, wszystkie panie i panny tak zżyły się z szalonym próżniactwem, że żadnej wstać się nie chce przed dziesiątą..." [1]
256. Fragment listu [do rodziców] z dn. [13.I.1914 r.], Petersburg : "...Jutro tu wielkie święto, Nowy Rok [...] o jedenastej w nocy idę gdzieś, do jakiejś tam wielkiej, arystokratycznej restauracji, gdzie stoliki i miejsca są zarezerwowane od miesiąca nawet [...] aby do piątej rano przesiedzieć ze znajomymi, przeczekać ten Nowy Rok..." [1]
257. Fragment listu [do rodziców] z dn. [12.X.1912 r.], Triest : "...Jutro Tatusia imieniny [...] proszę mi opisać jak spędziliście Najdrożsi wczorajszy wieczór, kto był ? Proszę przy najbliższej sposobności o chleb, bo tutaj wytrzymać nie mogę z tymi bułkami obrzydliwymi..." [1]
258. Fragment listu [do rodziców] z dn. [12.III.1914 r.], Kijów : "...Wyślę w poniedziałek znowu dwa tysiące pięćset koron, oprócz tego sto koron dla Tadzika na ubranie, za naukę pilną, a obiecuję, gdy zda egzamin dobrze, dać mu znowu sto koron, aby gdzieś sobie pojechał..." [1]
259. Fragment listu [do rodziców] z dn. [11.V.1909 r.], Rzym : "...Och! bo sama nie wiem, ale tak mi okrutnie przykro czasem, gdy słyszę, że tu wszystko trzeba płacić, płacić i płacić. A mnie tak ciężko pisać to Tatusiowi. Och! dlaczego my nie możemy wygrać trochę grosza, aby było do chwili kiedy ja zacznę więcej zarabiać..." [1]
260. Fragment listu [do rodziców] z dn. [10.III.1911 r.], Mediolan : "...Ta operacja, Bóg wie ile mnie policzy prof. Rossi za nią, dopiero gdy wszystko będzie gotowe, czyli kompletnie zdrowa ręka, zapytam go. Zatem na razie proszę mi tylko przysłać pieniądze na utrzymanie, na nic więcej..." [1]
261. Fragment listu [do rodziców] z dn. [10.II.1913 r.], Mediolan : "Podpisałam kontrakt do Wenecji, na wiosnę [...] na operę FAUST, LINDĘ (dla mnie nowa) i PAJACE. Muszę się wziąć zaraz jutro do pracy i kuć LINDĘ, bo trudna partia, koloraturowa..." [1]
262. Fragment listu [do rodziców] z dn. [10.II.1912 r.], Brescia : "...Otrzymałam list Mamci, którym się bardzo zmartwiłam, cóż za straszne stosunki w tym Sączu. Faktycznie, że lepiej siedzieć w domu i do niczego nie mieszać się, ani w niczem nikomu nie pomagać, bo w życiu niestety wdzięczności nie można znaleźć..." [1]
263. Fragment listu [do rodziców] z dn. [1.XII.1911 r.], Mediolan : "...Jeszcze tak źle mi nigdy nie było, dlatego aby właśnie takich rzeczy nie pisać postanowiłam - pisać rzadko i jak najogólniej, proszę się zatem nie dziwić moi najdrożsi, ale póki lepsze czasy dla mnie nie nastąpią ja już inaczej czuć się nie będę czyli obszernych listów pisywać nie zdołam..." [1]
264. Fragment listu [do rodziców] z dn. [1.VI.1912 r.], Piacenza : "...całą kompanią jeździliśmy na wycieczki w piętnaście - osiemnaście osób, bardzo weseli trzej młodzi artyści, bogaci i bardzo dobrze wychowani.Potem nas - kobiet pięć, panien dwie, mężatek trzy, wszystkie bardzo wesołe..." [1]
265. Fragment listu [do rodziców] z dn. [1.III.1911 r.], Mediolan : "...Żeby tak Tatko tu ze mną był, widziałby jak tu trudno robić we Włoszech karierę, przypatrzyłby się tym pięknym stosunkom naszym, gdzie tyle rywalek stoi nam na drodze, z kieszenią napełnioną złotem...". [1]
266. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.Xii.[1921 r.], Barcelona : "...Jestem pod wrażeniem bogactwa jakie tutaj znajduję wszędzie na każdym kroku, wystawy wprost bajkowe [...] widzę najnowsze, najelegantsze rzeczy, a już nie da się opisać co za bogactwo w biżuteryjnych i tych charakterystycznych rzeczach tutaj w Barcelonie..." [1]
267. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.XI.[1922 r.], Bolonia : "...Mamy maestra bardzo poważnego, starego z dawnych czasów, bardzo sławnego [...] przygotował operę HUGENOTÓW [...] oklasków moc miałam po arii i kadencji z fletem. Wyglądałam dobrze, bo płaszcz mój zrobił szalony efekt tutaj, żadna nie posiada takiego królewskiego płaszcza...' [1]
268. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.XI.1926 r., Helsinki : "...Tak daleko jestem od Was, jak jeszcze nigdy nie byłam w Europie [...] gdzie Stary Sącz, a gdzie Helsinki ! [...] Tu podobno wszyscy , jak w Rosji bardzo życzliwie przyjmują..." [1]
269. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.X.[1924 r.], Mediolan : "Najdroższy Tatusiu. Zbliża się dzień imienin [...] życzę mojemu Ojczulkowi zdrowia [...] aby nie cierpiał nigdy na te swoje bóle artretyczne [...] niech wszystkie zmartwienia i przykrości omijają Tatusia..." [1]
270. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.VIII.1926 r., Ostenda : "...Pojechaliśmy do Kursaal [teatr] [...] sala koncertowa jest olbrzymia, mieści 5 tysięcy ludzi, jedynie nieprzyjemne jest to, że palą w niej, ale to już taka tradycja i Caruso i wszyscy na to też zgodzić się musieli i muszą..." [1]
271. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.IX.[1923 r.], Salsomaggiore : "...Przyjechałam dzisiaj tutaj - bo już w ostatnich dniach nie mogłam sobie dać rady z bólami w nerkach i nogach [...] Doktor zaordynował mi "polverizacje"czyli siedzę w pokoju napełnionym parą soli salsomaggiorskiej, w której się oddycha pełną piersią i nosem przez pół godziny. Oprócz tego kazał wziąć te kąpiele, które już brałam tj. piętnaście słono-jodowych - i osiem błotnych..." [1]
272. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.IV.[1920 r.], Forli : "...Otrzymałam medalion na dwie fotografijki malutkie, złoty, z moim monogramem i datą "Forli 8.IV 1920 r.", oprócz tego malutką szkatułkę, w której jest z kryształu miniaturowa solniczka..." [1]
273. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.II.[1923 r.], Porto : "...Ludziska tutaj bardzo dobrzy i mili. Dostałam dwie butelki wina Porto 1830 rok, bardzo dobre - bo piłam już to wino - te dwie flaszki nietknięte przywiozę tatusiowi..." [1]
274. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.I.[1912 r.], Brescia : "...Miasto, o ile zwiedziłam, podoba mi się. Jest czyste, co do rzadkości tu należy, przy tym ślicznie położone, niedaleki spacer na zamek (wczoraj tam właśnie byłam) stąd przecudny widok na góry pokryte śniegiem..." [1]
275. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9-10.I.[1923 r.], Lizbona : "...Jestem jeszcze ciągle pod silnym wrażeniem triumfu, który był szalony wprost [...] Taki starszy maestro [Sergiej Kusewicki] [...] ze swoją żoną przyszedł do garderoby i ręce mi kilkakrotnie całując unosił się nad moim głosem i moją techniką - porównując mnie do Sembrich-Kochańskiej, i że od czasów jej - do dziś dnia nie słyszał nic podobnego. Szalenie mi to pochlebiło, bo to przecież nasza polska sława była..." [1]
276. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.XII.[1910 r.], Mediolan : "Wczoraj właśnie o tym czasie miałam swój debiut w LOHENGRINIE [...] poszło mi bardzo dobrze, bo dziwnie, że tremy nie miałam tak wielkiej, jakiej się spodziewałam. Rupnick dał mi jakieś krople uspokajające, co mi świetnie zrobiło. Miałam śpiewać bardzo dobrze, wyglądać wspaniale, co zobaczycie jedynie na fotografii. Proszę sobie pomysleć, że bez próby poszłam z taką operą jak LOHENGRINA na scenę. Wszyscy z podziwu wyjść nie mogli, że tak śmiało zaśpiewałam i tak dalece dużo błędów nie zrobiłam czyli nie myliłam się częściej jak trzy, cztery razy najwyżej..." [1]
277. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.XI.[1923 r.], Belfast : "...Już parę zim spędziłam na południu - Barcelona - Lizbona, także to zimno to dla mnie zupełna niespodzianka - odwykłam marznąć i dopiero tutaj przypomniały mi się zimy w Polsce lub Wiedniu za dziecinnych czasów..." [1]
278. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.IX.[1923 r.], Mediolan : "Najdrożsi ! W tej chwili otrzymałam list Mamci z dnia 2 września, z którego dowiaduję się, że Tatuś z Tadziem wyjechali w poznańskie. Aby Pan Bóg dał tym razem ze szczęściem i z zadowoleniem [...] Miałam zmartwienie z tym futrem moim coś okropnego [...] przecież to by było okropne, primadonna - sława [...] w sztukowanym futrze..." [1]
279. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.III.[1908 r.], Mediolan : "...Karnawał [...] bardzo wesoło tu obchodzili, nie jak u nas, we środę popielcową i aż do dzisiaj zapusty trwały, a zdaje się popielca nie znają tu Włosi. Otóż w czwartek ogromne corso karnawałowe było, szło głównymi ulicami : Placem Duomo, Manzoni, Monte Napoleone i Corso Vittorio Emanuele. Co się tu nie działo - strach !..." [1]
280. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.II.[1925 r.], Turyn : "...Jutro dla mnie pierwsza próba [Złoty kogucik] orkiestralna będzie, więc się już denerwuję i cały czas myślę, jak pójdzie, trudne mam zadanie, bo oprócz śpiewu trzeba do tempa tańczyć, śmiać się i o wszystkim innym myśleć..." [1]
281. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.I.1922 r., Madryt : "...dobrze widziałam parę królewską [...] Ona śliczna, młoda kobieta, księżniczka angielska, blondynka o cudnej buzi i figurze. Gdy powstają z loży do odejścia po ostatnim akcie, orkiestra stale gra marsza króla hiszpańskiego, a ona ślicznym ruchem głowy żegna publiczność, bardzo mi się ten gest królowej podobał..." [1]
282. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.XI.[1924 r.], Zürich : "...Entuzjazm, jak na Szwajcarię, był olbrzymi..." [1]
283. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.VIII.[1925 r.], La Paz : "...Jestem sama od rana, pozwoliłam Janeczkowi pójść w góry z towarzystwem niemieckim [...] Marzył ciągle, żeby pójść w góry, bo ta wysokość, na której my mieszkamy (prawie 4000 m) jego nie zadowala, widząc przed sobą ustawicznie szczyty rozmaite..." [1]
284. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.VI.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], Mediolan : "...Adusia mi nowe rzeczy sprawiła, ale wszystko konieczne, bo muszę przecież elegancko wyglądać. Byliśmy już z wizytą..." [1]
285. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.VI.[1916 r.], Lwów : "...proszę mi zaraz odpisać po otrzymaniu tego listu, abym wiedziała jakie jest zdanie Tatusia. Chciałabym pogodzić i Lwów i Warszawę, a nie wiem czy to się uda..." [1]
286. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.V.[1923 r.], Mediolan : "...Mam moc pracy i szaloną odpowiedzialność przed sobą. Tutaj wszyscy oczekują tego debiutu, więc muszę robić sukces. Toscanini bardzo był zadowolony słysząc mnie dzisiaj. Byłam w La Scali od jedenastej godziny do piątej - wróciłam w tej chwili z bólem głowy..." [1]
287. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.V.[1922 r.], Parma : "...Znana bowiem jest Parma z gwizdów i protestów, jakich tu w sezonach operowych nie brak. Mało artystek z wyrobionym nazwiskiem decyduje się tu śpiewać [...] Dzięki Bogu już trzeci raz tu jestem i zawsze dobrze. Miałam tak szalone oklaski..." [1]
288. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.IV.1926 r.[z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...W sobotę już po południu, byliśmy proszeni do jakiejś pani, którą znała Adusia jeszcze z Mediolanu - na herbatę. Potem wieczorem byliśmy na wielkim obiedzie u konsula Krengera, którego syn milioner jest właśnie przedstawicielem na całą Polskę zapałek szwedzkich..." [1]
289. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.IV.1925 r., Kopenhaga : "...Triumf na całej lini. Po czwartym kawałku czyli Mozarcie, publiczność była tak zachwycona, że biła brawo bez końca, więc bisowałam WARIACJE. Po nich orkiestra zrobiła mi niezapomnianą, bo pierwszy raz tego rodzaju, że wstali wzsyscy profesorowie orkiestry i zaintonowali "fanfarę" na wszystkich instrumentach [...] cudowna chwila - niezapomniana w mojej karierze [...] jest to owacja bardzo - bardzo rzadka i przy okazji tylko triumfu wielkiego artysty, a od lat mój byl pierwszy dla kobiety - artystki..." [1]
290. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.III.[1910 r.], Neapol : "...Cudnie jest tu obecnie, dnie teraz ciepłe, wietrzyk upajający. W następnym tygodniu rozpoczynają się tu wyścigi - które mają być "coś przepięknego", gdy wracają naszą ulicą te wszelkie damy w bajecznych toaletach, jest podobno na co patrzeć. Nie widziałam jeszcze nigdzie taką moc arystokracji, jak tu..." [1]
291. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.II.[1924 r.], Turyn : "...Dzisiaj już jestem spokojna, bo widzę, że Tatuś tę sprawę prowadzi. Wysłałam wczoraj znowu list, pełen zdenerwowania, ale już do tych moich utyskiwań przyzwyczailiście się pewnie, a te są powodem chwilowego zdenerwowania, którego się pozbywam, wylewając wszystko co czuję w głębi na papier..." [1]
292. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.I.[1913 r.], Parma : "...Miałam sukces wielki wczorajszego wieczoru, oklasków moc po arii głównej i okrzyki "brava', "bene", które są charakterystyczne w tych miastach, gdzie publiczność jest trudną do zdobycia [...] Wyobrażam sobie straszne stosunki, mając wojnę na karku, a nie chciałabym i niech Bóg uchowa aby przyszło do licytacji. Jak pragnęłabym ulżyć Tatusiowi Bóg jeden tylko wie..." [1]
293. Fragment listu [do rodziców] z dn. 6.XI.[1911 r.], Mediolan : "...Co do fotografii [...] bardzo ładna, jedna wspólna, cała kompania z BOHEME czyli ja Musetta, Rudolf, Schaunard, Colline, Marcello [...] co do pozy z Rudolfem, jeżeli się nie podoba Mamci proszę zniszczyć, to są rzeczy u nas na porządku dziennym, jesteśmy wszystkie primadonny fotografowane z tenorami i w tym nic złego się nie widzi, jednak może to razi, zatem nie będę się już fotografować w ten sposób..." [1]
294. Fragment listu [do rodziców] z dn. 6.V.[1909 r.], Mediolan : "...Och! Boże! Tak się cieszyć i po to, aby z tego nic nie było. Strasznie mi przykro, okrutnie mnie to przybiło - bo to pech..." [1]
295. Fragment listu [do rodziców] z dn. 6.IV.[1925 r.], Mediolan : "...Mam buty żółte, białe i lakierowane, z ubrań Adusia sprawiła mi - popielate i granatowe, no i smoking mam [...] palto angielskie, dwie koszule jedwabne, dwie pidżamy do spania, kapelusz [...] masę rzeczy, aby tylko elegancko na okręcie wyglądać..." [1]
296. Fragment listu [do rodziców] z dn. 6.I.[1922 r.], Madryt : "...Przecież to by było straszne, żeby mnie zwodzili, a nie oznajmili, że RIGOLETTO nie pójdzie wcale w tym sezonie, bo "wielki" tenor nie chce go śpiewać, bo mu lepiej w głosie leży AIDA, AFRYKANA, TOSCA itd., gdzież sprawiedliwość..." [1]
297. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.XII.1924 r., Berlin : "...śpiewałam spokojnie!!! Olbrzymi, cudowny sukces, publiczność rozentuzjazmowana do ostateczności..." [1]
298. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.XI.[1923 r.], Edynburg : "...Cudne miasto Edinburg rzeczywiście nie przesadzono - osądzając, że jedno z najschludniejszych w świecie. Architektura, położenie, czystość, ulice szerokie jak newski prospekt w Petersburgu. Wspaniałe wprost wystawy, parki - ogrody i wreszcie powietrze bajeczne..." [1]
299. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.X.[1924 r.], Paryż : "...wybrałam kostium popołudniowy, bo nie mam nic na wizyty - suknia [...] jedwab czarny, złotem dyskretnie haftowany. Cudny model, bajeczna linia tak sukni jak żakietu [...] wybrałam cudną suknię koncertową, koronka - wyhaftowany cały przód kolorowymi kwiatami, bajeczna w swojej skromności..." [1]
300. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.X.[1923 r.], Zürich : "...Wieczór, godzina jedenasta, wróciłam z koncertu. Nigdy nie myślałam, że Szwajcarzy byli zdolni do podobnego entuzjazmu. Co się nie działo - tego trudno opisać. Jednym słowem byłam dobrze z głosem, a przy końcu programu świetnie byłam rozśpiewaną [...] Śpiewałam duży program, nadto zmusili mnie bym dała kawałek, który w domu uczyłam się (Mamci się tak podobał) [...] pieśń rosyjska SADKO i arię z RIGOLETTA. Na bis dwa razy SŁOWICZKA..." [1]
301. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.X.[1909 r.], Mediolan : "...W ostatnich dniach miałam masę audycji i propozycji! Otóż proponują mi na cztery miesiące w Neapolu, w drugorzędnej operze czyli tak jak była "Nationale" w Rzymie, cztery opery tj. ADRIANA, LECOUVREUR, PAJACE i Micaela w CARMEN..." [1]
302. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.IX.[1924 r.], Wenecja : "...Tutaj mam dobry zespół, tenor ze Scali, baryton bardzo dobry. A Teatr słynie jakoby najpiękniejszy i najbogatszy w świecie, rzeczywiście olbrzymi, elegancki, cudne freski, rzeźby w złocie, inkrustacje, płaskorzeźby z marmuru itd. [...] premiera poszła dobrze [...] miałam moc oklasków, na ogół jednak zimna była publiczność, przeważnie skaładająca się z obcokrajowców, nie entuzjazmuje się, ani rozumie na finezjach sztuki śpiewaczej..." [1]
303. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.IV.1926 r., Sztokholm : "...mówię z Jankiem o domu, o święconym, o gościach, o dobrym papu, które tam wszyscy spożywają w tych dniach. My spędziliśmy wczorajszy dzień bardzo miło, bo na herbatce u moich znajomych Szwedek, dwóch sióstr..." [1]
304. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.III.[1924 r.], Mediolan : "...W Operze Wielkiej należy śpiewać tylko po niemiecku, dlatego śpiewam w Volksoperze, gdzie i Battistini i wszyscy włoscy śpiewacy gościli i goszczą [...] Byłam u specjalisty od gardła i płuc [...] absolutnie orzekł, że niedyspozycja głosowa pochodzi tylko z gardła [...] za dużo ćwiczę i znowu struny głosowe ucierpiały. Teraz przez pięć dni zupełnie ust nie otwieram..." [1]
305. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.II.[1924 r.], Turyn : "...Taka niespokojna jestem, bo Janeczkowi wysłałam przed dziesięcioma dniami 100 lirów w liście i również na ten list nie mam odpowiedzi, adresowałam do Lwowa, skąd właśnie Januś pisał mi w tych dniach, że wyjeżdża do Was i tam będzie się przygotowywał do egzaminu. Tak bym i ja chciała, żeby on już był po tej Politechnice, a tu jeszcze biedaczysko ma jeden rok ..." [1]
306. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.I.[1910 r.], Neapol : "...Kalendarz otrzymałam, bardzo dziękuję Tatusiowi, zaczęłam z Nowym Rokiem zapiski w nim, ale zaraz na drugi dzień przestałam, bo cóż miałam pisać o nieudanym debiucie w Neapolu..." [1]
307. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.I.1912 r., Mediolan : "...Zmartwiona jestem, bo wszyscy mówią, że do Julii potrzebna peruka blond-ruda, a ja nie chcę wydawać na to pieniędzy i będę prosić impresaria, aby mi pozwolił śpiewać Julię jako brunetce, w swoich włosach..." [1]
308. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.XII.[1924 r.], Berlin : "...coś niebywałego dzieje się ze mną [...] dostaję nerwowego strachu, a ten opanowuje mnie całą w danej chwili, w której biorę oddech na jakąś dłuższą frazę lub efektowną nutę.." [1]
309. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.XI.1926 r., Linköping : ...Jutro ostatni koncert dla polskich dzieci w Kościele [...] śpiewam same pieśni, bo nie wolno tutaj w Kościele arii..." [1]
310. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.VI.[1920 r.], Salice : "...Obecnie tu zarabiam wspaniale [...] Cel mój - śpiewać, śpiewać i śpiewać, bo to mi daje satysfakcję, chyba żebym się zakochała, wtenczas tylko poświęcę śpiew dla uczucia mojego [...] jednak bez miłości nie wyjdę za mąż [...] ja nigdy nie sprzedałabym siebie i swojej wolności dla bogactwa..." [1]
311. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.V.[1923 r.], Paryż : "...Wczorajszy koncert - aczkolwiek odniosłam triumf kolosalny dla mnie był, wprost wstyd powiedzieć okropny. Katar, czyli flegma goniła mi po gardle podczas śpiewania wariacji Mozarta [...] Publiczność jak już wspomniałam i telegrafowałam bardzo mnie owacyjnie przyjęła. Mówili, ze takich oklasków Paryż często nie słyszy" [1]
312. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.IX.[1909 r.], Mediolan : "...Boże mój dlaczegoż to bliżej teatru nie jest, byłabym sobie tu zamieszkała na stałe i czułabym się zadowoloną bardzo [...] Vis a vis park i tu prawie że wieś. No ale ta dalekość tu dla mnie niemożliwa..." [1]
313. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.IV.[1925 r.], Kopenhaga : "...urządzili mi owację kolosalną. Po [śpiewie] koloraturowym zdębieli, możliwe, że czegoś podobnego nigdy nie słyszeli !. Bóg da, że odniosę triumf, bo doprawdy jestem już chwilami "dépresse" czyli przybita tym, że do Ameryki nie mogę się ani rusz dostać, że jadą tam siły drugorzędne i robią się sławami, a ja nie mam szczęścia..." [1]
314. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.IV.[1920 r.], Forli : "...Kto nie zna entuzjazmu publiczności włoskiej, ten sobie wyobrazić nie może co się działo na widowni wczoraj, po moim CARO NOME [...] huki, oklaski, wrzaski, krzyczeli z galerii [...] "jeteś wielka" ..." [1]
315. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.II.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Düsseldorf : "...Naturalnie Niemcy są obecnie szalenie wrogo usposobieni przeciw wszystkim Włochom. Adusię reklamowali naturalnie wszędzie jako pierwszy sopran kolorutowy Scali Mediolańskiej [...] aż tu widzę, że do sali wpada gromada może 50, jakiś oberwańców (młodzież narodowa) i zaczynają krzyczeć [...] Adusia była najspokojniejszą zdaje się, gdyż jak zobaczyła tę całą bandę, tak zupełnie spokojnie przerwała CYRULIKA, oparła się o fortepian i czekała co dalej będzie..." [1]
316. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.10.1925 r., Buenos Aires : "...Żyjemy z dnia na dzień nadzieją zaśpiewania w teatrze Colon paru przedstawień..." [1]
317. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.XII.[1911 r.], Piacenza : "...będę do soboty - niedzieli może w Milano, bo wszystko trzeba przygotować, perukę odświeżyć, buciki obstalować i tyle drobiazgów kupić, potrzebnych do kostiumu Julii..." [1]
318. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.XII.[1910 r.], Mediolan : "...Rupnickowi dałam na gwiazdkę ten zegarek, cośmy we Wiedniu kupili, ucieszył się bardzo [...] Biedne moje strucle, jakżebym była zjadła je teraz, choćby suche..." [1]
319. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.X.1920 r., Genua : "...Urządziłam się tu bardzo sympatycznie, bo sama wszystko przyrządzam sobie. To jest - rano, jak zwykle śniadanie - herbata, chleb, masło, jajka na miękko. Tutaj są bajeczne sklepy ze wszystkimi mięsiwami świeżymi tj. gorące pieczenie, rozbefy, kotlety [...] można sobie wybrać na co się ma apetyt. Potem świeże ryby na gorąco, właśnie dzisiaj obstalowałam sobie dwa kawałki ryby, oczekuję lada chwilka, że ze sklepu przyniesie mi chłopak, jak tylko będzie gotowa. Mam także świetną oliwę (toskańską) [...] i z cytryny robię sos..." [1]
320. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.III.[1923 r.], Porto : "...Jakbym chciała opuścić to Porto - bo to straszna prowincja. Taki dziwny traf i zbieg okoliczności, że przez Porto straciłam materialnie i artystycznie najlepsze kontrakta stolic w Europie. Wczoraj La Scalę : zaproponował mi Lusardi telegraficznie w pierwszych dniach kwietnia FLET ZACZAROWANY w Scali z maestrem Toscaninim - czyli moje marzenie byłoby się spełniło..." [1]
321. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.I.[1913 r.], Parma : "...opisuję ten niezapomniany wieczór. Miałam tak masę oklasków i tyle owacji ze strony tej właśnie publiczności, że zapomnieć tak prędko nie będę ich mogła [...] dostałam trzy kosze kwiatów, zupełnie się nie spodziewając, czyli od impresaria - maestra z Piacenzy i właściciela naszego hotelu. Oprócz tego bardzo ładną torebkę ręczną, najmodniejszą z portmonetką..." [1]
322. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.XII.[1912 r.], Parma : "...Otrzymałam za I kwartał 280 fr., zaraz wysłałam Tatusiowi 250 fr. [...] Byłabym wysłała 350 fr. tak chciałam, jednakże pożyczyłam zdesperowanej mojej przyjaciółce 150 fr. - dotąd mi nie oddała..." [1]
323. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.X.[1924 r.], Monachium : "...mam tyle satysfakcji tutaj, tyle uznania jak nigdzie jeszcze, krytyki jak nigdy w życiu. Wyślę Wam wszystko - są bajeczne, na razie dwie załączam tylko..." [1]
324. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.X.[1919 r.], Wenecja : "...Mówię Wam, że czułam się cudownie po wczorajszym triumfie! Zaraz w pierwszej arii w CYRULIKU, po pierwszej części był huraganowy oklask, chcieli bis, nie bisowałam [...] przy drugiej entuzjazm doszedł do szczytu, krzyki, wrzaski, wprost wycie bis-bis..." [1]
325. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.VIII.[1925 r.], Oruro : "...w La Paz dostałam pare rzeczy bardzo interesujących, bo chrakterystycznych jak łuk i strzały indiańskie z bardzo dawnych czasów, bożek z czasów Inków i poncho - to jest przykrycie indiańskie, na którym powieszę sobie kiedyś, gdy będę miała swoje locum stałe - te strzały i łuk [...] kupiłam dwie skóry, śliczne, lekkie przykrycia na łóżko (skóra jasno kawowa) i dwie białe "alpaka", aby je na szezlongu rozłożyć. Tutaj wczoraj byliśmy proszeni do jednej familii niemieckiej, dostałam dwa kubki srebrne, typowa robota indiańska [...] jeszcze w La Paz dostałam dwanaście łyżeczek srebrnych, indiańska robota ręczna, śliczne..." [1]
326. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.VII.[1925 r.], Oruro : "...mamy tu jeszcze w projekcie zwiedzanie kopalni, których tu w okolicy, a nawet tuż koło miasta jest bardzo wiele, przeważnie cyna i srebro [...] Wcale sympatycznie schodzą nam tutaj dnie, choć to Tatko prowincja jak Nowy Sącz z 25 tysiącami mieszkańców..." [1]
327. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.VI.1925, [z dopiskiem Ady Sari], Buenos Aires : "...wczoraj pojechaliśmy autem do olbrzymiego parku tzw. Palermo, coś bajkowego [...] tutaj zostajemy do 7.VII, bo musimy czekać na ukończenie budowy nowej kolei Buenos Aires - La Paz..." [1]
328. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.III.[1924 r.], Zürich : "...Z Warszawy przyszedł telegram od [Emila] Młynarskiego, tej treści "Przyjmuję, naznaczony debiut 26, Cyrulik, proszę telegrafować dzień przyjazdu, pozdrowienia Młynarski". Zatem bardzo grzeczny i nie sposób teraz na ich prośby - (po 100 dolarów za występ) i tyle grzeczności z ich strony odpłacić zawodem..." [1]
329. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.III.[1912 r.], Fiume : "...Miałam odjechać dzisiaj okrętem do Venecji i wreszcie do Mediolanu, tymczasem po wczorajszym koncercie, który powiódł się bardzo dobrze, poprosili mnie [...] abym dała drugi koncert..." [1]
330. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XII.[1923 r.], Londyn : "...Już wczoraj chciałam Wam donieść o moim triumfie w Albert Hall [...] Pierwsze słowa skreślam do Was Moi Najdrożsi, opisując wczorajszy koncert, który wypadł bardzo dobrze, bo się czułam pomimo kataru świetnie przy głosie . Tak się bałam szalenie tego koncertu - zależało mi okrutnie, aby dobrą opinię pozostawić po sobie na kilka miesięcy całej mojej niebytności. Udało mi się w zupełności, nawet ja byłam zadowoloną..." [1]
331. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XII.[1922 r.], Bolonia : "...we czwartek wyjeżdżam do Milano. Żal mi, bo tutaj zrobiłam sobie już swoje kółeczko i dobrze się bawiłam, a tu znowu trzeba wyjeżdżać..." [1]
332. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XII.[1909 r.], Aleksandria : "...Przedwczoraj śpiewałam PAJACE po raz pierwszy tutaj, odniosłam sukces zupełny, bo zaśpiewałam je po debiutantce jednej, której brak bardzo sceny, formalnie nie umie się ruszać na scenie. Po arii miałam okrutne brawa..." [1]
333. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XI.[1924 r.], Monachium : "...Muszę Wam opowiedzieć co to za szalony entuzjazm był dzisiaj. Najdrożsi Moi, jeżeli Wam dam słowo, że takiego w życiu nie miałam, to proszę mi wierzyć [...] nigdy nie miałam sali tak napchanej. Przystawili drugi rząd w pierwszych miejscach tak, że ludzie siedzieli prawie pod moimi stopami..." [1]
334. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XI.[1907 r.], Mediolan : "...A tu coś ładnego mam dzisiaj donieść, mianowicie, że zmiana głosu mego już nastąpiła, już zrozumiałam czego nie mogłam dotychczas zrozumieć, co mnie się wydawało niemożliwem. Otóż wczoraj na lekcji pierwszy raz wszystko dobrze szło. Język w porządku, usta także i głos, nie w gardle tylko na wargach czuję, jak być powinno..." [1]
335. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XI.1925 r., Mediolan : "...Cała drogę na okręcie spędziliśmy nadzwyczajnie sympatycznie [...] towarzystwo okazało się sympatyczne, kilku panów z Milano, którzy wracali na zimę do Europy, unikając lata upalnego..." [1]
336. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.X.[1924 r.], Mediolan : "...czuję się dobrze, wszystkie rzeczy spakowane [...] prawdopodobnie będę miała jeszcze koncert w Lozannie..." [1]
337. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.X.[1911 r.], Stradella : "...Wczoraj miałam mój benefis, tyle niespodziewanych kwiatów, bukietów i koszy podostawałam, że faktycznie do przytomności jeszcze przyjść nie mogę. Nadzwyczajnie miłą i piękną owację urządziły mi tutejsze panienki, które z balkonów, czyli lóż nad sceną pierwszego piętra i drugiego oraz pozostałych, obsypały mnie kwiatami 350 bukietów, tak że cała scena, a jest ona duża - była zamieniona w jeden ogród..." [1]
338. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.VIII.[1925 r.], La Paz : "...dzięki Bogu, że teraz mam Janusia obok, że mogę się ze wszystkim co dręczy duszę podzielić [...] nie wyobrażam sobie chwili, w której miałabym pozostać znowu sama, pozostawiona w tym wielkim świecie, opuszczona i zmuszona walczyć znowu sama [...] Po sukcesach odniesionych jestem pewna, że do Argentyny, Chile i Peru będę miała stale co roku propozycję..." [1]
339. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.VIII.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], La Paz : "...Zmartwiliśmy się Tadzikiem, że mu tak kiepsko idzie, i że nie jest zdrów. Może za dużo pracuje. Takie siedzenie w tym pyle fabrycznym może mu jeszcze gorzej robić na płuca. Żeby tylko można kupca znaleźć i sprzedać to wszystko, to by było zdaje się najlepiej, bo póki Grabskiego diabli nie wezmą (co aby jak najprędzej się stało!) to nie ma mowy, aby przemysł się ruszył [...] Co do mnie, to ja myślałem tu zostać i ulokować się w jakiejś kopalni i pracować. Bo rzeczywiście w Polsce byłbym tylko ciężarem Tatusia..." [1]
340. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.VI.[1911 r.], Rzym : "...krytyka znakomita we wszystkich siedmiu gazetach, a szczególnie w czterech głównych jest najwięcej o mnie napisane, z czego jestem bardzo dumną i zadowoloną [...] Wczoraj nie miałam czasu na list, bo już od rana tutaj było ogromne święto - odsłonięcie pomnika króla Humberta, dziadka obecnego króla włoskiego..." [1]
341. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.V.[1925 r.], Christiania (dzielnica Kopenhagi) : "...Cudownie piękna natura dzika, w lasach wille, pałace i domki, a to zalediwe parę mniut od centrum miasta i tyle przyrody tak pięknej. Fiordy bajeczne [...] i przepiękne morze. Zachwycona jestem Norwegią..." [1]
342. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.IV.[1927 r.], Zürich : "...jeżeli Lwów nic nie odpowie, jadę w sobotę do Wiednia i dalej do Krakowa, gdzie może u Olgi się zatrzymam, o ile nie będę zmęczona to jadę prosto do Sącza, zostawiając kufer [...] pojęcia nie mam, może Olga go weźmie do siebie, ale boję się, że to kłopot straszny, bo kufer olbrzymi, zdaje się, że z tego wszystkiego trzy kufry ze sobą do Sącza nadam [...] już tak pragnę znaleźć się w domu na parę dni przynajmniej, nie mysleć o niczym, o żadnych interesach [...] koncertach..." [1]
343. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.III.1926 r., Poznań : "...Dałam osiem bisów [...] taki szalony był entuzjazm, tyle ciepła i gorącego uznania, że dodałam jeszcze dwa kawałki z bisów, powtarzając AY,AY. AY i SŁOWICZKA, po dwa razy każdy. Sala pełna..." [1]
344. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.II.[1923 r.], Monte'Storil : "Najdrożsi Moi ! Zdziwi Was zapewne zmiana miejsca pobytu mego, ale to tylko na 4-5 dni - aby kompletnie się wyleczyć z kaszlu, który mnie męczy - a nie mając nic do czynienie - a niczem związana nie będąc w Lizbonie, przyjechałam tutaj. Do zakątka cudnego - zacisznego tak zwanego Riwierą Portugalską..." [1]
345. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.II.1915 r., Mediolan : "...o wojnie nie ma mowy tutaj [...] na razie ani słuchu o mobilizacji. Potem rzecz dla mnie najważniejsza, że choćby przyszło do wojny - Włochy nie będą internować Polaków [...] Ja pracuję we Włoszech pięć lat, a pobytu siedem lat mając, mogę mieć i dostać w każdej chwili tak zwaną "concidananza" czyli zrobię się mieszkanką Włoch..." [1]
346. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.I.[1923 r.], Lizbona : "...Jutro wyjdę na miasto - bo chcę teatr zobaczyć, starsznie ciekawam jaka tu publiczność i jak przyjmują artystów [...] Przywiozłam ze sobą tylko płaszcz i futro, a żadnego kostiumu. Pociłam się w drodze - a tu cudny czas zastaliśmy. Ciepło jak u nas w kwietniu lub maju we Włoszech. Nie chciałam brać kufra i tak w ten sposób wybrałam się z bardzo mało rzeczami i pewnie mi tu przyjdzie kupić coś niecoś gdy bardzo mi ciepło dokuczy..." [1]
347. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.I.1924 r., Mediolan : "...Byłam u dentysty wraz z Lucią Boselli, poczciwa, kochana kobieta, przeszła ze mną wszystkie chwile, które miałam u dentysty. Półtorej godziny rwał zęba [...] straszne co przeszłam [...] dał kokainę, ale pomimo tego czułam szalony wprost ból, bo kokaina działa przez pięć minut..." [1]
348. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.XI.[1926 r.], Budapeszt : "...Szalony wprost, tak żywiołowy triumf, jakiego ja jeszcze w życiu nie miałam. Mówię nie miałam, bo zwykle moje triumfy zaczynały się na koncercie od arii koloraturowych - tymczasem tutaj publiczność szalenie muzykalna - kulturalna, bo zaraz w pierwszej części, po drugim utworze, gdy śpiewałam CARO MIO BEN Giordana (starowłoska pieśń z 1785 roku) zaczęły się takie szalone oklaski, pełne zrozumienia stylu i interpretacji oraz wykonania tej pieśni, co mnie wprost szalenie zdziwiło i radośnie nastroiło. Zaraz zrozumiałam, że mam przed sobą publiczność bardzo kulturalną..." [1]
349. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.XI.[1923 r.], Leicester : "Rano wczoraj (w Londynie jestem) wzięłam loże [...] na koncert niedzielny i pojechałam do Ambasady Poselstwa Polskiego, aby złożyć wizytę Skirmuntowi..." [1]
350. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.XI.[1908 r.], Mediolan : "...Dziwne, teraz tego Łuniewskiego polubiłam. Ten człowiek to może jedyny z dotychczasowych moich wielbicieli, który mnie prawdziwie i głęboko kocha, przekonałam się, że taki szlachetny i prawy charakter. Już dwa razy oświadczył mi się, prosząc o odrobinę wzajemności lub nadziei na przyszłość..." [1]
351. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.X.[1923 r.], Londyn : "Najdrożsi Moi. Wczoraj koncert był moim najlepszym w Londynie. Śpiewałam dość spokojnie i przede wszystkim głośno, czułam się bardzo dobrze. Zaraz po CYRULIKU dałam na bis LUNATYCZKĘ, a w drugiej części po arii z TRAVIATY dwa bisy VILANELLE i AY, AY, AY. Szalenie bili brawa i entuzjastycznie mnie przyjmowali..." [1]
352. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.VII.[1920 r.], Castel Mauro : "...Ucieszyłam się szalenie liczną korespondencją i cudną fotografią od Bolka. Tak ślicznie zrobiony mój Bolek, a przy tym dodały mi tyle nadziei jego słowa, bo pierwszy raz odkąd się znamy, pisze mi tak serdecznie o naszej wspólnej przyszłości [...] Tatusiowi i Mamci miło będzie widzieć mnie już mężatką, na swoich śmieciach i w Warszawie..." [1]
353. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.IV.[1923 r.], Londyn : "...Dzisiaj byłam do próby "dysek gramofonowych" [...] Nie uwierzycie jak się szalenie bałam słuchając tego mojego śpiewu..." [1]
354. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.III.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...Dziś był olbrzymi raut w Poselstwie Polskim dla Adusi urządzony i było siedemdziesiąt osób, sama dyplomacja..." [1]
355. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.I.[1910 r.], Neapol : "...Tak mi przykro, że rocznica przeszła smutno, że Mamcia cierpi na nogę, Tadzik robi zmartwienia Tatusiowi ciągle [...] Wczoraj była premiera LORELEY [...] opera ta, to nowość dla Neapolu. Podobała się bardzo, bo Kruszelnicka to skończona artystka. Coś fenomenalnego, co to za inteligencja w niej..." [1]
356. Fragment listu [do rodziców] z dn. 28.XII.[1923 r.], Mediolan : "...Byłam kiedyś tu na ŁUCJI w Scali, aby zobaczyć Toti dal Monte, tę okrzykniętą diwę, sławną nad wszystkie koloratury i daję słowo, że nic się od niej nie nauczyłam. Dużo scenicznych efektów robi, tych samych co ja, a śpiewać może bym lepiej ja potrafiła, jednak ona jest cztery sezony w Scali, pod dyrekcją Toscaniego, co naturalnie bardzo jej pomogło..." [1]
357. Fragment listu [do rodziców] z dn. 28.VI.[1926 r.], Magdeburg : "...Bisowałam LINDĘ, WALCA Straussa i AY, AY, AY. Publiczność nie powstała zupełnie z krzeseł po ostatnim numerze, jakby zahipnotyzowani wszyscy, wychodziłam piętnaście razy [...] wreszcie krzyknęłam "Auf Wiedersehen", no i fortepian zamknęli, na znak końca koncertu. W tym koncercie brał udział Verein, chór tutejszy (cudownie piekny chór), złożony ze 120 [mężczyzn], wszyscy we frakach - bardzo eleganccy, więc i oni bili brawo i krzyczeli bez końca. Po koncercie dla nich wszystkich urządzono raut i tańce, uproszona z przyjemnością zostałam..." [1]
358. Fragment listu [do rodziców] z dn. 28.IV.[1926 r.], Sztokholm : "...cały pokój zastawiony rzeczami, pakujemy od rana, do tego wizyty, zaproszenia, rozmaite załatwienia bankowe, bilety podróżne..." [1]
359. Fragment listu [do rodziców] z dn. 28.I.[1925 r.], Turyn : "...Pamiętny dzień, rocznica ślubu moich Najdroższych i tyle wspomnień z lat dziecięcych. Jak to już dawno od tych czasów, gdzie w tym dniu odbywały się zawsze zabawy tańcujące, a ja malutka z łóżka słyszałam jak obok grała hucznie muzyczka i tańce odchodziły, a potem niezapomniany bukiet cudnych kwiatów, które rano tego dnia Tatuś stale Mamci ofiarowywał [...] ot i czterdzieści jeden lat minęło dla Was [...] nie chce mi się wierzyć, że to już siedemnaście lat, jak we Włoszech bawię..." [1]
360. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.XII.[1909 r.], Neapol : "...Co za dziwne tu zwyczaje, od tygodnia przed świętami ruch niemożliwy w całym mieście, szczególnie tu w naszych stronach [...] sklepikarze co mieli wszystko powystawiali, a lud kupował. Po prostu jak u nas w odpust lub w jarmark..." [1]
361. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.X.[1911 r.], Triest : "...Ani jednego błędu nie zrobiłam i wszystko tak, jak mi kazali z humorem odśpiewałam. Po przerwie miałam duże i długotrwałe oklaski..." [1]
362. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.VII.[1922 r.], San Sebastian : "...Tak mi źle samej, gdy chcę wyjść, a nie mam nikogo ze znajomych, aby mi towarzyszył, zanudzić się mogę w domu, a nie wypada mi samej wyjść. W Hiszpani nie przyzwyczajeni widzieć kobiety samej, więc zaraz przygadują i przyczepiają się..." [1]
363. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.VI.1925 r., Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...wszystko już popakowane, bo mamy stanąć około dziewiątej w Buenos Aires, strasznie się już cieszymy..." [1]
364. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.V.[1909 r.], Rzym : "...Poczciwa ta pani [Liperini], aż do drzwi mnie odprowadza i przyprowadza. Tak mi z nią dobrze, bo mnie wszyscy bardzo poważają widząc, że nie sama jestem [...] Próby dzisiejsze już gorzej poszły, każdy z nas się mylił, bo bardzo trudne te kwartety i tercety, ciekawam jak ta wieczorna pójdzie - jeszcze tylko cztery dni..." [1]
365. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.IX.[1921 r.], Mediolan : "...Zdaje mi się, że jestem u celu artystycznego, teraz czekam na zbiory - finansowo, bo przecież to największy czas, po jedenastu latach pracy. Szczęśliwą się czuję Moi Jedyni, zadowoloną z mojego triumfu..." [1]
366. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.IV.[1925 r.], Kopenhaga : "...Nareszcie dali mi już wszystko co żądałam w kontrakcie do Ameryki [...] 50 tysięcy miesięcznie, trzymiesięczny kontrakt do Boliwii i republik sąsiednich, debiut w La Paz - stolicy Boliwii [...] Nawet otrzymałam to, w co wątpiłam - bilet I klasy w jedną stronę dla Janka. Powrotny sama zapłacę..." [1]
367. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.II.[1926 r.], Berlin : ".Dzisiejszy wieczór miałam niezapomniany, a dlatego, że zdobywałam tę zimną publiczność, każdym numerem coraz więcej. To nie było jak w Monachium od razu, od pierwszego numeru, tutaj nie dowierzali, w ogóle zimna publiczność, którą trzeba było pomału porywać. Jednak już w połowie dałam bis, a przy końcu,oprócz ŁUCJI, bisowałam [wariacje] Mozarta i pięć innych kawałków [...] dzisiejszy koncert był w Blüthner Saal, następny zapowiedziany jest w Filharmonii..." [1]
368. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.XII.[1922 r.], Mediolan : "...nagle przyszło mi się uczyć HAMLETA, którego mam w Lizbonie śpiewać, więc całymi dniami (od 5 dni) kuję z maestrem Spetrino, po dwie godziny lekcji, a sama pracuję cztery godziny dziennie. Już idzie wcale dobrze [...] bo to cudna partia OFELII..." [1]
369. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.X.[1924 r.], Monachium : "...Entuzjazmu jaki był po arii CYRULIKA nie da się opisać, a po TRAVIACIE ludzie zwariowali [...] Nawet Włochy nie miały nigdy dla mnie tyle zrozumienia, tyle ciepła i oklasków [...] Ludzie czekali na mnie całą masą, szpaler zrobili, "hoch!" krzyczeli otoczywszy auto, każdy chciał być bliżej, więc pchali się ku mnie, prosząc o występ w operze, o drugi koncert, o autograf..." [1]
370. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.V.[1925 r.], Paryż : "...Właśnie konsul mi pisał, że wszystko załatwi dla Janka na miejscu i da mu wizę do Ameryki [...] proszę koniecznie rozpytywać się w Krynicy o jakąś małą willę żeby kupić, by Mamcia i Tatuś mogli jeździć na kurację do swojej czyli mojej willi, a nie płacić tyle..." [1]
371. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.V.[1920 r.], San Pietro In Cerro : "...Zacznę od soboty, mojego benefisu, który wypadł cudownie. Miałam trzy prezenty w złocie i cztery kosze kwiatów. Teatr wyprzedany do ostatniego miejsca, a to było już siódme przedstawienie z rzędu, więc bałam się czy będzie pełne, bisowałam naturalnie. Obrzucono mnie kwiatami [...] Prezenty - cudny pierścionek z szafirem i brylantem oraz medalion i bransoletka z pięcioma breloczkami malutkimi [...] na łańcuszku złotym bardzo ładny pajączek złoty z perełką i rubinem (robota wenecka). Ucieszyłam się szalenie tymi prezentami [...] A, prawda - wielka niespodzianka była dla mnie, w chwili wyjazdu z Lukki oświadczył mi się impresario, człowiek 42 letni [...] szlachcic, bogaty [...] jednak dla mnie nie nadający się, jak mógł pomysleć, że ja bym za niego wyszła..." [1]
372. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.IX.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], Buenos Aires : "...Wczoraj poszliśmy do ministra polskiego p. Mazurkiewicza, do którego Adusia miała list od ministra polskiego w Bernie. Przyjął nas bardzo serdecznie, żałował, że nie może urządzić rautu dla Adusi, gdyż z powodu braku mieszkań, zajmuje apartament w hotelu...' [1]
373. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.III.[1922 r.], Neapol : "Pierwszy raz słyszę z listu Tatusia, że Wezuwiusz niespokojny. Tu wszyscy siedzimy najspokojniej w świecie, ani też nikomu nie śniło się nawet, ani na myśl nie przyszło - myśleć o Wezuwiuszu [...] mam go przed oczyma [...] z okna widzę, że stale "dymi", ale to jet życie, nawet Pan Bóg broni, gdyby przestał dymić, bo to uważają Neapolitańczycy za zły znak..." [1]
374. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.II.[1923 r.], Lizbona : "...Najdrożsi Moi - jadę do Londynu !! Szalenie się cieszę, wprawdzie na jeden koncert tylko (na razie, bo mi Casali urlop dał tylko na 10 dni), ale mam nadzieję, że ten koncert da mi przyszłość !!! Przyjęłam warunki niezbyt znakomite - ale primo - z nadzieją na drugi koncert podwójną gażę otrzymać, secundo - nadzwyczaj to ważny krok dla mnie [...]. Bo trzeba Wam wiedzieć Moi najdrożsi, że dzisiaj żadna artystka włoska nie jeździ do Londynu. Anglia już od paru lat zamknęła wrota dla włoskiej opery i włoskich artystów. Zatem to dla mnie honor i kolosalne szczęście, że śpiewam w największej sali londyńskiej ALBERT HALL na 10 tysięcy ludzi (miejsc)..." [1]
375. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.II.[1907 r.], Wiedeń : "...Wie Mamcia, że ja się nie boję tego koncertu, wszystkie panienki u Pizzamano mi zazdroszczą, takie zdenerwowane, a doprawdy nie ma czego. Jednego miejsca, a raczej dwóch w kawałku FRÜHLINSTIMMEN boję się troszeczkę, bo ani rusz nie chce pójść lepiej. Ćwiczę i ćwiczę..." [1]
376. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.I.[1920 r.], Livorno : "...Dzisiaj cudowny spacer, trzy godziny nad morzem. Takie spokojne, takie imponujące w swoich prześlicznych kolorach. Jadąc na Genuę, myślałam o naszej jeździe pierwszej po Włoszech z Tatusiem..." [1]
377. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.XII.[1924 r.], Mediolan : "...Gdyby mi się udało, z wiosną kupię małą willę na Riwierze, uczyniłabym to chętnie, bo wynajmując willę na lato, mogłabym szalenie dużo zarobić..." [1]
378. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.XII.[1910 r.], Piacenza : "Och ! Jacy ci Włosi, bez żadnych tradycji [...] przechodzą święta u nich. Aż mi przykro patrzeć, że to takie wszystko nie mające pojęcia, co to jest życie rodzinne i przepędzenie świąt w kółku swoim [...] Ja stale głodna jestem - będąc przyzwyczajoną tak w domu, jak i w pensjonacie jeść dobrze parę posiłków [...] Tu na obiad w południe - makaron albo ryż, gruszkę, obliczone dwie, trzy na jedną osobę, gotowane w wodzie, które u nas świni się daje [...] muszę je obierać ze skórki bo oni jedzą ze wszystkim [...] nie tak jak to u nas w spiżarni, wszystko się znajdzie, głodnym nigdy się nie jest. W tej chwili myślę np. jak z chęcią zjadłabym kromeczkę chleba z masłem..." [1]
379. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.XI.[1926 r.], Budapeszt : "...Wiem z listu Flisowej, że Mamcia pojechała do Krakowa, może mi stamtąd coś doniesie, bo tam znajdzie więcej czasu..." [1]
380. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.XI.[1921 r.], Mediolan : "...Dobrze Tatuś zrobił dając równy podział wszystkim z tych 300 lirów [...] Mam kontrakt od 16.III do 3.IV w Neapolu [...] cudny czas będę tam miała i Wielkanoc pewnie tam spędzę [...] Ta opera zaraz po Scali i na równi się liczy..." [1]
381. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.VIII.[1923 r.], Mediolan : "...Mój Boże - jak to nie można mieć wszystkiego na tym bożym świecie. Ot, ja tak bym pragnęła mieć tego człowieka koło siebie. Tymczasem ani ja z nim, ani on ze mną nie możemy pozostać, ani mysleć o połączeniu się węzłem małżeńskim..." [1]
382. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.VII.[1925 r. z dopiskiem Jana Szayera (brat)], La Paz : "...gratulacje ze wszystkich stron, że czegoś podobnego tu jeszcze nie słyszeli..." [1]
383. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.VII.[1921 r.], Bolonia : "...Szalone owacje zaraz na wstępie [...] jutro dziesiąte przedstawienie CYRULIKA..." [1]
384. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.V.[1911 r.], Mediolan : "...mam kontrakt i to taki, jaki sobie życzyłam i ja warunki podyktowałam. Przede wszystkim przyjęłam jako "występy gościnne", zawsze wydrukowane ma być wyraźnie - występy gościnne [...] (Nie dała się Sari) bez względu na to ile ich będzie i czy tylko z PAJACÓW, czy może także w innej operze będę śpiewać..." [1]
385. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.IX.[1921 r.], Mediolan : "...Tu w Milano, w operze obecnie jedynej, czyli cały świat artystyczny zjawił się wczoraj na tym przedstawieniu [Cyrulik Sewilski]. Teatr Carcano wysprzedany, wszyscy agenci, dyrekcja La Scali [...] wszyscy wczoraj byli i wszyscy jak jeden mąż oklaskiwali mnie jednogłośnie [...] przed wyjściem na scenę poleciłam się mojej Matce Boskiej, która jest od Edusia, z jego pierwszej komuni z Chyrowa, zawsze w garderobie ze mną od jedenastu lat!..." [1]
386. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.IV.[1920 r.], Bergamo : "...Kupiłam tutaj, w sklepie jedwabiów materii na cztery sukienki [...] Na razie dam robić granatowy, bo to będzie spódniczka do bluzek (plisowana, ostatnia moda)..." [1]
387. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.III.[1926 r.], Oslo : "...wróciliśmy z Bergen. Co tam za cuda natury widzieliśmy, podziwiając tak z bliska, te bajeczne, jedyne w swojej okazałości fiordy norweskie [...] im dalej się idzie, coraz to nowy obraz, panorama wprost tak cudna, do tego bajeczna pogoda, niebo niebieskie, prawie szafirowe, góry niebotyczne, pokryte śniegiem, stające się przesmykami, a między nimi morze..." [1]
388. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.III.[1925 r.], Zürich : "Dzisiaj czytam rano "Corriere della Sera", w którym jest telegram o wykolejeniu się pociągu dn. 23.III z Krakowa do Warszawy. Strasznie się zdenerwowałam myśląc, że Tatuś w tym dniu miał wyjechać do Warszawy..." [1]
389. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.III.[1924 r.], Berno : "...Te dni w Bazylei były dla mnie prawdziwym odpoczynkiem, nikt mnie nie sekował wizytami [...] cały dzień siedziałam sobie w moim ślicznym pokoiku, przypatrując się Renowi - szumiącej rzece, która u stóp moich płynie spokojnie i majestatycznie [...] Przy głosie byłam jak nigdy w życiu. Odśpiewałam całą TRAVIATĘ tak nadzwyczajnie dobrze, że tylko Boga bym prosiła całe życie tak śpiewać. Sukces był olbrzymi, publiczność wyła z entuzjazmu i zadowolenia. Miałam po każdym akcie siedem wyjść przed publiczność, kłaniając się i dziekując za tyle oklasków..." [1]
390. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.III.1915 r., Conegliano : "...Przyjechaliśmy wszyscy tj. cała kompania nasza na cztery przedstawienia - dwa CYRULIKA i dwa PASQUALE. Miejscowość prześliczna, górzysta, powietrze cudne, teatr mały ale bardzo elegancki..." [1]
391. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.XII.[1907 r.], Mediolan : "...Co się tu na ulicach działo i dzieje - to pojęcie ludzkie przechodzi. Czegoś podobnego w życiu nie widziałam. Chodzi tysiące ludu, chłopców, dzieci, starszych i wszystko ma takie oryginalne trąby i na tem trąbi wydając przeraźliwy głos..." [1]
392. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.XI.[1921 r.], Mediolan : "...Telegrafowali po mnie z Barcelony, na dwa przedstawienia [...] piszą, że chcą koniecznie porozumieć się ze mną, co do daty moich występów..." [1]
393. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.XI.[1907 r.], Mediolan : "...Wczoraj wysłałam kartkę do Tatusia, prosząc bardzo o zaprenumerowanie mi nie gazety niemieckiej, bo tę będzie mi dawała pani Ruszkowska, ale gazetę naszą, lwowską SŁOWO POLSKIE..." [1]
394. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.XI.1924 r., Berlin : "...Nie potrzebuję wychodzić z pokoju cały dzień, bo wszystko załatwiam przez telefon, tuż obok mnie stojący. Wygoda nadzwyczajna..." [1]
395. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.X.[1911 r.], Mediolan : "...podpisałam kontrakt do Brescii na JULIĘ [...] mam nadzieję, że w tym roku od Tatusia nic nie bedę brała, długi wszystkie pospłacam i coś jeszcze uskładam..." [1]
396. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.IX.[1926 r.], Poznań : "...Rozsprzedany teatr do ostatniego miejsca [...] Poszło wyśmienicie wszystko, byłam dobrze przy głosie, scenicznie i głosowo byłam z siebie zadowolona. Dostałam duży kosz prześlicznych "Dalii morelowych", od wielbiciela z życzeniami "rychłego powrotu", pojęcia nie mam od kogo..." [1]
397. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.II.[1925 r.], Turyn : "...We czwartek dopiero trzecie przedstawienie [Złotego Kogucika], a że na nim będzie Toscanini, więc wszyscy mamy tremę. Toscanini tu wczoraj przyjechał, bo opera NERON, która tak szalony entuzjazm zrobiła w Scali będzie z całym "ansamblem" przeniesiona tu..." [1]
398. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.[V.1922 r.], Paryż : "...Dużo osób mnie poznawało, więc miło mi było, orkiestra u wejścia do teatru dała mi brawo mówiąc, że nigdy nie słyszeli takiej śpiewaczki, takiej koloratury. A trzeba wiedzieć, że nasza orkiestra obecnie jest symfoniczna tutejszych koncertów klasycznych, więc uznanie ich, to bardzo dużo. Dowiedziałam się też, że duże gazety napisały dzisiaj przecudne artykuły o nas, a specjalne o mnie. Podobno twierdzą, że wszystkie Rozyny dotąd zakasowałam. To mnie szalenie cieszy, bo to Paryż ! Widziałam dzisiaj wieczór, w operze wspaniałe toalety, panie dekoltowane do pasa !! Coś skandalicznego, panowie wszyscy we frakach, smokingach - nadzwyczajny szyk, teatr ten bowiem znany z arystokratycznego "wzięcia"..." [1]
399. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.XII.[1090 r.], Neapol : "...Dobrze mi tu, urządziłam się jak najtaniej. Otóż, kupiłam sobie menażki i poszłam o trzeciej po południu po obiad składający się z rosołu, pieczeni lub risotto i pieczeń. Owoce sama sobie kupuję i od czasu do czasu jakieś ciastka do herbaty. Wieczorem jadam kolację zimną lub gdy mi co zostanie z obiadu odgrzewam sobie [...] a o jedenastej przed południem zwykle jadam jajka dwa na masło rzucone [...] z bułką. Wino czerwone kazałam sobie całą butelkę za dwa liry przynieść, tak że mi to wystarczy na dwa tygodnie..." [1]
400. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.XI.[1923 r.], Montreux : "Najdrożsi Moi! Pewnie Was zdziwił nagłówek daty i miejscowości. Otóż jestem tutaj, na stacji, w oczekiwaniu połączenia z Milano. Co się działo wczoraj na stacji Lyon w Paryżu trudno mi będzie opisać. Powiem Wam tylko to, że od inwazji 1914 roku nie widziałam podobnego natłoku tłumu zabijającego się i gwałtem do pociągu przez okna wchodzącego..." [1]
401. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.X.[1909 r.], Mediolan : "...Tatku! dużo bym dała, żebym była nie podpisała tego kontraktu tutaj, bo widzę, że zwycięsko wyjść mi tak trudno będzie. Śpiewając gdzie indziej mogłabym była zaoszczędzić kieszeń Tatusia, a sama jeszcze coś się nauczyć więcej..." [1]
402. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.VIII.[1922 r.], Wenecja : "...jestem po premierze PURYTANÓW, które wczoraj śpiewałam po raz pierwszy w swoim życiu [...] Byłam szalenie zaabsorbowana, gdy tu przyjechałam i zobaczyłam afisze reklamowe, gdzie moje nazwisko i tenora Borgioli były tak olbrzymie z dodatkiem "sławna"..." [1]
403. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.IX.[1924 r.], Lizbona : "...Kolosalną reklamę zrobiono mi tutaj, afisze, artykuły, fotografie wystawione, potem reprodukcje fotografii we wszystkich gazetach, jednym słowem jak dla Paderewskiego..." [1]
404. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.IV.[1926 r.], Gävle : "...Wczoraj w Falun, gdzie miałam koncert wieczór, był taki szalony entuzjazm, formalnie publiczność wyła, tupała nogami, krzyczała, a przy wsiadaniu do auta, wznosili hura niezliczone razy - na cześć "włoskiej primadonny". Na to konto, w tej chwili sama postanowiłam jutro tam jednak powrócić..." [1]
405. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.IV.[1923 r.], Londyn : "...Ja tymczasem odbędę koncert 29 kwietnia, który mam z wielkim skrzypkiem Ysayem, który będzie dyrygował sam orkiestrą i mnie zadyryguje pierwszy akt TRAWIATY i scenę obłąkania z "ŁUCJI". Zaraz tego samego dnia wyjadę do Paryża, całą noc będę w drodze, aby nie tracić dnia 30 kwietnia, bo muszę się uczyć jeszcze tego SŁOWIKA Strawińskiego i dwóch pieśni Delage [...] Muszę posłuchać Strawińskiego aby mieć go więcej w głowie. Szalenie trudna muzyka (niech żyją starzy włoscy kompozytorzy!), a nie nowocześni, którzy się sadzą tylko na to, aby muzykę utrudniać studjującemu, same dysonanse i żadnej pomocy w akordach...' [1]
406. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.III.[1912 r.], Fiume : "...Paczkę wczoraj otrzymałam, za którą rączki całuję i bardzo dziękuję za wszystkie specjały [...] dzisiaj piątek zatem poszczę, ale od jutra używać sobie będę na polędwicy..." [1]
407. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.12.[1920 r.], Triest : "...Smutne, bardzo smutne dla nas wszystkich będą te święta. Każdy gdzieindziej, ale cóż poradzić [...] Gdy pomyślę, że jutro święta to mnie ściska żal i wieczna myśl o braciach, gdzie są? co porabiają?..." [1]
408. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.XII.[1909 r.], Neapol : "...Łzy mi kapały z oczu, gdy czytałam wasze słodkie słowa. Och! Boże - rzeczywiście, że ja zawsze święta spędzać będę na obczyźnie, tak jedne, jak drugie. Smutne to, ale cóż robić [...] Po próbie Campanini, rozmawiając ze mną, zaproponował mi czy bym z nim nie pojechała (czyli z jego kampanią) do Chicago, do Ameryki Północnej na rok przyszły..." [1]
409. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.XII.[1907 r.], Mediolan : "...Jaka straszna różnica jest pomiędzy wigilią tam, w Sączu, w swoim kraju i domu, w otoczeniu najbliższych sobie. A tu - gdzie formalny śmiech mnie bierze, gdy myślę o tutejszej wigilii [...] proszę pomysleć, że nic z postem nie jedzą, wszystko mięsa i żadnych ryb..." [1]
410. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.XII.1924 r., Berlin : "...Niezadowolona jestem, bo mi się nie udała jedna nuta bardzo ważna w arii tj. wysokie "c", na schodach po arii [...] ano trudno, zawsze dobrze nie może być..." [1]
411. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.XI.[1923 r.], Londyn : "...Mnie czas schodzi tutaj bardzo smutno. Dziwne to i wprost nieprawdopodobnie brzmi - bo przecież bawię w wielkim Londynie, jednak co zanczy Londyn - Paryż, gdy człowiek sam, wiecznie sam..." [1]
412. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.X.[1922 r.], Tirest : "...otrzymałam list od Olgi Gallowej [...] przeraziłam się bardzo nieporozumieniami, jakie wynikły pomiędzy Jadzią a Wami [...] wczoraj byłam na bardzo interesującej uroczystości, to jest - chrzest okrętu nowego, po raz pierwszy puszczanego w wodę..." [1]
413. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.VI.[1926 r.], Salsomaggiore : "...Januś dostał tyle ubrań i wszystkiego, że i Maniusiowi się należy, tym więcej, że pracuje i męczy się rok cały w biurze..." [1]
414. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.VI.[1925 r.], Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...Tak mi się uprzykrzyła ta jazda, że formalnie doczekać się nie możemy, aby już raz ten okręt stanął choćby na parę godzin [...] Chodzić po pokładzie nie można, bo człowiek jak pijany wywraca się. Prosiłam Janusia, żeby opisał chrzest na Ekwadorze i bal, bo mnie się nic nie chce robić, jedynie co z przyjomnością czynię - to robota ręczna [...] jutro już w Rio [de Janeiro] wyjdziemy na świat Boży, po dwóch tygodniach jazdy odetchniemy, stanąwszy na stałym lądzie, weźmiemy auto do spółki z Didurami i Czarneckim i pojedziemy zwiedzać to miasto śliczne jak z bajki podobno..." [1]
415. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.V.[1922 r.], Paryż : "...Szalenie czułam się szczęśliwa, gdy mnie ta paryska publiczność oklaskiwała bez końca. Po arii Mozarta trwały oklaski i owacja dobre siedem minut ! Wyli wszyscy krzycząc "bis", ale nie daje się już bisów [...] Cały ansamble był cudowny, zatem przedstawienie szło jak z płatka. Serafin dyrygował przecudnie, co to za znakomity dyrygent i bardzo dobry dla wszystkich. Teraz widzę, że jestem u szczytu sławy..." [1]
416. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.V.[1911 r.], Mediolan : "...Co do tego koncertu w Sączu, gdybym nie zrobiła na czerwiec i wracała w sobotę lub niedzielę do domu, to mogę się wymówić jakąkolwiek chorobą gardła od koncertu nowosądeckiego..." [1]
417. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.I[1909 r.], Mediolan : "...Zbliża się dzień 25 lecia pożycia Waszego najukochańsi moi. Cóż ja mam w dniu tak ważnym za życzenia Wam przesłać! Zawsze jedne i te same - długiego jeszcze życia i w zupełnem zdrowiu, w szczęściu niech mijają Wam następne lata. Da Bozia, że doczekamy się jeszcze złotego i brylantowego wesela, co to za radość, za uciecha będzie dla nas wszystkich. Cieszę się, że uroczysty obchód tej chwili ważnej będzie dopiero w lecie, gdy ja będę już obecna. Zapewne równocześnie z weselem Edusia [...] Kiedyś tu dostałam zawiadomienie i zaproszenie na bal prawników w Nowym Sączu..." [1]
418. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.IX.1925 r., Buenos Aires : "...Byłam w banku tutejszym [...], który wyśle telegraficznie 1400 dolarów, przekazane na imię Tatusia w Starym Sączu, na bank Polski w Warszawie, który prześle pewnie pocztą na Nowy Sącz..." [1]
419. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.III.[1922 r.], Neapol : "...Do Janeczka napiszę w tej sprawie miłosnej, nigdy nie myślałam, żeby i on był taki kochliwy i tak wcześnie zaczynał swoje amory. Pech, doprawdy, że wszyscy tutaj mają do Sądeczanek pociąg ! A świat taki duży i tyle ładnych i bogatych panien wolnych ! Miejmy nadzieję, że Janeczek przyjdzie do siebie prędko i zmądrzeje na przyszłość..." [1]
420. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.II.[1914 r.], Petersburg : "...dostałam dwa kosze kwiatów, jeden od pani Żukowskiej, do którego była przypięta prześliczna broszka złota z trzema maleńkimi brylantami [...] a drugi kosz był od pana Smolińskiego, przecudny, olbrzymi..." [1]
421. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.XII.[1923 r.], Paryż : "...Cały dzień wczoraj chodziłyśmy za sprawunkami, oglądając przy tej sposobności cudowne wystawy we wszystkich sklepach głównych. Coś bajecznego, jaki to luxus i przepych wszędzie. Ludzi moc w Galerii La Fayette [...] Tysiące ludzi w takiej jednej galerii czyli sklepie, ścisk taki sam na ulicach, jak i w sklepach..." [1]
422. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.X.[1924 r.], Berno : "...bardzo dobrze poszedł koncert, bardzo dobrze się czułam, śpiewałam spokojnie i tak jak ja lubię. Ogromny entuzjazm, taki, jaki zaliczam do największych dotąd odniesionych triumfów [...] wywoływali mnie siedem razy, tak wczoraj jak i dzisiaj [...] Byli u mnie w garderobie Ministrowie oboje, hrabia Rzewuski , Konsulowie oboje i dużo jeszcze Polaków z takim szalonym zachwytem, że mnie rozczulili..." [1]
423. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.VI.[1925 r.], statek pasażerski Principessa Mafalda : "...Teraz jesteśmy już na środku oceanu i od przedwczoraj okręt tak się niemożliwie chwieje, że wiekszość choruje, albo leży w łóżkach, albo się ledwo trzyma. My z Adusią czujemy się bardzo dobrze [...] zwdzięczamy dobre znoszenie tego tańczenia statku temu, że od dziecka byliśmy przyzwyczajeni do huśtawki. Wczoraj przejeżdżaliśmy o godzinie trzeciej po południu - równik, okropne ceremonie..." [1]
424. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.V.[1924 r.], Florencja : "...Rozpakowałam wszystko, na dziesięć dni będę miała spokój i nareszcie odpocznę, bo doprawdy tej wędrówki (w kufrach żyjąc) przez dwa miesiące już miałam dosyć..." [1]
425. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.IX.[1923 r.], Salsomaggiore : "...Tak się cieszę, że będę mogła znowu przekazać Wam tych 10 000 lirów z koncertów [...] dla Tadzia, bo mi go strasznie żal, że siedzieć musi jako belfer na wsi [...] Dzisiaj śniła mi się Franeczka ot i wiadomość pocieszająca [...] gdy mi bardzo źle - przychodzi mnie pocieszać we śnie !..." [1]
426. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.III.[1923 r.], Porto : "...Odniosłam wczoraj sukces kolosalny - entuzjastyczny i taki szczery jak rzadko się zdarza, specjalnie gdy na debiut jest obrana opera nie obliczona na efekt galerji - ale finezyi pełna, tak zwanego "bel canti"" [1]
427. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.XI.[1924 r.], Berlin : "...Bardzo mi żal, bo omawiałam całą sprawę Tadzika, zmartwienie moje szalone z powodu wystąpienia Rudnika ze spółki i naturalnie ból nad losem Tadzika i jego niedolą.." [1]
428. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.V.[1926 r.], Mediolan : "...Rano sprzątanie, od dziesiątej w kuchni jestem [...] wszystko sama robię, nawet naczynia i wszystkie garnki myję i obcieram...' [1]
429. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.V.[1923 r.], Mediolan : "...Jeszcze we Włoszech nigdy tak dobrej passy nie miałam" [1]
430. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.V.[1920 r.], Lukka : "...zostałam obrzucona kwiatami, publiczność nie zmęczona oklaskami, wywoływała mnie samą sześć razy. Wyszłam na ostatku z maestrem i impresario. Ten zaś, po raz pierwszy w życiu swoim znajdował się na otwartej scenie [...] był formalnie wzruszony i oczarowany moim sukcesem. W darze za te emocje [...] przysłał mi cudny list z podziękowaniem i dwa breloczki złote..." [1]
431. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.IX.[1923 r.], Salsomaggiore : "...Przychodzą dni tak głębokiej samotności i smutku, że rady sobie dać nie mogę. Włóczę się sama - wiecznie sama po ścieżynach więcej odległych od centrum, gdzie tak samej nie wypada ciągle spacerować - bo się uwagę na to zwraca, a chcę być niepostrzeżona, więc uciekam więcej poza centrum na boczne drogi..." [1]
432. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.III.[1907 r.], Wiedeń : "...W sobotę śpiewałam w "Strzesze" [red. czasopisma] - ach, jak oni mnie tam żegnali [...] Otóż śpiew wypadł mi dobrze. Niemożliwą klakę urządzili mi koledzy Edusia, już wstępując na estradę dodali mi odwagi i zachęcili. Przy końcu miał Fałat przepyszną mowę o mnie i żegnał mnie w imieniu całej "Strzechy"..." [1]
433. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.III.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Oslo : "...Co to jednak znaczy, że [Adusia] była tu już znaną. Sala kompletnie wypełniona (1300 osób) i wszystkie przejścia zabite stojącymi ludźmi. To już rzeczywiście satysfakcja tutaj śpiewać, jak się ma taką publiczność Oslo za sobą..." [1]
434. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.II.[1922 r.], Udine : "...Wreszcie teraz odkładam pieniążki. Mam już od września odłożone 17 000 lirów. Tutaj jeszcze odłoże z 7 lub 8 000, zatem gdy od Was przyjadę będę milionerką !!! [...] Gdy byłam w Paryżu, był właśnie Piłsudski. Szalenie go przyjmowali owacyjnie i entuzjastycznie, był stale w asyście prezydenta republiki, potem ministrów wszystkich itd., może on teraz wyprze na Francji poparcie, także finansowe dla naszej biednej Polski !..." [1]
435. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.I.[1924 r.], Turyn : "...czterdzieści lat mija od [ślubu] moi najdrożsi [...] Bogu za to dziękuję, ale proszę i prosić będę, aby dał mi doczekać chwili złotego wesela. Boże mój, ale to za dziesięć lat, to i ja już starą będę [...] Aby Bóg nas wszystkich do czasu tego przy zdrowiu utrzymał, a będziemy szczęśliwi w dniu tym, tak uroczystym dla rodziny kochającej się, tak jak my...} [1]
436. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.I.[1914 r.], Petersburg : "...Nowy Sącz zawsze bajczarskie miasto było, a najwięcej wujcio kochany, bo wiem, że to on wszystko narobił, i że stworzył całą historię [...] widział mnie rozmawiającą z Warterem w Nowym Sączu, i to cały skandal..." [1]
437. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.X.[1926 r.], Stokholm : "...Rano wczoraj zaraz po jedenastej poszłam na próby CYRULIKA - a potem do piątej miałam przeprowadzkę, rozmaite drobiazgi powyjmować musiałam do teatru, wydać kostiumy, peruki, co mnie okropnie zmęczyło i czułam się rzeczywiście przemęczona na ten pierwszy występ. Śpiewałam nieźle, ale nie tak, jak umiem śpiewać , gdy jestem spokojna i wypoczęta [...] Jednak publiczność oklaskiwała fantastycznie. Wychodziłam po RIGOLETTO parę razy sama dziękować, a z kolegami po trzy razy po każdym akcie i trzy razy samą mnie wypychali..." [1]
438. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.VIII.[1922 r.], San Sebastian : "...Wczoraj byłam na walce byków, musicie wiedzieć moi Najdrożsi, że już od rana w dzień zapowiadanych uroczystości z armat biją, dzwonią, muzyki ulicami przechodzą, grają, śpiewją, jednym słowem szaleją z radości. Każdemu Hiszpanowi oczy się świecą z nerwowego oczekiwania tej czwartej godziny, aby pójść na walkę byków [...] pojechałam dorożką, parą ślicznych koni, bo nie wypada pójść na corridę piechotą [...] Przecudowny widok przedstawia Arena, napchana wprost ludźmi (przeszło 12 tysięcy ludzi)..." [1]
439. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.VI.[1919 r.], Paryż : "...Wczoraj byłam z Hellerem w Garches (pod Paryżem) u Styków [...] [Jan] Styka, człowiek o temperamencie nadzwyczajnym i bujnej fantazji. W atelier swoim miał prześliczne rzeczy, gotowe całe "Quo vadis", do Rzymu na wystawę..." [1]
440. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.IV.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...Adusia musiała dać aż siedem bisów i gdyby nie pogaszenia światła, to nie skończyłaby bisować, bo nikt nie chciał ze sali wychodzić [...] gdy Adusia wychodziła z budynku, cały tłum czekał na ulicy i wszystkimi językami zaczęli objawiać swój entuzjazm..." [1]
441. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.I.19121 r., Barcelona : "...Byłam na balu maskowym jako widz, więc straciłam uwagę i tak Nowy Rok mi zszedł. Jutro mam drugie przedstawienie POŁAWIACZY. Premiera wczoraj dobrze poszła..." [1]
442. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.XI.[1911 r.], Mediolan : "...Jutro mam znowu audycję, zatem wyjazd niemożliwy. ROMEO i JULIĘ już prawie że umiem, teraz tylko na pamięć trzeba wykuć..." [1]
443. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.X.[1913 r.], Novara : "Wczoraj miałam premierę DON PASQUALE, świetnie poszła, dzisiaj drugie przedstawienie tej samej opery. Straszną miałam pracę przez te trzy dni, od jutra zacznę ELISIR czyli NAPÓJ MIŁOSNY..." [1]
444. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.V.[1911 r.], Mediolan : "...Pisał mi Eduś, że chce bym koncertowała w Jaśle, Rymanowie i Iwoniczu, nie za darmo naturalnie [...] po 100 koron od koncertu, a z Jasła, o ile byłby dochód większy - 200 koron..." [1]
445. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.V.[1909 r.], Mediolan : "...Miłą niespodziankę miałam, gdy agent Canella powiedział, że będę płacona przez ten miesiąc mojego debiutu! Czyż można sobie coś lepszego wymarzyć. Otóż, jak Tatko zobaczy w kontrakcie, że 300 franków dostanę, z tego 5% Canella, a resztę dla mnie. Mój Boże! Moje pierwsze pieniądze. Cóż za szczęście. Doprawdy nie wiem co mam z uciechy robić..." [1]
446. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.IV.[1908 r.], Mediolan : "...Rano otrzymałam pieniądze, za które Tatusiowi bardzo dziękuję, otrzymałam więcej aniżelim się spodziewała [...] Zaraz pobiegłam po rozmaite drobne sprawunki, których uzbierało się dosyć i kupiłam sobie śliczny , zielony - dobrany kolor do kostiumu - zgniło zielony kapelusz [...] Mówię Mamci, że śliczną całość tworzy mój kostium razem z tym kapeluszem i tą bluzką od Wujcia..." [1]
447. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.III.[1924 r.], Bazylea : "...jutro pojadę na próbę do Berna, na pięć godzin opuszczę Bazyleę. Hotel śliczny, komfort wspaniały..." [1]
448. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.II.[1925 r.], Turyn : "...rano dzisiaj czytałam gazety i zmartwiłam się, bo główna gazeta, którą będą czytać całe Włochy (La Stampa) pisze "głosowa była świetna, jednak scenicznie nieszczególnie, że partia wymaga elegancji, więcej kokieterii i zmysłowości" [...] Wszyscy się zachwycali właśnie moją dystynkcją jako Królowej Wschodu, a nie wulgarnością, a oni krytycy chcieli może, żebym się co chwilę rzucała na szyję Carowi i była "kokotą", a nie - zimną, jak mnie nazywa "carycą"..." [1]
449. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.II.[1923 r.], Lizbona : "...Przede wszystkim proszę by Tatuś koniecznie wyjechał na kurację cztero tygodniową pod Drezno, więc proszę i błagam Tatusia aby z moich pieniędzy wziął [...] co to jest dla mnie 1000 lirów - ot, jedną suknię mniej sprawię i już wydatek pokryty [...]. Potem z wiosną pomyślimy aby Matusia z kimś ze znajomych do Krynicy wyjechała..." [1]
450. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.XII.[1924 r.], Hamburg : "...objechaliśmy cały Hamburg. Szalenie interesujące miasto, a specjalnie port, wspaniały [...] Cudna strona jest nad rzeką, najwspanialsze pałace i wille jakie kiedykolwiek w życiu widziałam, rodzaj "Promenade des Anglais" w Nicei. Z drugiej strony rzeki przedstawia się całe miasto..." [1]
451. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.XII.[1921 r.], Barcelona : "...Ot, przeszło i trzeba się z tym pogodzić, że głos to instrument żywy i niestety nie zawsze posłuszny nam, bo nie jest maszynką stale gotową, gdy się ją nakręci..." [1]
452. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.X.[1925 r.], Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...krytyka i w ogóle prasa, oprócz mnie, nie uznała żadnego artysty godnym występów w Teatro Colon..." [1]
453. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.X.[1923 r.], Paryż : "...Dostałam pieniądze [...] więc jutro idę z nimi na pocztę względnie do banku i czekiem wyślę, ile będę mogła najwięcej" [1]
454. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.X.[1922 r.], Triest : "...Przecudownie tutaj, morze u stóp moich, mam pokój duży o olbrzymim balkonie na morze i molo, pełnego słońca i cudownego widoku, oprócz tego mam łazienkę prześliczną i przedpokój, płacę 35 lirów dziennie, ale za to mieszkam jak księżniczka..." [1]
455. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.VIII.[1926 r.], Ostenda : "...Rano miałam próbę, zupełnie dobrze poszła. Wieczorem drugi koncert [...] cudne dni mamy, pogoda i ciepło, tylko burze i nagłe deszcze dość często, ale zaraz w kilka minut, znowu słońce. Morze takie cudne, tak huczy, przyzwyczaiłam się do tej muzyki, która tak dobrze działa na nerwy..." [1]
456. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.VI.[1926 r.], Salsomaggiore : "...byłam u doktorki, która mi wydała "tesserę" na kąpiele mineralne - błotnych 8, zwykłych mineralnych bromo-słono-jodowych 16, oprócz tego wezmę 14 polweryzacji na gardło..." [1]
457. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.III.[1923 r.], Porto : "...Dzisiaj mamy osiemnastego i nie mam jeszcze żadnych odpowiedzi na wszystkie moje dobre wiadomości. Pomysleć, żem już w tym czasie [...] sukces zrobiła w Londynie, kontrakt cudny podpisała - a tu od Was ani słówka." [1]
458. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.XI.[1907 r.], Mediolan : "...Nie wiem nawet jak Wam dziękować za te wszystkie przysmaki, które nikt nie uwierzyłby jak mnie ucieszyły. Otwierając paczki skakałam z radości, a wyjmując po kolei wszystko, tak ładnie zapakowane, myślą byłam ustawicznie przy chwili, w której Tatko sam pakował, a Mamcia te przepyszne ciasteczka sporządzała dla mnie [...] Zupełnie nie spodziewałam się otrzymać kiełbasę, to też była dla mnie miła niespodzianka. Na drugie śniadanie codziennie po kawałeczku jadać będę..." [1]
459. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.X.[1907 r.], Mediolan : "...Mam przecież to, o czem marzyłam, jedyne życzenie zrealizowane - jestem w Mediolanie i całą duszą oddaję się teraz w spokoju mojej Pani - mojej sztuce kochanej..." [1]
460. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.VII.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], La Paz : "...Ja byłem zadowolony drogą, bo rzeczywiście przejeżdżaliśmy partie jakich się nigdzie nie spotyka. Pustynia prawie ciągle i niebotyczne skały, ale to ma swój specjalny charakter i urok..." [1]
461. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.VII.[1922 r.], San Sebastian : "... cudownie jest tutaj, nigdy nie wyobrażałam sobie, że może istnieć na świecie miejsce, które można nazwać rajem na ziemi. Coś bajecznego, coś idealnie pięknego. Morze, góry, luksus szalony..." [1]
462. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.V.[1925 r.], Bazylea : "...W Berlinie zostawiłam nuty i pudełko wspaniałych cukrów, które chciałam Mamci przywieźć [...] jutro jadę do Baden-Baden..." [1]
463. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.IX.[1911 r.], Stradella : "...jestem po raz pierwszy w mojej karierze zadowoloną, bo rzeczywiście wczoraj miałam bardzo serdeczne przyjęcie od tutejszej publiczności. Sukces, jak wszyscy mówią był specjalnie mój. Po I akcie moc oklasków, po III i V - prawdziwy entuzjazm dla mnie..." [1]
464. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.IV.[1923 r.], Paryż : "...Proszę sobie przedstawić tylko mój stan moralny, z chwilą kiedy usłyszałam od Kusewickiego, że koncert wielki w Grand Opera z orkiestrą przez niego dyrygowany będzie czwartego maja, a nie dwunastego - jak się spodziewałam. Naturalnie muszę w tych dniach przygotować tę rzecz Strawińskiego SŁOWIK i dwie pieśni Delage szalenie trudne, bo zupełnie modern pisane. Same dysonanse i okrutności muzyczne. Jednak kuję od wczoraj w domu razem z maestrem rosyjskim - Słonimskim, już trzy lekcje miałam od wczoraj po południu. Muszę przygotować do piątku, aby mieć pojęcie o tym, i samej w Londynie jeszcze tydzień pracować nad wykończeniem. Boję się strasznie - bo to rzeczy okrutnie trudne do wykonania, a chciałabym Kusewickiego zadowolić..." [1]
465. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.IV.[1909 r.], Mediolan : "...Kiedy to Jadzia będzie tak mogła zarabiać i odkładać pieniążki na bok, jak Hela. Potem, potem będziemy we trójkę jeździć, Tatko, Mamcia i córa. Dobrze?. Dzieci odrosną, a ja będę sławną. Da Bozia, zobaczycie ! A ja tak w to wierzę..." [1]
466. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.III.[1925 r.], Turyn : "...wyjadę 22.III prosto do Szwajcarii, do Zürichu, gdzie pozostanę trzy dni, zaraz po koncercie pojadę do Monachium na klika dni, a potem w Berlinie..." [1]
467. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.III.1926 r., Sztokholm : "...Co się pod koniec koncertu działo na sali, to trudno opisać. Krzyki, tupanie, jednym słowem myślałem, że do takiego entuzjazmu jest zdolna tylko publiczność południowa. To też znajomi mówli, że nie pamiętają aby w Sztokholmie coś podobnego kiedykolwiek się działo..." [1]
468. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.I.[1923 r.], Lizbona : "...Ostatnie dni miałam pełne niepokoju - bo ciągle gazety drukowały, że bolszewicy idą na Polskę [...] Jednak już wieczór wiadomości były znacznie uspokajające, straszne by to było - żeby nie daj Boże znowu do jakich niepokoi politycznych dojść miało..." [1]
469. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.XII.[1922 r.], Mediolan : "...Słyszę z gazet tutejszych, że zamordowali prezydenta Narutowicza. Strach co za anarchia u nas! Pewnie ten wypadek musiał zrobić szalone wrażenie w Polsce. Tu komentowany jest bardzo niesympatycznie dla nas. Proszę Tatusia napisać mi coś o tym. Czy nie była zadowolona prawica?..." [1]
470. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.X.[1921 r.], Mediolan : "...Dzień imienin był mi o tyle miły, że raniutko otworzyłam prezent od Bolka i oczom moim przedstawił się cudny, maleńki zegareczek złoty, inkrustowany brylancikami. Mówię Wam prześliczny, taki gustowny i elegancki. Noszę go i z nim się już nie rozstanę, a mój stary przywiozę Mamci..." [1]
471. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.X.[1908 r.], Mediolan : "...A co do tego, żebym swojem postępowaniem nie zrobiła zawodu lub zgryzot, to proszę być najzupełniej tego pewnym, ja zawsze i wszędzie myślę przede wsztkim o rodzicach i rodzeństwie. Nic bym nie była w stanie zrobić takiego, czem bym przypuszczała zmartwić lub zaniepokoić rodziców. Nie robię ani kroku jednego, abym przy nim nie myślała o Was najdrożsi [...] Jeszcze u nas w Galicji, świat zacofany - i w osobie artystki widzą uosobienie zła i zepsucia itd...." [1]
472. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.VI.[1923 r.], Zürich : "...Na stacji zaraz robili nam we trójkę fotografie i dwie inne przed stacją, bo chcą umieścić w gazetach..." [1]
473. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.V.[1923 r.], Mediolan : "...Żal mi, żem w ogóle śpiewała, bo dużo osób głupich, naturalnie nie znających się na Mozarcie i w ogóle na trudności wykonaniu tej partii mojej, zostało rozczarowanych co do mnie i to nawet wprost powiedziano, a byli i tacy, którzy mnie pytali czy może głosowo źle się czuję, że tak się zmienił, że duża różnica z przed dwóch lat, jak śpiewałam CYRULIKA w Teatrze Carcano. Strasznie mnie to denerwuje, że przedstawiłam się w Scali w partii tak niewdzięcznej i zabiłam niechcący mój triumf z przed dwóch lat w CYRULIKU. Pamięta Mamcia w Warszawie w UPROWADZENIU Z SERAJU - to samo było..." [1]
474. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.IV.[1922 r.], Neapol : "...Wieczór wczorajszy pozostanie dla mnie [...] niezapomniany, bo odniosłam zupełny triumf, tym większy, że po [Elvirze] HIDALGO, którą jak wszyscy mówią "zakasowałam". Masę osób przyszło mi gratulować do camerino mówiąc, że nigdy nie myśleli, aby ta sama artystka, którą jako Gildę w RIGOLETTO oklaskiwali, mogłaby zmienić się na tak znakomitą Rozynę. Mój debiut [...] wczoraj był rewelacją (odkryciem talentu i mojej techniki)..." [1]
475. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.IV.[1915 r.], Padwa : "...Byłam szczęśliwa, kiedy po pierwszej części arii, w pierwszym akcie przerwano mi huraganami oklasków, krzycząc i domagając się bisu [...] naturalnie nie bisowałam, bo już przez sam wzgląd na Stracciariego, nie chciałam popełnić nietakt i robić sobie z niego i żony nieprzyjaciół. I tak odczułam, że te oklaski moje, największe i najserdeczniejsze ze wszystkich innych (pomimo, że Stracciari tutejszy i sława) [...] [żona jego] zrobiła mi małą uwagę w formie prośby, aby nie trzymać tych wszystkich nut tak długo, bo to się podoba i jest efektowne, ale w niektórych miastach może być dla mnie zgubne. To wszystko nieprawda, bo zawsze i wszędzie te nuty, w ten sposób oddane [...] muszą się podobać, bo nie każdy je potrafi brać w ten sposób i należy to właśnie do największej sztuki..." [1]
476. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.I.[1913 r.], Parma : "...rzeczywiście, że CYGANERIA to stworzona dla mnie partia, wszystko co potrzebne do niej - posiadam (z wyjątkiem twarzy suchotniczej). Sukces wczoraj był dla mnie największy ze wszystkich artystów, miałam kolosalne brawa po arii w I akcie, a po każdym wywoływali nas bez końca [...] Tatusiowi dziękuję za ślaz, zaraz zacznę tę nową kurację, kaszel ustaje i znacznie mi lepiej..." [1]
477. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.I.[1910 r.], Neapol : "...W sobotę miałam grać BOHEME. Po południu przychodzi awizator z teatru i mówi mi, że [...] ja jestem na dzisiaj wolną [...] Jedną myśl miałam, pójść za wszelką cenę na wieczorne przedstawienie i zobaczyć tę sławną Musettę, która mnie zastępuje [...] Czegoś podobnego nie widziałam w życiu swoim, podobnej "cagne" czyli "suki", jak wszyscy na parterze nazwali Musettę. Stare babsko, a raczej głos stary, bez dźwięku, okropny wprost, scena trywialna, bo przesadna [...] ani jednego oklasku..." [1]
478. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.XII.[1924 r.], Monachium : "...owacje olbrzymie robili mi jeszcze przy wyjściu z teatru, a że mam kilkanaście kroków do hotelu, szłam piechotą, a setki ludzi posuwało się ze mną. Przy wejściu do hotelu oklaskami hucznymi zmusili wszystkich mieszkańców (po 10 wieczór), zestraszonych owacją uliczną - do wyglądania z okien domów..." [1]
479. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.XII.[1923 r.], Londyn : "...Zaniepokoił mnie mocno list Tatusia z dn. 8.XII. Widzę, że Tatko bardzo zdenerwowany i przygnębiony brakiem uznania od tych kołtunów sąd[eckich] za swoją rzetelną i tak uczciwą pracę. Dlaczego Tatko nie chce się podać do dymisji ?, przecież to by był dla nich cios..." [1]
480. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.XII.[1907 r.], Mediolan : "...Wczoraj wysłałam paczkę do Sącza [...] kupiłam dla Janeczka i Maniusia zabawki, automobil dla Janusia, a tramwaj [...] dla Maniusia, zaś cukierki dla wszystkich trzech chłopaczków..." [1]
481. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.XI.1926 r., Helsinki : "...Śpieszę do teatru, bo dzisiaj ostatnie przedstawienie TRAVIATY [...] dostałam osiem bukietów, zaproszona zostałam na kolację przez księcia perskiego i jego żonę oraz 19 letnią księżniczkę, która była na TRAVIACIE i zwariowała na moim punkcie...' [1]
482. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.VIII.[1925 r. z dopiskiem Jana Szayera (brat)], La Paz : "...Wczoraj była premiera ŁUCJI, wariowała publiczność, niesłychane brawa i entuzjazm, co mnie zawsze szalenie podnieca i satysfakcji dużo daje..." [1]
483. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.V.[1924 r.], Wiedeń : "...na szóstą [zaproszona] jestem do magnackiego domu - bankierów Castignoli, których tu poznałam u Toeplitzów w Milano, a jak słyszę to potęga dzisiaj wiedeńska i pan trzęsący całym Wiedniem..." [1]
484. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.IV.[1923 r.], Paryż : "...Zastałam na dole w portierni [...] telegramy od Holta i Lusardiego [...] po to, że mnie na gwałt wzywają do La Scali zaśpiewać FLET ZACZAROWANY" [1]
485. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.IV.[1914 r.], Moskwa : "...O 11.30 dzisiaj w teatrze będzie próba z orkiestrą i zespołem artystów [...] Ciekawa jestem na wszystko, na teatr, na orkiestrę, wszystko rosyjskie, bo oprócz tenora i mnie wszyscy będą Rosjanie..." [1]
486. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.IV.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...Wszystko do końca było wspaniałe i krytyki zwłaszcza są tak pełne entuzjazmu i wszystkich możliwych superlatyw, że Adusia da je tłumaczyć na inne języki, więcej zrozumiałe dla reszty Europy. Wczorajszy koncert zwłaszcza był bardzo ciekawy, gdyż odbywał się w Kościele wieczór o ósmej, tak jak zwyczajne koncerta i tak samo sprzedawali bilety..." [1]
487. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.III.[1925 r.], Turyn : "...Jak to nigdy nie można niczego przewidzieć! Otóż do Malty nie jadę [...] jechać tak daleko i męczyć się na cztery przedstawienia nie chcę..." [1]
488. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.II.[1915 r.], Florencja : "...Z Rzymu jedziemy do Neapolu, potem wracamy w pobliże Milano, do Parmy, Piacenzy, Modeny, Milano, Brescia, Wenecji, Padwy, Werony i masę jeszcze miast, gdzie będziemy śpiewać... Co do gaży, to podła, ale zawsze ogromny honor i zaszczyt śpiewać z [Alessandro] Boncim i Pini Corsim i we wszystkich miastach Włoch..." [1]
489. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.I.[1922 r.], Madryt : "...Kuruję się , nie wychodząc z domu dzisiaj cały dzień. Musiało mnie gdzieś zawiać, bo tu klimat niepewny dla nas artystów. Wiatr zawieje, nie wiedzieć skąd i gdzie. Byłoby to straszne, gdybym tak naprwdę śpiewać nie mogła we wtorek, bo RIGOLETTO na wtorek naznaczone. Mam w Bogu nadzieję jednak, że to małe zaziębienie przejdzie i jutro na próbie dobrze pójdzie, bo to bardzo ważne, żeby próba orkiestralna dobrze poszła..." [1]
490. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.I.1924 r., Turyn : "...Strasznie wypadło to przedstawienie CYRULIKA wczoraj. Dla mnie jedynej był triumf osobisty, dla wszystkich innych fiasko. Stracciari - tenor i bas zachrypnięci nawet oklasków nie mieli, Stracciari był wściekły, kazał po I akcie zapowiedzieć, że z powodu [niedyspozycji] prosi publiczność o wzgląd. Po mojej arii [...] miałam moc oklasków [...] Impresario i niektórzy panowie z dyrekcji przyszli mi gratulować mówiąc, że wyratowałam ich z brzydkiej sytuacji "Jedyna triumfatorka wieczoru"..." [1]
491. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.XII.[1926 r.], Barcelona : "...oprócz RIGOLETTA, mam śpiewać także dwa przedstawienia CYRULIKA i dwa TRAVIATY z [Riccardo] Stracciarim (baryton)..." [1]
492. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.X.[1923 r.], Paryż : "...Czekam na wiadomość z Londynu gdzie pisałam, żeby mi przysłali poświadczenie z Ministrestwa Robót Publicznych, że mi pozwolono wjechać w granice Anglii. Robią podobno straszne trudności dla obco poddanych - bo moc ludzi w Anglii nie ma zajęcia - panuje bezrobocie we wszystkich zawodach - więc wyszło to rozporządzenie nowe, że nikomu nie wolno przyjechać dla zarobku jakiegokolwiek..." [1]
493. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.VII.[1925 r.], La Quiaca : "...dojechaliśmy do Tucuman wcale dobrze, ale wagony nie opalone, więc zimno, na szczęście mam ze sobą dwa futra, szal, sweter i pled..." [1]
494. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.V.[1925 r.], Berno : "...Tatusiu najdroższy schudnięcie w tym wieku to tylko oznaka zdrowia, tycie - byłoby choroby, zaś chrypka o ile sobie przypominam to Tatuś na wiosnę i jesień zawsze ją ma, pewno w ogrodzie pracuje, spoconego zawiało i to jest powodem nie jakieś tam suchoty gardlane [...] Proszę uważać na siebie, błagam. Nie pracować samemu w ogrodzie [...] pieniądze dla Mamci na Krynicę wysłałam [...] Wczoraj miałam tutaj w TRAVIACIE cudowny sukces, teatr wspaniały - bajkowo czułam się przy głosie, w ogóle Pan Bóg mi daje zdrowie i czysty nieskazitelnie głos..." [1]
495. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.III.[1909 r.], Mediolan : "Czy uwierzycie, że dzisiaj o 12.30 śpiewałam pierwszy raz w ajencji teatralnej Canella (ten co mnie już był słyszał u Rupnicka i napisał o mnie tych parę słów) przed impresariem Ragusą, który ma same większe teatra, jak Genua i Wenecja. Podobałam się pomimo, że mogłam była lepiej zaśpiewać. No ale było dzięki Bogu dobrze. Och! ileż strachu przeżyłam, Bóg raczy widzieć. Ubrałam się w bluzkę mojej roboty i poszliśmy z Rupnickiem. Śpiewałam LOHENGRINA i MEFISTOFELESA - romanze..." [1]
496. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.III.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...całe rano chodziliśmy po Sztokholmie. Miasto śliczne, szczególnie cała okolica portu. Jutro wybieramy się zdjęcia robić..." [1]
497. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.XII.[1924 r.], Monachium : "...[Leszek] Malczewski - konsul, wręczył mi cudny bukiet biało-pąsowych róż, ze wstęgą tegoż samego koloru i ślicznym wianuszkiem z metalu żółtego, zupełnie jak złoty [...] rodzaj wianuszka i liści laurowych [...] płytka na środku [...] wypisane na niej "znakomitej artystce A. Sari Szayerówny Monachium 12.XII.1924 r."..." [1]
498. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.VIII.[1922 r.], Mediolan : "...proszę koniecznie coś w Krynicy kupić, choćby na razie coś małego, żeby pieniądze ulokować, a gdy będzie potrzeba przyślę dalsze 10 tysięcy lirów..." [1]
499. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.VI.[1925 r], Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...jedziemy nie zatrzymując się, aż za sześć dni w Dakarze. Cudna droga, bajeczne morze, zachwycamy się z Janusiem, podziwiając te cuda świata [...] około dziewiątej Januś przychodzi po mnie, albo ja po niego, idziemy na śniadanie [...] potem idę pochodzić po pokładzie, wreszcie czytać lub fotografować i pisać [...] przyjemnie szalenie, bo jest [Adam] Didur ze swoją piękną panią i [Kazimierz] Czarnecki, ten który ze mną śpiewł RIGOLETTO w Krakowie czyli rozmawiamy razem po polsku..." [1]
500. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.IX.1925 r., Buenos Aires : "...Buenos Aires wspaniałe [...] miasto śliczne, czyściutki, wystawy cudowne, ruch szalony..." [1]
501. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.II.[1922 r.], Genua : "...debiutowałam po południu w TRAVIACIE z kolosalnym sukcesem [...] wieczorem przyszli panowie do mnie (delegacja) błagając mnie abym zaśpiewała drugi raz o dziewiątej TRAVIATĘ [...] Nie dałam się długo prosić, bo czułam się dobrze przy głosie [...] zupełnie spokojnie śpiewałam oba przedstawienia [...] Cieszę się, bo 1500 lirów więcej, czyli nad program..." [1]
502. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.I.[1924 r.], Mediolan : "...Owszem, ja tylko dobre wspomnienia po sobie wszędzie zostawiłam, bo oprócz sukcesów nadzwyczajnych, również i krytyki wszędzie miałam wspaniałe..." [1]
503. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.XII.[1923 r.], Londyn : "...Zakończyłam Londyn bardzo pomyślnie, z czego jestem bardzo zadowoloną. Krytyki wszystkie cudowne. Wiele z nich pisze to samo, tj. : że od szeregu lat - najmniej trzydziestu nie słyszeli coś podobnego itd..." [1]
504. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.XI.[1923 r.], Londyn : "...Tutaj w hotelu znalazłam zarezerwowany pokoik dla mnie w nowej części hotelu [...] Na piątym piętrze - śliczny, słoneczny, okna dwa, całą ścianę zajmują kaloryfery, więc ciepły, jasny i przemiły pokoik. Wszystkie w nim wygody, bo i woda ciepła, i zimna, i światła elektryczne, łóżko przewyborne, jak rzadko miękkie materace, przykrycia leciuchne, z prawdziwej wełny, a bardzo ciepłe. Jednym słowem - wszystko najnowsze i najpraktyczniejsze, urządzone we wszystkim." [1]
505. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.XI.[1911 r.], Mediolan : "...Ruszkowska [Helena Zboińska-Ruszkowska] we wtorek śpiewa TRUBADURA, za którego dostaje 2000 fr., z tego 650 fr. daje tutejszym żurnalistom, 250 fr. klace, za 300 fr. kupuje bilety do rozdania, aby oklaskiwali i morze rozmaitych, mniejszych jeszcze wydatków, które będzie miała w dzień premiery. I to się nazywa kariera - nieprawdaż ?..." [1]
506. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.V.[1924 r.], Wiedeń : "...miałam procesje ludzi u siebie w garderobie [...] dużo osób z dawnych czasów, znajomych i wszyscy tak byli zachwyceni, taki ogólny szał, że mnie wprost rozczulili. Przy wyjściu, gdzie pojawiłam się po pół godzinie i wsiadłam do zapełnionego już kwiatami auta dyrektora Schiffmana, ludzie zrobili szpaler krzycząc "Hoch! es lebe"..." [1]
507. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.V.[1911 r.], Como : "...stało się. Impresario nam uciekł, zamknął teatr i nikogo nie wypłacił. Szelma skończony, złodziej i łotr..." [1]
508. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.IX.[1924 r.], Wenecja : "...Pan Bóg łaskaw, zasmuci, ale i pocieszy. Otóż skombinowałam Lizbonę definitywnie. Trzy koncerty 24 - 26 - 28 po 3 500 lirów i droga płacona [...] Proszę się nie dziwić, że mi tak czasem wymkną się smutne refleksje, ale doprawdy czasem mi jest bardzo źle, że tak sama, do rozpaczy doprowadzają mnie niektóre myśli. Specjalnie ta niesprawiedliwość, bo pracę kocham..." [1]
509. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.IV.[1922 r.], Neapol : "...Kupiłam rękawiczki dla wszystkich w domu. Obstalowałam sobie prześliczną suknię koncertową - cytrynową, kolor cudny, model paryski [...] drugą sukienkę na lato obstalowałam skromną. Gdy mi przyjdzie jeździć z koncertami, trzeba mieć przynajmniej trzy toalety..." [1]
510. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.III.[1927 r.], Berlin : "...miałam zostać do czwartej po południu, tymczasem pospraszali okolicę (szalenie miłe kółeczko znajomych swoich) więc i zaśpiewać musiałam, czym się tak cieszyli, że formalnie rozczulili mnie tą swoją wdzięcznością, za tych parę pieśni..." [1]
511. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.III.[1911 r.], Bolonia : "...ja gdybym miała kilka tysięcy w kieszeni, mogłabym śpiewać gdzie bym chciała, bo tu we Włoszech wystarczy reklama, na którą właśnie ja nie mam pieniędzy, a która porządnie kosztuje. Wreszcie potem stroje, dużo znaczy, gdy widzą artystkę w toalecie - stojącej w w kapeluszu za kilkadziesiąt franków..." [1]
512. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.I.[1908 r.], Mediolan : "List Mamci w tej chwili otrzymałam - wróciłam z kościoła i zaraz siadłam, aby słów kilka dopisać i bardzo pięknie podziękować Matuli za list. Tak się czuję szczęśliwą, zadowoloną, gdy mam dobre wieści z domu [...] Z moim głosem tak dobrze, że lepiej być nie może, studiuję partię "Małgorzaty" z FAUSTA, już na przyszłość, Boże jak przyszło to jednak prędko. Jeszcze niedawno myślałam - kiedy też zacznę operę przerabiać - a to już..." [1]
513. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.XII.[1922 r.], Mediolan "...Mam tym razem cudny, duży pokój o dwóch łóżkach, z widokiem na plac Duomo, gdzie szalony ruch, bo wczoraj były wybory. Dzisiaj zwyciężyła partia faszystów, będzie górą szaloną nad wszystkimi innymi partiami, więc całą noc i teraz krzyki [...] coś strasznego jaki tu obecnie ferment..." [1]
514. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.XII.[1909 r.], Neapol : "...W Rzymie czekali na mnie panowie znajomi [...] przyszli, bo im pisałam, że przejeżdżać będę przez Rzym. Przynieśli mi kwiaty na stację i bardzo grzeczni byli. Wypiłam herbatkę i zaraz ulokowali mnie w wagonie, gdzie razem przegwarzyliśmy półtorej godziny. Tu przyjechałam bardzo dobrze, podziwiając po drodze okolice śliczne..." [1]
515. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.X.[1920 r.], Pawia : "...Musiałam zejść cały Mediolan, aby dostać siatkę złotą na suknię (tę białą ze złotym bolerkiem) do CYRULIKA..." [1]
516. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IX.[1924 r.], Wenecja "...mamy tutaj ostatnią, piatą TRAVIATĘ, a potem pewnie Lizbona [...] Coraz to nowe odkrycia robię co do strat w neseserze zawartych [skradzionych], tam było moje "pince - nez" złote, na ślicznym złotym łańcuszku, jeden z pierwszych podarunków jaki dostałam [...] potem brylancik i kilka małych drobiazgów złotych. Kubek srebrny itd., lepiej nie myśleć..." [1]
517. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IX.[1908 r.], Mediolan : "...Oczy mi się bardzo kleją i powieki ciężko opadają, jednakże siadam i piszę tych parę słów..." [1]
518. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IX.1925 r., Tucuman : "...Niestety, tak jak przypuszczali wszyscy, z powodu braku kapitałów cała nasza "compania" rozbita. Tutaj śpiewam CYRULIKA za darmo, aby trochę pieniędzy na chóry i orkiestrę uzbierać i wyjechać.." [1]
519. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IV.[1916 r.], Lwów : "...Umówiliśmy się, aby wspólnie urządzić [..] "wojenne święcone" [...] wszystko było [...] babeczki, bułka, przekładaniec, kawałeczek strucelki z makiem [...] serowiec [...] dwa torty, wina, wódka, wędliny, całą szyneczkę cielęcą i wieprzową (malutkie obie), kiełbasy, polędwicę. Jajeczka sama farbowałam (nawet dla służby) [...] stół był prześliczny [...] Było przeszło dwanaście osób [...] Wczoraj o drugiej poszłam do "Sokoła" losy sprzedawać na wencie [kiermasz dobroczynny], tam poznałam znowu masę pań, pomiędzy nimi hrab. Wodzicką, hrab. Skarbkową..." [1]
520. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IV.[1910 r.], Neapol : "...Oni dla mnie tak serdeczni wszyscy [arystokratyczny ród Pallostich] [...] mam tylko jeden zgrzyt, ten młody brat hrabiny, zakochany we mnie. Co właśnie sprawia mi nieprzyjemność [...] ja jego nigdy kochać bym nie mogła, nigdy niczem nie zachęcałam go, bo od początku mnie się nie podobał..." [1]
521. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.II.[1926 r.], Berlin : "...Janek zwiedził już Berlin, ja go niepotrzebuję do niczego, a wydatki są kolosalne. On sam podał mi projekt wyjazdu natychmiastowego do domu, wstępuje do Poznania i jutro rano sam osobiście rozmówi się z dyrekcją opery, która przecież musi podwyższyć warunki, albo ostatecznie dać trzy występy za tysiąc złotych..." [1]
522. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.I.[1908 r.], Mediolan : "...Wczoraj wieczorem, po kolacji - aż zdumiałam się, Rupnickowa przyszła, z nią maestro (mistrz) kochany, potem Veneziani i Roco (młody Rupnick). Z początku ogromnie zażenowałam się - wprawdzie byłam prawie że ubraną - bo w różowej flanelowej matince, ale zawsze w łóżku i warkocze rozpuszczone. Ale tutaj taki dziwny zwyczaj, życie inne, odwiedzają znajomi, nawet dziwią się, jak można czegoś podobnego wstydzić się - wszak to zupełnie naturalne i nikt tu na żadne formy nie zważa. Naturalnie zastanowiwszy się - to faktycznie czego żenować się, przecież byłam ubraną. Wesoło było - gdy mnie odwiedzili..." [1]
523. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XII.[1926 r.], Madryt : "...Wyjechałam z Budapesztu 7.XII. we wtorek, po odniesionym szalonym, cudownym wprost triumfie w TRAVIACIE. Teatr co do jednego miejsca zapełniony, oklaski i owacje na scenie, jakich jeszcze nie miała w życiu!!! To zupełny fakt, a nie przesada. Czułam się tak szczęśliwa [...] Publiczność żegnała mnie czule, ludziska powiewali chusteczkami, przykładając je do oczu na znak, że do łez ich poruszyłam moją TRAVIATĄ. Mam z Budapesztu absolutnie najpiękniejsze wspomnienia..." [1]
524. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XII.[1924 r.], Berlin : "...Zawarłam kontarkt [...] z Towarzystwem Fonograficznym [...] Śpiewałam wczoraj pięć płyt, dzisiaj sześć. Wczoraj RIGOLETTO, CYRULIKA i TRAVIATĘ. Dzisiaj ŁUCJĘ "scenę obłąkania" - (na dwóch płytach), SADKO, VILANELLĘ, CYGANERIĘ i BUTTERFLY. Szalenie jestem ciekawa, jak one wyjdą, wszystkie są z pełną orkiestrą..." [1]
525. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XII.[1910 r.], Mediolan : "...Nareszcie dzisiaj podpisałam kontrakt do Piacenzy na LOHENGRINA..." [1]
526. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XI.[1921 r.], Mediolan : "...Pieniądze 200 lirów wysłałam [...] te 100 lirów dla chłopców na ich imieniny..." [1]
527. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XI.[1907 r.], Mediolan : "...Ciekawi ci Włosi są, niby religijni, ale koścół dla nich nie istnieje [...] wyśmiali się, że ja chodzę do kościoła, no ale to mniejsza, odpowiedziałam im, że mi z tą wiarą, i z tymi zapatrywaniami co do religii jakie mam, jest bardzo dobrze i wcale nie myślę o zmianie swoich poglądów..." [1]
528. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.X.1925 r. [z dopiskiem Ady Sari], Buenos Aires : "...Już po koncercie i pierwsza placówka Buenos Aires zdobyta ! Sukces naturalnie [...] olbrzymi [...] Adusia była wspaniała !..." [1]
529. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.VIII.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], La Paz : "...Drogi w Kordylierach są tak strome, że człowiek dziwi się, że koń nie zjedzie w tył lub wprzód. Było nas 12 osób, wszyscy na koniach lub mułach, ja miałem wspaniałego konia i wcale spokojnego..." [1]
530. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.VI.[1926 r.], Mediolan : "...Wyjazd nasz do Florencji tak nagły i niespodziewany, wytrącił mnie znowu ze spokojnego żywota. Tak mi dobrze było, tak się czułam świetnie, trochę zapominając kim jestem, przywdziewając zupełnie inne szaty jako "pani domu", kucharka, pokojówka itd...." [1]
531. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.V.[1920 r.], Lukka : "...Tutaj bawię sześć dni, wczoraj była premiera, świetnie poszła, odniosłam kolosalny sukces, co zresztą w ŁUCJI bardzo łatwe, bo to cudna partia. Oklaski nie milkły, krytyki cudowne..." [1]
532. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.IX.[1911 r.], Stradella : :...Teatrzyk malutki, ale śliczny, cały z lóż się tylko składający, wszystkie ponieważ prywatne więc wytapetowane rozmaicie [...] Miasteczko małe, ale ładne, wielkości Nowego Sącza, tylko więcej zaludnione i rozległe przez fabryki i winnice..." [1]
533. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.IV.[1908 r.], Mediolan : "...Proszę od razu bardzo mu [profesorowi Rupnickowi] podziękować za trudy i mozoły, bo faktycznie jestem mu dużo - dużo wdzięczną. To, że kiedyś zrobię karierę, chyba tylko jemu będę dziękowała, a to właśnie ta praca siedmiomiesięczna grubo się do przyszłości mojej przyczyni, to najgłówniejsze, co już zrobione. Błąd wypreparowany, wszystko idzie dobrze..." [1]
534. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.I.[1913 r.], Parma : "...Uważam bardzo na siebie, bo wiem czym to pachnie w sezonach, gdzie trzeba pracować tak jak tutaj. Codzienne próby z Boheme, a przy tym siedem przedstawień w osiem dni robiliśmy. FAUST to dla mnie opera bardzo męcząca przez dramatyczną scenę..." [1]
535. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.VI.[1926 r.], Mediolan : "...donoszę o planie i zmianach moich, co do niespodzianki, jaką Maniusiowi zgotowałam. Otóż proponowano mi jeszcze przed miesiącem dwa koncerty w sierpniu w Ostendzie. W pierwszej chwili odmówiłam, bo chciałam spokojnie spędzić sierpień w domu, jednak po namyśle przyszłam do przekonania, że wreszcie Maniuś wyjedzie, nogdzie poza Polską nie był, chcę go zabrać na dwa i pół tygodnia w szeroki świat, jakim jest Ostenda [...] Plaża przecudna w Belgi. Ponieważ mamy Berlin - Paryż po drodze, pokażę mu te dwie stolice [...] wpadniemy także i do Londynu na parę dni. Niech i Maniuś zobaczy coś, a mam nadzieję - uspokoi się..." [1]
536. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.VI.[1924 r.], Florencja : "...na jesień mam tyle rozmaitych propozycji dobrch - począwszy od Szwajcarii, potem Wiedeń, Budapeszt, Praga [...] potem Genua - 6 występów ŁUCJI [...] jednym słowem tu mam tyle kontraktów do podpisania..." [1]
537. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.V.[1925 r.], Christiania (dzielnica Kopenhagi) : "...jednak i tutaj świat taki sam, miasto do miasta podobne, ulice piękne i szerokie, sklepy olbrzymie, wystawy przepiekne. Co najważniejsze - to pogoda cudowna..." [1]
538. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.V.[1923 r.], Paryż : "...Coś tak cudownego, nie spodziewałam się gdybym tę rolę znała - byłoby to szczęście szalone, ale ja pojęcia nie mam o partii, FLET ZACZAROWANY tylko znam, śpiewam zawsze jedną arię - Bóg raczy wiedzieć co to za szalona partia i jak i kiedy ją mogę przygotować, a też zdecydować trzeba, bo La Scala widocznie na mnie się uparła i chce [...] mnie !..." [1]
539. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.III.[1915 r.], Mediolan : "...Co będzie ? Bóg raczy wiedzieć. Życie moje obecnie - coś tak nieznośnego [...] to znowu żyję nadzieją wyjazdu prędkiego, gdzieś aby tylko śpiewać! Tam we Wiedniu zrezygnować musiałabym, bo mi odpisał Czesław Zaremba, że stanowczo w obecnych czasach po włosku śpiewać nie można. W innym języku nie umiem, a zatem dla mnie tam nadzieja śpiewania upadła..." [1]
540. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.I.1909 r., Mediolan : "...Zmartwiłam się bardzo chorobą Maniusia i Janeczka, ale dzięki Bogu, że tak się pomyślnie zakończyło, że już dobrze i zdrowe chłopaczki [...] Czy czytał Tatuś co to za straszne trzęsienie ziemi było w Calabrii i Sycylii, blisko Palermo. Coś okropnego. Mówią, że 180 000 ludu zginęło [...] U nas w Milano wszędzie chorągwie powystawiane na znak żałoby narodowej..." [1]
541. Fragment listu [do rodziców] z dn [X.1911 r.], Triest : "...Wszystko ułożyło się dobrze, pierwsza próba poszła bardzo dobrze, od 12 do 5 byłam w teatrze, przesliśmy 3 akta, na jutro został 4..." [1]
542. Fragment listu [do rodziców] z d. [II.1915 r.], Triest : "...Czasem pragnęłam Wiednia, gdy mi ciężko było we Włoszech, dzisiaj ciężko znowu zdecydować było [...] muszę przyznać, że będę szczęśliwa, bo wiem, że Wam Jedyni zrobi to wielką przyjemność, a ja zakosztuję na kilka lat spokoju..." [1]
543. Fragment listu [do rodziców] z [XI.1910 r.], Mediolan : "...Wczoraj była premiera LOHENGRINA. Bonaplata nie bardzo się podobała, bo gazety prawie wszystkie jednogłośnie orzekły, że była za zimną Elzą, że więcej uczucia w tej partii należałoby dać, a ona tego zupełnie nie zrobiła, jednym słowem dla mnie dobrze, bo w przyszłym lub za dwa tygodnie, gdy ja zaśpiewam Elzę, może się więcej publiczności spodobam..." [1]
544. Fragment listu [do rodziców] z [IV.1910 r.], Neapol : "...Za pieniądze 60 fr. oraz lekarstwa nadesłane, całuję rączki Tatusiowi a Mamusi za torcik czekoladowy, który mi bardzo smakuje. List mój ostatni minął się z listem Tatusia, prosiłam o 1000 koron, bo mi brakuje pieniędzy. I tak już nie kupuję masy rzeczy (drobnostek), jak szal dla Mamci..." [1]
545. Fragment listu [do rodziców] z [III.1910 r.], Neapol : "...Wyobrażam sobie jak u nas idą obecnie przygotowania do świąt, pieczenie ciast, babek itd. Och! jak ja te czasy mile wspominam, gdy w kuchni razem z Mamcią siedziałam i pomagałam przy cieście. Jakie to miłe dnie, te przedświąteczne, gdzie tyle do roboty, okrutnie lubię to zamieszanie dla późniejszego wielkiego porządku i spokoju. Szczególnie Wielka Sobota ma dla mnie urok wielki, jak po przybraniu stołu oczekiwaliśmy zawsze na księdza Kanonika, a później, po poświęceniu - szło się na rezurekcję..." [1]
546. Fragment listu [do rodziców] z XI.[1909 r.], Aleksandria : "Otóż i już po premierze, szczęśliwie jak wszyscy mówią, nawet bardzo szczęśliwie przeszłam. Oklasków miałam moc - i to szczerze - bo tu klaki nie znają. Teatr po raz pierwszy był tak przepełniony, że faktycznie było przyjemnością śpiewać..." [1]
547. Fragment listu [do rodziców] z XI.[1909 r.], Aleksandria : "Dzisiaj miałam pierwszą próbę z fortepianem, bardzo dobrze poszła. Pełno komplementów, pochwał nasłuchałam się o moim głosie i śpiewie. Okrutnie jestem szczęśliwa i zadowolona, gdy premiera dobrze pójdzie będę wprost wniebowzięta z rozkoszy..." [1]
548. Fragment listu [do rodziców] z XI.[1909 r.], Aleksandria : "...Wielki mistrz Campanini chce żebym jechała na cztery miesiące do Neapolu czyli do pierwszego po La Scali teatru i śpiewała Musettę [w CYGANERII], Annę w LORELEY [...], a że przy tem obecna była Hala [Helena Zboińska-Ruszkowska] widziałam jak zdumioną była, że Campanini chce mnie wziąć do San Carlo, do Neapolu..." [1]
549. Fragment listu [do rodziców] Z dn. 10.V.[1925 r.], Berno : "...Sala napchana, setki ludzi odeszło od kasy, ogon podobno był niebywały. Na sali, w środku, na dywanie specjalnym i fotelach wspaniałych siedziała, w pierwszym rzędzie para królewska, a za nimi dwór czyli marszałek, dama dworu i kilka osób jeszcze. Oklaskiwali wszyscy, a specjalnie król, któremu specjalny "dyg" składałam po każdym numerze. Pozostali na powtórzenie [WARIACJI] Mozarta. Gdy się podnieśli ku wyjściu, wszyscy wstali i zrobiło się szalone milczenie na sali [...] dopiero gdy byli w drzwiach publiczność zaczęła prawdziwą owację..." [1]
550. Fragment listu [do rodziców z dn. 28.VIII.1913 r.], Wenecja : "...Wenecja cudowna i chciałoby się tu siedzieć dłużej, patrząc na te wszystkie cuda natury i sztuki [...] W czwartek powracamy do Milano..." [1]
551. Fragment listu [do ojca] z dn. 8.VI.[1925 r.], Mediolan : "...dzisiaj niedziela, więc mam odpoczynek od krawców swoich, szewców, szwaczek [...] Po kilkudniowych bieganiach ustawicznych do konsulatu, gdzie trzeba było zostawić odbicie wszystkich palców dziesięciu, fotografię, dokładny życiorys itd., moc formalności do spełnienia, otrzymaliśmy wizę..." [1]
552. Fragment listu [do ojca] z dn. 28.V.[1924 r.], Florencja : "...Wczoraj była premiera, przeszła jak zwykle z wielkim triumfem dla mnie , a miałam tym razem o tyle trudniejsze zadanie, że u boku najsławniejszego tenora, szalenie reklamowanego i na którym cała uwaga publiczności zwrócona wczoraj była. Przy takim kolosie zainteresować publiczność, trzeba było dobrze śpiewać. Na szczęście miałam osobisty triumf w "scenie obłąkania" i sama wyszłam się kłaniać publiczności z sześć - siedem razy po tym akcie..." [1]
553. Fragment listu [do ojca] z dn. 22.V.[1925 r.], Paryż : "...Zapomniałam donieść, że w Ameryce Południowej, nie angielski, ale hiszpański jest potrzebny, więc niech Januś kupi sobie książkę - gramatykę hiszpańsko-polską, to na okręcie będzie mógł przez trzy tygodnie pracować i trochę się poduczyć..." [1]
554. Fragment listu [do matki] z dn. [20.IV.1913 r.], Wenecja : "...Kupiłam sobie płaszcz za 50 fr., buciki i parę pończoch, drobne wydatki, oprócz tego teatralne miałam wielkie, bo kosztowały 120 fr., perły do tej opery 95 fr., buciki i drobiazgi..." [1]
555. Fragment listu [do matki] z dn. 6.VI.[1924 r.], Mediolan : "...Nie jadę do Ameryki, pozostaję w Europie jeszcze ten rok, czym się bardzo cieszę, bo widocznie nie było mi przeznaczone. Impresario zbankrutował i pozostawił całą trupę artystów operetki na lodzie, bez możliwości powrotu do Włoch, uciekł z resztą pieniędzy, ja z tym człowiekiem nie pojechałabym za nic w świecie..." [1]
556. Fragment listu [do matki] z dn. 30.V.[1909 r.], Rzym : "Jestem szczęśliwą, szczęśliwą bardzo, bo dostałam telegram, że Tatuś przyjedzie i już za parę godzin Go zobaczę..." [1]
557. Fragment listu [do matki] z dn. 28.VIII.[1923 r.], Mediolan : "...Od Bolka nic nie mam, pewnie się wygrzewa na słońcu i nie myśli o mnie. Niestety Mamusiu - to już nie jest to co było !" [1]
558. Fragment listu [do matki] z dn. 28.II.[1908 r.], Mediolan : "...Wyobrażam sobie, jakby Mamcia była zachwyconą taką wystawą baletu, jak tu w Scali. Jak w operze zawsze rozczarowanie następuje co do śpiewów - czyli głosów - tak znowu - baletem musi być każdy zachwycony - bo tu dopiero widać potęgę i wielkość Scali. Tu dopiero człowiek oniemia i zdje mu się - jak gdyby był gdzieś w innym świecie, gdy widzi te tańce, setki osób równocześnie tańczących..." [1]
559. Fragment listu [do matki] z dn. 26.V.[1924 r.], Florencja : "...wiem już z poprzedniego listu Tatusia, że wyjechać mieliście oboje do Krynicy [...] Ucieszyłam się bardzo wiadomością, że doktor znalazł polepszenie w organiźmie, daj Bóg, żeby Mamci tegoroczna kuracja dobrze zrobiła i nogi do porządku doprowadziła. Pyta Mamcia kiedy przyjadę do Sącza..." [1]
560. Fragment listu [do matki] z dn. 24.IV.[1925 r.], Kopenhaga : "...Miałam szalone powodzenie i to mnie cieszy [...] kwiaty, znowu oklaski [...] drugi koncert robiłam samymi bisami. Szalenie się zmartwiłam przeczytawszy ostatni list Tatusia, w którym donosi, że cierpi na pęcherz, że oczy nie dopisują [...] Przecież w takim wypadku nie można kuracji odkładać, ale przeciwnie na gwałt się leczyć [...] Boże mój, toż ja nie wiem co bym zrobiła, żeby Was przede wszystkim widzieć zdrowymi..." [1]
561. Fragment listu [do matki] z dn. 22.V.[1925 r.], Paryż : "...Byłam już w centrum miasta [...] moc pieniędzy wydałam. Mam przynajmniej tutaj przegląd mód i najszykowniejszych nowości [...] obstalowałam sobie suknię granatową (na popołudnie), czarną i skromną białą. Kupiłam sobie dwie koszule nocne i dwie piżamy - jedną do spania różową [płótno jedwabne] i drugą [...], pończochy [...] na głowę czepeczek bardzo szykowny..." [1]
562. Fragment listu [do matki] z dn. 1.X.[1908 r.], Mediolan : "...Spieszę i ja z przesłaniem na dzień imienin życzeń. Otóż życzę Mamci wszystkiego najlepszego - przede wszystkiem zdrowia, szczęścia i pociechy z nas, dzieci. Nie uwierzy Mamcia co bym dała za to, aby mi pozwolonem było ustnie te życzenia złożyć - uściskać Mamcię i rączki jej ucałować. Jakże wesołym ten dzień musiałby być w takich okolicznościach. Niestety, to wykluczone..." [1]
563. Fragment listu [do matki] z XI[1909 r.], Mediolan : "Mamusiu jedyna! Pomysleć proszę, że ja będę śpiewała z samemi sławami światowymi. W LORELEY z Kruszelnicką..." [1]
564. Fragment listu [do brata Mariana] z dn. 18.VII.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], La Paz : "...jechaliśmy cały tydzień, wprawdzie sleepingami, ale nieopalone, a w nocy mróz więc nawet woda w wodociągach zamarzała. Widoki bardzo jednostajne [...] na tysiącach kilometrów pustynie, prawie beż żadnej roślinności tylko kaktusy, na kilkanaście metrów wysokie, tylko chaty z gliny i wsie indiańskie, gorzej wyglądające od naszych obozów cygańskich..." [1]
565. Fragment listu (kartka pocztowa) [do rodziców] z dn. [19.VI.1909 r.], Rzym : "...Smutno mi, wszystko mi przypomina Tatusia, kapelusz zostawiony, który w tej chwili, robiąc porządek w pokoju zapakowałam do pudła, miejsce puste przy stole itd..." [1]
566. Fragment listu (kartka pocztowa) [do rodziców] z dn. 21.VI.[1909 r.], Rzym : "...Wczorajszy FAUST poszedł tak, jak żaden dotąd wszyscy, ale to wszyscy mi mówili, że tak dobrze jeszcze nigdy nie śpiewałam. Miałam podobno duży głos, jak Łuniewski twierdzi dramatyczny w przedstawieniu i ostatnim akcie. I rzeczywiście sama czułam, że lekko śpiewam, a przy tym głosem scenicznym, dużym..." [1]
567. Fragment listu (karta pocztowa) [do rodziców] z dn. 23.X.1922 r., Parma : "Nie jadę już do Florencji [...] a skombinowałam wiecie gdzie? ani na myśl Wam nie przyjdzie [...] Paryż! Jadę do Paryża na CYRULIKA [...] w Operze Champs Elysées..." [1]
568. Fragmen tlistu [do rodziców] z dn. 17.X.1926 r., Gefle [Szwecja] : "...trzeba było widzieć tutaj wczoraj, setki ludzi dobre pół godziny czekało na mnie na ulicy i w korytarzach, okrążyli auto moje, krzycząc - hura ! Jednym słowem entuzjazm. Cieszy mnie to powodzenie..." [1]
569. Fargment listu [do rodziców] z dn. 31.III.[1922 r.], Neapol : "...Doprawdy, tym razem dużą bitwę wygrałam. Cieszę się szalenie moim sukcesem i tą szaloną sympatią, jaką mi okazuje publiczność tutejsza. Każdego wieczoru mój sukces zwiększa się. Jak wczoraj, zmuszoną byłam bisować CARO NOME, taką owację długotrwałą robił mi cały teatr, a był nabity, coś cudownego..." [1]
570. Dzieła Juliana Bartoszewicza. T. 4. [1]
571. Dzieła Juliana Bartoszewicza. T. 3. [1]
572. Drukowane jako rękopis [1]
573. Dodatek w języku łacińskim. [1]
574. Czasopismo zawiera artykuły pisane przez młodzież, dotyczące działalności szkół w mieście i kraju oraz życia kulturalnego uczniów. [1]
575. Collection Michel Lévy. [1]
576. Błąd w numeracji ciągłej. [1]
577. Brak strony tytułowej. [1]
578. Brak strony tyt. [1]
579. Brak stron. [1]
580. Biblioteka Polska. Seria 3 ; z. 133-134. [1]
581. Biblioteka Polska ; z. 30 i 44. [1]
582. Artykuł z: Biblioteka warszawska : pimo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi. Serya 5, lipiec. T. 3, z. 7. Ogólnego zbioru tom 167. [1]
583. Artykuł z czasopisma : "Przegląd Prawa i Administracyi" 1917 r, R. 42, z. 11-12 [1]
584. 71, [1] strona ; 23 cm. [1]
585. 167 konfiskata - nakł. 2 [1]
586. 166 konfiskata - nakł. 2 [1]
587. 164 konfiskata - nakł. 2 [1]
588. 122 strony ; 23 cm. [1]
589. (Wydanie Redakcyi Biblioteki Warszawskiej). [1]
590. (Pierwszy raz drukowane 1807 r. w Wilnie u Józefa Zawadzkiego). [1]
591. (Osobne odbicie z "Albumu młodzieży polskiej", poświęconego J. I. Kraszewskiemu). [1]
592. (Odb. z Roczn. Tow. Nauk. Krak.). [1]

Number in brackets is a number of all objects which metadata description contains given attribute value.

1. Nowy Sącz [1612]
2. Kraków [530]
3. Krynica-Zdrój [145]
4. Morawska Ostrawa [33]
5. Lwów [21]
6. Warszawa [11]
7. Stary Sącz [7]
8. Poznań [5]
9. Paryż [5]
10. Petersburg i Mohylew [4]
11. [S.l.] [2]
12. Tarnów [2]
13. Petersburg [2]
14. Berlin [2]
15. Żegiestów [1]
16. Zurych [1]
17. Wilno [1]
18. Wiedeń [1]
19. Posen [1]
20. Paris [1]
21. Lemberg [1]
22. L'vov [1]
23. Brunsberg [1]

No data to display

Ranking by number of viewed objects

Attribute: Temporal coverage Description Place of publishing Degree name

Number in brackets is a sum of all reads of objects which metadata description contains given attribute value.

1. 20 w. [120914]
2. 21 w. [40176]
3. 1901-2000 [9081]
4. 2001- [7707]
5. 19 w. [5579]
6. 1801-1900 [2226]
7. 1601-1700 [2095]
8. 1501-1600 [1258]
9. 1701-1800 [865]
10. 1301-1400 [776]
11. 1401-1500 [478]
12. 1201-1300 [323]
13. 10-18 w. [151]
14. 2 [139]
15. Do 16 w. [80]
16. 13-14 w. [44]
17. 16 w. [39]
18. 18 w. [38]
19. 17 w. [20]
20. 18-19 w. [8]
21. 14 w. [3]

Number in brackets is a sum of all reads of objects which metadata description contains given attribute value.

1. Naukowe pismo historyczne poświęcone dziejom regionu [93035]
2. Kwartalnik. [90286]
3. Pismo popularnonaukowe o regionalnej tematyce społeczno-kulturalnej, zawierające treści historyczne, etnograficzne, przyrodnicze, krajoznawcze i literackie. [90045]
4. Tygodnik [54617]
5. Naukowe pismo historyczne poświęcone dziejom regionu. [46954]
6. Pismo wychodzące od 1891 r., a jego redaktorem i wydawcą do roku 1893 był Henryk Kisielewski [17350]
7. Miesięcznik dla dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych. Pismo jest bogato ilustrowane i zawiera urozmaicone artykuły, zarówno o treściach religijnych, jak i wspomagających rozwój intelektualny. [16096]
8. Do nr 9, R. 5, 1895 r czasopismo nosiło tytuł "Szkolnictwo Ludowe" [13388]
9. Dwutygodnik. [13057]
10. Od 1900 r. do 1903, R.4, nr 9 pismo wychodziło jako "Sądeczanin". [12565]
11. "Podhalański Kurjer Tygodniowy : bezpartyjny tygodnik ziemi sądeckiej..." zmienił nazwę na "Tygodniowy Kurjer Podhalański", potem na "Kurjer Podhalański" [7839]
12. Dwutygodnik [7233]
13. Seria : Biblioteka "Rocznika Sądeckiego" [6698]
14. Czasopismo zawiera artykuły pisane przez młodzież, dotyczące działalności szkół w mieście i kraju oraz życia kulturalnego uczniów [3595]
15. Pismo zawiera artykuły o treści społeczno-politycznej, dotyczące spraw Nowego Sącza i Podhala. [3319]
16. Miesięcznik [2881]
17. Rękopis powielony na hektografie [2513]
18. Na stronie tytułowej pseudonimy autorów : Promyk i Feniks [2513]
19. Młodzieżowe pismo tajnej organizacji niepodległościowej Filaretów. [2513]
20. Tygodnik. [2275]
21. Reprint oryginału : Nowy Sącz : Wydział Powiatu Nowosądeckiego ; Spółdzielnia Ogrodniczo - Warzywnicza Ziemi Sądeckiej, 1949 r. [1743]
22. Od 1900 r. do 1903, R.4, nr 9 pismo wychodziło jako "Sądeczanin" [1500]
23. Zawiera Dodatek [1155]
24. Zawiera : Statut Towarzystwa Przyjaciół Doliny Popradu [963]
25. Zawiera Nadzwyczajny Dodatek. [874]
26. Po konfiskacie nakł 2 [798]
27. Sprawozdanie [569]
28. Opracowali uczestnicy obozu krajoznawczego w Podegrodziu w dn. od 15 lipca do 5 sierpnia 1936 r. [480]
29. Odbitka z "Orlego Lotu" R. 18, 1937 r. [480]
30. Zawiera Nadzwyczajny Dodatek [391]
31. Na okładce błędna numeracja ciągła. [383]
32. Czasopismo zawiera artykuły pisane przez młodzież, dotyczące działalności szkół w mieście i kraju oraz życia kulturalnego uczniów. [374]
33. Zawiera m.in. "Dawne zabytki dziejowe Nowego Sącza" Jana Sygańskiego [w 1902 r. wydane jako t. 3 "Historyi Nowego Sącza od wstąpienia dynastyi Wazów do pierwszego rozbioru Polski.]. [342]
34. Rocznik oprawiony introligatorsko. [342]
35. Brak stron [326]
36. Odbitka ze sprawozdania gimnazjalnego. [325]
37. Zawiera m.in. Dyaryusz Jerzego Tymowskiego (1607-1625) [319]
38. Prace Krakowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego ; nr 2 [298]
39. Artykuł z czasopisma : "Przegląd Prawa i Administracyi" 1917 r, R. 42, z. 11-12 [290]
40. Wolne tłómaczenie dzieła o. Fabera oratoryanina pod tytułem: "U stóp krzyża" przez o. Prokopa kapucyna. [253]
41. Harmonijka [253]
42. Wydanie jubileuszowe [240]
43. Fragment listu [do żony] z dn. [4.VI.1909 r.], Rzym : "...W ciągu wczorajszego dnia wyszły dzienniki rzymskie. Prawie wszystkie zamieszczają wzmianki, bez wyjątku chwalebne dla Jadzi. Najważniejszych dziesięć zakupiłem po porę egzemplarzy dla innych osób i naszych pism w kraju..." [234]
44. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.XII.[1907 r.], Mediolan : "...Co się tu na ulicach działo i dzieje - to pojęcie ludzkie przechodzi. Czegoś podobnego w życiu nie widziałam. Chodzi tysiące ludu, chłopców, dzieci, starszych i wszystko ma takie oryginalne trąby i na tem trąbi wydając przeraźliwy głos..." [231]
45. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 8, strona 414. [216]
46. Odbitka z Przeglądu Historycznego t.12 z. 1-3 [213]
47. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.XI.[1908 r.], Mediolan : "...Dziwne, teraz tego Łuniewskiego polubiłam. Ten człowiek to może jedyny z dotychczasowych moich wielbicieli, który mnie prawdziwie i głęboko kocha, przekonałam się, że taki szlachetny i prawy charakter. Już dwa razy oświadczył mi się, prosząc o odrobinę wzajemności lub nadziei na przyszłość..." [210]
48. Wydanie pierwsze z rękopismu. [209]
49. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 2, strona 107. [209]
50. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.V.[1923 r.], Mediolan : "...Żal mi, żem w ogóle śpiewała, bo dużo osób głupich, naturalnie nie znających się na Mozarcie i w ogóle na trudności wykonaniu tej partii mojej, zostało rozczarowanych co do mnie i to nawet wprost powiedziano, a byli i tacy, którzy mnie pytali czy może głosowo źle się czuję, że tak się zmienił, że duża różnica z przed dwóch lat, jak śpiewałam CYRULIKA w Teatrze Carcano. Strasznie mnie to denerwuje, że przedstawiłam się w Scali w partii tak niewdzięcznej i zabiłam niechcący mój triumf z przed dwóch lat w CYRULIKU. Pamięta Mamcia w Warszawie w UPROWADZENIU Z SERAJU - to samo było..." [202]
51. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 24.XI.1922 r., Bolonia : "...Dzisiaj 12 występ, w sobotę 13 - w niedzielę 14. W przyszłym tygodniu będę miała mój wieczór benefisowy..." [193]
52. Treść : 1. Józef Miczyński : Zarys dziejów wiedzy o elektryczności. 2. Część urzędowa. [192]
53. Treść : 1. Goethe's "Hermann und Dorothea" und "Herr Thaddäus oder" von Mickieiwcz ; eine Parallele von Alexander Pechnik. 2. Kronika i statystyka zakładu. [190]
54. Zawiera dodatek w j. niem. Deutsche Beilage : organ der Galizischen Volksschulehrschaft [188]
55. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.XII.[1909 r.], Neapol : "...Co za dziwne tu zwyczaje, od tygodnia przed świętami ruch niemożliwy w całym mieście, szczególnie tu w naszych stronach [...] sklepikarze co mieli wszystko powystawiali, a lud kupował. Po prostu jak u nas w odpust lub w jarmark..." [185]
56. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.IV.[1923 r.], Londyn : "...Dzisiaj byłam do próby "dysek gramofonowych" [...] Nie uwierzycie jak się szalenie bałam słuchając tego mojego śpiewu..." [174]
57. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.IX.[1923 r.], Salsomaggiore : "...Przyjechałam dzisiaj tutaj - bo już w ostatnich dniach nie mogłam sobie dać rady z bólami w nerkach i nogach [...] Doktor zaordynował mi "polverizacje"czyli siedzę w pokoju napełnionym parą soli salsomaggiorskiej, w której się oddycha pełną piersią i nosem przez pół godziny. Oprócz tego kazał wziąć te kąpiele, które już brałam tj. piętnaście słono-jodowych - i osiem błotnych..." [167]
58. Osobne odbicie z "Czasu". [166]
59. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.X.[1923 r.], Paryż : "...Czekam na wiadomość z Londynu gdzie pisałam, żeby mi przysłali poświadczenie z Ministrestwa Robót Publicznych, że mi pozwolono wjechać w granice Anglii. Robią podobno straszne trudności dla obco poddanych - bo moc ludzi w Anglii nie ma zajęcia - panuje bezrobocie we wszystkich zawodach - więc wyszło to rozporządzenie nowe, że nikomu nie wolno przyjechać dla zarobku jakiegokolwiek..." [166]
60. Wydanie specjalne jubileuszowe. [165]
61. Tłumaczone z języka niemieckiego. [164]
62. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.X.[1923 r.], Zürich : "...Wieczór, godzina jedenasta, wróciłam z koncertu. Nigdy nie myślałam, że Szwajcarzy byli zdolni do podobnego entuzjazmu. Co się nie działo - tego trudno opisać. Jednym słowem byłam dobrze z głosem, a przy końcu programu świetnie byłam rozśpiewaną [...] Śpiewałam duży program, nadto zmusili mnie bym dała kawałek, który w domu uczyłam się (Mamci się tak podobał) [...] pieśń rosyjska SADKO i arię z RIGOLETTA. Na bis dwa razy SŁOWICZKA..." [163]
63. Odbitka z Przeglądu Bibliograficzno-Archeologicznego [161]
64. Po konfiskacie nakład drugi. [160]
65. Sprawozdania z działalności w dziedzinie kultury rolnej oraz rozwoju straży pożarnych. [159]
66. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.X.[1923 r.], Paryż : "...Dostałam pieniądze [...] więc jutro idę z nimi na pocztę względnie do banku i czekiem wyślę, ile będę mogła najwięcej" [157]
67. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 12.XI.1922 r., Bolonia : "...Drugie przedstawienie HUGENOTÓW śpiewałam zupełnie spokojnie, odniosłam szczery sukces..." [155]
68. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.X.[1923 r.], Londyn : "Najdrożsi Moi. Wczoraj koncert był moim najlepszym w Londynie. Śpiewałam dość spokojnie i przede wszystkim głośno, czułam się bardzo dobrze. Zaraz po CYRULIKU dałam na bis LUNATYCZKĘ, a w drugiej części po arii z TRAVIATY dwa bisy VILANELLE i AY, AY, AY. Szalenie bili brawa i entuzjastycznie mnie przyjmowali..." [155]
69. Treść : 1) Współudział zakładu w wojnie światowej. 2) Część urzędowa [154]
70. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.I.[1908 r.], Mediolan : "...Wczoraj wieczorem, po kolacji - aż zdumiałam się, Rupnickowa przyszła, z nią maestro (mistrz) kochany, potem Veneziani i Roco (młody Rupnick). Z początku ogromnie zażenowałam się - wprawdzie byłam prawie że ubraną - bo w różowej flanelowej matince, ale zawsze w łóżku i warkocze rozpuszczone. Ale tutaj taki dziwny zwyczaj, życie inne, odwiedzają znajomi, nawet dziwią się, jak można czegoś podobnego wstydzić się - wszak to zupełnie naturalne i nikt tu na żadne formy nie zważa. Naturalnie zastanowiwszy się - to faktycznie czego żenować się, przecież byłam ubraną. Wesoło było - gdy mnie odwiedzili..." [153]
71. Wydanie anonimowe, nazwa autora Friedrich August von Schmid. [151]
72. Wg: Estreicher XIX w., t. 4, strona 197. [151]
73. Zawiera : Z podróży wakacyjnej : szkoły wyższe w królestwie saskiem / napisał B. Sławomirski. [150]
74. Tygodnik. Brak pierwszej strony. [150]
75. W nagłówku pomyłka oznaczenia rocznika: R. V, powinno być R. VI. [149]
76. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.XI.[1923 r.], Belfast : "...Już parę zim spędziłam na południu - Barcelona - Lizbona, także to zimno to dla mnie zupełna niespodzianka - odwykłam marznąć i dopiero tutaj przypomniały mi się zimy w Polsce lub Wiedniu za dziecinnych czasów..." [148]
77. Zawiera: Treść dziejów kościoła polskiego. Wykaz zbiorowy prawodawstwa politycznego i kształtu rządu w Polszcze. [147]
78. Dodatek w języku łacińskim. [147]
79. Fragment pocztówki [do matki] z dn. 18.XI.1922 r., Bolonia : "...Najdrożsi - jestem zadowolona, bo śpiewam teraz przez cały dzień..." [144]
80. Wydanie 2 znacznie pomnożone [141]
81. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.II.[1907 r.], Wiedeń : "...Wie Mamcia, że ja się nie boję tego koncertu, wszystkie panienki u Pizzamano mi zazdroszczą, takie zdenerwowane, a doprawdy nie ma czego. Jednego miejsca, a raczej dwóch w kawałku FRÜHLINSTIMMEN boję się troszeczkę, bo ani rusz nie chce pójść lepiej. Ćwiczę i ćwiczę..." [140]
82. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 6.VII.1925 r., Buenos Aires : "...Wyjazd odłożony na 11, bo razem z nami jedzie cały zespół, tj. chóry, orkiestra, balet i całe urządzenie teatru [...] pociąg cały nasz..." [137]
83. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.XII.[1924 r.], Mediolan : "...Gdyby mi się udało, z wiosną kupię małą willę na Riwierze, uczyniłabym to chętnie, bo wynajmując willę na lato, mogłabym szalenie dużo zarobić..." [133]
84. Fragment pocztówki [do matki] z dn. 25.I.[1914r.], Petersburg : "...Rano telegrafowałam [...] donosiłam o premierze LORELEY, który bardzo dobrze wypadł..." [132]
85. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.X.[1907 r.], Mediolan : "...Mam przecież to, o czem marzyłam, jedyne życzenie zrealizowane - jestem w Mediolanie i całą duszą oddaję się teraz w spokoju mojej Pani - mojej sztuce kochanej..." [132]
86. Fragment pocztówki [do rodziców, z dn. 23.I.1922 r.], Madryt : "...RIGOLETTO odwołane - z powodu śmierci papieża [Benedykt XV]..." [127]
87. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 21.IV.1915 r., Wenecja : "...Jutro śpiewam w [operze] Vicenza, a potem będziemy w Weronie..." [126]
88. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 3.XI.1922 r., Bolonia : "Najdrożsi ! Jestem już w Bolonii od wczoraj, czuję się bardzo dobrze. Mamy próby cały dzień - więc jestem bardzo zajęta. Mieszkam bardzo miło w hotelu San Marco..." [125]
89. Tekst równolegle w języku polskim i niemieckim. [124]
90. Na okładce i stronie tytułowej kryptonim autora : Z.B.M. [124]
91. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 22.VI.1923 r., Zürich : "...jutro wyjadę, aby przed południem pozałatwiać sprawunki w Wiedniu..." [123]
92. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 17.XII.1921 r., Mediolan : "...Dostałam propozycję do Barcelony..." [123]
93. Zawiera : Polityka Salomona polskiego : udział S.H. Lubomirskiego w życiu publicznym ; Pisma polityczne ; Próba charakterystyki / Jan Magiera. [122]
94. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 3, strona 517. [119]
95. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 13.II.1922 r., Nervi : "...Bawię tutaj z wycieczką autem z Genui..." [117]
96. Fragment listu [do żony] z dn. [6-9.VI.1909 r.], Rzym : "...byłem z Jadzią w galerii starożytności. Potem zrobiliśmy razem wizytę [..] Polki z Warszawy [...] W mieście kupiliśmy materię Jadzi na kostium w najlepszym gatunku, kolor oryginalny tj. kremowy [...] Muszę Jadzi kupić kufer inny, bo ten z domu jest za ciężki i za mały [...] próba, jak na pierwszą poszła dobrze i prawdopodobnie będzie ona śpiewać PAJACE, przynajmniej z początku, z czego się dziecko bardzo cieszy..." [117]
97. Brak strony tytułowej. [117]
98. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.III.[1907 r.], Wiedeń : "...W sobotę śpiewałam w "Strzesze" [red. czasopisma] - ach, jak oni mnie tam żegnali [...] Otóż śpiew wypadł mi dobrze. Niemożliwą klakę urządzili mi koledzy Edusia, już wstępując na estradę dodali mi odwagi i zachęcili. Przy końcu miał Fałat przepyszną mowę o mnie i żegnał mnie w imieniu całej "Strzechy"..." [115]
99. Brak strony tyt. [114]
100. Wg: Estreicher XIX w. wydanie 2, t. 5, strona 167. [112]
101. Osobne odbicie z Rozpraw Wydz. filozof. Akad. Umiej., tom XIII. [112]
102. Błąd w numeracji ciągłej. [112]
103. Po konfiskacie nakł 2. [111]
104. Wg: Estreicher XIX w., t. 4, strona 434. [110]
105. Dzieła Juliana Bartoszewicza. T. 4. [108]
106. Fragment listu [do żony] z dn. [25.III.1913 r.], Petersburg : "...Więc jesteśmy na miejscu i raportuję cały opis podróży. W Stróżach niespodziewanie, gdy pociąg mój był jeszcze w ruchu, a już ktoś mnie przestraszył puknięciem w okno, spostrzegam naszego kochanego Edusia..." [102]
107. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XI. 1925 r. kiedy Ada wynajęła apartament w Mediolanie, przy urządzaniu pomagał jej brat Jan] [102]
108. Fragment listu [do żony] z dn. [13.VI.1909 r.], Rzym : "...Po pierwszym występie Jadzi w PAJACACH, dwa dzienniki zamieściły wzmiankę. Załączam je w odcinkach i tłumaczeniu..." [101]
109. Dzieła Juliana Bartoszewicza. T. 3. [101]
110. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.III.[1908 r.], Mediolan : "...Karnawał [...] bardzo wesoło tu obchodzili, nie jak u nas, we środę popielcową i aż do dzisiaj zapusty trwały, a zdaje się popielca nie znają tu Włosi. Otóż w czwartek ogromne corso karnawałowe było, szło głównymi ulicami : Placem Duomo, Manzoni, Monte Napoleone i Corso Vittorio Emanuele. Co się tu nie działo - strach !..." [100]
111. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IX.[1908 r.], Mediolan : "...Oczy mi się bardzo kleją i powieki ciężko opadają, jednakże siadam i piszę tych parę słów..." [100]
112. Wydanie rocznicowe [99]
113. W nagłówku błędnie rok 2012. [99]
114. Na okładce błędna numeracja ciągła: 222. [99]
115. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.XII.[1907 r.], Mediolan : "...Jaka straszna różnica jest pomiędzy wigilią tam, w Sączu, w swoim kraju i domu, w otoczeniu najbliższych sobie. A tu - gdzie formalny śmiech mnie bierze, gdy myślę o tutejszej wigilii [...] proszę pomysleć, że nic z postem nie jedzą, wszystko mięsa i żadnych ryb..." [99]
116. Brak stron. [98]
117. Wg: Estreicher XIX w. lata 1881-1900, t. 4, strona 632. [97]
118. Drukowane jako rękopis [97]
119. Współoprawne z : Historya kościoła polskiego. T. 2, Epoka jagiellońska. Kraków: staraniem Wydawnictwa "Czytelni Ludowej" i Księgarni A. Nowoleckiego, 1873 (Drukarnia "Kraju" pod zarządem St. Gralichowskiego). [95]
120. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 2, strona 609. [95]
121. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 24.VI.1924 r., Bolonia : "...Dzisiaj otrzymałam list Mamci i Tatusia, uspokoiłam się i czekacie mojego przyjazdu..." [95]
122. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.XII.1924 r., Berlin : "...Niezadowolona jestem, bo mi się nie udała jedna nuta bardzo ważna w arii tj. wysokie "c", na schodach po arii [...] ano trudno, zawsze dobrze nie może być..." [95]
123. [dopisek Ady Sari] : "...Strasznie jestem przemęczona tymi załatwieniami sprawunków [...] musiałam sobie sprawić jeszcze kilka sukien, bo po przejrzeniu garderoby, wszystko było już nie na primadonnę..." [94]
124. Fragment pocztówki [do rodziców] z dn. 12.XI.1924 r., Mediolan : "...Mam gonitwę za załatwieniem formalności i przygotowaniem się do drogi..." [94]
125. Fragment listu [do żony] z dn. [16.VI.1909 r], Petersburg : [dopisek Ady Sari] "...gram PAJACÓW dzisiaj, jestem zdrowa i szczęśliwa póki Tatuś przy mnie. Już za parę dni będę znów sama..." [94]
126. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.VI.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], Mediolan : "...Adusia mi nowe rzeczy sprawiła, ale wszystko konieczne, bo muszę przecież elegancko wyglądać. Byliśmy już z wizytą..." [94]
127. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.I.[1923 r.], Lizbona : "...Jutro wyjdę na miasto - bo chcę teatr zobaczyć, starsznie ciekawam jaka tu publiczność i jak przyjmują artystów [...] Przywiozłam ze sobą tylko płaszcz i futro, a żadnego kostiumu. Pociłam się w drodze - a tu cudny czas zastaliśmy. Ciepło jak u nas w kwietniu lub maju we Włoszech. Nie chciałam brać kufra i tak w ten sposób wybrałam się z bardzo mało rzeczami i pewnie mi tu przyjdzie kupić coś niecoś gdy bardzo mi ciepło dokuczy..." [94]
128. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.III.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...Dziś był olbrzymi raut w Poselstwie Polskim dla Adusi urządzony i było siedemdziesiąt osób, sama dyplomacja..." [94]
129. [dopisek Ady Sari] : "Matuś Jedyna! Nareszcie doczekałam się prób, dzisiaj pierwsza i dzięki Bogu, że z sukcesem wszystko poszło, miałam dużo oklasków od orkiestry..." [93]
130. Fragment listu [do żony] z dn. 4.V.1913 r., Petersburg : "...Tak chciała Jadzia koniecznie słyszeć tę Hidalgo w CYRULIKU SEWILSKIM, w jej popisowej roli, bo Jadzia chce tę operę słyszeć, że musieliśmy wczoraj być w operze. Rzeczywiście wspaniale śpiewa tę partię, ale podobno tylkę tę, bo w niej ciągle występuje, a inne jak Julia w ROMEO i JULII - słabo, bo ma koloraturę dobrą, ale głos mały, mniejszy jak Jadzia..." [93]
131. [dopisek Ady Sari] : "...Przykrzy mi się za śpiewem, za przedstawieniami, a to dopiero czwarty dzień wypoczywam, co mi się wreszcie należy po 78 przedstawieniach..." [92]
132. Zebrane z współczesnych dzieł i rękopismów biblioteki kórnickiej. Na stronie tytułowej kryptonim twórcy zbioru L.S. [92]
133. Fragment listu [do żony] z dn. [22.III.1913 r.], Petersburg : "...Pogadujemy telegrafem bez drutu, zdaje mi się pisząc, że mam Cię przed sobą i z Tobą mówię. Próba wczorajsza poszła dobrze, ja przy niej nie byłem, bo nie wypada na takich próbach być obecnym, tylko na generalnej [...] Dziś Wielka Sobota, także wielkie święto ruskie, kościoły przepełnione, ale ruch handlowy szalony, o 12 w nocy mają bić wszystkie dzwony i z armat strzelać...' [92]
134. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.III.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...całe rano chodziliśmy po Sztokholmie. Miasto śliczne, szczególnie cała okolica portu. Jutro wybieramy się zdjęcia robić..." [92]
135. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.IV.[1908 r.], Mediolan : "...Rano otrzymałam pieniądze, za które Tatusiowi bardzo dziękuję, otrzymałam więcej aniżelim się spodziewała [...] Zaraz pobiegłam po rozmaite drobne sprawunki, których uzbierało się dosyć i kupiłam sobie śliczny , zielony - dobrany kolor do kostiumu - zgniło zielony kapelusz [...] Mówię Mamci, że śliczną całość tworzy mój kostium razem z tym kapeluszem i tą bluzką od Wujcia..." [91]
136. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.I.[1908 r.], Mediolan : "List Mamci w tej chwili otrzymałam - wróciłam z kościoła i zaraz siadłam, aby słów kilka dopisać i bardzo pięknie podziękować Matuli za list. Tak się czuję szczęśliwą, zadowoloną, gdy mam dobre wieści z domu [...] Z moim głosem tak dobrze, że lepiej być nie może, studiuję partię "Małgorzaty" z FAUSTA, już na przyszłość, Boże jak przyszło to jednak prędko. Jeszcze niedawno myślałam - kiedy też zacznę operę przerabiać - a to już..." [91]
137. Fragment listu [do brata Mariana] z dn. 18.VII.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], La Paz : "...jechaliśmy cały tydzień, wprawdzie sleepingami, ale nieopalone, a w nocy mróz więc nawet woda w wodociągach zamarzała. Widoki bardzo jednostajne [...] na tysiącach kilometrów pustynie, prawie beż żadnej roślinności tylko kaktusy, na kilkanaście metrów wysokie, tylko chaty z gliny i wsie indiańskie, gorzej wyglądające od naszych obozów cygańskich..." [90]
138. Odbitka z "Przewodnika Bibliograficznego" 1912 listopad-grudzień [89]
139. Fragment pocztówki [do braci] z dn. 19.VII.1922 r., San Sebastian : "Kochani Braciszkowie! Widząc tę cudną plażę i podziwiając wszystkich kapiących się - na myśli mam Was, jakbyście tu używali..." [89]
140. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 4.VII.1924 r., Mediolan : "...11 [lipca] mam TRAVIATĘ potem LAKMÉ..." [88]
141. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.XI.[1907 r.], Mediolan : "...Nie wiem nawet jak Wam dziękować za te wszystkie przysmaki, które nikt nie uwierzyłby jak mnie ucieszyły. Otwierając paczki skakałam z radości, a wyjmując po kolei wszystko, tak ładnie zapakowane, myślą byłam ustawicznie przy chwili, w której Tatko sam pakował, a Mamcia te przepyszne ciasteczka sporządzała dla mnie [...] Zupełnie nie spodziewałam się otrzymać kiełbasę, to też była dla mnie miła niespodzianka. Na drugie śniadanie codziennie po kawałeczku jadać będę..." [88]
142. Odbitka ze Sprawozdania gimnaz. [87]
143. Fragment listu [do żony] z dn. [1.VI.1909 r.], Rzym : "...Jadzia musi wszędzie się opłacić - gazeciarzom, urzędnikom administracyjnym teatru, służbie, sufler [...] Jest np. gazeciarz, po prostu szantażysta, który gdy mu ktoś nie opłaci, smaruje o nim niestworzone rzeczy "wyje jak suka", "miauczy jak kociak", "beczy jak zdychające cielę"..." [86]
144. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.IV.1926 r.[z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...W sobotę już po południu, byliśmy proszeni do jakiejś pani, którą znała Adusia jeszcze z Mediolanu - na herbatę. Potem wieczorem byliśmy na wielkim obiedzie u konsula Krengera, którego syn milioner jest właśnie przedstawicielem na całą Polskę zapałek szwedzkich..." [86]
145. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.XII.[1907 r.], Mediolan : "...Wczoraj wysłałam paczkę do Sącza [...] kupiłam dla Janeczka i Maniusia zabawki, automobil dla Janusia, a tramwaj [...] dla Maniusia, zaś cukierki dla wszystkich trzech chłopaczków..." [86]
146. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.III.1926 r., Sztokholm : "...Co się pod koniec koncertu działo na sali, to trudno opisać. Krzyki, tupanie, jednym słowem myślałem, że do takiego entuzjazmu jest zdolna tylko publiczność południowa. To też znajomi mówli, że nie pamiętają aby w Sztokholmie coś podobnego kiedykolwiek się działo..." [85]
147. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.IV.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...Wszystko do końca było wspaniałe i krytyki zwłaszcza są tak pełne entuzjazmu i wszystkich możliwych superlatyw, że Adusia da je tłumaczyć na inne języki, więcej zrozumiałe dla reszty Europy. Wczorajszy koncert zwłaszcza był bardzo ciekawy, gdyż odbywał się w Kościele wieczór o ósmej, tak jak zwyczajne koncerta i tak samo sprzedawali bilety..." [85]
148. Fragment listu [do matki] z dn. 28.II.[1908 r.], Mediolan : "...Wyobrażam sobie, jakby Mamcia była zachwyconą taką wystawą baletu, jak tu w Scali. Jak w operze zawsze rozczarowanie następuje co do śpiewów - czyli głosów - tak znowu - baletem musi być każdy zachwycony - bo tu dopiero widać potęgę i wielkość Scali. Tu dopiero człowiek oniemia i zdje mu się - jak gdyby był gdzieś w innym świecie, gdy widzi te tańce, setki osób równocześnie tańczących..." [85]
149. Fragment listu (kartka pocztowa) [do rodziców] z dn. [19.VI.1909 r.], Rzym : "...Smutno mi, wszystko mi przypomina Tatusia, kapelusz zostawiony, który w tej chwili, robiąc porządek w pokoju zapakowałam do pudła, miejsce puste przy stole itd..." [85]
150. Fragment pocztówki [do ojca] z dn. 7.I.1924 r., Mediolan : "...Od śiwąt nie mam żadnych wiadomości, czekam..." [84]
151. Fragment listu [do żony] z dn. [VI.1909 r.], Rzym : "...Tylko próba Jadzi dostała od słuchaczy oklask. Wszyscy jej ciągle gratulowali i są pewni jej powodzeniu dzisiaj. Mnie takie łzy się puściły z wrażenia jaki jej głos i gra robi. Ten głos zupełnie inny jak przed rokiem i brzmi zupełnie inaczej [...] zresztą już nie chcę chwalić mej córy..." [84]
152. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.IV.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Sztokholm : "...Adusia musiała dać aż siedem bisów i gdyby nie pogaszenia światła, to nie skończyłaby bisować, bo nikt nie chciał ze sali wychodzić [...] gdy Adusia wychodziła z budynku, cały tłum czekał na ulicy i wszystkimi językami zaczęli objawiać swój entuzjazm..." [84]
153. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XI.[1907 r.], Mediolan : "...Ciekawi ci Włosi są, niby religijni, ale koścół dla nich nie istnieje [...] wyśmiali się, że ja chodzę do kościoła, no ale to mniejsza, odpowiedziałam im, że mi z tą wiarą, i z tymi zapatrywaniami co do religii jakie mam, jest bardzo dobrze i wcale nie myślę o zmianie swoich poglądów..." [84]
154. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.IV.[1908 r.], Mediolan : "...Proszę od razu bardzo mu [profesorowi Rupnickowi] podziękować za trudy i mozoły, bo faktycznie jestem mu dużo - dużo wdzięczną. To, że kiedyś zrobię karierę, chyba tylko jemu będę dziękowała, a to właśnie ta praca siedmiomiesięczna grubo się do przyszłości mojej przyczyni, to najgłówniejsze, co już zrobione. Błąd wypreparowany, wszystko idzie dobrze..." [84]
155. Fragment listu [do matki] z dn. 1.X.[1908 r.], Mediolan : "...Spieszę i ja z przesłaniem na dzień imienin życzeń. Otóż życzę Mamci wszystkiego najlepszego - przede wszystkiem zdrowia, szczęścia i pociechy z nas, dzieci. Nie uwierzy Mamcia co bym dała za to, aby mi pozwolonem było ustnie te życzenia złożyć - uściskać Mamcię i rączki jej ucałować. Jakże wesołym ten dzień musiałby być w takich okolicznościach. Niestety, to wykluczone..." [84]
156. Zawiera Dodatek. [83]
157. Wg: Estreicher XIX w., t. 6, strona 531. [83]
158. Odbitka z Przeglądu Polskiego. Wydawca na podstawie Estreichera. Zawiera Dodatek w języku łacińskim. [83]
159. Miesięcznik dla dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych. Pismo jest bogato ilustrowane i zawiera urozmaicone artykuły, zarówno o treściach religijnych, jak i wspomagających rozwój intelektualny [83]
160. Fragment listu [do żony] z dn. 8.V.1913 r., Petersburg : "...Mimo, że tej opery [Jadzia] nigdy nigdzie nie widziała, odtworzyła rolę pysznie, ma urodzony talent sceniczny [...] śpiewała bez najmniejszej tremy [...] bisowanie [...] 10 minut orkiestra milczała póki się sala nie uspokoiła [...] po skończonej operze [POŁAWIACZE PEREŁ] nie było końca wywoływaniu, najmniej 15 razy podnoszono kurtynę [...] ciągle wołali "Sari", dopóki wreszcie nie pogaszono świateł..." [83]
161. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.X.1925 r. [z dopiskiem Ady Sari], Buenos Aires : "...Już po koncercie i pierwsza placówka Buenos Aires zdobyta ! Sukces naturalnie [...] olbrzymi [...] Adusia była wspaniała !..." [82]
162. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XII.[1924 r.], Berlin : "...Zawarłam kontarkt [...] z Towarzystwem Fonograficznym [...] Śpiewałam wczoraj pięć płyt, dzisiaj sześć. Wczoraj RIGOLETTO, CYRULIKA i TRAVIATĘ. Dzisiaj ŁUCJĘ "scenę obłąkania" - (na dwóch płytach), SADKO, VILANELLĘ, CYGANERIĘ i BUTTERFLY. Szalenie jestem ciekawa, jak one wyjdą, wszystkie są z pełną orkiestrą..." [81]
163. Wydanie nowe, będące dokładném powtórzeniem wydania pierwotnego królewieckiego z roku 1582, poprzedzone Wiadomością o życiu i pismach Stryjkowskiego / przez Mikołaja Malinowskiego oraz Rozprawą o latopiscach ruskich / przez Daniłowicza, pomnożone przedrukiem dzieł pomniejszych Stryjkowskiego według pierwotnych wydań. [80]
164. Wg.: Estreicher XIX w., t. 4, strona 397. [80]
165. T. 1 [4], 63, XLVIII, 392 strony ; 13 cm. T. 2 [4], 572 strony ; 13 cm. [80]
166. Fragment listu [do żony] z dn. [17.VI.1909 r.], Rzym : "...Wczorajszy występ Jadzi w PAJACACH był nadzwyczaj pomyślny [...] Powitano ją oklaskami zaraz na wstępie. Po oklaskach wołano specjalnie do niej "brava, bravisima"..." [80]
167. Fragment listu [do rodziców] z dn. 6.IV.[1925 r.], Mediolan : "...Mam buty żółte, białe i lakierowane, z ubrań Adusia sprawiła mi - popielate i granatowe, no i smoking mam [...] palto angielskie, dwie koszule jedwabne, dwie pidżamy do spania, kapelusz [...] masę rzeczy, aby tylko elegancko na okręcie wyglądać..." [79]
168. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.IX.[1923 r.], Salsomaggiore : "...Przychodzą dni tak głębokiej samotności i smutku, że rady sobie dać nie mogę. Włóczę się sama - wiecznie sama po ścieżynach więcej odległych od centrum, gdzie tak samej nie wypada ciągle spacerować - bo się uwagę na to zwraca, a chcę być niepostrzeżona, więc uciekam więcej poza centrum na boczne drogi..." [79]
169. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.XI.[1907 r.], Mediolan : "...Wczoraj wysłałam kartkę do Tatusia, prosząc bardzo o zaprenumerowanie mi nie gazety niemieckiej, bo tę będzie mi dawała pani Ruszkowska, ale gazetę naszą, lwowską SŁOWO POLSKIE..." [78]
170. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.III.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Oslo : "...Co to jednak znaczy, że [Adusia] była tu już znaną. Sala kompletnie wypełniona (1300 osób) i wszystkie przejścia zabite stojącymi ludźmi. To już rzeczywiście satysfakcja tutaj śpiewać, jak się ma taką publiczność Oslo za sobą..." [78]
171. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 5, strona 210. [77]
172. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.XII.1924 r., Berlin : "...śpiewałam spokojnie!!! Olbrzymi, cudowny sukces, publiczność rozentuzjazmowana do ostateczności..." [77]
173. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.XII.[1924 r.], Berlin : "...coś niebywałego dzieje się ze mną [...] dostaję nerwowego strachu, a ten opanowuje mnie całą w danej chwili, w której biorę oddech na jakąś dłuższą frazę lub efektowną nutę.." [77]
174. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XI.[1907 r.], Mediolan : "...A tu coś ładnego mam dzisiaj donieść, mianowicie, że zmiana głosu mego już nastąpiła, już zrozumiałam czego nie mogłam dotychczas zrozumieć, co mnie się wydawało niemożliwem. Otóż wczoraj na lekcji pierwszy raz wszystko dobrze szło. Język w porządku, usta także i głos, nie w gardle tylko na wargach czuję, jak być powinno..." [76]
175. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.II.1926 r., [z dopiskiem Ady Sari], Düsseldorf : "...Naturalnie Niemcy są obecnie szalenie wrogo usposobieni przeciw wszystkim Włochom. Adusię reklamowali naturalnie wszędzie jako pierwszy sopran kolorutowy Scali Mediolańskiej [...] aż tu widzę, że do sali wpada gromada może 50, jakiś oberwańców (młodzież narodowa) i zaczynają krzyczeć [...] Adusia była najspokojniejszą zdaje się, gdyż jak zobaczyła tę całą bandę, tak zupełnie spokojnie przerwała CYRULIKA, oparła się o fortepian i czekała co dalej będzie..." [75]
176. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.IX.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], Buenos Aires : "...Wczoraj poszliśmy do ministra polskiego p. Mazurkiewicza, do którego Adusia miała list od ministra polskiego w Bernie. Przyjął nas bardzo serdecznie, żałował, że nie może urządzić rautu dla Adusi, gdyż z powodu braku mieszkań, zajmuje apartament w hotelu...' [75]
177. fragment listu [do żony] z dn. 6.V.1913 r., Petersburg : "...Musi być święto Ruskie, bo słychać jak z Twierdzy Pietropawłowskiej biją ciągle z armat, a dzwony ustawicznie huczą..." [74]
178. Wg.: Estreicher XIX w., t. 4, strona 483. [74]
179. Biblioteka Polska. Seria 3 ; z. 133-134. [74]
180. Fragment listu [do żony] z dn. [III.1913 r.], Petersburg : "...Wypadli dobrze. Oklaski huczne, wywoływania bez końca jej i tenora. Dostała klosz z kwiatami i kosz kwiatów..." [73]
181. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.III.[1923 r.], Porto : "...Jakbym chciała opuścić to Porto - bo to straszna prowincja. Taki dziwny traf i zbieg okoliczności, że przez Porto straciłam materialnie i artystycznie najlepsze kontrakta stolic w Europie. Wczoraj La Scalę : zaproponował mi Lusardi telegraficznie w pierwszych dniach kwietnia FLET ZACZAROWANY w Scali z maestrem Toscaninim - czyli moje marzenie byłoby się spełniło..." [73]
182. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.XII.[1924 r.], Monachium : "...[Leszek] Malczewski - konsul, wręczył mi cudny bukiet biało-pąsowych róż, ze wstęgą tegoż samego koloru i ślicznym wianuszkiem z metalu żółtego, zupełnie jak złoty [...] rodzaj wianuszka i liści laurowych [...] płytka na środku [...] wypisane na niej "znakomitej artystce A. Sari Szayerówny Monachium 12.XII.1924 r."..." [72]
183. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.V.[1909 r.], Mediolan : "...Miłą niespodziankę miałam, gdy agent Canella powiedział, że będę płacona przez ten miesiąc mojego debiutu! Czyż można sobie coś lepszego wymarzyć. Otóż, jak Tatko zobaczy w kontrakcie, że 300 franków dostanę, z tego 5% Canella, a resztę dla mnie. Mój Boże! Moje pierwsze pieniądze. Cóż za szczęście. Doprawdy nie wiem co mam z uciechy robić..." [71]
184. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.VIII.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], La Paz : "...Zmartwiliśmy się Tadzikiem, że mu tak kiepsko idzie, i że nie jest zdrów. Może za dużo pracuje. Takie siedzenie w tym pyle fabrycznym może mu jeszcze gorzej robić na płuca. Żeby tylko można kupca znaleźć i sprzedać to wszystko, to by było zdaje się najlepiej, bo póki Grabskiego diabli nie wezmą (co aby jak najprędzej się stało!) to nie ma mowy, aby przemysł się ruszył [...] Co do mnie, to ja myślałem tu zostać i ulokować się w jakiejś kopalni i pracować. Bo rzeczywiście w Polsce byłbym tylko ciężarem Tatusia..." [70]
185. Fragment listu [do matki] z dn. 30.V.[1909 r.], Rzym : "Jestem szczęśliwą, szczęśliwą bardzo, bo dostałam telegram, że Tatuś przyjedzie i już za parę godzin Go zobaczę..." [70]
186. Fragment listu (kartka pocztowa) [do rodziców] z dn. 21.VI.[1909 r.], Rzym : "...Wczorajszy FAUST poszedł tak, jak żaden dotąd wszyscy, ale to wszyscy mi mówili, że tak dobrze jeszcze nigdy nie śpiewałam. Miałam podobno duży głos, jak Łuniewski twierdzi dramatyczny w przedstawieniu i ostatnim akcie. I rzeczywiście sama czułam, że lekko śpiewam, a przy tym głosem scenicznym, dużym..." [70]
187. Fragment listu [do rodziców] z [IV.1910 r.], Neapol : "...Za pieniądze 60 fr. oraz lekarstwa nadesłane, całuję rączki Tatusiowi a Mamusi za torcik czekoladowy, który mi bardzo smakuje. List mój ostatni minął się z listem Tatusia, prosiłam o 1000 koron, bo mi brakuje pieniędzy. I tak już nie kupuję masy rzeczy (drobnostek), jak szal dla Mamci..." [69]
188. Fragment listu [do rodziców] z dn. [5.III.1911 r.], Mediolan : "...to wszystko wynikło ze zwykłego ukłucia się agrafką czarną, nie wiem kiedy, gdzie i w jakim miejscu [...] przypuszczam, że przypinając agrafką suknię w tyle [...] Pech!, ale to nauka, by nigdy się nie spieszyć, a w domu mieć zawsze sublimat aby wymoczyć po ukłuciu się..." [66]
189. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.I[1909 r.], Mediolan : "...Zbliża się dzień 25 lecia pożycia Waszego najukochańsi moi. Cóż ja mam w dniu tak ważnym za życzenia Wam przesłać! Zawsze jedne i te same - długiego jeszcze życia i w zupełnem zdrowiu, w szczęściu niech mijają Wam następne lata. Da Bozia, że doczekamy się jeszcze złotego i brylantowego wesela, co to za radość, za uciecha będzie dla nas wszystkich. Cieszę się, że uroczysty obchód tej chwili ważnej będzie dopiero w lecie, gdy ja będę już obecna. Zapewne równocześnie z weselem Edusia [...] Kiedyś tu dostałam zawiadomienie i zaproszenie na bal prawników w Nowym Sączu..." [66]
190. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.II.[1922 r.], Udine : "...Wreszcie teraz odkładam pieniążki. Mam już od września odłożone 17 000 lirów. Tutaj jeszcze odłoże z 7 lub 8 000, zatem gdy od Was przyjadę będę milionerką !!! [...] Gdy byłam w Paryżu, był właśnie Piłsudski. Szalenie go przyjmowali owacyjnie i entuzjastycznie, był stale w asyście prezydenta republiki, potem ministrów wszystkich itd., może on teraz wyprze na Francji poparcie, także finansowe dla naszej biednej Polski !..." [66]
191. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.VII.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], La Paz : "...Ja byłem zadowolony drogą, bo rzeczywiście przejeżdżaliśmy partie jakich się nigdzie nie spotyka. Pustynia prawie ciągle i niebotyczne skały, ale to ma swój specjalny charakter i urok..." [66]
192. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.III.[1909 r.], Mediolan : "Czy uwierzycie, że dzisiaj o 12.30 śpiewałam pierwszy raz w ajencji teatralnej Canella (ten co mnie już był słyszał u Rupnicka i napisał o mnie tych parę słów) przed impresariem Ragusą, który ma same większe teatra, jak Genua i Wenecja. Podobałam się pomimo, że mogłam była lepiej zaśpiewać. No ale było dzięki Bogu dobrze. Och! ileż strachu przeżyłam, Bóg raczy widzieć. Ubrałam się w bluzkę mojej roboty i poszliśmy z Rupnickiem. Śpiewałam LOHENGRINA i MEFISTOFELESA - romanze..." [66]
193. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1913 r.], Wenecja : "...Podpisałam kontrakt na dwa przedstawienia [...] do Petersburga na czternaście dni [...] ofiarowali mi za występ 550 rubli, czyli za dwa 1100 rubli [...] muszę dobrze się przygotować, bo zblagowałam, że tę operę POŁAWIACZE PEREŁ Bizeta już śpiewałam, tymczasem przedwczoraj zaczęłam kuć, trudna i duża partia. [65]
194. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.V.[1911 r.], Como : "...stało się. Impresario nam uciekł, zamknął teatr i nikogo nie wypłacił. Szelma skończony, złodziej i łotr..." [65]
195. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 8, strona 413. [64]
196. Fragment listu [do rodziców] z dn. 28.VI.[1926 r.], Magdeburg : "...Bisowałam LINDĘ, WALCA Straussa i AY, AY, AY. Publiczność nie powstała zupełnie z krzeseł po ostatnim numerze, jakby zahipnotyzowani wszyscy, wychodziłam piętnaście razy [...] wreszcie krzyknęłam "Auf Wiedersehen", no i fortepian zamknęli, na znak końca koncertu. W tym koncercie brał udział Verein, chór tutejszy (cudownie piekny chór), złożony ze 120 [mężczyzn], wszyscy we frakach - bardzo eleganccy, więc i oni bili brawo i krzyczeli bez końca. Po koncercie dla nich wszystkich urządzono raut i tańce, uproszona z przyjemnością zostałam..." [64]
197. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.XII.[1924 r.], Monachium : "...owacje olbrzymie robili mi jeszcze przy wyjściu z teatru, a że mam kilkanaście kroków do hotelu, szłam piechotą, a setki ludzi posuwało się ze mną. Przy wejściu do hotelu oklaskami hucznymi zmusili wszystkich mieszkańców (po 10 wieczór), zestraszonych owacją uliczną - do wyglądania z okien domów..." [63]
198. Pismo wypchodzące od 1891 r., a jego redaktorem i wydawcą do roku 1893 był Henryk Kisielewski [62]
199. Fragment listu [do żony] z dn. [VI.1909 r.], Rzym : "...Myślę o domu naszym i kraju - jaki to dzień uroczysty i wesoły, tu się widzi go zwykłym dniem [...] żadnych procesji ani ołtarzów..." [62]
200. Fragment listu [do rodziców] z dn. [9.XI.1908 r.], Mediolan : "...Proszę mieć przygotowane, na początek grudnia - dla mnie ciasteczka (kruche, a sucharków najwięcej - bo do herbaty dobre są, anyżki i jakie tam jeszcze dobre). Proszę Mamcię bardzo także o parę trykotów czarnych, bo te noszę już trzeci rok i zdarte są, nie mogę zdążyć ich nacerować - bo ciągle się drą..." [62]
201. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.XII.[1910 r.], Mediolan : "...Rupnickowi dałam na gwiazdkę ten zegarek, cośmy we Wiedniu kupili, ucieszył się bardzo [...] Biedne moje strucle, jakżebym była zjadła je teraz, choćby suche..." [62]
202. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.VI.[1925 r.], statek pasażerski Principessa Mafalda : "...Teraz jesteśmy już na środku oceanu i od przedwczoraj okręt tak się niemożliwie chwieje, że wiekszość choruje, albo leży w łóżkach, albo się ledwo trzyma. My z Adusią czujemy się bardzo dobrze [...] zwdzięczamy dobre znoszenie tego tańczenia statku temu, że od dziecka byliśmy przyzwyczajeni do huśtawki. Wczoraj przejeżdżaliśmy o godzinie trzeciej po południu - równik, okropne ceremonie..." [62]
203. Fragment listu [do rodziców] z XI.[1909 r.], Aleksandria : "...Wielki mistrz Campanini chce żebym jechała na cztery miesiące do Neapolu czyli do pierwszego po La Scali teatru i śpiewała Musettę [w CYGANERII], Annę w LORELEY [...], a że przy tem obecna była Hala [Helena Zboińska-Ruszkowska] widziałam jak zdumioną była, że Campanini chce mnie wziąć do San Carlo, do Neapolu..." [62]
204. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.III.[1910 r.], Neapol : "...Cudnie jest tu obecnie, dnie teraz ciepłe, wietrzyk upajający. W następnym tygodniu rozpoczynają się tu wyścigi - które mają być "coś przepięknego", gdy wracają naszą ulicą te wszelkie damy w bajecznych toaletach, jest podobno na co patrzeć. Nie widziałam jeszcze nigdzie taką moc arystokracji, jak tu..." [61]
205. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.X.[1924 r.], Monachium : "...mam tyle satysfakcji tutaj, tyle uznania jak nigdzie jeszcze, krytyki jak nigdy w życiu. Wyślę Wam wszystko - są bajeczne, na razie dwie załączam tylko..." [61]
206. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.IV.[1927 r.], Zürich : "...jeżeli Lwów nic nie odpowie, jadę w sobotę do Wiednia i dalej do Krakowa, gdzie może u Olgi się zatrzymam, o ile nie będę zmęczona to jadę prosto do Sącza, zostawiając kufer [...] pojęcia nie mam, może Olga go weźmie do siebie, ale boję się, że to kłopot straszny, bo kufer olbrzymi, zdaje się, że z tego wszystkiego trzy kufry ze sobą do Sącza nadam [...] już tak pragnę znaleźć się w domu na parę dni przynajmniej, nie mysleć o niczym, o żadnych interesach [...] koncertach..." [61]
207. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.X.[1908 r.], Mediolan : "...A co do tego, żebym swojem postępowaniem nie zrobiła zawodu lub zgryzot, to proszę być najzupełniej tego pewnym, ja zawsze i wszędzie myślę przede wsztkim o rodzicach i rodzeństwie. Nic bym nie była w stanie zrobić takiego, czem bym przypuszczała zmartwić lub zaniepokoić rodziców. Nie robię ani kroku jednego, abym przy nim nie myślała o Was najdrożsi [...] Jeszcze u nas w Galicji, świat zacofany - i w osobie artystki widzą uosobienie zła i zepsucia itd...." [61]
208. Wydawca wg: Estreicher XIX w. wydanie 2, t. 2, strona 494. [60]
209. Wg: Estreicher XIX w., t. 5, strona 290. [60]
210. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.VI.1925, [z dopiskiem Ady Sari], Buenos Aires : "...wczoraj pojechaliśmy autem do olbrzymiego parku tzw. Palermo, coś bajkowego [...] tutaj zostajemy do 7.VII, bo musimy czekać na ukończenie budowy nowej kolei Buenos Aires - La Paz..." [60]
211. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.I.[1910 r.], Neapol : "...W sobotę miałam grać BOHEME. Po południu przychodzi awizator z teatru i mówi mi, że [...] ja jestem na dzisiaj wolną [...] Jedną myśl miałam, pójść za wszelką cenę na wieczorne przedstawienie i zobaczyć tę sławną Musettę, która mnie zastępuje [...] Czegoś podobnego nie widziałam w życiu swoim, podobnej "cagne" czyli "suki", jak wszyscy na parterze nazwali Musettę. Stare babsko, a raczej głos stary, bez dźwięku, okropny wprost, scena trywialna, bo przesadna [...] ani jednego oklasku..." [60]
212. Artykuł z: Biblioteka warszawska : pimo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi. Serya 5, lipiec. T. 3, z. 7. Ogólnego zbioru tom 167. [60]
213. (Odb. z Roczn. Tow. Nauk. Krak.). [60]
214. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.I.[1910 r.], Neapol : "...Tak mi przykro, że rocznica przeszła smutno, że Mamcia cierpi na nogę, Tadzik robi zmartwienia Tatusiowi ciągle [...] Wczoraj była premiera LORELEY [...] opera ta, to nowość dla Neapolu. Podobała się bardzo, bo Kruszelnicka to skończona artystka. Coś fenomenalnego, co to za inteligencja w niej..." [59]
215. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.XI.1924 r., Berlin : "...Nie potrzebuję wychodzić z pokoju cały dzień, bo wszystko załatwiam przez telefon, tuż obok mnie stojący. Wygoda nadzwyczajna..." [59]
216. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.XII.[1909 r.], Neapol : "...Łzy mi kapały z oczu, gdy czytałam wasze słodkie słowa. Och! Boże - rzeczywiście, że ja zawsze święta spędzać będę na obczyźnie, tak jedne, jak drugie. Smutne to, ale cóż robić [...] Po próbie Campanini, rozmawiając ze mną, zaproponował mi czy bym z nim nie pojechała (czyli z jego kampanią) do Chicago, do Ameryki Północnej na rok przyszły..." [59]
217. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IV.[1910 r.], Neapol : "...Oni dla mnie tak serdeczni wszyscy [arystokratyczny ród Pallostich] [...] mam tylko jeden zgrzyt, ten młody brat hrabiny, zakochany we mnie. Co właśnie sprawia mi nieprzyjemność [...] ja jego nigdy kochać bym nie mogła, nigdy niczem nie zachęcałam go, bo od początku mnie się nie podobał..." [59]
218. Fragment listu [do żony] z dn. [IV.1913 r.], Petersburg : "...Dziś byliśmy z Jadzią w kościele na mszy świętej o dziesiątej, potem do pierwszej łaziliśmy po mieście [...] Wieczorem poszliśmy do teatru po listę, przy tej okazji udało się Jadzi wyrobić u impresaria pozwolenie wysłuchania opery (ROMEO i JULIA) za kulisami, bo cały teatr tu [...] do ostatniego miejsca wyprzedany [...] Tenor i Julia znakomite siły, reszta liche, chóry do niczego, orkiestra, choć przeszło 100 ludzi - niezgrana i często fałszuje..." [58]
219. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.III.[1927 r.], Berlin : "...miałam zostać do czwartej po południu, tymczasem pospraszali okolicę (szalenie miłe kółeczko znajomych swoich) więc i zaśpiewać musiałam, czym się tak cieszyli, że formalnie rozczulili mnie tą swoją wdzięcznością, za tych parę pieśni..." [58]
220. Fragment listu [do matki] z dn. [20.IV.1913 r.], Wenecja : "...Kupiłam sobie płaszcz za 50 fr., buciki i parę pończoch, drobne wydatki, oprócz tego teatralne miałam wielkie, bo kosztowały 120 fr., perły do tej opery 95 fr., buciki i drobiazgi..." [58]
221. Wg: Estreicher XIX w., t. 7, strona 215. [57]
222. Wg.: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 3, strona 325. [57]
223. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.I.[1910 r.], Neapol : "...Kalendarz otrzymałam, bardzo dziękuję Tatusiowi, zaczęłam z Nowym Rokiem zapiski w nim, ale zaraz na drugi dzień przestałam, bo cóż miałam pisać o nieudanym debiucie w Neapolu..." [57]
224. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XII.[1910 r.], Mediolan : "...Nareszcie dzisiaj podpisałam kontrakt do Piacenzy na LOHENGRINA..." [57]
225. Fragment listu [do rodziców] z [XI.1910 r.], Mediolan : "...Wczoraj była premiera LOHENGRINA. Bonaplata nie bardzo się podobała, bo gazety prawie wszystkie jednogłośnie orzekły, że była za zimną Elzą, że więcej uczucia w tej partii należałoby dać, a ona tego zupełnie nie zrobiła, jednym słowem dla mnie dobrze, bo w przyszłym lub za dwa tygodnie, gdy ja zaśpiewam Elzę, może się więcej publiczności spodobam..." [57]
226. Fragment listu [do rodziców] z [III.1910 r.], Neapol : "...Wyobrażam sobie jak u nas idą obecnie przygotowania do świąt, pieczenie ciast, babek itd. Och! jak ja te czasy mile wspominam, gdy w kuchni razem z Mamcią siedziałam i pomagałam przy cieście. Jakie to miłe dnie, te przedświąteczne, gdzie tyle do roboty, okrutnie lubię to zamieszanie dla późniejszego wielkiego porządku i spokoju. Szczególnie Wielka Sobota ma dla mnie urok wielki, jak po przybraniu stołu oczekiwaliśmy zawsze na księdza Kanonika, a później, po poświęceniu - szło się na rezurekcję..." [57]
227. Biblioteka Polska ; z. 30 i 44. [57]
228. (Pierwszy raz drukowane 1807 r. w Wilnie u Józefa Zawadzkiego). [57]
229. Fragment listu [do żony] z dn. 30.IV.1913 r., Petersburg : "...Mam prośbę do Ciebie Mamuś, czy byś się nie zajęła przez czas, gdy mnie nie ma malowaniem kancelarii [...] gdyby trzeba było malować podłogę, to kupisz farbę u Lichtmana w Nowym Sączu [...] od trzech dni takie zimno, choć pogodnie, że Jadzia ubiera żakiet i płaszcz, a na nogi zimowe pończoszki, kamasze zapinane - dobrze, że je wzięła..." [56]
230. Fragment listu [do rodziców] z dn. [11.V.1909 r.], Rzym : "...Och! bo sama nie wiem, ale tak mi okrutnie przykro czasem, gdy słyszę, że tu wszystko trzeba płacić, płacić i płacić. A mnie tak ciężko pisać to Tatusiowi. Och! dlaczego my nie możemy wygrać trochę grosza, aby było do chwili kiedy ja zacznę więcej zarabiać..." [56]
231. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.XII.[1922 r.], Mediolan : "...nagle przyszło mi się uczyć HAMLETA, którego mam w Lizbonie śpiewać, więc całymi dniami (od 5 dni) kuję z maestrem Spetrino, po dwie godziny lekcji, a sama pracuję cztery godziny dziennie. Już idzie wcale dobrze [...] bo to cudna partia OFELII..." [56]
232. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.VIII.[1925 r., z dopiskiem Ady Sari], La Paz : "...Drogi w Kordylierach są tak strome, że człowiek dziwi się, że koń nie zjedzie w tył lub wprzód. Było nas 12 osób, wszyscy na koniach lub mułach, ja miałem wspaniałego konia i wcale spokojnego..." [56]
233. Fragment listu [do rodziców] z XI.[1909 r.], Aleksandria : "Dzisiaj miałam pierwszą próbę z fortepianem, bardzo dobrze poszła. Pełno komplementów, pochwał nasłuchałam się o moim głosie i śpiewie. Okrutnie jestem szczęśliwa i zadowolona, gdy premiera dobrze pójdzie będę wprost wniebowzięta z rozkoszy..." [56]
234. Wg: Estreicher XIX w., t. 6, strona 467. [55]
235. Fragment listu [do rodziców] z dn. [20.XI.1909 r.], Aleksandria : "...Po wczorajszej premierze z Mascagnim byłam i jestem niemozliwie zdenerwowaną. Dużo mnie wczorajsze przedstawienie kosztowało [...] Śpiewałam dobrze, ale byłam roztargnioną i wielce przestraszoną, bo nie wiedziałam jak Mascagni dyryguje. Jak mówią poszło dobrze, ale ja dziwnie zawsze po skończonym przedstawieniu jestem niezadowoloną i złą. Żona Mascagniego pochwaliła mnie, tylko kazała zmienić fryzurę i obcasy u bucików. Mówiła, że Santuzza ma być więcej w nieładzie i mieć buciki na maleńkich obcasikach. Na dzisiaj uczeszę się tak, jak ona chce, ale bucików nie myślę zmieniać, bo bez obcasów obrzydliwie noga wygląda..." [55]
236. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.V.[1924 r.], Florencja : "...Rozpakowałam wszystko, na dziesięć dni będę miała spokój i nareszcie odpocznę, bo doprawdy tej wędrówki (w kufrach żyjąc) przez dwa miesiące już miałam dosyć..." [55]
237. Fragment listu [do rodziców] z XI.[1909 r.], Aleksandria : "Otóż i już po premierze, szczęśliwie jak wszyscy mówią, nawet bardzo szczęśliwie przeszłam. Oklasków miałam moc - i to szczerze - bo tu klaki nie znają. Teatr po raz pierwszy był tak przepełniony, że faktycznie było przyjemnością śpiewać..." [55]
238. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.X.[1909 r.], Mediolan : "...W ostatnich dniach miałam masę audycji i propozycji! Otóż proponują mi na cztery miesiące w Neapolu, w drugorzędnej operze czyli tak jak była "Nationale" w Rzymie, cztery opery tj. ADRIANA, LECOUVREUR, PAJACE i Micaela w CARMEN..." [54]
239. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.[V.1922 r.], Paryż : "...Dużo osób mnie poznawało, więc miło mi było, orkiestra u wejścia do teatru dała mi brawo mówiąc, że nigdy nie słyszeli takiej śpiewaczki, takiej koloratury. A trzeba wiedzieć, że nasza orkiestra obecnie jest symfoniczna tutejszych koncertów klasycznych, więc uznanie ich, to bardzo dużo. Dowiedziałam się też, że duże gazety napisały dzisiaj przecudne artykuły o nas, a specjalne o mnie. Podobno twierdzą, że wszystkie Rozyny dotąd zakasowałam. To mnie szalenie cieszy, bo to Paryż ! Widziałam dzisiaj wieczór, w operze wspaniałe toalety, panie dekoltowane do pasa !! Coś skandalicznego, panowie wszyscy we frakach, smokingach - nadzwyczajny szyk, teatr ten bowiem znany z arystokratycznego "wzięcia"..." [54]
240. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.X.[1909 r.], Mediolan : "...Tatku! dużo bym dała, żebym była nie podpisała tego kontraktu tutaj, bo widzę, że zwycięsko wyjść mi tak trudno będzie. Śpiewając gdzie indziej mogłabym była zaoszczędzić kieszeń Tatusia, a sama jeszcze coś się nauczyć więcej..." [54]
241. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.XI.[1924 r.], Berlin : "...Bardzo mi żal, bo omawiałam całą sprawę Tadzika, zmartwienie moje szalone z powodu wystąpienia Rudnika ze spółki i naturalnie ból nad losem Tadzika i jego niedolą.." [54]
242. Fragment listu [do rodziców] z dn. [27.XI.1910 r.], Mediolan : "...Co ja mam już począć, czego się chwycić, aby przecież jakoś wybrnąć i dostać już jakiekolwiek zajęcie na karnawał i post. Boże mój! jak jestem przygnębioną, to nie da się opisać, a więcej jeszcze Tatuś, bo mając swoich kłopotów dosyć jeszcze moje Mu spadły na głowę..." [53]
243. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.VI.[1916 r.], Lwów : "...proszę mi zaraz odpisać po otrzymaniu tego listu, abym wiedziała jakie jest zdanie Tatusia. Chciałabym pogodzić i Lwów i Warszawę, a nie wiem czy to się uda..." [53]
244. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.VI.[1911 r.], Rzym : "...krytyka znakomita we wszystkich siedmiu gazetach, a szczególnie w czterech głównych jest najwięcej o mnie napisane, z czego jestem bardzo dumną i zadowoloną [...] Wczoraj nie miałam czasu na list, bo już od rana tutaj było ogromne święto - odsłonięcie pomnika króla Humberta, dziadka obecnego króla włoskiego..." [53]
245. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.XII.[1910 r.], Piacenza : "Och ! Jacy ci Włosi, bez żadnych tradycji [...] przechodzą święta u nich. Aż mi przykro patrzeć, że to takie wszystko nie mające pojęcia, co to jest życie rodzinne i przepędzenie świąt w kółku swoim [...] Ja stale głodna jestem - będąc przyzwyczajoną tak w domu, jak i w pensjonacie jeść dobrze parę posiłków [...] Tu na obiad w południe - makaron albo ryż, gruszkę, obliczone dwie, trzy na jedną osobę, gotowane w wodzie, które u nas świni się daje [...] muszę je obierać ze skórki bo oni jedzą ze wszystkim [...] nie tak jak to u nas w spiżarni, wszystko się znajdzie, głodnym nigdy się nie jest. W tej chwili myślę np. jak z chęcią zjadłabym kromeczkę chleba z masłem..." [53]
246. Fragment listu [do rodziców] z dn. [13.IV.1912 r.], Mediolan : "...raniutko poszłam do Kościoła, do spowiedzi i Komuni świętej. Tak mi już ciążyło na sumieniu, a nie mając z powodu natłoku przed Wielkanocą uporać się, dopiero dzisiaj załatwiłam i ulżyło mi [...] Jestem jedyną z całego pensjonatu, która chodzi jeszcze do spowiedzi i w ogóle do kościoła, wszystkie panie i panny tak zżyły się z szalonym próżniactwem, że żadnej wstać się nie chce przed dziesiątą..." [52]
247. Wg: Estreicher XIX w., t. 7, strona 191. [51]
248. Wg: Estreicher XIX w., t. 3, strona 571. [51]
249. Tekst pisany cyrylicą. [51]
250. Fragment listu [do żony] z dn. 10.V.1913 r., Petersburg : "...W Krakowie dopiero chciałbym się bawić, bo tu nie mam z kim, gdzie i kiedy, muszę córy pilnować i jej służyć, bo do tego tu jestem [...] Jadzia była wczoraj wieczór u jednego Państwa, przysłali swoją karetę..." [51]
251. Fragment listu [do rodziców] z dn. [X.1926 r.], Sztokholm : "...Śpiewałam wczoraj wieczór w Gävle [...] strasznie czuję się zmęczona, ale odetchnę w Budapeszcie..." [51]
252. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.X.1914 r.], Triest : "...Piszę ten list ostatni, adresując do Wiednia. Życzę Wam jedyni moi, najszczęśliwszej podróży i jak najszybszego zakwaterowania się znowu da capo w domu własnym. Boję się szalenie, żeby cholera nie rozeszła się, bo podobno bardzo grasuje..." [51]
253. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.IX.1920 r.], Lukka : "...Jak ja się cieszę każdym moim sukcesem, to doprawdy dziwne, bo przecież już teraz nie powinno mnie to tak entuzjazmować, a jednak zapał nie stygnie, owszem pracuję z jeszcze wiekszą satysfakcją, gdy widzę się zrozumianą..." [51]
254. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.XI.[1923 r.], Edynburg : "...Cudne miasto Edinburg rzeczywiście nie przesadzono - osądzając, że jedno z najschludniejszych w świecie. Architektura, położenie, czystość, ulice szerokie jak newski prospekt w Petersburgu. Wspaniałe wprost wystawy, parki - ogrody i wreszcie powietrze bajeczne..." [51]
255. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.VII.[1925 r.], Oruro : "...mamy tu jeszcze w projekcie zwiedzanie kopalni, których tu w okolicy, a nawet tuż koło miasta jest bardzo wiele, przeważnie cyna i srebro [...] Wcale sympatycznie schodzą nam tutaj dnie, choć to Tatko prowincja jak Nowy Sącz z 25 tysiącami mieszkańców..." [51]
256. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.XI.1926 r., Helsinki : "...Śpieszę do teatru, bo dzisiaj ostatnie przedstawienie TRAVIATY [...] dostałam osiem bukietów, zaproszona zostałam na kolację przez księcia perskiego i jego żonę oraz 19 letnią księżniczkę, która była na TRAVIACIE i zwariowała na moim punkcie...' [51]
257. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 5, strona 211. [50]
258. Fragment listu [do rodziców] z dn. [III.1911 r.], Mediolan : "...Dzięki Bogu, że przecież jaki taki spokój w domu zapanował, że Tatko postanowił Tadzia oddać do gospodarstwa, że z nim da Bóg będzie teraz inaczej i spadnie ciężar Tatusiowi z głowy, bo ja sądzę i jestem przekonaną, że weźmie się teraz całą duszą do tego nowego, swojego zajęcia i nie będzie więcej narażał Tatusia ani Mamci ! Edkowie zatem wyjeżdżają do Jasła - czy tam dostał jaką porządną kancelarię ?..." [50]
259. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.XI.[1924 r.], Zürich : "...Entuzjazm, jak na Szwajcarię, był olbrzymi..." [50]
260. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.IX.[1921 r.], Mediolan : "...Tu w Milano, w operze obecnie jedynej, czyli cały świat artystyczny zjawił się wczoraj na tym przedstawieniu [Cyrulik Sewilski]. Teatr Carcano wysprzedany, wszyscy agenci, dyrekcja La Scali [...] wszyscy wczoraj byli i wszyscy jak jeden mąż oklaskiwali mnie jednogłośnie [...] przed wyjściem na scenę poleciłam się mojej Matce Boskiej, która jest od Edusia, z jego pierwszej komuni z Chyrowa, zawsze w garderobie ze mną od jedenastu lat!..." [50]
261. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.III.[1912 r.], Fiume : "...Paczkę wczoraj otrzymałam, za którą rączki całuję i bardzo dziękuję za wszystkie specjały [...] dzisiaj piątek zatem poszczę, ale od jutra używać sobie będę na polędwicy..." [50]
262. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.XII.[1924 r.], Hamburg : "...objechaliśmy cały Hamburg. Szalenie interesujące miasto, a specjalnie port, wspaniały [...] Cudna strona jest nad rzeką, najwspanialsze pałace i wille jakie kiedykolwiek w życiu widziałam, rodzaj "Promenade des Anglais" w Nicei. Z drugiej strony rzeki przedstawia się całe miasto..." [50]
263. Fragment listu [do rodziców] z dn. [II.1927 r.], Berlin : "...sprawa Ameryki się psuje, bo wchodzi w grę druga śpiewaczka włoska, przebywająca stale w Ameryce Pół. Pareto, która już parę razy była w Colon [...] Druga rzecz, która mnie obaliła to [...] telegram, że "dyrekcja się nie zgadza, proszę osobiście do Młynarskiego wysłać depeszę, może to poskutkuje" naturalnie depeszy nie wysłałam, bo i po co, jeżeli dyrekcja to sam Młynarski..." [49]
264. Fragment listu [do rodziców] z dn. 6.V.[1909 r.], Mediolan : "...Och! Boże! Tak się cieszyć i po to, aby z tego nic nie było. Strasznie mi przykro, okrutnie mnie to przybiło - bo to pech..." [49]
265. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.IX.[1909 r.], Mediolan : "...Boże mój dlaczegoż to bliżej teatru nie jest, byłabym sobie tu zamieszkała na stałe i czułabym się zadowoloną bardzo [...] Vis a vis park i tu prawie że wieś. No ale ta dalekość tu dla mnie niemożliwa..." [49]
266. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.X.[1911 r.], Mediolan : "...podpisałam kontrakt do Brescii na JULIĘ [...] mam nadzieję, że w tym roku od Tatusia nic nie bedę brała, długi wszystkie pospłacam i coś jeszcze uskładam..." [49]
267. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.XII.[1090 r.], Neapol : "...Dobrze mi tu, urządziłam się jak najtaniej. Otóż, kupiłam sobie menażki i poszłam o trzeciej po południu po obiad składający się z rosołu, pieczeni lub risotto i pieczeń. Owoce sama sobie kupuję i od czasu do czasu jakieś ciastka do herbaty. Wieczorem jadam kolację zimną lub gdy mi co zostanie z obiadu odgrzewam sobie [...] a o jedenastej przed południem zwykle jadam jajka dwa na masło rzucone [...] z bułką. Wino czerwone kazałam sobie całą butelkę za dwa liry przynieść, tak że mi to wystarczy na dwa tygodnie..." [49]
268. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.X.[1913 r.], Novara : "Wczoraj miałam premierę DON PASQUALE, świetnie poszła, dzisiaj drugie przedstawienie tej samej opery. Straszną miałam pracę przez te trzy dni, od jutra zacznę ELISIR czyli NAPÓJ MIŁOSNY..." [49]
269. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.V.[1911 r.], Mediolan : "...Pisał mi Eduś, że chce bym koncertowała w Jaśle, Rymanowie i Iwoniczu, nie za darmo naturalnie [...] po 100 koron od koncertu, a z Jasła, o ile byłby dochód większy - 200 koron..." [49]
270. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.I.1909 r., Mediolan : "...Zmartwiłam się bardzo chorobą Maniusia i Janeczka, ale dzięki Bogu, że tak się pomyślnie zakończyło, że już dobrze i zdrowe chłopaczki [...] Czy czytał Tatuś co to za straszne trzęsienie ziemi było w Calabrii i Sycylii, blisko Palermo. Coś okropnego. Mówią, że 180 000 ludu zginęło [...] U nas w Milano wszędzie chorągwie powystawiane na znak żałoby narodowej..." [49]
271. Fragment listu [do rodziców z dn. 28.VIII.1913 r.], Wenecja : "...Wenecja cudowna i chciałoby się tu siedzieć dłużej, patrząc na te wszystkie cuda natury i sztuki [...] W czwartek powracamy do Milano..." [49]
272. Wg: Estreicher XIX w.wydanie 2, t. 2, strona 634. [48]
273. Fragment listu [do rodziców] z dn. [29.III.1912 r.], Fiume : "...na scenie ogromnie długi oklask, który mnie wzruszył, tak był serdeczny i niespodziewany, brawa i wykrzyki trwały z 10 minut, tak że dyrygujący maestro siadł sobie na jednym z pierwszych foteli i czekał cierpliwie, aż się owacja urządzona mi - skończy..." [48]
274. Fragment listu [do rodziców] z dn. [23.III.1013 r.], Wenecja : "...wstałam o 10, ubrałam się i poszłam do Kościoła św. Marka, chciałam bowiem widzieć ruch i życie na placu. Biły dzowny w tej nowej dzwonnicy, uroczyście i wspaniale rozlegały się po całym mieście. W kościele ścisk niemożliwy, na placu pod arkadami - wszędzie moc ludzi [...] jutro zaczynamy próby LINDY, a to opera strasznie wysoka i cała oparta na mnie [...] zjadam z wielkim smakiem konfitury, które mi przypominają, że to święta, że mogę sobie pozwolić i na tym przynajmniej użyć - gdy brak placków i przekładańców..." [48]
275. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.X.[1924 r.], Paryż : "...wybrałam kostium popołudniowy, bo nie mam nic na wizyty - suknia [...] jedwab czarny, złotem dyskretnie haftowany. Cudny model, bajeczna linia tak sukni jak żakietu [...] wybrałam cudną suknię koncertową, koronka - wyhaftowany cały przód kolorowymi kwiatami, bajeczna w swojej skromności..." [48]
276. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.V.[1923 r.], Mediolan : "...Jeszcze we Włoszech nigdy tak dobrej passy nie miałam" [48]
277. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.XII.[1909 r.], Neapol : "...W Rzymie czekali na mnie panowie znajomi [...] przyszli, bo im pisałam, że przejeżdżać będę przez Rzym. Przynieśli mi kwiaty na stację i bardzo grzeczni byli. Wypiłam herbatkę i zaraz ulokowali mnie w wagonie, gdzie razem przegwarzyliśmy półtorej godziny. Tu przyjechałam bardzo dobrze, podziwiając po drodze okolice śliczne..." [48]
278. Fragment listu [do matki] z dn. 26.V.[1924 r.], Florencja : "...wiem już z poprzedniego listu Tatusia, że wyjechać mieliście oboje do Krynicy [...] Ucieszyłam się bardzo wiadomością, że doktor znalazł polepszenie w organiźmie, daj Bóg, żeby Mamci tegoroczna kuracja dobrze zrobiła i nogi do porządku doprowadziła. Pyta Mamcia kiedy przyjadę do Sącza..." [48]
279. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 5, strony 210-211. [47]
280. Fragment listu [do rodziców] z dn. [6.IX.1909 r.], Mediolan : "...Zdecydowałam kontrakt jutro podpisać, bo tu nie ma dwóch zdań, że ta propozycja na CAVALLERIĘ do Alessandrii jest najlepszą, bo Mascagni tam będzie..." [47]
281. Fragment listu [do rodziców] z dn. [27-28.III.1910 r.], Neapol : "...W tej chwili przyszłam z teatru, gdzie miałam przedstawienie popołudniowe z BOHEME. Dobrze poszło, śpiewałam bez najmniejszej tremy, to też znacznie lepiej i głos brzmiał - i scena lepiej wypadła, oklaskiwano mnie [...] Ja kupiłam sobie trochę ciastek za te pieniądze, co Tatko mi nadesłał [...] chcę sobie kupić buciki białe ze skórki irchowej, eleganckie, widziałam na wystawie, kosztują 15 fr. - są śliczne..." [47]
282. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.II.1911 r.], Bolonia : "...Byłam zadowoloną z debiutu, bo to co było - było szczere, bez wydania centa na klakę itd. Rano w poniedziałek wyjechałam do Piacenzy z obawą straszną, jak też pójdzie operacja i to uśpienie, czego się bałam. Witali mnie nadzwyczajnie serdecznie wszyscy znajomi, po odniesionym triumfie w Bologni, ukazała się też w jednej z pierwszych gazet krytyka o mnie i odniesionym sukcesie..." [47]
283. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.I.[1913 r.], Parma : "...opisuję ten niezapomniany wieczór. Miałam tak masę oklasków i tyle owacji ze strony tej właśnie publiczności, że zapomnieć tak prędko nie będę ich mogła [...] dostałam trzy kosze kwiatów, zupełnie się nie spodziewając, czyli od impresaria - maestra z Piacenzy i właściciela naszego hotelu. Oprócz tego bardzo ładną torebkę ręczną, najmodniejszą z portmonetką..." [47]
284. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.I.1924 r., Mediolan : "...Byłam u dentysty wraz z Lucią Boselli, poczciwa, kochana kobieta, przeszła ze mną wszystkie chwile, które miałam u dentysty. Półtorej godziny rwał zęba [...] straszne co przeszłam [...] dał kokainę, ale pomimo tego czułam szalony wprost ból, bo kokaina działa przez pięć minut..." [47]
285. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.V.[1925 r.], Berno : "...Tatusiu najdroższy schudnięcie w tym wieku to tylko oznaka zdrowia, tycie - byłoby choroby, zaś chrypka o ile sobie przypominam to Tatuś na wiosnę i jesień zawsze ją ma, pewno w ogrodzie pracuje, spoconego zawiało i to jest powodem nie jakieś tam suchoty gardlane [...] Proszę uważać na siebie, błagam. Nie pracować samemu w ogrodzie [...] pieniądze dla Mamci na Krynicę wysłałam [...] Wczoraj miałam tutaj w TRAVIACIE cudowny sukces, teatr wspaniały - bajkowo czułam się przy głosie, w ogóle Pan Bóg mi daje zdrowie i czysty nieskazitelnie głos..." [47]
286. Fragment listu [do matki] z XI[1909 r.], Mediolan : "Mamusiu jedyna! Pomysleć proszę, że ja będę śpiewała z samemi sławami światowymi. W LORELEY z Kruszelnicką..." [47]
287. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XI.1911 r.], Tirest : "...Nie spałam tej nocy, bo wypiłam po kolacji małą filiżaneczkę kawy czarnej (tutejszy zwyczaj) [...] Dzisiaj wyślę paczkę z tą rzeźbą, taki duży dobół zrobili mi w sklepie, ale że dobrze jest opakowany więc już zostawiłam, tylko musiałam lepiej odrutować sznurem, mam nadzieję,że się nie stłucze w drodze. Taka mała rzeźba, a tak olbrzymi dobół..." [46]
288. Fragment listu [do rodziców] z dn. [III.1911 r.], Mediolan : "...Chciałam do gramofonu śpiewać, powiedzieli, że dopiero da się to urządzić w maju, zatem jest nadzieja, że zarobię coś, na teraz nie ma nic, żadnych wolnych teatrów, dopiero jak pisałam zacznę kombinować w kwietniu na sezon wiosenny..." [46]
289. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.VIII.[1922 r.], San Sebastian : "...Wczoraj byłam na walce byków, musicie wiedzieć moi Najdrożsi, że już od rana w dzień zapowiadanych uroczystości z armat biją, dzwonią, muzyki ulicami przechodzą, grają, śpiewją, jednym słowem szaleją z radości. Każdemu Hiszpanowi oczy się świecą z nerwowego oczekiwania tej czwartej godziny, aby pójść na walkę byków [...] pojechałam dorożką, parą ślicznych koni, bo nie wypada pójść na corridę piechotą [...] Przecudowny widok przedstawia Arena, napchana wprost ludźmi (przeszło 12 tysięcy ludzi)..." [46]
290. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.V.[1925 r.], Bazylea : "...W Berlinie zostawiłam nuty i pudełko wspaniałych cukrów, które chciałam Mamci przywieźć [...] jutro jadę do Baden-Baden..." [46]
291. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.III.[1912 r.], Fiume : "...Miałam odjechać dzisiaj okrętem do Venecji i wreszcie do Mediolanu, tymczasem po wczorajszym koncercie, który powiódł się bardzo dobrze, poprosili mnie [...] abym dała drugi koncert..." [45]
292. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.X.[1924 r.], Monachium : "...Entuzjazmu jaki był po arii CYRULIKA nie da się opisać, a po TRAVIACIE ludzie zwariowali [...] Nawet Włochy nie miały nigdy dla mnie tyle zrozumienia, tyle ciepła i oklasków [...] Ludzie czekali na mnie całą masą, szpaler zrobili, "hoch!" krzyczeli otoczywszy auto, każdy chciał być bliżej, więc pchali się ku mnie, prosząc o występ w operze, o drugi koncert, o autograf..." [45]
293. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.VI.[1926 r.], Salsomaggiore : "...Januś dostał tyle ubrań i wszystkiego, że i Maniusiowi się należy, tym więcej, że pracuje i męczy się rok cały w biurze..." [45]
294. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.IV.[1909 r.], Mediolan : "...Kiedy to Jadzia będzie tak mogła zarabiać i odkładać pieniążki na bok, jak Hela. Potem, potem będziemy we trójkę jeździć, Tatko, Mamcia i córa. Dobrze?. Dzieci odrosną, a ja będę sławną. Da Bozia, zobaczycie ! A ja tak w to wierzę..." [45]
295. Wg: Estreicher XIX w., t. 6, strona 558. [44]
296. Osobne odbicie z dziennika "Czas". [44]
297. Fragment listu [do rodziców] z dn. [1.III.1911 r.], Mediolan : "...Żeby tak Tatko tu ze mną był, widziałby jak tu trudno robić we Włoszech karierę, przypatrzyłby się tym pięknym stosunkom naszym, gdzie tyle rywalek stoi nam na drodze, z kieszenią napełnioną złotem...". [44]
298. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.V.[1911 r.], Mediolan : "...Co do tego koncertu w Sączu, gdybym nie zrobiła na czerwiec i wracała w sobotę lub niedzielę do domu, to mogę się wymówić jakąkolwiek chorobą gardła od koncertu nowosądeckiego..." [44]
299. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.II.[1914 r.], Petersburg : "...dostałam dwa kosze kwiatów, jeden od pani Żukowskiej, do którego była przypięta prześliczna broszka złota z trzema maleńkimi brylantami [...] a drugi kosz był od pana Smolińskiego, przecudny, olbrzymi..." [44]
300. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.II.[1923 r.], Lizbona : "...Przede wszystkim proszę by Tatuś koniecznie wyjechał na kurację cztero tygodniową pod Drezno, więc proszę i błagam Tatusia aby z moich pieniędzy wziął [...] co to jest dla mnie 1000 lirów - ot, jedną suknię mniej sprawię i już wydatek pokryty [...]. Potem z wiosną pomyślimy aby Matusia z kimś ze znajomych do Krynicy wyjechała..." [44]
301. Fragment listu [do rodziców] z dn. [I.1914 r.], Petersburg : "...Szalenie rozchwytują bilety na piątek i będę miała zdaje się pełny teatr i moc Polaków. Poczciwy Smoliński, oprócz tych olbrzymich afiszów, które wysłałam Wam (1300 było rozlepionych), kazał zrobić jeszcze większe na mój benefis, wszędzie gdzie spojrzę widzę siebie rozlepioną, wszędzie Ada Sari..." [43]
302. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.III.1909 r.], Mediolan "Otóż - piszę już dzisiaj, bo chcę rady zasięgnąć i podzielić się moim szczęściem z Wami jedyni. Zaraz przy pierwszej audycji, jak pisałam, podobał się mój głos impresariowi Ragusie i gdyby nie to, że ten ma same większe teatra - myślałam sobie zaangażowałby mnie był i dlatego gdy usłyszałam, że chce mnie jeszcze raz śpiewającą słyszeć i przedstawić swojemu wspólnikowi panu De Angelis, byłam przekonaną, że chce mnie pozyskać ale w przyszłości [...] nic cudowniejszego nie wyobrażam sobie jak podobną rzecz..." [43]
303. Fragment listu [do rodziców] z dn. [15.XI.1925 r.], Mediolan : "...udało mi się wyjątkowo szczęśliwie wziąć mieszkanie po znajomym [...] wszystko bardzo porządnie umeblowane [...] łazienka cała biała i wszystko tam czyściutkie, bieluśkie [...] ktokolwiek wejdzie do mieszkania, wszyscy zachwyceni, że takie cudne..." [43]
304. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.I.[1913 r.], Parma : "...rzeczywiście, że CYGANERIA to stworzona dla mnie partia, wszystko co potrzebne do niej - posiadam (z wyjątkiem twarzy suchotniczej). Sukces wczoraj był dla mnie największy ze wszystkich artystów, miałam kolosalne brawa po arii w I akcie, a po każdym wywoływali nas bez końca [...] Tatusiowi dziękuję za ślaz, zaraz zacznę tę nową kurację, kaszel ustaje i znacznie mi lepiej..." [43]
305. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.III.[1911 r.], Bolonia : "...ja gdybym miała kilka tysięcy w kieszeni, mogłabym śpiewać gdzie bym chciała, bo tu we Włoszech wystarczy reklama, na którą właśnie ja nie mam pieniędzy, a która porządnie kosztuje. Wreszcie potem stroje, dużo znaczy, gdy widzą artystkę w toalecie - stojącej w w kapeluszu za kilkadziesiąt franków..." [43]
306. Na okładce błędna numeracja ciągła: 223-224. [42]
307. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IX.1914 r.], Triest : "...Wprost doczekać się nie mogę chwili, aby się znależć we Włoszech, zdaje mi się, że tam będę najpewniejszą i najlepiej mi tam będzie pod każdym względem [...] Wczoraj po raz trzeci śpiewałam [Cyrulik], teatr wysprzedany do ostatniego miejsca, przedstawiał wspaniały widok, około cztery tysiące ludzi..." [42]
308. Fragment listu [do rodziców] z dn. [26.X.1913 r.], Voghera : "...Dała mi dowód tutejsza publiczność, jak mnie poważa i jaką ogromną sympatią obdarza. Podczas całej opery miałam ustawiczne oklaski, a przy wyjściu pierwszym - formalną owację [...] dostałam ładniutką bransoletkę złotą, a od jednego z profesorów orkiestry [...] pudełko z czekoladkami, które mnie strasznie rozśmieszyło, bo na wierzchu znajdowały się trzy malutkie rakiety i trzy baloniki do tenisa, naturalnie w miniaturze..." [42]
309. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.XI.1926 r., Linköping : ...Jutro ostatni koncert dla polskich dzieci w Kościele [...] śpiewam same pieśni, bo nie wolno tutaj w Kościele arii..." [42]
310. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.VI.[1926 r.], Salsomaggiore : "...byłam u doktorki, która mi wydała "tesserę" na kąpiele mineralne - błotnych 8, zwykłych mineralnych bromo-słono-jodowych 16, oprócz tego wezmę 14 polweryzacji na gardło..." [42]
311. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.IX.[1911 r.], Stradella : "...jestem po raz pierwszy w mojej karierze zadowoloną, bo rzeczywiście wczoraj miałam bardzo serdeczne przyjęcie od tutejszej publiczności. Sukces, jak wszyscy mówią był specjalnie mój. Po I akcie moc oklasków, po III i V - prawdziwy entuzjazm dla mnie..." [42]
312. Collection Michel Lévy. [42]
313. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 17, strona 95. [41]
314. Odbitka ze Sprawozdań Zakładu Nar. im. Ossolińskich za r. 1870-1872. [41]
315. Miesięcznik dla dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych. Pismo jest bogato ilustrowane i zawiera urozmaicone artykuły, zarówno o treściach religijnych, jak i wspomagających rozwój intelektualny.p [41]
316. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.II.1912 r.], Brescia : "...Teraz o moim benefisie, byłto wieczór przecudny, dostałam trzy śliczne prezenty [...] budzik duży cały z brązu, pozłacany, bijący prześlicznie godziny [...] tak mi przyjemnie gdy bije, zdaje mi się, że jestem w domu i słyszę z drugiego pokoju zegar bijący godziny [...] lustereczko złote, branzoletę złotą z zegareczkiem [...] pięć ogromnych koszy kwiatów..." [41]
317. Fragment listu [do rodziców] z dn. [15.X.1911 r.], Stradella : "...Przypuszczam, że moi kochani, pomimo, że zagniewani na mnie [...] nie zapomnieli o moich imieninach. Proszę mi wierzyć, że najgorzej z nas wszystkich - mam się ja. Wracam do Mediolanu po triumfach, jednakże tak samotna, tak czegoś bardzo smutna czuję, że mi źle i nikt mi pomóc nie może..." [41]
318. Fragment listu [do rodziców] z dn. [14.II.1910 r.], Neapol : "...Mam dziwny atak nerwów, trema, która mi może wszystko zepsuć. Od pierwszego występu w CAVALERII w Alessandrii - trema straszna mnie prześladuje, a tu zwiększyła się w sposób niemozliwy. Gdy mam śpiewać czuję, że oddechu nie mam i tym tak potrafię się przejąć, że fakt jest, że oddechu mi brakuje..." [41]
319. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.V.[1909 r.], Rzym : "...Poczciwa ta pani [Liperini], aż do drzwi mnie odprowadza i przyprowadza. Tak mi z nią dobrze, bo mnie wszyscy bardzo poważają widząc, że nie sama jestem [...] Próby dzisiejsze już gorzej poszły, każdy z nas się mylił, bo bardzo trudne te kwartety i tercety, ciekawam jak ta wieczorna pójdzie - jeszcze tylko cztery dni..." [41]
320. Wg: Estreicher XIX w., t. 6, strona 451. [40]
321. Fragment listu [do rodziców] z dn. [27.XII.1911 r.], Mediolan : "...Cóż ja bym dała, żeby mieć zaangażowanie aż do czerwca wszystkie miesiące, albo przynajmniej na przyszły rok - z jakie pół roku, na dobrych warunkach..." [40]
322. Fragment listu [do rodziców] z dn. [10.III.1911 r.], Mediolan : "...Ta operacja, Bóg wie ile mnie policzy prof. Rossi za nią, dopiero gdy wszystko będzie gotowe, czyli kompletnie zdrowa ręka, zapytam go. Zatem na razie proszę mi tylko przysłać pieniądze na utrzymanie, na nic więcej..." [40]
323. Fragment listu [do rodziców] z dn. [10.II.1912 r.], Brescia : "...Otrzymałam list Mamci, którym się bardzo zmartwiłam, cóż za straszne stosunki w tym Sączu. Faktycznie, że lepiej siedzieć w domu i do niczego nie mieszać się, ani w niczem nikomu nie pomagać, bo w życiu niestety wdzięczności nie można znaleźć..." [40]
324. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.II.1915 r., Mediolan : "...o wojnie nie ma mowy tutaj [...] na razie ani słuchu o mobilizacji. Potem rzecz dla mnie najważniejsza, że choćby przyszło do wojny - Włochy nie będą internować Polaków [...] Ja pracuję we Włoszech pięć lat, a pobytu siedem lat mając, mogę mieć i dostać w każdej chwili tak zwaną "concidananza" czyli zrobię się mieszkanką Włoch..." [40]
325. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.XI.[1911 r.], Mediolan : "...Jutro mam znowu audycję, zatem wyjazd niemożliwy. ROMEO i JULIĘ już prawie że umiem, teraz tylko na pamięć trzeba wykuć..." [40]
326. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.XII.[1926 r.], Barcelona : "...oprócz RIGOLETTA, mam śpiewać także dwa przedstawienia CYRULIKA i dwa TRAVIATY z [Riccardo] Stracciarim (baryton)..." [40]
327. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IX.[1924 r.], Wenecja "...mamy tutaj ostatnią, piatą TRAVIATĘ, a potem pewnie Lizbona [...] Coraz to nowe odkrycia robię co do strat w neseserze zawartych [skradzionych], tam było moje "pince - nez" złote, na ślicznym złotym łańcuszku, jeden z pierwszych podarunków jaki dostałam [...] potem brylancik i kilka małych drobiazgów złotych. Kubek srebrny itd., lepiej nie myśleć..." [40]
328. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.VI.[1926 r.], Mediolan : "...donoszę o planie i zmianach moich, co do niespodzianki, jaką Maniusiowi zgotowałam. Otóż proponowano mi jeszcze przed miesiącem dwa koncerty w sierpniu w Ostendzie. W pierwszej chwili odmówiłam, bo chciałam spokojnie spędzić sierpień w domu, jednak po namyśle przyszłam do przekonania, że wreszcie Maniuś wyjedzie, nogdzie poza Polską nie był, chcę go zabrać na dwa i pół tygodnia w szeroki świat, jakim jest Ostenda [...] Plaża przecudna w Belgi. Ponieważ mamy Berlin - Paryż po drodze, pokażę mu te dwie stolice [...] wpadniemy także i do Londynu na parę dni. Niech i Maniuś zobaczy coś, a mam nadzieję - uspokoi się..." [40]
329. (Osobne odbicie z "Albumu młodzieży polskiej", poświęconego J. I. Kraszewskiemu). [40]
330. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1911 r.], Mediolan : "...Posyłam trzy odcinki, które wyszły we Lwowie i Warszawie, krótkie wmianki o moich sukcesach ostatnich. Proszę zostawić je w domu, bo ja mam już drugie - wlepione w album..." [39]
331. Fragment listu [do rodziców] z dn. [I.1911 r.], Piacenza : "...Teraz znowu wydatek miałam - no i mam, bo przechodziłam po raz pierwszy w życiu operację palca środkowego, od czterech dni codziennie chodzi doktor opatrywać go [...] było tak strasznie bolesne, że ochrypłam z płaczu..." [39]
332. Fragment listu [do rodziców] z dn. [30.X.1911 r.], Triest : "...Kupiłam sobie bardzo ładny kapelusz, czarny aksamit pod spodem, biały plusz na wierzchu - najmodniejsze, ze skromnym białym skrzydłem, bardzo eleganci i szykowny, nie drogi bo 35 fr..." [39]
333. Fragment listu [do rodziców] z dn. [28.IV.1912 r.], Florencja : "...jutro zapewne będę miała pierwszą próbę, po której zaraz wyślę kartkę - jak poszło..." [39]
334. Fragment listu [do rodziców] z dn. [21.V.1912 r.], Florencja : "...miałam tyle oklasków, że więcej nie mogłam rządać od tej publiczności łatwo zapalającej się, o temperamencie prawdziwie włoskim..." [39]
335. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.V.1912 r.], Florencja : "...Obok siebie jako partnerów miałam cztery sławy czyli baryton Galeffi, który w Scali tę partię śpiewał, tenor Giorgini [...] znalazłam się i ja pomiędzy tymi sławami.." [39]
336. Fragment listu [do rodziców] z dn. [13.VI.1912 r.], Mediolan : "...co do koncertu w Krakowie, ja rezygnuję, jeżeli nie dadzą 200-300 koron [...] Proszę Tatusia lub Mamci wyjechać na przeciw mnie do Krakowa, porozumiemy się z Grabowskim. Poszłabym z Mamusią do opery w Krakowie, co mnie bardzo interesuje i dowiemy się jak ta sprawa się przedstawia. Bardzo się cieszę, że na ten zjazd pojedziemy. Języka esperanto zacznę się uczyć, na pewno przerobię coś w tych tygodniach..." [39]
337. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.I.[1913 r.], Parma : "...Miałam sukces wielki wczorajszego wieczoru, oklasków moc po arii głównej i okrzyki "brava', "bene", które są charakterystyczne w tych miastach, gdzie publiczność jest trudną do zdobycia [...] Wyobrażam sobie straszne stosunki, mając wojnę na karku, a nie chciałabym i niech Bóg uchowa aby przyszło do licytacji. Jak pragnęłabym ulżyć Tatusiowi Bóg jeden tylko wie..." [39]
338. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XII.[1909 r.], Aleksandria : "...Przedwczoraj śpiewałam PAJACE po raz pierwszy tutaj, odniosłam sukces zupełny, bo zaśpiewałam je po debiutantce jednej, której brak bardzo sceny, formalnie nie umie się ruszać na scenie. Po arii miałam okrutne brawa..." [39]
339. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.V.[1911 r.], Mediolan : "...mam kontrakt i to taki, jaki sobie życzyłam i ja warunki podyktowałam. Przede wszystkim przyjęłam jako "występy gościnne", zawsze wydrukowane ma być wyraźnie - występy gościnne [...] (Nie dała się Sari) bez względu na to ile ich będzie i czy tylko z PAJACÓW, czy może także w innej operze będę śpiewać..." [39]
340. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.II.[1926 r.], Berlin : "...Janek zwiedził już Berlin, ja go niepotrzebuję do niczego, a wydatki są kolosalne. On sam podał mi projekt wyjazdu natychmiastowego do domu, wstępuje do Poznania i jutro rano sam osobiście rozmówi się z dyrekcją opery, która przecież musi podwyższyć warunki, albo ostatecznie dać trzy występy za tysiąc złotych..." [39]
341. Fragment listu [do matki] z dn. 24.IV.[1925 r.], Kopenhaga : "...Miałam szalone powodzenie i to mnie cieszy [...] kwiaty, znowu oklaski [...] drugi koncert robiłam samymi bisami. Szalenie się zmartwiłam przeczytawszy ostatni list Tatusia, w którym donosi, że cierpi na pęcherz, że oczy nie dopisują [...] Przecież w takim wypadku nie można kuracji odkładać, ale przeciwnie na gwałt się leczyć [...] Boże mój, toż ja nie wiem co bym zrobiła, żeby Was przede wszystkim widzieć zdrowymi..." [39]
342. Zawiera dodatek w j. niem. Deutsche Beilage : organ der Galizischen Volksschulehrschaft oraz Nadzwyczajny Dodatek [38]
343. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.XII.[1910 r.], Mediolan : "Wczoraj właśnie o tym czasie miałam swój debiut w LOHENGRINIE [...] poszło mi bardzo dobrze, bo dziwnie, że tremy nie miałam tak wielkiej, jakiej się spodziewałam. Rupnick dał mi jakieś krople uspokajające, co mi świetnie zrobiło. Miałam śpiewać bardzo dobrze, wyglądać wspaniale, co zobaczycie jedynie na fotografii. Proszę sobie pomysleć, że bez próby poszłam z taką operą jak LOHENGRINA na scenę. Wszyscy z podziwu wyjść nie mogli, że tak śmiało zaśpiewałam i tak dalece dużo błędów nie zrobiłam czyli nie myliłam się częściej jak trzy, cztery razy najwyżej..." [38]
344. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.II.[1924 r.], Turyn : "...Taka niespokojna jestem, bo Janeczkowi wysłałam przed dziesięcioma dniami 100 lirów w liście i również na ten list nie mam odpowiedzi, adresowałam do Lwowa, skąd właśnie Januś pisał mi w tych dniach, że wyjeżdża do Was i tam będzie się przygotowywał do egzaminu. Tak bym i ja chciała, żeby on już był po tej Politechnice, a tu jeszcze biedaczysko ma jeden rok ..." [38]
345. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.VII.[1920 r.], Castel Mauro : "...Ucieszyłam się szalenie liczną korespondencją i cudną fotografią od Bolka. Tak ślicznie zrobiony mój Bolek, a przy tym dodały mi tyle nadziei jego słowa, bo pierwszy raz odkąd się znamy, pisze mi tak serdecznie o naszej wspólnej przyszłości [...] Tatusiowi i Mamci miło będzie widzieć mnie już mężatką, na swoich śmieciach i w Warszawie..." [38]
346. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.V.[1924 r.], Wiedeń : "...miałam procesje ludzi u siebie w garderobie [...] dużo osób z dawnych czasów, znajomych i wszyscy tak byli zachwyceni, taki ogólny szał, że mnie wprost rozczulili. Przy wyjściu, gdzie pojawiłam się po pół godzinie i wsiadłam do zapełnionego już kwiatami auta dyrektora Schiffmana, ludzie zrobili szpaler krzycząc "Hoch! es lebe"..." [38]
347. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XII.[1926 r.], Madryt : "...Wyjechałam z Budapesztu 7.XII. we wtorek, po odniesionym szalonym, cudownym wprost triumfie w TRAVIACIE. Teatr co do jednego miejsca zapełniony, oklaski i owacje na scenie, jakich jeszcze nie miała w życiu!!! To zupełny fakt, a nie przesada. Czułam się tak szczęśliwa [...] Publiczność żegnała mnie czule, ludziska powiewali chusteczkami, przykładając je do oczu na znak, że do łez ich poruszyłam moją TRAVIATĄ. Mam z Budapesztu absolutnie najpiękniejsze wspomnienia..." [38]
348. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.V.[1923 r.], Paryż : "...Coś tak cudownego, nie spodziewałam się gdybym tę rolę znała - byłoby to szczęście szalone, ale ja pojęcia nie mam o partii, FLET ZACZAROWANY tylko znam, śpiewam zawsze jedną arię - Bóg raczy wiedzieć co to za szalona partia i jak i kiedy ją mogę przygotować, a też zdecydować trzeba, bo La Scala widocznie na mnie się uparła i chce [...] mnie !..." [38]
349. Wg: Estreicher XIX w., t. 7, strona 75. [37]
350. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XII.1913 r.], Mediolan : "...strasznie się cieszę na święta [...] siedem lat nie byłam w domu, przy Was jedyni na święta Bożego Narodzenie. Drzewko będzie ? prawda ? przywiozę coś, kilka ładnych drobiazgów na drzewko dla bachorków..." [37]
351. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XII.[1923 r.], Londyn : "...Już wczoraj chciałam Wam donieść o moim triumfie w Albert Hall [...] Pierwsze słowa skreślam do Was Moi Najdrożsi, opisując wczorajszy koncert, który wypadł bardzo dobrze, bo się czułam pomimo kataru świetnie przy głosie . Tak się bałam szalenie tego koncertu - zależało mi okrutnie, aby dobrą opinię pozostawić po sobie na kilka miesięcy całej mojej niebytności. Udało mi się w zupełności, nawet ja byłam zadowoloną..." [37]
352. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XI.[1924 r.], Monachium : "...Muszę Wam opowiedzieć co to za szalony entuzjazm był dzisiaj. Najdrożsi Moi, jeżeli Wam dam słowo, że takiego w życiu nie miałam, to proszę mi wierzyć [...] nigdy nie miałam sali tak napchanej. Przystawili drugi rząd w pierwszych miejscach tak, że ludzie siedzieli prawie pod moimi stopami..." [37]
353. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.IX.[1926 r.], Poznań : "...Rozsprzedany teatr do ostatniego miejsca [...] Poszło wyśmienicie wszystko, byłam dobrze przy głosie, scenicznie i głosowo byłam z siebie zadowolona. Dostałam duży kosz prześlicznych "Dalii morelowych", od wielbiciela z życzeniami "rychłego powrotu", pojęcia nie mam od kogo..." [37]
354. Fragmen tlistu [do rodziców] z dn. 17.X.1926 r., Gefle [Szwecja] : "...trzeba było widzieć tutaj wczoraj, setki ludzi dobre pół godziny czekało na mnie na ulicy i w korytarzach, okrążyli auto moje, krzycząc - hura ! Jednym słowem entuzjazm. Cieszy mnie to powodzenie..." [37]
355. (Wydanie Redakcyi Biblioteki Warszawskiej). [37]
356. Z rękopisu Biblioteki Suskiej hr. Branickich wydał Dr. Fr. Nowakowski. [36]
357. Osobne odbicie z drugiego tomu Archiwum do Dzuejów Literatury i Ośwaity w Polsce. [36]
358. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1913 r.], Wenecja : "...Tak mi żal, że nie mogę Was mieć przy sobie moi jedyni, ale przyjdzie czas na pewno, zaręczam Was najdrożsi, że razem ruszymy w świat. Będę Wam cyceronem po pięknych Włoszech..." [36]
359. Fragment listu [do rodziców] z dn. [31.XII.1914 r.], Cremona : "...Otrzymałam list [...] Reznikow pragnie mój kontrakt tegoroczny zamienić na rok 1916, [...] post w Kijowie, a Wielkanoc w Moskwie, że z powodu wojny nie mogą mi gwarantować więcej jak dwanaście przedstawień..." [36]
360. Fragment listu [do rodziców] z dn. [29.I.1912 r.], Brescia : "...Jestem otumaniona kompletnie od wczorajszego wieczoru i nie wiem, co się ze mną dzieje, jestem szczęśliwa bardzo, takiego sukcesu w życiu jeszcze nie miałam, co za oklaski moi złoci, nie macie pojęcia, zdawało się, że po WALCU cały teatr wali się. Zrobił się jeden huk i to tak straszny, że ja drżałam ze wzruszenie. Dziękowałam publiczności przez jakie pięć minut, a oklaski nie przestawały..." [36]
361. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.III.[1924 r.], Mediolan : "...W Operze Wielkiej należy śpiewać tylko po niemiecku, dlatego śpiewam w Volksoperze, gdzie i Battistini i wszyscy włoscy śpiewacy gościli i goszczą [...] Byłam u specjalisty od gardła i płuc [...] absolutnie orzekł, że niedyspozycja głosowa pochodzi tylko z gardła [...] za dużo ćwiczę i znowu struny głosowe ucierpiały. Teraz przez pięć dni zupełnie ust nie otwieram..." [36]
362. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.X.[1911 r.], Stradella : "...Wczoraj miałam mój benefis, tyle niespodziewanych kwiatów, bukietów i koszy podostawałam, że faktycznie do przytomności jeszcze przyjść nie mogę. Nadzwyczajnie miłą i piękną owację urządziły mi tutejsze panienki, które z balkonów, czyli lóż nad sceną pierwszego piętra i drugiego oraz pozostałych, obsypały mnie kwiatami 350 bukietów, tak że cała scena, a jest ona duża - była zamieniona w jeden ogród..." [36]
363. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.IV.[1925 r.], Kopenhaga : "...Nareszcie dali mi już wszystko co żądałam w kontrakcie do Ameryki [...] 50 tysięcy miesięcznie, trzymiesięczny kontrakt do Boliwii i republik sąsiednich, debiut w La Paz - stolicy Boliwii [...] Nawet otrzymałam to, w co wątpiłam - bilet I klasy w jedną stronę dla Janka. Powrotny sama zapłacę..." [36]
364. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.IX.[1924 r.], Lizbona : "...Kolosalną reklamę zrobiono mi tutaj, afisze, artykuły, fotografie wystawione, potem reprodukcje fotografii we wszystkich gazetach, jednym słowem jak dla Paderewskiego..." [36]
365. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.IX.[1923 r.], Salsomaggiore : "...Tak się cieszę, że będę mogła znowu przekazać Wam tych 10 000 lirów z koncertów [...] dla Tadzia, bo mi go strasznie żal, że siedzieć musi jako belfer na wsi [...] Dzisiaj śniła mi się Franeczka ot i wiadomość pocieszająca [...] gdy mi bardzo źle - przychodzi mnie pocieszać we śnie !..." [36]
366. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.VIII.[1922 r.], Mediolan : "...proszę koniecznie coś w Krynicy kupić, choćby na razie coś małego, żeby pieniądze ulokować, a gdy będzie potrzeba przyślę dalsze 10 tysięcy lirów..." [36]
367. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.IX.[1924 r.], Wenecja : "...Pan Bóg łaskaw, zasmuci, ale i pocieszy. Otóż skombinowałam Lizbonę definitywnie. Trzy koncerty 24 - 26 - 28 po 3 500 lirów i droga płacona [...] Proszę się nie dziwić, że mi tak czasem wymkną się smutne refleksje, ale doprawdy czasem mi jest bardzo źle, że tak sama, do rozpaczy doprowadzają mnie niektóre myśli. Specjalnie ta niesprawiedliwość, bo pracę kocham..." [36]
368. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.VI.[1926 r.], Mediolan : "...Wyjazd nasz do Florencji tak nagły i niespodziewany, wytrącił mnie znowu ze spokojnego żywota. Tak mi dobrze było, tak się czułam świetnie, trochę zapominając kim jestem, przywdziewając zupełnie inne szaty jako "pani domu", kucharka, pokojówka itd...." [36]
369. Fragment listu [do rodziców] z dn [X.1911 r.], Triest : "...Wszystko ułożyło się dobrze, pierwsza próba poszła bardzo dobrze, od 12 do 5 byłam w teatrze, przesliśmy 3 akta, na jutro został 4..." [36]
370. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1913 r.], Wenecja : "Wróciłam w tej chwili z proszonego obiadu od komendanta Arsenału, u którego mieszkają - sławny baryton z żoną i córką 18 letnią, z którą polubiłyśmy się bardzo. Z ojcem jej śpiewam właśnie LINDĘ, nazywa się Giraldoni, dzisiaj w świecie artystycznym uważany za najlepszego artystę i rzeczywiście jest znakomity. Miał wczoraj triumf kolosalny, był bardzo zadowolony ze mnie (śpiewam i gram rolę córki jego Lindy). Ja miałam sukces osobisty nadzwyczajny, po pierwszej arii otrzymałam niesłychane oklaski, które zdawało się, że rozniosą teatr..." [35]
371. Fragment listu [do rodziców] z dn. [31.XI.1911 r.], Mediolan : "...Uczę się obecnie ROMEO I JULII, śliczna partia i bardzo dobrze mi leży w głosie..." [35]
372. Fragment listu [do rodziców] z dn. [1.XII.1911 r.], Mediolan : "...Jeszcze tak źle mi nigdy nie było, dlatego aby właśnie takich rzeczy nie pisać postanowiłam - pisać rzadko i jak najogólniej, proszę się zatem nie dziwić moi najdrożsi, ale póki lepsze czasy dla mnie nie nastąpią ja już inaczej czuć się nie będę czyli obszernych listów pisywać nie zdołam..." [35]
373. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.I.[1912 r.], Brescia : "...Miasto, o ile zwiedziłam, podoba mi się. Jest czyste, co do rzadkości tu należy, przy tym ślicznie położone, niedaleki spacer na zamek (wczoraj tam właśnie byłam) stąd przecudny widok na góry pokryte śniegiem..." [35]
374. Fragment listu [do rodziców] z dn. 6.XI.[1911 r.], Mediolan : "...Co do fotografii [...] bardzo ładna, jedna wspólna, cała kompania z BOHEME czyli ja Musetta, Rudolf, Schaunard, Colline, Marcello [...] co do pozy z Rudolfem, jeżeli się nie podoba Mamci proszę zniszczyć, to są rzeczy u nas na porządku dziennym, jesteśmy wszystkie primadonny fotografowane z tenorami i w tym nic złego się nie widzi, jednak może to razi, zatem nie będę się już fotografować w ten sposób..." [35]
375. Fragment listu [do rodziców] z dn. 28.XII.[1923 r.], Mediolan : "...Byłam kiedyś tu na ŁUCJI w Scali, aby zobaczyć Toti dal Monte, tę okrzykniętą diwę, sławną nad wszystkie koloratury i daję słowo, że nic się od niej nie nauczyłam. Dużo scenicznych efektów robi, tych samych co ja, a śpiewać może bym lepiej ja potrafiła, jednak ona jest cztery sezony w Scali, pod dyrekcją Toscaniego, co naturalnie bardzo jej pomogło..." [35]
376. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.I.1924 r., Turyn : "...Strasznie wypadło to przedstawienie CYRULIKA wczoraj. Dla mnie jedynej był triumf osobisty, dla wszystkich innych fiasko. Stracciari - tenor i bas zachrypnięci nawet oklasków nie mieli, Stracciari był wściekły, kazał po I akcie zapowiedzieć, że z powodu [niedyspozycji] prosi publiczność o wzgląd. Po mojej arii [...] miałam moc oklasków [...] Impresario i niektórzy panowie z dyrekcji przyszli mi gratulować mówiąc, że wyratowałam ich z brzydkiej sytuacji "Jedyna triumfatorka wieczoru"..." [35]
377. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.IX.[1911 r.], Stradella : :...Teatrzyk malutki, ale śliczny, cały z lóż się tylko składający, wszystkie ponieważ prywatne więc wytapetowane rozmaicie [...] Miasteczko małe, ale ładne, wielkości Nowego Sącza, tylko więcej zaludnione i rozległe przez fabryki i winnice..." [35]
378. Fragment listu [do rodziców] Z dn. 10.V.[1925 r.], Berno : "...Sala napchana, setki ludzi odeszło od kasy, ogon podobno był niebywały. Na sali, w środku, na dywanie specjalnym i fotelach wspaniałych siedziała, w pierwszym rzędzie para królewska, a za nimi dwór czyli marszałek, dama dworu i kilka osób jeszcze. Oklaskiwali wszyscy, a specjalnie król, któremu specjalny "dyg" składałam po każdym numerze. Pozostali na powtórzenie [WARIACJI] Mozarta. Gdy się podnieśli ku wyjściu, wszyscy wstali i zrobiło się szalone milczenie na sali [...] dopiero gdy byli w drzwiach publiczność zaczęła prawdziwą owację..." [35]
379. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XII.1912 r.], Mediolan : "...dzisiaj podpisałam kotrakt do Parmy na FAUSTA i w BOHEME (Mimi). Cudowne opery i bardzo jestem zadowoloną, że blisko Mediolanu..." [34]
380. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XI.1911 r.], Triest : "...Miałam szalone, długie i szczere oklaski. Sama CARMEN, ani tenor, nikt w ogóle nie miał przez cały wieczór tych owacji, jakie ja miałam [...] Krytyki wszyskie bardzo dobre, dwie z nich wysłałm wczoraj, które Tatko zrozumie i przetłumaczy Mamci..." [34]
381. Fragment listu [do rodziców] z dn. [VII.1920 r.], Senigallia : "...Co za kolor ma to morze, z początku opal, potem szmaragd wpadający w szafir przecudny. Dlaczego ja to sama jedna podziwiam, nie mając nikogo z kochanych obok siebie..." [34]
382. Fragment listu [do rodziców] z dn. [6.II.1914 r.], Petersburg : "...Byłam we wtorek [4.II] po DEMONIE, na balu polskim, wspaniały był ten bal [...] Poprzedstawiano mi znowu masę ludzi, przeważnie posłów..." [34]
383. Fragment listu [do rodziców] z dn. [20.III.1912 r.], Fiume : "...Wczoraj podpisałam kontrakt do Florencji na sześć przedstawień RIGOLETTO od 1 maja do 18-20. Strasznie się cieszę, bo tam nie byłam jeszcze [...] teraz muszę szalenie kuć, bo to trudna i bardzo znana opera, którą (aby zrobić sukces) trzeba umieć a perfezione..." [34]
384. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.V.[1920 r.], San Pietro In Cerro : "...Zacznę od soboty, mojego benefisu, który wypadł cudownie. Miałam trzy prezenty w złocie i cztery kosze kwiatów. Teatr wyprzedany do ostatniego miejsca, a to było już siódme przedstawienie z rzędu, więc bałam się czy będzie pełne, bisowałam naturalnie. Obrzucono mnie kwiatami [...] Prezenty - cudny pierścionek z szafirem i brylantem oraz medalion i bransoletka z pięcioma breloczkami malutkimi [...] na łańcuszku złotym bardzo ładny pajączek złoty z perełką i rubinem (robota wenecka). Ucieszyłam się szalenie tymi prezentami [...] A, prawda - wielka niespodzianka była dla mnie, w chwili wyjazdu z Lukki oświadczył mi się impresario, człowiek 42 letni [...] szlachcic, bogaty [...] jednak dla mnie nie nadający się, jak mógł pomysleć, że ja bym za niego wyszła..." [34]
385. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.I.[1920 r.], Livorno : "...Dzisiaj cudowny spacer, trzy godziny nad morzem. Takie spokojne, takie imponujące w swoich prześlicznych kolorach. Jadąc na Genuę, myślałam o naszej jeździe pierwszej po Włoszech z Tatusiem..." [34]
386. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.VI.[1925 r.], Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...Tak mi się uprzykrzyła ta jazda, że formalnie doczekać się nie możemy, aby już raz ten okręt stanął choćby na parę godzin [...] Chodzić po pokładzie nie można, bo człowiek jak pijany wywraca się. Prosiłam Janusia, żeby opisał chrzest na Ekwadorze i bal, bo mnie się nic nie chce robić, jedynie co z przyjomnością czynię - to robota ręczna [...] jutro już w Rio [de Janeiro] wyjdziemy na świat Boży, po dwóch tygodniach jazdy odetchniemy, stanąwszy na stałym lądzie, weźmiemy auto do spółki z Didurami i Czarneckim i pojedziemy zwiedzać to miasto śliczne jak z bajki podobno..." [34]
387. Fragment listu [do rodziców] z d. [II.1915 r.], Triest : "...Czasem pragnęłam Wiednia, gdy mi ciężko było we Włoszech, dzisiaj ciężko znowu zdecydować było [...] muszę przyznać, że będę szczęśliwa, bo wiem, że Wam Jedyni zrobi to wielką przyjemność, a ja zakosztuję na kilka lat spokoju..." [34]
388. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.X.[1924 r.], Mediolan : "Najdroższy Tatusiu. Zbliża się dzień imienin [...] życzę mojemu Ojczulkowi zdrowia [...] aby nie cierpiał nigdy na te swoje bóle artretyczne [...] niech wszystkie zmartwienia i przykrości omijają Tatusia..." [33]
389. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.I.1912 r., Mediolan : "...Zmartwiona jestem, bo wszyscy mówią, że do Julii potrzebna peruka blond-ruda, a ja nie chcę wydawać na to pieniędzy i będę prosić impresaria, aby mi pozwolił śpiewać Julię jako brunetce, w swoich włosach..." [33]
390. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.V.[1923 r.], Paryż : "...Wczorajszy koncert - aczkolwiek odniosłam triumf kolosalny dla mnie był, wprost wstyd powiedzieć okropny. Katar, czyli flegma goniła mi po gardle podczas śpiewania wariacji Mozarta [...] Publiczność jak już wspomniałam i telegrafowałam bardzo mnie owacyjnie przyjęła. Mówili, ze takich oklasków Paryż często nie słyszy" [33]
391. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.XII.[1922 r.], Mediolan : "...Słyszę z gazet tutejszych, że zamordowali prezydenta Narutowicza. Strach co za anarchia u nas! Pewnie ten wypadek musiał zrobić szalone wrażenie w Polsce. Tu komentowany jest bardzo niesympatycznie dla nas. Proszę Tatusia napisać mi coś o tym. Czy nie była zadowolona prawica?..." [33]
392. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.XI.[1923 r.], Londyn : "...Tutaj w hotelu znalazłam zarezerwowany pokoik dla mnie w nowej części hotelu [...] Na piątym piętrze - śliczny, słoneczny, okna dwa, całą ścianę zajmują kaloryfery, więc ciepły, jasny i przemiły pokoik. Wszystkie w nim wygody, bo i woda ciepła, i zimna, i światła elektryczne, łóżko przewyborne, jak rzadko miękkie materace, przykrycia leciuchne, z prawdziwej wełny, a bardzo ciepłe. Jednym słowem - wszystko najnowsze i najpraktyczniejsze, urządzone we wszystkim." [33]
393. Fragment listu [do matki] z dn. 28.VIII.[1923 r.], Mediolan : "...Od Bolka nic nie mam, pewnie się wygrzewa na słońcu i nie myśli o mnie. Niestety Mamusiu - to już nie jest to co było !" [33]
394. fragment listu [do rodziców] z dn. 31.X.[1926 r.], Sztokholm : "...Wręczono mi w tej chwili list Tatusia, bardzo dziekuję, za ubite kupno kamienicy, cieszę się bardzo, że już nareszcie mam coś swojego, a tym samym Wam Moi Najdrożsi sprawiam przyjemność, bo macie "pied-a-terre" [drugie mieszkanie] w Krakowie i Januś teraz będzie miał gdzie mieszkać..." [32]
395. Fragment listu [do rodziców] z dn. [28.IV.1924 r.], Warszawa : "...Więc był wielki sukces, nawet entuzjazm po pierwszej arii i Mozarcie, którego bisowałam, a to umyślnie, aby pokazać, że mnie to nic, a nic nie męczą te "fidrygałki", które ludzi do szału doprowadziły..." [32]
396. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.10.1925 r., Buenos Aires : "...Żyjemy z dnia na dzień nadzieją zaśpiewania w teatrze Colon paru przedstawień..." [32]
397. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.XII.[1911 r.], Piacenza : "...będę do soboty - niedzieli może w Milano, bo wszystko trzeba przygotować, perukę odświeżyć, buciki obstalować i tyle drobiazgów kupić, potrzebnych do kostiumu Julii..." [32]
398. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.XI.[1926 r.], Budapeszt : "...Wiem z listu Flisowej, że Mamcia pojechała do Krakowa, może mi stamtąd coś doniesie, bo tam znajdzie więcej czasu..." [32]
399. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.IX.1925 r., Buenos Aires : "...Byłam w banku tutejszym [...], który wyśle telegraficznie 1400 dolarów, przekazane na imię Tatusia w Starym Sączu, na bank Polski w Warszawie, który prześle pewnie pocztą na Nowy Sącz..." [32]
400. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.V.[1926 r.], Mediolan : "...Rano sprzątanie, od dziesiątej w kuchni jestem [...] wszystko sama robię, nawet naczynia i wszystkie garnki myję i obcieram...' [32]
401. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.I.[1914 r.], Petersburg : "...Nowy Sącz zawsze bajczarskie miasto było, a najwięcej wujcio kochany, bo wiem, że to on wszystko narobił, i że stworzył całą historię [...] widział mnie rozmawiającą z Warterem w Nowym Sączu, i to cały skandal..." [32]
402. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.VI.[1919 r.], Paryż : "...Wczoraj byłam z Hellerem w Garches (pod Paryżem) u Styków [...] [Jan] Styka, człowiek o temperamencie nadzwyczajnym i bujnej fantazji. W atelier swoim miał prześliczne rzeczy, gotowe całe "Quo vadis", do Rzymu na wystawę..." [32]
403. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.VIII.[1926 r.], Ostenda : "...Rano miałam próbę, zupełnie dobrze poszła. Wieczorem drugi koncert [...] cudne dni mamy, pogoda i ciepło, tylko burze i nagłe deszcze dość często, ale zaraz w kilka minut, znowu słońce. Morze takie cudne, tak huczy, przyzwyczaiłam się do tej muzyki, która tak dobrze działa na nerwy..." [32]
404. Fragment listu [dp rodziców] z dn. [XI.1911 r.], Triest : "...Szkoda, że ten sezon zbliża się ku końcowi, dobrze mi tu było i spokojnie, pewny miałam pobyt, bez ciągłego strachu, jak to jest we Włoszech..." [31]
405. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1915 r.], Udine : "...wielkiej ochoty nie mam włóczyć się po tych maleńkich miasteczkach. Tu, co innego, miasto ładne, duże, teatr należący do lepszych, wreszcie tak mnie tutejsza publiczność oklaskuje, że z przyjemnością śpiewam i dobrze tu mi jest..." [31]
406. Fragment listu [do rodziców] z dn. [9.III.1914 r.], Kijów : "...[dostałam] cudny wazon szklany z moim monogramem na środku z kloszem kryształowym.." [31]
407. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.I.1914 r.], Petersburg : "...Widziałam teatr, to coś olbrzymiego, o czym nigdy pojęcia nie miałam, mieści około cztery tysiące pięćset osób, okropnie obszerny i bardzo elegancki. Każde krzesło opatrzone lornetką [...] Scena nie do opisania [...] Zimno tu wcale takie nie jest, bo 8-10 stopni, świetna jazda saneczkami, bo tylko tym jeżdżę lub automobilami. Saneczki malutkie mkną po tym ubitym śniegu jak strzały. Jutro muszę sobie kupić papucie, rodzaj kaloszy, co tu noszą, kosztują 17 rubli..." [31]
408. Fragment listu [do rodziców] z dn. [15.X.1913 r.], Mediolan : "...Szalenie jestem zajęta, cały dzień prawie przy fortepianie spędzam - kując. Wczoraj podpisałam kontrakt do Novary na sześć przedstawień tylko w dwunastu dniach. Dwa DON PASQUADE, dwa CYRULIKA i dwa L'ELISIR..." [31]
409. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.IV.[1920 r.], Forli : "...Otrzymałam medalion na dwie fotografijki malutkie, złoty, z moim monogramem i datą "Forli 8.IV 1920 r.", oprócz tego malutką szkatułkę, w której jest z kryształu miniaturowa solniczka..." [31]
410. Fragment listu [do rodziców] z dn. 6.I.[1922 r.], Madryt : "...Przecież to by było straszne, żeby mnie zwodzili, a nie oznajmili, że RIGOLETTO nie pójdzie wcale w tym sezonie, bo "wielki" tenor nie chce go śpiewać, bo mu lepiej w głosie leży AIDA, AFRYKANA, TOSCA itd., gdzież sprawiedliwość..." [31]
411. Fragment listu [do rodziców] z dn. 31.X.1920 r., Genua : "...Urządziłam się tu bardzo sympatycznie, bo sama wszystko przyrządzam sobie. To jest - rano, jak zwykle śniadanie - herbata, chleb, masło, jajka na miękko. Tutaj są bajeczne sklepy ze wszystkimi mięsiwami świeżymi tj. gorące pieczenie, rozbefy, kotlety [...] można sobie wybrać na co się ma apetyt. Potem świeże ryby na gorąco, właśnie dzisiaj obstalowałam sobie dwa kawałki ryby, oczekuję lada chwilka, że ze sklepu przyniesie mi chłopak, jak tylko będzie gotowa. Mam także świetną oliwę (toskańską) [...] i z cytryny robię sos..." [31]
412. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.X.[1911 r.], Triest : "...Ani jednego błędu nie zrobiłam i wszystko tak, jak mi kazali z humorem odśpiewałam. Po przerwie miałam duże i długotrwałe oklaski..." [31]
413. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.II.[1923 r.], Lizbona : "...Najdrożsi Moi - jadę do Londynu !! Szalenie się cieszę, wprawdzie na jeden koncert tylko (na razie, bo mi Casali urlop dał tylko na 10 dni), ale mam nadzieję, że ten koncert da mi przyszłość !!! Przyjęłam warunki niezbyt znakomite - ale primo - z nadzieją na drugi koncert podwójną gażę otrzymać, secundo - nadzwyczaj to ważny krok dla mnie [...]. Bo trzeba Wam wiedzieć Moi najdrożsi, że dzisiaj żadna artystka włoska nie jeździ do Londynu. Anglia już od paru lat zamknęła wrota dla włoskiej opery i włoskich artystów. Zatem to dla mnie honor i kolosalne szczęście, że śpiewam w największej sali londyńskiej ALBERT HALL na 10 tysięcy ludzi (miejsc)..." [31]
414. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.XI.[1923 r.], Londyn : "...Mnie czas schodzi tutaj bardzo smutno. Dziwne to i wprost nieprawdopodobnie brzmi - bo przecież bawię w wielkim Londynie, jednak co zanczy Londyn - Paryż, gdy człowiek sam, wiecznie sam..." [31]
415. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.III.[1924 r.], Bazylea : "...jutro pojadę na próbę do Berna, na pięć godzin opuszczę Bazyleę. Hotel śliczny, komfort wspaniały..." [31]
416. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.IV.[1923 r.], Paryż : "...Zastałam na dole w portierni [...] telegramy od Holta i Lusardiego [...] po to, że mnie na gwałt wzywają do La Scali zaśpiewać FLET ZACZAROWANY" [31]
417. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.II.[1915 r.], Florencja : "...Z Rzymu jedziemy do Neapolu, potem wracamy w pobliże Milano, do Parmy, Piacenzy, Modeny, Milano, Brescia, Wenecji, Padwy, Werony i masę jeszcze miast, gdzie będziemy śpiewać... Co do gaży, to podła, ale zawsze ogromny honor i zaszczyt śpiewać z [Alessandro] Boncim i Pini Corsim i we wszystkich miastach Włoch..." [31]
418. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.VI.[1925 r], Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...jedziemy nie zatrzymując się, aż za sześć dni w Dakarze. Cudna droga, bajeczne morze, zachwycamy się z Janusiem, podziwiając te cuda świata [...] około dziewiątej Januś przychodzi po mnie, albo ja po niego, idziemy na śniadanie [...] potem idę pochodzić po pokładzie, wreszcie czytać lub fotografować i pisać [...] przyjemnie szalenie, bo jest [Adam] Didur ze swoją piękną panią i [Kazimierz] Czarnecki, ten który ze mną śpiewł RIGOLETTO w Krakowie czyli rozmawiamy razem po polsku..." [31]
419. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.I.[1913 r.], Parma : "...Uważam bardzo na siebie, bo wiem czym to pachnie w sezonach, gdzie trzeba pracować tak jak tutaj. Codzienne próby z Boheme, a przy tym siedem przedstawień w osiem dni robiliśmy. FAUST to dla mnie opera bardzo męcząca przez dramatyczną scenę..." [31]
420. 166 konfiskata - nakł. 2 [31]
421. Fragment listu [do rodziców] z dn. [VI.1914 r.], Salsomaggiore : "...Byłam u doktorki, która mi zapisała kąpiele [...] po sześć, podobno błotne - chcę spróbować [...] Caruso i inni dopiero w lipcu tutaj zjeżdżają. Moc artystów bawi zawsze w tej willi..." [30]
422. Fragment listu [do rodziców] z dn. [24.V.1912 r.], Mediolan : "...Pisałam do Oli Pelc, aby się do nas wybrała, przynajmniej mając ją , mego tenisa uprawiać będę mogła..." [30]
423. Fragment listu [do rodziców] z dn. [2.IV.1914 r.], Kijów : "...Publiczność bardzo gorąco mnie przyjęła, chcieli abym bisowała [...] ale czułam się bardzo zmęczona i tylko wywoływana, przedstawiałam się publiczności. Sama jedna na środku sceny z parę razy, aby ich uspokoić, a nie bisować..." [30]
424. Fragment listu [do rodziców] z dn. [1.VI.1912 r.], Piacenza : "...całą kompanią jeździliśmy na wycieczki w piętnaście - osiemnaście osób, bardzo weseli trzej młodzi artyści, bogaci i bardzo dobrze wychowani.Potem nas - kobiet pięć, panien dwie, mężatek trzy, wszystkie bardzo wesołe..." [30]
425. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.I.1922 r., Madryt : "...dobrze widziałam parę królewską [...] Ona śliczna, młoda kobieta, księżniczka angielska, blondynka o cudnej buzi i figurze. Gdy powstają z loży do odejścia po ostatnim akcie, orkiestra stale gra marsza króla hiszpańskiego, a ona ślicznym ruchem głowy żegna publiczność, bardzo mi się ten gest królowej podobał..." [30]
426. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.VIII.[1925 r.], Oruro : "...w La Paz dostałam pare rzeczy bardzo interesujących, bo chrakterystycznych jak łuk i strzały indiańskie z bardzo dawnych czasów, bożek z czasów Inków i poncho - to jest przykrycie indiańskie, na którym powieszę sobie kiedyś, gdy będę miała swoje locum stałe - te strzały i łuk [...] kupiłam dwie skóry, śliczne, lekkie przykrycia na łóżko (skóra jasno kawowa) i dwie białe "alpaka", aby je na szezlongu rozłożyć. Tutaj wczoraj byliśmy proszeni do jednej familii niemieckiej, dostałam dwa kubki srebrne, typowa robota indiańska [...] jeszcze w La Paz dostałam dwanaście łyżeczek srebrnych, indiańska robota ręczna, śliczne..." [30]
427. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.III.[1926 r.], Oslo : "...wróciliśmy z Bergen. Co tam za cuda natury widzieliśmy, podziwiając tak z bliska, te bajeczne, jedyne w swojej okazałości fiordy norweskie [...] im dalej się idzie, coraz to nowy obraz, panorama wprost tak cudna, do tego bajeczna pogoda, niebo niebieskie, prawie szafirowe, góry niebotyczne, pokryte śniegiem, stające się przesmykami, a między nimi morze..." [30]
428. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.XI.[1921 r.], Mediolan : "...Telegrafowali po mnie z Barcelony, na dwa przedstawienia [...] piszą, że chcą koniecznie porozumieć się ze mną, co do daty moich występów..." [30]
429. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.V.[1920 r.], Lukka : "...zostałam obrzucona kwiatami, publiczność nie zmęczona oklaskami, wywoływała mnie samą sześć razy. Wyszłam na ostatku z maestrem i impresario. Ten zaś, po raz pierwszy w życiu swoim znajdował się na otwartej scenie [...] był formalnie wzruszony i oczarowany moim sukcesem. W darze za te emocje [...] przysłał mi cudny list z podziękowaniem i dwa breloczki złote..." [30]
430. Fragment listu [do rodziców] z dn. 20.I.[1924 r.], Turyn : "...czterdzieści lat mija od [ślubu] moi najdrożsi [...] Bogu za to dziękuję, ale proszę i prosić będę, aby dał mi doczekać chwili złotego wesela. Boże mój, ale to za dziesięć lat, to i ja już starą będę [...] Aby Bóg nas wszystkich do czasu tego przy zdrowiu utrzymał, a będziemy szczęśliwi w dniu tym, tak uroczystym dla rodziny kochającej się, tak jak my...} [30]
431. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.IV.[1914 r.], Moskwa : "...O 11.30 dzisiaj w teatrze będzie próba z orkiestrą i zespołem artystów [...] Ciekawa jestem na wszystko, na teatr, na orkiestrę, wszystko rosyjskie, bo oprócz tenora i mnie wszyscy będą Rosjanie..." [30]
432. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.XI.[1911 r.], Mediolan : "...Ruszkowska [Helena Zboińska-Ruszkowska] we wtorek śpiewa TRUBADURA, za którego dostaje 2000 fr., z tego 650 fr. daje tutejszym żurnalistom, 250 fr. klace, za 300 fr. kupuje bilety do rozdania, aby oklaskiwali i morze rozmaitych, mniejszych jeszcze wydatków, które będzie miała w dzień premiery. I to się nazywa kariera - nieprawdaż ?..." [30]
433. Wg: Estreicher XIX w., t. 5, strona 330. [29]
434. Fragment listu [do rodziców] z dn. [XI.1911 r.], Triest : "...W piątek była premiera WERTHERA, w której to operze śpiewałam bardzo ładną partię koloraturową - Zofii siostry Charlotty, odniosłam i tu sukces tym większy, że miałam prześliczne, krótkie sukienki (bo jestem dziewczynką dwunastoletnią). W I akcie różową, przybraną kołnierzem (moim) białym, koronkowym, a la Maria Antoinette, buciki różowe, jedwabne i pończochy takie same, z moich włosów zrobione przez fryzjerkę triestyńską loki grube, długie i dwie kokardki różowe z boku, tak zupełnie jak noszą dziewczynki, cała głowa w falach przepięknych. Jednym słowem wszyscy zakochani byli w mojej osobie..." [29]
435. Fragment listu [do rodziców] z dn. [31.I.1914 r.], Petersburg : "...Po skończonej operze [Cyganeria], dwanaście czy czternaście wywoływań specjalnie dla nas dwojga, Smirnowa i mnie. On był bardzo dobry jako Rudolf, śliczny chłopak i dobrze gra, i śpiewa [...] Artyści podobno awanturowali się, że mnie takie afisze na benefis pozalepiali, a innym nie. Więc Reznikow, aby ich uspokoić powiedział, że ja mam tu kuzyna, który reklamę wziął na siebie [...] bardzo przyjemnie mieć takich adoratorów bogatych [...] Załączam dwa tysiące rubli, proszę bardzo obrócic je na długi (nic dla mnie na razie nie odkładając, ja mam na siebie jeszcze czas), pragnę by Tatusiowi się ułożyło, bo mnie list dzisiejszy zmartwił, że tak źle kancelaria idzie. Proszę ufać, a będzie dobrze. Ja muszę w przeciągu dwóch lat wszystkie długi Tatusia pospłacać..." [29]
436. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.II.[1923 r.], Porto : "...Ludziska tutaj bardzo dobrzy i mili. Dostałam dwie butelki wina Porto 1830 rok, bardzo dobre - bo piłam już to wino - te dwie flaszki nietknięte przywiozę tatusiowi..." [29]
437. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.XII.[1912 r.], Parma : "...Otrzymałam za I kwartał 280 fr., zaraz wysłałam Tatusiowi 250 fr. [...] Byłabym wysłała 350 fr. tak chciałam, jednakże pożyczyłam zdesperowanej mojej przyjaciółce 150 fr. - dotąd mi nie oddała..." [29]
438. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XI.1925 r., Mediolan : "...Cała drogę na okręcie spędziliśmy nadzwyczajnie sympatycznie [...] towarzystwo okazało się sympatyczne, kilku panów z Milano, którzy wracali na zimę do Europy, unikając lata upalnego..." [29]
439. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.XI.[1926 r.], Budapeszt : "...Szalony wprost, tak żywiołowy triumf, jakiego ja jeszcze w życiu nie miałam. Mówię nie miałam, bo zwykle moje triumfy zaczynały się na koncercie od arii koloraturowych - tymczasem tutaj publiczność szalenie muzykalna - kulturalna, bo zaraz w pierwszej części, po drugim utworze, gdy śpiewałam CARO MIO BEN Giordana (starowłoska pieśń z 1785 roku) zaczęły się takie szalone oklaski, pełne zrozumienia stylu i interpretacji oraz wykonania tej pieśni, co mnie wprost szalenie zdziwiło i radośnie nastroiło. Zaraz zrozumiałam, że mam przed sobą publiczność bardzo kulturalną..." [29]
440. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.V.[1925 r.], Paryż : "...Właśnie konsul mi pisał, że wszystko załatwi dla Janka na miejscu i da mu wizę do Ameryki [...] proszę koniecznie rozpytywać się w Krynicy o jakąś małą willę żeby kupić, by Mamcia i Tatuś mogli jeździć na kurację do swojej czyli mojej willi, a nie płacić tyle..." [29]
441. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.III.1915 r., Conegliano : "...Przyjechaliśmy wszyscy tj. cała kompania nasza na cztery przedstawienia - dwa CYRULIKA i dwa PASQUALE. Miejscowość prześliczna, górzysta, powietrze cudne, teatr mały ale bardzo elegancki..." [29]
442. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.X.[1924 r.], Berno : "...bardzo dobrze poszedł koncert, bardzo dobrze się czułam, śpiewałam spokojnie i tak jak ja lubię. Ogromny entuzjazm, taki, jaki zaliczam do największych dotąd odniesionych triumfów [...] wywoływali mnie siedem razy, tak wczoraj jak i dzisiaj [...] Byli u mnie w garderobie Ministrowie oboje, hrabia Rzewuski , Konsulowie oboje i dużo jeszcze Polaków z takim szalonym zachwytem, że mnie rozczulili..." [29]
443. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.III.[1923 r.], Porto : "...Odniosłam wczoraj sukces kolosalny - entuzjastyczny i taki szczery jak rzadko się zdarza, specjalnie gdy na debiut jest obrana opera nie obliczona na efekt galerji - ale finezyi pełna, tak zwanego "bel canti"" [29]
444. Fragment listu [do rodziców] z dn. 14.VII.[1925 r.], La Quiaca : "...dojechaliśmy do Tucuman wcale dobrze, ale wagony nie opalone, więc zimno, na szczęście mam ze sobą dwa futra, szal, sweter i pled..." [29]
445. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.V.[1920 r.], Lukka : "...Tutaj bawię sześć dni, wczoraj była premiera, świetnie poszła, odniosłam kolosalny sukces, co zresztą w ŁUCJI bardzo łatwe, bo to cudna partia. Oklaski nie milkły, krytyki cudowne..." [29]
446. 122 strony ; 23 cm. [29]
447. Wg.: Estreicher XIX w., t. 7, strona 208. [28]
448. Osobne odbicie z "Pamiętnika Akademii Umiejętności w Krakowie" Wydz. matem.-przyr. T.V. [28]
449. Fragment listu [do rodziców] z dn. [5.IV.1915 r.], Udine : "...Udine, to miasto o pięćdziesięciu do sześćdziesięciu tysięcy mieszkańców, teatr mały, ale ładny (jak krakowski) [...] sukces i tiumf mój nie do opisania. [28]
450. Fragment listu [do rodziców] z dn. [21.III.1914 r.], Kijów : "...Ja mam zagwarantowanych siedem występów pomiędzy Kijowem a Odessą, a potem po Wielkanocy [...] mam śpiewać w Petersburgu [...] Do Krakowa odpowiedziałam, że do końca kwietnia zajęta jestem w Rosji..." [28]
451. Fragment listu [do rodziców] z dn. [14.II.1914 r.], Petersburg : "...Wczorajszy wieczór będzie dla mnie niezapomniany. Co to się nie działo w teatrze, nie zdołam opisać, te owacje, te wycia, krzyki, wracałam jak otumaniona [...] Potem jeszcze na ulicy u wyjścia, czekała mnie nowa niespodzianka, szłyśmy cztery panie, aż tu naraz obskoczyli mnie, zaczęli wołać, krzyczeć "Vive Sari", chcieli koniecznie podnieść mnie do góry..." [28]
452. Fragment listu [do rodziców] z dn. [12.X.1912 r.], Triest : "...Jutro Tatusia imieniny [...] proszę mi opisać jak spędziliście Najdrożsi wczorajszy wieczór, kto był ? Proszę przy najbliższej sposobności o chleb, bo tutaj wytrzymać nie mogę z tymi bułkami obrzydliwymi..." [28]
453. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.III.[1924 r.], Zürich : "...Z Warszawy przyszedł telegram od [Emila] Młynarskiego, tej treści "Przyjmuję, naznaczony debiut 26, Cyrulik, proszę telegrafować dzień przyjazdu, pozdrowienia Młynarski". Zatem bardzo grzeczny i nie sposób teraz na ich prośby - (po 100 dolarów za występ) i tyle grzeczności z ich strony odpłacić zawodem..." [28]
454. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.V.[1925 r.], Christiania (dzielnica Kopenhagi) : "...Cudownie piękna natura dzika, w lasach wille, pałace i domki, a to zalediwe parę mniut od centrum miasta i tyle przyrody tak pięknej. Fiordy bajeczne [...] i przepiękne morze. Zachwycona jestem Norwegią..." [28]
455. Fragment listu [do rodziców] z dn. 29.XI.[1923 r.], Leicester : "Rano wczoraj (w Londynie jestem) wzięłam loże [...] na koncert niedzielny i pojechałam do Ambasady Poselstwa Polskiego, aby złożyć wizytę Skirmuntowi..." [28]
456. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.VII.[1922 r.], San Sebastian : "...Tak mi źle samej, gdy chcę wyjść, a nie mam nikogo ze znajomych, aby mi towarzyszył, zanudzić się mogę w domu, a nie wypada mi samej wyjść. W Hiszpani nie przyzwyczajeni widzieć kobiety samej, więc zaraz przygadują i przyczepiają się..." [28]
457. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.12.[1920 r.], Triest : "...Smutne, bardzo smutne dla nas wszystkich będą te święta. Każdy gdzieindziej, ale cóż poradzić [...] Gdy pomyślę, że jutro święta to mnie ściska żal i wieczna myśl o braciach, gdzie są? co porabiają?..." [28]
458. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.X.[1926 r.], Stokholm : "...Rano wczoraj zaraz po jedenastej poszłam na próby CYRULIKA - a potem do piątej miałam przeprowadzkę, rozmaite drobiazgi powyjmować musiałam do teatru, wydać kostiumy, peruki, co mnie okropnie zmęczyło i czułam się rzeczywiście przemęczona na ten pierwszy występ. Śpiewałam nieźle, ale nie tak, jak umiem śpiewać , gdy jestem spokojna i wypoczęta [...] Jednak publiczność oklaskiwała fantastycznie. Wychodziłam po RIGOLETTO parę razy sama dziękować, a z kolegami po trzy razy po każdym akcie i trzy razy samą mnie wypychali..." [28]
459. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.IV.[1915 r.], Padwa : "...Byłam szczęśliwa, kiedy po pierwszej części arii, w pierwszym akcie przerwano mi huraganami oklasków, krzycząc i domagając się bisu [...] naturalnie nie bisowałam, bo już przez sam wzgląd na Stracciariego, nie chciałam popełnić nietakt i robić sobie z niego i żony nieprzyjaciół. I tak odczułam, że te oklaski moje, największe i najserdeczniejsze ze wszystkich innych (pomimo, że Stracciari tutejszy i sława) [...] [żona jego] zrobiła mi małą uwagę w formie prośby, aby nie trzymać tych wszystkich nut tak długo, bo to się podoba i jest efektowne, ale w niektórych miastach może być dla mnie zgubne. To wszystko nieprawda, bo zawsze i wszędzie te nuty, w ten sposób oddane [...] muszą się podobać, bo nie każdy je potrafi brać w ten sposób i należy to właśnie do największej sztuki..." [28]
460. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.I.[1922 r.], Madryt : "...Kuruję się , nie wychodząc z domu dzisiaj cały dzień. Musiało mnie gdzieś zawiać, bo tu klimat niepewny dla nas artystów. Wiatr zawieje, nie wiedzieć skąd i gdzie. Byłoby to straszne, gdybym tak naprwdę śpiewać nie mogła we wtorek, bo RIGOLETTO na wtorek naznaczone. Mam w Bogu nadzieję jednak, że to małe zaziębienie przejdzie i jutro na próbie dobrze pójdzie, bo to bardzo ważne, żeby próba orkiestralna dobrze poszła..." [28]
461. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.IX.1925 r., Buenos Aires : "...Buenos Aires wspaniałe [...] miasto śliczne, czyściutki, wystawy cudowne, ruch szalony..." [28]
462. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.II.[1922 r.], Genua : "...debiutowałam po południu w TRAVIACIE z kolosalnym sukcesem [...] wieczorem przyszli panowie do mnie (delegacja) błagając mnie abym zaśpiewała drugi raz o dziewiątej TRAVIATĘ [...] Nie dałam się długo prosić, bo czułam się dobrze przy głosie [...] zupełnie spokojnie śpiewałam oba przedstawienia [...] Cieszę się, bo 1500 lirów więcej, czyli nad program..." [28]
463. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.XII.[1923 r.], Londyn : "...Zakończyłam Londyn bardzo pomyślnie, z czego jestem bardzo zadowoloną. Krytyki wszystkie cudowne. Wiele z nich pisze to samo, tj. : że od szeregu lat - najmniej trzydziestu nie słyszeli coś podobnego itd..." [28]
464. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IV.[1916 r.], Lwów : "...Umówiliśmy się, aby wspólnie urządzić [..] "wojenne święcone" [...] wszystko było [...] babeczki, bułka, przekładaniec, kawałeczek strucelki z makiem [...] serowiec [...] dwa torty, wina, wódka, wędliny, całą szyneczkę cielęcą i wieprzową (malutkie obie), kiełbasy, polędwicę. Jajeczka sama farbowałam (nawet dla służby) [...] stół był prześliczny [...] Było przeszło dwanaście osób [...] Wczoraj o drugiej poszłam do "Sokoła" losy sprzedawać na wencie [kiermasz dobroczynny], tam poznałam znowu masę pań, pomiędzy nimi hrab. Wodzicką, hrab. Skarbkową..." [28]
465. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IV.1914 r.], Moskwa : "...Dzieki Bogu, że jest tu Smoliński, który goni od wczoraj całymi dniami za wszystkim i jest mi szalenie uczynnym. Nie wiem co bym bez niego zrobiła..." [27]
466. Fragment listu [do rodziców] z dn. [I.1922 r.], Madryt : "...Ot i znowu sukces [...] zdaje mi się, że Madryt i opera stanie się dla mnie idealnie piękną, a wczoraj błagałam Boga, aby wyjechać jak najprędzej..." [27]
467. Fragment listu [do rodziców] z dn. [12.III.1914 r.], Kijów : "...Wyślę w poniedziałek znowu dwa tysiące pięćset koron, oprócz tego sto koron dla Tadzika na ubranie, za naukę pilną, a obiecuję, gdy zda egzamin dobrze, dać mu znowu sto koron, aby gdzieś sobie pojechał..." [27]
468. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.IX.[1924 r.], Wenecja : "...Tutaj mam dobry zespół, tenor ze Scali, baryton bardzo dobry. A Teatr słynie jakoby najpiękniejszy i najbogatszy w świecie, rzeczywiście olbrzymi, elegancki, cudne freski, rzeźby w złocie, inkrustacje, płaskorzeźby z marmuru itd. [...] premiera poszła dobrze [...] miałam moc oklasków, na ogół jednak zimna była publiczność, przeważnie skaładająca się z obcokrajowców, nie entuzjazmuje się, ani rozumie na finezjach sztuki śpiewaczej..." [27]
469. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.IV.[1923 r.], Londyn : "...Ja tymczasem odbędę koncert 29 kwietnia, który mam z wielkim skrzypkiem Ysayem, który będzie dyrygował sam orkiestrą i mnie zadyryguje pierwszy akt TRAWIATY i scenę obłąkania z "ŁUCJI". Zaraz tego samego dnia wyjadę do Paryża, całą noc będę w drodze, aby nie tracić dnia 30 kwietnia, bo muszę się uczyć jeszcze tego SŁOWIKA Strawińskiego i dwóch pieśni Delage [...] Muszę posłuchać Strawińskiego aby mieć go więcej w głowie. Szalenie trudna muzyka (niech żyją starzy włoscy kompozytorzy!), a nie nowocześni, którzy się sadzą tylko na to, aby muzykę utrudniać studjującemu, same dysonanse i żadnej pomocy w akordach...' [27]
470. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.III.[1922 r.], Neapol : "...Do Janeczka napiszę w tej sprawie miłosnej, nigdy nie myślałam, żeby i on był taki kochliwy i tak wcześnie zaczynał swoje amory. Pech, doprawdy, że wszyscy tutaj mają do Sądeczanek pociąg ! A świat taki duży i tyle ładnych i bogatych panien wolnych ! Miejmy nadzieję, że Janeczek przyjdzie do siebie prędko i zmądrzeje na przyszłość..." [27]
471. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.XII.[1922 r.], Mediolan "...Mam tym razem cudny, duży pokój o dwóch łóżkach, z widokiem na plac Duomo, gdzie szalony ruch, bo wczoraj były wybory. Dzisiaj zwyciężyła partia faszystów, będzie górą szaloną nad wszystkimi innymi partiami, więc całą noc i teraz krzyki [...] coś strasznego jaki tu obecnie ferment..." [27]
472. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.V.[1925 r.], Christiania (dzielnica Kopenhagi) : "...jednak i tutaj świat taki sam, miasto do miasta podobne, ulice piękne i szerokie, sklepy olbrzymie, wystawy przepiekne. Co najważniejsze - to pogoda cudowna..." [27]
473. Fragment listu [do ojca] z dn. 28.V.[1924 r.], Florencja : "...Wczoraj była premiera, przeszła jak zwykle z wielkim triumfem dla mnie , a miałam tym razem o tyle trudniejsze zadanie, że u boku najsławniejszego tenora, szalenie reklamowanego i na którym cała uwaga publiczności zwrócona wczoraj była. Przy takim kolosie zainteresować publiczność, trzeba było dobrze śpiewać. Na szczęście miałam osobisty triumf w "scenie obłąkania" i sama wyszłam się kłaniać publiczności z sześć - siedem razy po tym akcie..." [27]
474. Fragment listu [do matki] z dn. 22.V.[1925 r.], Paryż : "...Byłam już w centrum miasta [...] moc pieniędzy wydałam. Mam przynajmniej tutaj przegląd mód i najszykowniejszych nowości [...] obstalowałam sobie suknię granatową (na popołudnie), czarną i skromną białą. Kupiłam sobie dwie koszule nocne i dwie piżamy - jedną do spania różową [płótno jedwabne] i drugą [...], pończochy [...] na głowę czepeczek bardzo szykowny..." [27]
475. Fragment listu [do rodziców] z dn. [VI.1925 r.], Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...wreszcie weszliśmy do kabiny, moja śliczna, duża, sama w niej ulokowana jestem, kwiaty - wazon z kwitnącą hortensją, rozłożone moje rozmaite drobiazgi dodały eleganckiego wyglądu [...] wieczór zeszłam na dół, Januś bardzo ładnie wyglądał w smokingu nowym, ja w toalecie zeszłorocznej - żółtej. Po kolacji grała muzyka..." [26]
476. Fragment listu [do rodziców] z dn. [18.XI.1923 r.], Glasgow : "...Miasto okropnie czarne, okopcone przez dym fabryk i kolei. Mgła, ciagle mi się zdaje, że pociąg przejechał tuż - tuż i pozostawił po sobie to ciężkie, brudno szare powietrze..." [26]
477. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.III.1914 r.], Kijów : "...W piątek wieczór wyjeżdżam do Odessy na dziesięć dni [...] jeden kapelusz i jeden kostium ciemny muszę sobie sprawić..." [26]
478. Fragment listu [do rodziców] z dn. [10.II.1913 r.], Mediolan : "Podpisałam kontrakt do Wenecji, na wiosnę [...] na operę FAUST, LINDĘ (dla mnie nowa) i PAJACE. Muszę się wziąć zaraz jutro do pracy i kuć LINDĘ, bo trudna partia, koloraturowa..." [26]
479. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.XI.1926 r., Helsinki : "...Tak daleko jestem od Was, jak jeszcze nigdy nie byłam w Europie [...] gdzie Stary Sącz, a gdzie Helsinki ! [...] Tu podobno wszyscy , jak w Rosji bardzo życzliwie przyjmują..." [26]
480. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.IX.[1923 r.], Mediolan : "Najdrożsi ! W tej chwili otrzymałam list Mamci z dnia 2 września, z którego dowiaduję się, że Tatuś z Tadziem wyjechali w poznańskie. Aby Pan Bóg dał tym razem ze szczęściem i z zadowoleniem [...] Miałam zmartwienie z tym futrem moim coś okropnego [...] przecież to by było okropne, primadonna - sława [...] w sztukowanym futrze..." [26]
481. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.IV.1925 r., Kopenhaga : "...Triumf na całej lini. Po czwartym kawałku czyli Mozarcie, publiczność była tak zachwycona, że biła brawo bez końca, więc bisowałam WARIACJE. Po nich orkiestra zrobiła mi niezapomnianą, bo pierwszy raz tego rodzaju, że wstali wzsyscy profesorowie orkiestry i zaintonowali "fanfarę" na wszystkich instrumentach [...] cudowna chwila - niezapomniana w mojej karierze [...] jest to owacja bardzo - bardzo rzadka i przy okazji tylko triumfu wielkiego artysty, a od lat mój byl pierwszy dla kobiety - artystki..." [26]
482. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.VI.[1920 r.], Salice : "...Obecnie tu zarabiam wspaniale [...] Cel mój - śpiewać, śpiewać i śpiewać, bo to mi daje satysfakcję, chyba żebym się zakochała, wtenczas tylko poświęcę śpiew dla uczucia mojego [...] jednak bez miłości nie wyjdę za mąż [...] ja nigdy nie sprzedałabym siebie i swojej wolności dla bogactwa..." [26]
483. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.IV.[1920 r.], Forli : "...Kto nie zna entuzjazmu publiczności włoskiej, ten sobie wyobrazić nie może co się działo na widowni wczoraj, po moim CARO NOME [...] huki, oklaski, wrzaski, krzyczeli z galerii [...] "jeteś wielka" ..." [26]
484. Fragment listu [do rodziców] z dn. 30.X.[1919 r.], Wenecja : "...Mówię Wam, że czułam się cudownie po wczorajszym triumfie! Zaraz w pierwszej arii w CYRULIKU, po pierwszej części był huraganowy oklask, chcieli bis, nie bisowałam [...] przy drugiej entuzjazm doszedł do szczytu, krzyki, wrzaski, wprost wycie bis-bis..." [26]
485. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.X.[1924 r.], Mediolan : "...czuję się dobrze, wszystkie rzeczy spakowane [...] prawdopodobnie będę miała jeszcze koncert w Lozannie..." [26]
486. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.III.[1923 r.], Porto : "...Dzisiaj mamy osiemnastego i nie mam jeszcze żadnych odpowiedzi na wszystkie moje dobre wiadomości. Pomysleć, żem już w tym czasie [...] sukces zrobiła w Londynie, kontrakt cudny podpisała - a tu od Was ani słówka." [26]
487. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.VI.[1923 r.], Zürich : "...Na stacji zaraz robili nam we trójkę fotografie i dwie inne przed stacją, bo chcą umieścić w gazetach..." [26]
488. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.VI.[1924 r.], Florencja : "...na jesień mam tyle rozmaitych propozycji dobrch - począwszy od Szwajcarii, potem Wiedeń, Budapeszt, Praga [...] potem Genua - 6 występów ŁUCJI [...] jednym słowem tu mam tyle kontraktów do podpisania..." [26]
489. Fragment listu [do ojca] z dn. 22.V.[1925 r.], Paryż : "...Zapomniałam donieść, że w Ameryce Południowej, nie angielski, ale hiszpański jest potrzebny, więc niech Januś kupi sobie książkę - gramatykę hiszpańsko-polską, to na okręcie będzie mógł przez trzy tygodnie pracować i trochę się poduczyć..." [26]
490. Wydanie bez cenzury, rozszerzone. [25]
491. Reprint, oryginału: Nowy Sącz : Wydział Powiatu Nowosądeckiego : Spółdzielnia Ogrodniczo-Warzywnicza Ziemi Sądeckiej, 1949. [25]
492. Reprint 2 tomu "Rocznika Sądeckiego" z 1949 r. wydany w związku z 70. rocznicą jego ukazania się i konfiskaty przez Urząd Bezpieczeństwa. Teksty oryginalne zostały uzupełnione fragmentami usuniętymi przez krakowski Wydział Kontroli Publikacji, Prasy i Widowisk. Dzięki zachowaniu się kompletnej teczki redakcyjnej opublikowano także artykuły złożone przez autorów, lecz pierwotnie nie zamieszczone z powodu braku miejsca. [25]
493. Fragment listu [do rodziców] z dn. [IX.1914 r.], Triest : "...od kilku dni żyłam w okropnym niepokoju o Was. Od wczoraj rano, gdy mi doręczono list Edusia, w którym mi donosi, że już Was nie ma w Sączu [...] Strach, niepokój i tyle myśli rozmaitych. Dopiero telegram Tadeusza uspokoił mnie, dowiedziałam się bowiem, że jesteście już w Wiedniu..." [25]
494. Fragment listu [do rodziców] z dn. [29.III.1914 r.], Kijów : "...Dostałam od Smolińskiego [...] kosz z kwiatami i przepiękną broszkę, (rebus francuski do rozwiązania przez nuty) szęść nutek z maleńkich brylantów tworzą wynik „remie á la mié adorée” [zgadnij kto Cię adoruje]..." [25]
495. Fragment listu [do rodziców] z dn. [25.V.1919 r.], Paryż : "...Wczoraj byłam u brata kompozytora [Gustawa] Charpentiera, śpiewałam mu, bardzo był rozentuzjazmowany [...] powiedział, "może uda mi się w koncercie dać Panią poznać Paryżowi"..." [25]
496. Fragment listu [do rodziców] z dn. [24.I.1914 r.], Petersburg : "...Bywa u mnie pan [Adam] Smoliński [...] bardzo miły człowiek [...] Ponieważ on ma wielki "Dom Handlowy", zajął się reklamą dla mnie. Podobno wydrukował dwieście afiszów "Ada Sari śpiewa w Domu Modnym w operze włoskiej" [...] ale podobno to "Ada Sari" ma być tak wielkimi literami, że każdemu w oczy wpadnie. Afisze porozlepiają w mieście..." [25]
497. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9-10.I.[1923 r.], Lizbona : "...Jestem jeszcze ciągle pod silnym wrażeniem triumfu, który był szalony wprost [...] Taki starszy maestro [Sergiej Kusewicki] [...] ze swoją żoną przyszedł do garderoby i ręce mi kilkakrotnie całując unosił się nad moim głosem i moją techniką - porównując mnie do Sembrich-Kochańskiej, i że od czasów jej - do dziś dnia nie słyszał nic podobnego. Szalenie mi to pochlebiło, bo to przecież nasza polska sława była..." [25]
498. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.VIII.[1923 r.], Mediolan : "...Mój Boże - jak to nie można mieć wszystkiego na tym bożym świecie. Ot, ja tak bym pragnęła mieć tego człowieka koło siebie. Tymczasem ani ja z nim, ani on ze mną nie możemy pozostać, ani mysleć o połączeniu się węzłem małżeńskim..." [25]
499. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.V.[1922 r.], Paryż : "...Szalenie czułam się szczęśliwa, gdy mnie ta paryska publiczność oklaskiwała bez końca. Po arii Mozarta trwały oklaski i owacja dobre siedem minut ! Wyli wszyscy krzycząc "bis", ale nie daje się już bisów [...] Cały ansamble był cudowny, zatem przedstawienie szło jak z płatka. Serafin dyrygował przecudnie, co to za znakomity dyrygent i bardzo dobry dla wszystkich. Teraz widzę, że jestem u szczytu sławy..." [25]
500. Fragment listu [do rodziców] z dn. 21.XII.[1923 r.], Paryż : "...Cały dzień wczoraj chodziłyśmy za sprawunkami, oglądając przy tej sposobności cudowne wystawy we wszystkich sklepach głównych. Coś bajecznego, jaki to luxus i przepych wszędzie. Ludzi moc w Galerii La Fayette [...] Tysiące ludzi w takiej jednej galerii czyli sklepie, ścisk taki sam na ulicach, jak i w sklepach..." [25]
501. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.X.[1925 r.], Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...krytyka i w ogóle prasa, oprócz mnie, nie uznała żadnego artysty godnym występów w Teatro Colon..." [25]
502. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.I.[1923 r.], Lizbona : "...Ostatnie dni miałam pełne niepokoju - bo ciągle gazety drukowały, że bolszewicy idą na Polskę [...] Jednak już wieczór wiadomości były znacznie uspokajające, straszne by to było - żeby nie daj Boże znowu do jakich niepokoi politycznych dojść miało..." [25]
503. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.IX.1925 r., Tucuman : "...Niestety, tak jak przypuszczali wszyscy, z powodu braku kapitałów cała nasza "compania" rozbita. Tutaj śpiewam CYRULIKA za darmo, aby trochę pieniędzy na chóry i orkiestrę uzbierać i wyjechać.." [25]
504. Zawiera dodatek w j. niem. Deutsche Beilage : organ der Galizischen Volksschulehrschaft oraz Dodatek Konkursowy [24]
505. Wg: Estreicher XIX w., t. 3, strona 498. [24]
506. Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu ; XIII. [24]
507. Na książce pseudonim autorki, nazwa właściwa: Jadwiga Łuszczewska. [24]
508. Fragment listu [do rodziców] z dn. [20.IX.1914 r.], Triest : "...Szalony aplauz miałam po pierwszej arii, potem po drugiej i po duetach, po finale i w ostatnim akcie, po tej ślicznej, smutnej arii, która też Mamci tak bardzo się podobała. Zatem bardzo jestem szczęśliwa i zadowolona. Wszyscy mi gratulowali [...] Podobno jest powołanie od 24-36 [lat], zatem Edzio pójdzie. Boże mój. Cóż to będzie..." [24]
509. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.II.[1924 r.], Turyn : "...Dzisiaj już jestem spokojna, bo widzę, że Tatuś tę sprawę prowadzi. Wysłałam wczoraj znowu list, pełen zdenerwowania, ale już do tych moich utyskiwań przyzwyczailiście się pewnie, a te są powodem chwilowego zdenerwowania, którego się pozbywam, wylewając wszystko co czuję w głębi na papier..." [24]
510. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.VIII.[1925 r.], La Paz : "...dzięki Bogu, że teraz mam Janusia obok, że mogę się ze wszystkim co dręczy duszę podzielić [...] nie wyobrażam sobie chwili, w której miałabym pozostać znowu sama, pozostawiona w tym wielkim świecie, opuszczona i zmuszona walczyć znowu sama [...] Po sukcesach odniesionych jestem pewna, że do Argentyny, Chile i Peru będę miała stale co roku propozycję..." [24]
511. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.VI.1925 r., Statek pasażerski Principessa Mafalda : "...wszystko już popakowane, bo mamy stanąć około dziewiątej w Buenos Aires, strasznie się już cieszymy..." [24]
512. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.IX.[1921 r.], Mediolan : "...Zdaje mi się, że jestem u celu artystycznego, teraz czekam na zbiory - finansowo, bo przecież to największy czas, po jedenastu latach pracy. Szczęśliwą się czuję Moi Jedyni, zadowoloną z mojego triumfu..." [24]
513. Fragment listu [do rodziców] z dn. 26.III.[1922 r.], Neapol : "Pierwszy raz słyszę z listu Tatusia, że Wezuwiusz niespokojny. Tu wszyscy siedzimy najspokojniej w świecie, ani też nikomu nie śniło się nawet, ani na myśl nie przyszło - myśleć o Wezuwiuszu [...] mam go przed oczyma [...] z okna widzę, że stale "dymi", ale to jet życie, nawet Pan Bóg broni, gdyby przestał dymić, bo to uważają Neapolitańczycy za zły znak..." [24]
514. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.IV.[1920 r.], Bergamo : "...Kupiłam tutaj, w sklepie jedwabiów materii na cztery sukienki [...] Na razie dam robić granatowy, bo to będzie spódniczka do bluzek (plisowana, ostatnia moda)..." [24]
515. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.V.[1924 r.], Wiedeń : "...na szóstą [zaproszona] jestem do magnackiego domu - bankierów Castignoli, których tu poznałam u Toeplitzów w Milano, a jak słyszę to potęga dzisiaj wiedeńska i pan trzęsący całym Wiedniem..." [24]
516. Fragment listu [do rodziców] z dn. 10.XI.[1921 r.], Mediolan : "...Pieniądze 200 lirów wysłałam [...] te 100 lirów dla chłopców na ich imieniny..." [24]
517. Fragment listu [do ojca] z dn. 8.VI.[1925 r.], Mediolan : "...dzisiaj niedziela, więc mam odpoczynek od krawców swoich, szewców, szwaczek [...] Po kilkudniowych bieganiach ustawicznych do konsulatu, gdzie trzeba było zostawić odbicie wszystkich palców dziesięciu, fotografię, dokładny życiorys itd., moc formalności do spełnienia, otrzymaliśmy wizę..." [24]
518. Fargment listu [do rodziców] z dn. 31.III.[1922 r.], Neapol : "...Doprawdy, tym razem dużą bitwę wygrałam. Cieszę się szalenie moim sukcesem i tą szaloną sympatią, jaką mi okazuje publiczność tutejsza. Każdego wieczoru mój sukces zwiększa się. Jak wczoraj, zmuszoną byłam bisować CARO NOME, taką owację długotrwałą robił mi cały teatr, a był nabity, coś cudownego..." [24]
519. 71, [1] strona ; 23 cm. [24]
520. Fragment listu [do rodziców] z dn. t.X.[1920 r.], Genua : "...szum wodospadu przypomina mi szum strumyka Rymanowskiego w Świteziance, pamięta Mamcia? Tyle drzew, tyle palm cudnych, że ja bym w oknie stała cały dzień..." [23]
521. Fragment listu [do rodziców] z dn. 4.IV.[1925 r.], Kopenhaga : "...urządzili mi owację kolosalną. Po [śpiewie] koloraturowym zdębieli, możliwe, że czegoś podobnego nigdy nie słyszeli !. Bóg da, że odniosę triumf, bo doprawdy jestem już chwilami "dépresse" czyli przybita tym, że do Ameryki nie mogę się ani rusz dostać, że jadą tam siły drugorzędne i robią się sławami, a ja nie mam szczęścia..." [23]
522. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.III.[1925 r.], Zürich : "Dzisiaj czytam rano "Corriere della Sera", w którym jest telegram o wykolejeniu się pociągu dn. 23.III z Krakowa do Warszawy. Strasznie się zdenerwowałam myśląc, że Tatuś w tym dniu miał wyjechać do Warszawy..." [23]
523. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.III.[1924 r.], Berno : "...Te dni w Bazylei były dla mnie prawdziwym odpoczynkiem, nikt mnie nie sekował wizytami [...] cały dzień siedziałam sobie w moim ślicznym pokoiku, przypatrując się Renowi - szumiącej rzece, która u stóp moich płynie spokojnie i majestatycznie [...] Przy głosie byłam jak nigdy w życiu. Odśpiewałam całą TRAVIATĘ tak nadzwyczajnie dobrze, że tylko Boga bym prosiła całe życie tak śpiewać. Sukces był olbrzymi, publiczność wyła z entuzjazmu i zadowolenia. Miałam po każdym akcie siedem wyjść przed publiczność, kłaniając się i dziekując za tyle oklasków..." [23]
524. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.XI.[1923 r.], Montreux : "Najdrożsi Moi! Pewnie Was zdziwił nagłówek daty i miejscowości. Otóż jestem tutaj, na stacji, w oczekiwaniu połączenia z Milano. Co się działo wczoraj na stacji Lyon w Paryżu trudno mi będzie opisać. Powiem Wam tylko to, że od inwazji 1914 roku nie widziałam podobnego natłoku tłumu zabijającego się i gwałtem do pociągu przez okna wchodzącego..." [23]
525. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.XII.[1923 r.], Londyn : "...Zaniepokoił mnie mocno list Tatusia z dn. 8.XII. Widzę, że Tatko bardzo zdenerwowany i przygnębiony brakiem uznania od tych kołtunów sąd[eckich] za swoją rzetelną i tak uczciwą pracę. Dlaczego Tatko nie chce się podać do dymisji ?, przecież to by był dla nich cios..." [23]
526. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.VIII.[1925 r. z dopiskiem Jana Szayera (brat)], La Paz : "...Wczoraj była premiera ŁUCJI, wariowała publiczność, niesłychane brawa i entuzjazm, co mnie zawsze szalenie podnieca i satysfakcji dużo daje..." [23]
527. Fragment listu [do rodziców] z dn. 13.I.[1924 r.], Mediolan : "...Owszem, ja tylko dobre wspomnienia po sobie wszędzie zostawiłam, bo oprócz sukcesów nadzwyczajnych, również i krytyki wszędzie miałam wspaniałe..." [23]
528. Fragment listu [do rodziców] z dn. 1.III.[1915 r.], Mediolan : "...Co będzie ? Bóg raczy wiedzieć. Życie moje obecnie - coś tak nieznośnego [...] to znowu żyję nadzieją wyjazdu prędkiego, gdzieś aby tylko śpiewać! Tam we Wiedniu zrezygnować musiałabym, bo mi odpisał Czesław Zaremba, że stanowczo w obecnych czasach po włosku śpiewać nie można. W innym języku nie umiem, a zatem dla mnie tam nadzieja śpiewania upadła..." [23]
529. Fragment listu [do rodziców] z dn. [13.I.1914 r.], Petersburg : "...Jutro tu wielkie święto, Nowy Rok [...] o jedenastej w nocy idę gdzieś, do jakiejś tam wielkiej, arystokratycznej restauracji, gdzie stoliki i miejsca są zarezerwowane od miesiąca nawet [...] aby do piątej rano przesiedzieć ze znajomymi, przeczekać ten Nowy Rok..." [22]
530. Fragment listu [do rodziców] z dn. 5.IV.1926 r., Sztokholm : "...mówię z Jankiem o domu, o święconym, o gościach, o dobrym papu, które tam wszyscy spożywają w tych dniach. My spędziliśmy wczorajszy dzień bardzo miło, bo na herbatce u moich znajomych Szwedek, dwóch sióstr..." [22]
531. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.XII.[1922 r.], Bolonia : "...we czwartek wyjeżdżam do Milano. Żal mi, bo tutaj zrobiłam sobie już swoje kółeczko i dobrze się bawiłam, a tu znowu trzeba wyjeżdżać..." [22]
532. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.X.[1921 r.], Mediolan : "...Dzień imienin był mi o tyle miły, że raniutko otworzyłam prezent od Bolka i oczom moim przedstawił się cudny, maleńki zegareczek złoty, inkrustowany brylancikami. Mówię Wam prześliczny, taki gustowny i elegancki. Noszę go i z nim się już nie rozstanę, a mój stary przywiozę Mamci..." [22]
533. Fragment listu [do rodziców] z dn. 12.IV.[1922 r.], Neapol : "...Kupiłam rękawiczki dla wszystkich w domu. Obstalowałam sobie prześliczną suknię koncertową - cytrynową, kolor cudny, model paryski [...] drugą sukienkę na lato obstalowałam skromną. Gdy mi przyjdzie jeździć z koncertami, trzeba mieć przynajmniej trzy toalety..." [22]
534. Wg: Estreicher XIX w., t. 3, strona 61. [21]
535. Rozszerzona odbitka z "Przewodnika naukowego i literackiego". [21]
536. Fragment listu [do rodziców] z dn. [II.1914 r.], Petersburg : "...po DEMONIE byłam dość zadowolona. W pierwszym akcie pomyliłam się okrutnie, przykro mi było, bo oklaski nie były takie huczne jak powinny być [...] ale wszystko naprawiłam w drugim i trzecim akcie..." [21]
537. Fragment listu [do rodziców] z dn. [16.V.1915 r.], Florencja : "...My kończymy tournée dzisiaj przedstawieniem popołudniowym. Artyści, chóry i orkiestra dzisiaj w nocy wyjeżdżają do Milano, ja ze Stracciarim jutro. Żal mi, że nasze tournée już się zakończyła, bo zżyliśmy się bardzo przez pięć tygodni [...] Ja myślę, że w razie powtórnej inwazji wroga w Sączu nie będą niszczyć ani palić, bo w takim razie przyjdzie Wam jeszcze raz uciekać. Myślą pędzę do domu, do mego pokoiku, do ogrodu..." [21]
538. Fragment listu [do rodziców] z dn. 19.II.[1925 r.], Turyn : "...rano dzisiaj czytałam gazety i zmartwiłam się, bo główna gazeta, którą będą czytać całe Włochy (La Stampa) pisze "głosowa była świetna, jednak scenicznie nieszczególnie, że partia wymaga elegancji, więcej kokieterii i zmysłowości" [...] Wszyscy się zachwycali właśnie moją dystynkcją jako Królowej Wschodu, a nie wulgarnością, a oni krytycy chcieli może, żebym się co chwilę rzucała na szyję Carowi i była "kokotą", a nie - zimną, jak mnie nazywa "carycą"..." [21]
539. Fragment listu [do rodziców] z dn. 11.X.[1920 r.], Pawia : "...Musiałam zejść cały Mediolan, aby dostać siatkę złotą na suknię (tę białą ze złotym bolerkiem) do CYRULIKA..." [21]
540. Fragment listu [do rodziców] z dn. [II.1914 r.], Petersburg : "...kwiatami mnie znowu obrzucono, zbierałam przecudne bukiety, a było ich przynajmniej z dwadzieścia [...] Zdarzenie było strasznie śmieszne, bo schylając się po pierwszy bukiet rzucony przez kogoś od publiczności, a nie widząc drutu rozciągniętego, czego nigdy nie było, upadłam na ręce, ale jak długa, naturalnie podniosłam się prędko, za co dostałam jeszcze większe oklaski [...] okrutnie się uśmiałam. Po drugim akcie wniesiono znowu olbrzymi i dotąd najpiękniejszy z otrzymanych kosz kwiatów, cudo jednym słowem [...] chciałabym przynajmniej ze cztery kosze wysłać do domu..." [20]
541. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.VIII.1926 r., Ostenda : "...Pojechaliśmy do Kursaal [teatr] [...] sala koncertowa jest olbrzymia, mieści 5 tysięcy ludzi, jedynie nieprzyjemne jest to, że palą w niej, ale to już taka tradycja i Caruso i wszyscy na to też zgodzić się musieli i muszą..." [20]
542. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.II.[1923 r.], Monte'Storil : "Najdrożsi Moi ! Zdziwi Was zapewne zmiana miejsca pobytu mego, ale to tylko na 4-5 dni - aby kompletnie się wyleczyć z kaszlu, który mnie męczy - a nie mając nic do czynienie - a niczem związana nie będąc w Lizbonie, przyjechałam tutaj. Do zakątka cudnego - zacisznego tak zwanego Riwierą Portugalską..." [20]
543. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.VII.[1921 r.], Bolonia : "...Szalone owacje zaraz na wstępie [...] jutro dziesiąte przedstawienie CYRULIKA..." [20]
544. Fragment listu [do rodziców] z dn. 22.X.[1922 r.], Tirest : "...otrzymałam list od Olgi Gallowej [...] przeraziłam się bardzo nieporozumieniami, jakie wynikły pomiędzy Jadzią a Wami [...] wczoraj byłam na bardzo interesującej uroczystości, to jest - chrzest okrętu nowego, po raz pierwszy puszczanego w wodę..." [20]
545. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.X.[1922 r.], Triest : "...Przecudownie tutaj, morze u stóp moich, mam pokój duży o olbrzymim balkonie na morze i molo, pełnego słońca i cudownego widoku, oprócz tego mam łazienkę prześliczną i przedpokój, płacę 35 lirów dziennie, ale za to mieszkam jak księżniczka..." [20]
546. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.Xii.[1921 r.], Barcelona : "...Jestem pod wrażeniem bogactwa jakie tutaj znajduję wszędzie na każdym kroku, wystawy wprost bajkowe [...] widzę najnowsze, najelegantsze rzeczy, a już nie da się opisać co za bogactwo w biżuteryjnych i tych charakterystycznych rzeczach tutaj w Barcelonie..." [19]
547. Fragment listu [do rodziców] z dn. 8.II.[1925 r.], Turyn : "...Jutro dla mnie pierwsza próba [Złoty kogucik] orkiestralna będzie, więc się już denerwuję i cały czas myślę, jak pójdzie, trudne mam zadanie, bo oprócz śpiewu trzeba do tempa tańczyć, śmiać się i o wszystkim innym myśleć..." [19]
548. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.V.[1923 r.], Mediolan : "...Mam moc pracy i szaloną odpowiedzialność przed sobą. Tutaj wszyscy oczekują tego debiutu, więc muszę robić sukces. Toscanini bardzo był zadowolony słysząc mnie dzisiaj. Byłam w La Scali od jedenastej godziny do piątej - wróciłam w tej chwili z bólem głowy..." [19]
549. Fragment listu [do rodziców] z dn. 3.III.1926 r., Poznań : "...Dałam osiem bisów [...] taki szalony był entuzjazm, tyle ciepła i gorącego uznania, że dodałam jeszcze dwa kawałki z bisów, powtarzając AY,AY. AY i SŁOWICZKA, po dwa razy każdy. Sala pełna..." [19]
550. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.XI.[1921 r.], Mediolan : "...Dobrze Tatuś zrobił dając równy podział wszystkim z tych 300 lirów [...] Mam kontrakt od 16.III do 3.IV w Neapolu [...] cudny czas będę tam miała i Wielkanoc pewnie tam spędzę [...] Ta opera zaraz po Scali i na równi się liczy..." [19]
551. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.IV.[1926 r.], Gävle : "...Wczoraj w Falun, gdzie miałam koncert wieczór, był taki szalony entuzjazm, formalnie publiczność wyła, tupała nogami, krzyczała, a przy wsiadaniu do auta, wznosili hura niezliczone razy - na cześć "włoskiej primadonny". Na to konto, w tej chwili sama postanowiłam jutro tam jednak powrócić..." [19]
552. Fragment listu [do rodziców] z dn. 2.I.19121 r., Barcelona : "...Byłam na balu maskowym jako widz, więc straciłam uwagę i tak Nowy Rok mi zszedł. Jutro mam drugie przedstawienie POŁAWIACZY. Premiera wczoraj dobrze poszła..." [19]
553. Fragment listu [do rodziców] z dn. 18.XII.[1921 r.], Barcelona : "...Ot, przeszło i trzeba się z tym pogodzić, że głos to instrument żywy i niestety nie zawsze posłuszny nam, bo nie jest maszynką stale gotową, gdy się ją nakręci..." [19]
554. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.IV.[1923 r.], Paryż : "...Proszę sobie przedstawić tylko mój stan moralny, z chwilą kiedy usłyszałam od Kusewickiego, że koncert wielki w Grand Opera z orkiestrą przez niego dyrygowany będzie czwartego maja, a nie dwunastego - jak się spodziewałam. Naturalnie muszę w tych dniach przygotować tę rzecz Strawińskiego SŁOWIK i dwie pieśni Delage szalenie trudne, bo zupełnie modern pisane. Same dysonanse i okrutności muzyczne. Jednak kuję od wczoraj w domu razem z maestrem rosyjskim - Słonimskim, już trzy lekcje miałam od wczoraj po południu. Muszę przygotować do piątku, aby mieć pojęcie o tym, i samej w Londynie jeszcze tydzień pracować nad wykończeniem. Boję się strasznie - bo to rzeczy okrutnie trudne do wykonania, a chciałabym Kusewickiego zadowolić..." [19]
555. Fragment listu [do rodziców] z dn. 15.III.[1925 r.], Turyn : "...Jak to nigdy nie można niczego przewidzieć! Otóż do Malty nie jadę [...] jechać tak daleko i męczyć się na cztery przedstawienia nie chcę..." [19]
556. 164 konfiskata - nakł. 2 [19]
557. [dopisek brata - Jana Szayera] : "Adusia jeszcze leży w łóżku i odpoczywa po wczorajszym triumfie. Coś okropnego - co się działo na sali ! Już nie mówię o biciu brawa, ale tutaj z radości tupali..." [18]
558. Fragment listu [do rodziców] z dn. 25.VII.[1925 r. z dopiskiem Jana Szayera (brat)], La Paz : "...gratulacje ze wszystkich stron, że czegoś podobnego tu jeszcze nie słyszeli..." [18]
559. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.VII.[1922 r.], San Sebastian : "... cudownie jest tutaj, nigdy nie wyobrażałam sobie, że może istnieć na świecie miejsce, które można nazwać rajem na ziemi. Coś bajecznego, coś idealnie pięknego. Morze, góry, luksus szalony..." [18]
560. Fragment listu [do matki] z dn. 6.VI.[1924 r.], Mediolan : "...Nie jadę do Ameryki, pozostaję w Europie jeszcze ten rok, czym się bardzo cieszę, bo widocznie nie było mi przeznaczone. Impresario zbankrutował i pozostawił całą trupę artystów operetki na lodzie, bez możliwości powrotu do Włoch, uciekł z resztą pieniędzy, ja z tym człowiekiem nie pojechałabym za nic w świecie..." [18]
561. 167 konfiskata - nakł. 2 [18]
562. Fragment listu [do rodziców] z dn. 9.XI.[1922 r.], Bolonia : "...Mamy maestra bardzo poważnego, starego z dawnych czasów, bardzo sławnego [...] przygotował operę HUGENOTÓW [...] oklasków moc miałam po arii i kadencji z fletem. Wyglądałam dobrze, bo płaszcz mój zrobił szalony efekt tutaj, żadna nie posiada takiego królewskiego płaszcza...' [17]
563. Fragment listu [do rodziców] z dn. 28.I.[1925 r.], Turyn : "...Pamiętny dzień, rocznica ślubu moich Najdroższych i tyle wspomnień z lat dziecięcych. Jak to już dawno od tych czasów, gdzie w tym dniu odbywały się zawsze zabawy tańcujące, a ja malutka z łóżka słyszałam jak obok grała hucznie muzyczka i tańce odchodziły, a potem niezapomniany bukiet cudnych kwiatów, które rano tego dnia Tatuś stale Mamci ofiarowywał [...] ot i czterdzieści jeden lat minęło dla Was [...] nie chce mi się wierzyć, że to już siedemnaście lat, jak we Włoszech bawię..." [17]
564. Fragment listu [do rodziców] z dn. 27.II.[1926 r.], Berlin : ".Dzisiejszy wieczór miałam niezapomniany, a dlatego, że zdobywałam tę zimną publiczność, każdym numerem coraz więcej. To nie było jak w Monachium od razu, od pierwszego numeru, tutaj nie dowierzali, w ogóle zimna publiczność, którą trzeba było pomału porywać. Jednak już w połowie dałam bis, a przy końcu,oprócz ŁUCJI, bisowałam [wariacje] Mozarta i pięć innych kawałków [...] dzisiejszy koncert był w Blüthner Saal, następny zapowiedziany jest w Filharmonii..." [17]
565. Fragment listu [do rodziców] z dn. 17.III.[1925 r.], Turyn : "...wyjadę 22.III prosto do Szwajcarii, do Zürichu, gdzie pozostanę trzy dni, zaraz po koncercie pojadę do Monachium na klika dni, a potem w Berlinie..." [17]
566. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.VIII.[1925 r.], La Paz : "...Jestem sama od rana, pozwoliłam Janeczkowi pójść w góry z towarzystwem niemieckim [...] Marzył ciągle, żeby pójść w góry, bo ta wysokość, na której my mieszkamy (prawie 4000 m) jego nie zadowala, widząc przed sobą ustawicznie szczyty rozmaite..." [16]
567. Fragment listu [do rodziców] z dn. 28.IV.[1926 r.], Sztokholm : "...cały pokój zastawiony rzeczami, pakujemy od rana, do tego wizyty, zaproszenia, rozmaite załatwienia bankowe, bilety podróżne..." [16]
568. Fragment listu [do rodziców] z dn. 23.VIII.[1922 r.], Wenecja : "...jestem po premierze PURYTANÓW, które wczoraj śpiewałam po raz pierwszy w swoim życiu [...] Byłam szalenie zaabsorbowana, gdy tu przyjechałam i zobaczyłam afisze reklamowe, gdzie moje nazwisko i tenora Borgioli były tak olbrzymie z dodatkiem "sławna"..." [16]
569. Fragment listu [do rodziców] z dn. 16.IV.[1922 r.], Neapol : "...Wieczór wczorajszy pozostanie dla mnie [...] niezapomniany, bo odniosłam zupełny triumf, tym większy, że po [Elvirze] HIDALGO, którą jak wszyscy mówią "zakasowałam". Masę osób przyszło mi gratulować do camerino mówiąc, że nigdy nie myśleli, aby ta sama artystka, którą jako Gildę w RIGOLETTO oklaskiwali, mogłaby zmienić się na tak znakomitą Rozynę. Mój debiut [...] wczoraj był rewelacją (odkryciem talentu i mojej techniki)..." [16]
570. Fragment listu [do rodziców] z dn. 7.V.[1922 r.], Parma : "...Znana bowiem jest Parma z gwizdów i protestów, jakich tu w sezonach operowych nie brak. Mało artystek z wyrobionym nazwiskiem decyduje się tu śpiewać [...] Dzięki Bogu już trzeci raz tu jestem i zawsze dobrze. Miałam tak szalone oklaski..." [12]
571. Fragment listu [do rodziców] z dn. 24.II.[1925 r.], Turyn : "...We czwartek dopiero trzecie przedstawienie [Złotego Kogucika], a że na nim będzie Toscanini, więc wszyscy mamy tremę. Toscanini tu wczoraj przyjechał, bo opera NERON, która tak szalony entuzjazm zrobiła w Scali będzie z całym "ansamblem" przeniesiona tu..." [12]
572. Fragment listu (karta pocztowa) [do rodziców] z dn. 23.X.1922 r., Parma : "Nie jadę już do Florencji [...] a skombinowałam wiecie gdzie? ani na myśl Wam nie przyjdzie [...] Paryż! Jadę do Paryża na CYRULIKA [...] w Operze Champs Elysées..." [12]
573. Reprint oryginału: Nowy Sącz : Miejska Biblioteka im. Józefa Szujskiego w Nowym Sączu, 1939. [11]
574. Wg.: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 2, strona 545. [8]
575. Tłumaczone z języka angielskiego. [8]
576. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 7, strona 233. [5]
577. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 11, strona 28. [5]
578. Seria: Dziejopisowie krajowi. t. 8. [5]
579. Wydanie drugie, w dwóch tomach, powiększone dodatkami. [4]
580. Wg: Estreicher XIX, t. 4, strona 310. [4]
581. Wg: Estreicher XIX w., t. 3, strona 7. [4]
582. T. 1 obejmuje panowanie Książąt i królów polskich od roku 964 do roku 1798. [4]
583. Seria: Dziejopisowie krajowi. t. 3. [4]
584. Wg: Estreicher XIX w., wydanie 2, t. 3, strona 350. [3]
585. Tekst w języku łacińskim, wstęp i przypisy w języku polskim. [3]
586. Odbitka z Monumenta Poloniae Historica. T. 2. [3]
587. Wydanie anonimowe. [2]
588. Wg Estraichera XIX w., Wydanie 2, t. 12, strona 272. [2]
589. Na okładce błędnie podany numer ciągły: 2(82). [2]
590. Wg: Estreicher XIX w., t. 4, strona 302. [1]
591. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 9, strona 108. [1]
592. Wg: Estreicher XIX w., Wydanie 2, t. 12, strona 281. [0]

Number in brackets is a sum of all reads of objects which metadata description contains given attribute value.

1. Nowy Sącz [378629]
2. Kraków [45911]
3. Krynica-Zdrój [33280]
4. Lwów [4226]
5. Morawska Ostrawa [3288]
6. Warszawa [1428]
7. Żegiestów [963]
8. Stary Sącz [768]
9. [S.l.] [560]
10. Tarnów [234]
11. Paryż [202]
12. Wiedeń [195]
13. Poznań [172]
14. Posen [138]
15. Lemberg [110]
16. Brunsberg [57]
17. Zurych [51]
18. L'vov [51]
19. Paris [42]
20. Berlin [36]
21. Petersburg [18]
22. Petersburg i Mohylew [14]
23. Wilno [0]

No data to display